Ísafold - 28.09.1926, Blaðsíða 1

Ritstjóraj.
iMu Kjartansson.
Valtýr St t'fánssou.
Sftni 500.
ISAFOLD
Árgangurinn
kostar 5 krónur.
öjalddagi 1. júlí.
AfgreiðsJa og
innheimta
í Ansturstræti 8.
Slmi 500.
DAGBLAÐ:MORGUNBLAÐIÐ
51. árg. 51. tbl.
Þriðjudaginn 28. sept. 1926.
Isafoldarprentsmiðja h.f.
„Djóðnýling" iarðanna.
„ Alit annars málgagns ..hinna sameinuðu" á því máli.
,Ekkert hægt af bændum að taka.
í Alþýðublaðinu, Sðru aðalmiu-
gagni „hinna sataeinuðu", jafn-
aðarmanna og Tímamanna birt-
ist ritstjórnargrein 21. þ. mán.,
sein bændur ættu að lesa með
a
nýtingu'
sem er eitt aðalboðorð (,hinno
samemuðu."4
i ur ,,handaflið" notað og þeirn
sýnt hvað það gildir að þrjósk-
ast!
Hvernig ætla bændur að svara
lítilsvirðiugunni, sem þeim er sýnd
með þessu framferði Tímamanna?
Væri ekki best að svaira. henni
, . írxi t,- • i i • ^ þann hátt, að reka þessa menn
bændum að taka. Þeir eiga ekki r „ ' . *
. v. , , ., , , . at hondum sjer, svo a-adtilega,
jarðirnar og þa senmlega ekln . d ' n
-!,••«• ' ••• « o a<-> Peir ekkl gleymdu þvi alveg
heldur aholnma a lorðunum? p ¦ r
strax?
Er þá rjett að athuga nánar
Það gera bændur, ef þeir mi
em bændur ættu að lesa með Hutfallið milU sjálfseignarbænda ^ landskjörið j haust> kj6sa
thygli. Hun fjallar um „þjoo- 0g leiguliða. listajin er þeir eru á. J6nag
ýtingu" jarðanna j* býlanna, Samkvæmt fasteignamatsskýrsl ^.^^ læknir Qg ' Einar
unum, sem teknar voru á árun- „ , * , . '., .
Helga.son garðyrkjustjon.
uim 1916—1919, voru leiguliðar a ______' _______
Fyrrk „helmingtw'' greinarinn- jarðeignum, er voru eign þess
Babindrauafh Tagore,
indverski spekingurinn og skáldið, var nýlega á ferð í Osló, ásamt
indverjanum Sinla lávarði, og hjelt þar tvo fyri»rlestra — vitanlega
fyrir troðfullu húsi. Dáðst Norðmenn mjög að andagift þessa ind"
verka postula, þó ekki keyri fjálgteikurinn eins úr hófi og þegar
Tagare kom til Danmerkur fyrir tólf árum. í fyrirlestrum sínum
talaði bann einkum um andlegt samband aústur" og vesturlanda*
þjóða, ávífaði vjelamenning vesturlanda og efnishyggjti Aineríku
manna, og varaði fólk við að gleyma sjált'u sjer — innra raanni
sínum, í vjolagjálfrinu og peningahrmglinu. Ennfremur las liati >.
upp kvæði niörg eftir sjúlfan sig.
BERGEMÁLIÐ
í NOREGI,
ar er skætingur til andstæðinga opinbera 1297 að tölu, en á jari
jafnaðarstefnunnar fyrir það, að eignum er einstakir menn £ttu
þeir skuli vera að stegja bænd- 2170. Sjálfseignacbændur eru þá'
Um og öðrum frá því, hvað það taidir 3215. Samtals eru það 6652 Ríkisrjetturinn hjelt fyTStu
þýði í vetruleikanum, að „þjóð- búendur á öllu landinu. Þar af fundi SÍna þ. 3. Og 4 þ. m.
nýtingar"-boðorðið komist í eru 48,3% sjálfeignabændur, ---------
framkvæmd. Ekki bvj- það vott 19,4r<: leiguliðar á jörðum er rík-'. Þegar óðalsþingið ákvað að
um mikið traust á jafnaðarstefn- ;,s á 0g 32,2% á jörðum er ein- stefna Abraham Berge og fjelög-
tmni, þegar forkólfarnir sjálfir staklingar eiga. nm lians fyrir ríkisrjett, voru úx'
ekki þora að hún sje dregin fram Samkvæmt þessu ca- það nálægt nefndir tveir sa'kjendiw og nefnd
í dagsljSsið og mönnum sýnd HELMINOUR af býlum al's þeim til aðstoðar. Síðan hefir
stefnan, eins oe" hún yx-ði í fram- land.sins, sem er í sjálfsábúð. — nefnd þessi og ákærendurnir safn"
kvjemdiimi. Skakkar þar all verulega frá að gögnum í niálinu.
