Ísafold - 04.10.1926, Síða 1

Ritstjóraí.
J6n Kjartansson.
Valtýr Stefánsson.
Simi 500
ISAFOLD
Árgangnrirm
kostar 5 krónur.
Gjalddagi 1. júlí.
Afgreiðsla og
innheimta
í Austurstræti 8.
Sxmi 500.
DAGBLAÐ: MORGUNBLAÐIÐ
5!. árg. 52. tbl. V Mánudaginn 4. okt. 1921. Isafoldarprentsmiðja hJ.

3ón Þorláksson
eða
Jón Ðaldvinsson.
Nurmi dregst aftur úr.
Þegar jafnaðarmenn og Tíma-
menn gerðu nieð sjer bandalag.'
ljetu þeir svo í veðri vaka, að
ætlun þeirra væri fyrst og fremst
sú, að velta núverandi stjórn úr
sessi.
Yitanlega er þetta ein af ástæð-
unum fyrir sambræðslunni, en
það er langt frá, að það sje eina
ástæðan. Andlegi skyldleikinn sem
ríkjandi er milli fremstu manu'
anna í báðum herbúðunum, hefir
vitanleg hjer ráðið mestu.
Það er Jöngxx kunnugt, að Olai-
ur Friðriksson. Jón Baid., Hriflu-
Jónas, Magnús Kristjánsson og
Tryggvi. eiga mörg sameiginleg
áhugamál. Þarf ekki annað en
nefna kúgunarstefnu þessara
manna, að vilja binda versluu
iandsins í margskonar éinokunar-
fjötra. Þetta kúgunaræði er einn
liðurinn í þeirri stefnu byltinga*
mannanna að.vilja „þjóðnýta“ öll
framleiðslutæki. faverju nafni -sem
nefnast. AJlar eignir einstakling-
anna vilja þeir taka eignarnámi.
án þess nokkurt endurgjald komi
fyrir. Þeir vilja koma. býltingu
af stað, til þess að koma áformi
sínu í framkvæmd; nefnir foring-
inn Ól. Friðriksson þetta að „nota
handaflið4*, líkt og faanu gei'ði
hjerna um árið móti lögreglu
Eeykjavíkur.
Jón Bald. sje meðal þeii'ra eyðslu-
sömustu þingmanna sem setið faafa
á Alþingi. Þar er J. Bald. í fullu
samræmi við flokksbræður sína,
sósialistana, því eyðslan og óhófs"
semin er einkenni allra þeirra at-
hafna í opinberum málum. Líklega
eru þær teljandi útgjaldabeiðn-
irnar íir ríkisfjárhirslunni, sem J.
Bald. faefir ekki ljeð liðsyrði með
atkvæði sínu, þau ár sem faann
he£ir átt sæti á þingi- — Einnig
munu þeir liðir vera teljandi, er
faafa farið fram á útgjaldalækkun
xxr ríkissjóði, sem J. Bald. faefir
fvlgt.
Fyrsta ai'rek samherjanna á aö
vera það, að velta núverandi stjórn
úr sessi. Eðlilega; því stjórnin,
eins og hún er skipuð, er vissu-j
lega mjög erfiður þröskuldur á
vegi byltinga og umrótsmannaima,
En væri ekki rjett fyrir kjós-
endur landsins, nú fyrir lands'
kjörið, að gera það upp með sjálf-
unx sjer, livað þeir komi til að f.i
í staðinn, ef uúverandi stjórn
verður velt úr sessi. — Þetta er
vissulega inikilsvert atriði og þess
vert að því sje gefinn gaumur f
tæka tíð.
Sósialistarnir. umróts- og bvlt-
ingameimirnir, yrðu náttúrlega
mikils ráðandi í fainni nýju stjórn.
Þá er Jón Baldvinsson sjálfkjör-
inn, svo vel faefir faann lireiðrað
unx sig í sæiig sósialistanna. Hin-
ir ráðherrarnir yrðu af svipuðu
tagi: M. Kristjánsson og Tryggvi
eða Jónas.
Hugsum okkur Jón Baldvinsson
vera korninn í sæti Jóns Þorláks-
sonar, .sem fjármálaráðherra.
Nokkra reynslu höfum við til
þess að byggja á um ]xað, lxverxt-
ig J. Bald. mnndi taka sig út í'
nýja sætinu- Hann hefir setið á
Alþingi í nokkur ár, sem fulltrxíi
jafnaðarmanna. Þaðan faöfum tið
reynsluna.
Það eru víst ekki skiftar skoð-
anir meðal þingmanna um það, að
Fyrir skemstu keptu þeir hlaupa
gikkw*nir Nurmi og ÓYide í Berlín
og tveir falauparar þýskir, dr.