A'egna þess a8 þau undur höfðu sfeýrslu Alþýðublaðsins. (Jtnefndir voru og tveir verj-
gerst, að tmiðst.jórn Framsóknar- f þessu sambandi má geta þess, endur. er eiga aS sjá nm að öll
flokksins hafði gert þandalag yið a.g nálega hver einn og einasti kurl komi til grafar, sem geta
jafnaðarm.flokkann, þ{? flokka, bóndi, sem býr á leiguliða jörð, ca*ðið Berge til málsbóta.
sem vilja „þjóðnýta" iill fram- a aUa áhöfnina. En áhöfnin er Satakvæmt grundvallarlögum
leiðslutæki (þar moð ja.rðirnar pg eitt af þehn framleiðslu-„tækjuan". Norðmanna, eiga dqraarar hæsta-
áhöfn þeirra), þá þótti alveg sem jafnaðaitnenii vilja taka. í rjettar og þingmenn lögþingsins
sjálfsagt að sýna bændum frajn hagskýrslum 1923 er aðalbúpen- sæti í ríkisrjetti, þ. e. a. s., svo
á, hvað það þýddi í framkvæmd- ingUr bænda talinn: 550.000.00 er í'yrir raælt í lögunura. að sjéu
inni, að jarðir þeárra yrðu „þj6ð- sauðfjár, 50.400 hestar og 25.909 lögþingismennirnir yi'ir 30, þá á
nýttar." Var þá komist svo að nautgripir. Þarna er þá eitthvað, raeð hlutkesti að nema jaf-r
orði, að tfíkitf tæki jarðirnar af sem 'hægt er af að taka. marga burtu og fram yfir eru
bændum, sem og r.jett er. j ^gjálfseignarbændum fækka»r 65- 30. Lögþingsmenn eru nú 38, svo
Málgagn .Jbinna sameinuðu" ^m", segir Alþbl. Hygst blaðið þeii- eru átta, sera víkja þirrfti úr
Alþýðublaðið, neitar því heldur m^s því að fullyrða þetta, að það dótmnum.
ekki, að þette sje ætranin, en geti ve\ forsvarað þá stefnu sínaj F.jörutíu menn settust á fyrsta
bætir einungis við, að það sje aj taka jarCirnar af bændum. ' fund ríkisrjettarins ]i. 3. þ. m.
ekkert af bændum. að taka;. bænd Við skulum þá athuga hvað En svo er ákveðið í lögurmm, að
ur eigi ekki jarðirnar. Iieldur sjeu ]aa,ft pr j þeirri fullyrðingu, að hinir ákærðu mega ,ryðja 1/3 ai'
það fáir „borgeisar", sera eigi sjélfseignarbœndunum sje alt af
þær. Bændur sjeu aðeins leigulið- ag ftekka.
ar burgeisanna! j f Johnseus jarðatali frá 1847
Úm þetta farast blaðinu ortS á eru taldir vera 1237 sjálfseignar-
þessa leið: | bændua- af 7204 biiendum á ölla
>rÞetta á að vera hræðilegí landinu. Er það 17% sjálfeign-
fyrir bæn»l«r (þ. e. ef jarð- arbændur.
i.rnar yrðu teknar af péím) og, Eftir manntalinu 1910 er svo
væri það. ef nokkur tilhæfa talið, að sjálfseignarbændur sjeu
yæri í því, eu sá hængur er ú< í 2261, en leiguliðar 3773. Er þ ;ð
að AF BÆNDUM er í raun- 37—^30% sjálfseignarbændur. Nú
inni ekki unt að taka þær (]>. ¦ ,.ru þe[v 48.3%. i
e. jarðirnar) saki,. þess, að Á þessum töliun má sjá, að alt
RÆNDUBNIR EIGA TFIR- blaður Alþbl. um þetta mál, ER
LEITT EKKl Xl': JARDIRN- RANGT, Blaðið lieldur að það
AR, er þe«- búa á. Skýrslur getj forsvarað „þjóðuýtingar"-
sanna, að einungis h. u. b. boðorðið gagnvart bændura. ef
EINN bóndi af hverjum þrem- j)ag segir þeim ffangt fr.', um töln dómendum úr rjcttinum. Hefir
ur býr 6 eignarjörð - - TVEIR sjálfseignarbændanna. Nð uú verið gert. Hvorki jafu-
Myndin bját' að ofan er af honura. er hann var að stíga ai' skips^
f jiil á land í Ósló.
Slátnrijelag Snðnrlands.
Tuttugasta starfsár fjelagsins.
af þremur eru LEIGTHiH>AR
— og sjálfseígnarbændum
fækkar óðum."
Leturbr. Alþbl.)
Hvernig lýst bæiidum á þessa
samherja þeirra Tíraamaima"? —
Nálega lieliningw íslenskra aðarmeun n.je kommúnistar eru
bænda eru sjálfseigtiarba'ndur: því í rjettinum.
bændur sem búa á sínu eigin Akveðið var á hinum fyrsta
óðali. Sarat sem áður heldur Alþ.- i'undi, ;ið riittniiigur málsins og
bl. þvi fram, að „þjóðnýting" á yfirheyrslur skyldu haldnar fyr-
jörðunutn sje alveg sjálfsögð, ]>ví v- opnum dyrnm. Heyrsl hefir að
Gott er að í'á játningú á því. að.bændur hafi ekkert að missa! leidd tnyndu verða um 200 vitni
þetta tiltæki' þeirra. að takal Þannig ei* stefna þess st.jóru- í málinu. Ef 'svo verður. þykir
jarðirnar af bændum, s.je hræði- málaflokks, sem Tímamenn hafn ólíklegt að málið verði leitt lil
legt. ef nokkuð væri af að taka.'gert bandalag við. ög sje það lykta á þessu ári. Talið er lík"
En sá er iiæafurinn á, að dómi a>tlun bænda. að v«ra raeð rel'.j- legt, að kostnaður við raál ]>etí,t
Alþvðublaðsin^, að ekkert er af ar móti „samfylkingunni", verð- muni neiua hundruðum þúsunda.
I
Sláturfjel. Suðurlauds var stofn-
að í janúarmánuði 1007. Fyrstu
starfsemi sína hóf fjelagið um
haustið sama ár. Er því tuttug-
asta starfsár fjelagsins nú í
baust.
Er vel við eigandi, við þetta
tækifæri, að rainnast ol'urlitið á
helstu atriðin í vexti og viðgangi
fjelagsins þessi 20 á»r, sem það
hefir starfað. Rúmsins vegna
verður aðeins lilaupið á helstu
viðburðunum.
PYRSTU BYGGINGAE SF. SL.
Fyrsta árið bygði fjelagið vest-
urálmu aðalhúsanna við Lindar-
götu hjer í bænum. Hefir óll
slátrun Earið þar fram síðan. Á
Qffista ái'i var austurálman bygð,
sem notuð er f.vrir pyísugerð,
sölubúð og skrifstofur. 1918
i
bygði fjelagið ofan á nokkurii
hluta luissins í austurálmumii og
vo»ru ]>á skrifstofurnar fluttar upp
á Ioft.
Þessar fyrstu byggingar Sf. Sl.
voru miklar eftir þáverandi mæli-
kvarða. ÖU húsin vel vönduð og:
útbúnaður allur mjög fullkorainn.'
Var svo til ætiast í t'yrstu, að
hægt y.rði að slátra. 500—600 fjár
n dag; þótti þetta mikið þá.
A fyrstu starfsárum fjelagsins
mun hafa verið slátrað alls 9 —
10 þús. fjár á ári. En slátrunirt
óx ört með ári hverju og er svo
komið nú, að sláte-að er nál. "0
þús. fjár á ári hverju hjá Sf. Sl.
hjer í Rvík.
FRYSTIHÚS REIST.
Fyrstu starfsárin hafði Sf. Sl.
hvorki íshús nje t'rystiliús, svo
það af kjötinu. sem ekki seldist
í bænuni jöfnum höndmn, yar
saltað niður og flutt út. Pjelagið
tók upp nýja og endurbætta sölt-
unaraðferð á útflutningskjötinu
og varð sú aðferð til þess að
auka svo álit á íslensku kjöti,
bæði í Danmörku og Nv>cegi,
að verð þess hækkaði ár frá,
ári og þótti ekki lengur aðeins
fátæklinga matur.
Samt sem áður sá stjórn fjelags-
ins að hjer mátti ekki staðar nema
Og 1913 byggir fjelagið frystihús.
hjer í bænura, nieð fullkonmasta
kæliútbúnaði. Er óhætt að full-
yrða. að frystihús Sf. Sl. hafi
verið fullkomnasta frystihúsið á