______ Peltzer og Böcher. Skeiðið var
1500 metrar. Bar Peltzer sigw af
Eitt er sjerkennilegt um tjár- jjólmi og setti nýtt faeimsmet. —
málapólitík J. Bald., eins og anu Dagjnn eftir keptu þeir Nurmi og
ara jafnaðarmanna, að liann ^ill -\\*ide í falaupi sem var 2 enskar
afnema tolla, jafnt af ónauðsynl. mjiur 0g }jar Wide sigur af faólnii
sem nauðsynlegri vöru. Og í stað ^
tollanna vill hann fá háa, beina
skatta, af tekjum manna og eigrr > Andstæðingar J. Þorl. viðut-
um. kenna vfirburði Iians. Þess vegna
Afleiðing slíkrar skattastefnu er var það, að fainir byltingagjörnu
auðsæ. Fyrst er nú það, að ef okk- þingmenn Framsóknar með J.
ar fátæka og fámenna ríki ætti Bald- komust ekkert áfram á þing-
að fá aðaltekjur sínar með bein- inu í vetur, þegar þeir vildu safna
um sköttum, yrðu skattarnir að liði móti stjórninni. Hinir gætnari
vera svo háir, að þeir mundu stór- menn í Framsókn fóru að spyrja
kostlega lama, jafnvel eyðileggja sjálfa sig að því, hvað þeir myndu
allan framfara- og framkvæmda* fá í staðinn, ef stjórnárskifti yrðu,
hug landsmanna- Enginn yrði til og þegar þeir isáu faverjir það
neins megnugur framar, vegna mundu verða, neituðu þeir að
hinna þungu skattaálögu. Engiiin vera með. Þeir vildu ekki skifta á
hefði framar faug á að spa-ra, því Jóni Þorl. og Jóni Bald-
skattarnir mundu jeta upp allan Enginn stjórnmálamaður fajer á
sparnaðinn. Ilair beinii skattar jan<jj ]10fir jafn mikið og örugt
örfa til ejðlsu og verka þannig fyjgj þjóðinni, eins og Jón
Þorláksson. Sýndi það landskjör-
ið í sumar.
og setti jafnfiramt nýtt heimsmet.
Myndin fajer að ofan er af hlaup
urunum áður en þeir leggja á stað
í 1500 metra lilaupið. Talið frá
vinstri til hægri er röðin þessi:
Peltzer, INu*rmi, Böcher og Wide.
Það er talið að Nurmi hafi eigi
verið vel fyrir kallaður.
Þeir kjósendur, sem ekk/ vilja
eyðslu- og óhófsstefnu sósialista
í stjórn landsins kjósa B*l?stann.
Munið að setja x fyrir framan
bókstafiun B.
FOSSAVIRKJUN ,TITANS‘
í ÞJÓRSÁ.
Fjelagið fer fram á sjerleyfi
á Alþingi i vetur.
gagnstætt tollunum.
Oft og tíðum yrði afkoma. rík'
issjóðs bágborin, ef aðaltekjustofu
inn ætti að vera beinu skattarnir.
Enginn stórauður er til í landinu,
.sem geti borið þyngstu byrðirn-
ar. svo skattaálögurnar yrðu mjög
tilfinnanlegar skattþegnunum. —
Mörgum finst, og það með rjettu.
að beinu skattarnir sjeu nægilega
Um kosningarnar hey-rðist það
oft frá mönnum úr *andstæðinga"
flokkum núv. stjórnar, að þeir
bæru fult traust til stjórnarinnar
og vildu fyrir hvern mun að hún
færi áfram með völdin í landinu.
Þessi almenna hylli stjórnarinn-
ar um alt land, var meira en Tíma
þungir hja okkur ems og þeir nu , , „ _ , . . . ...
menu gatu ]>olað. Þa gripu þeir til
eru, livað þa ef þeir ættu að tvo* p, ,,, A * .
eða þrefaldast. ' limnar hneykslanlegu samfavæðsm
__ við öfga- og óróamennina í kau;>-
stöðtmum. — Hámark stjórnmála-
Yiðbrigðin yrðu áreiðanlega spillingar er það, þegar valda"
mikil, ef við í stað Jóns Þorláks" græðgin er orðin svo mikil, að öll
sonar ættum að fá Jón Baldvins* faeilbrigð skynsemi verður fyrir
son til þess að liafa á faendi að- henni að þoka, ein.s og fajer átri
alstjórn fjármálanna. — Jón Þor-1 sjer stað.
láksson er vafalaust einn færasti
Kjósendur! Þegar kosningar
og mikilhæfasti fjármálamaðurinn
sem við nú eiguni. Er því við-
brugðið fave fljótur hann var að fara fram, eru öll völdm í ykkar
setja sig inn í allan fjárhag ríkis" faöndum, og einnig öll ábyrgð^n.
sjóðs. eftir að faann varð fjái-jvöldin eru mikil, en ábyrgðin er
málaráðherra, Má óefað fullyrða, j enn meiri. Nú er það ykkar að
að við liöfum aldrei faaft fjármála- ákveða, hvort við í framtíðinni
ráðherra, sem á hverjum tíma hef-1 eigum að fá að njóta fjármálavíð-
'ir faaft jafnt glöggt. yfirlit vfir sýni og þekkingar Jóns Þorláks-
fjárfaaginn, eins og J. Þorl. — sonar við stjórn landsins, eða
Skýrslurnar, sem faann faefir gef* livort eyðslu- og óhófsstefna sósia-
ið þinginu, hafa best áýnt þetta. listauna á að sitja við stýrið.
„lsafold“ flutti fyrir. nokkru
grein, þar sem þess va,r getið, að
nokkur skriður mundi vera áð
J komast á fossavirkjun „Titarus“
fajer á landi, og jafnframt getið
um helstu áætlanir, sem gerðaa*
1 faefðu verið í sambandi við þann
| fossinn í Þjórsá, sem faugsað er
til að virkja nú, Urriðafoss. En
engar nánari upplýsingar gat blað*
ið þá gefið um fysrirætlanir. fje-
lagsins.
En nú er Klemens Jónsson al*
þingism. nýlega kominn frá út-
I löndum. Erindi hans þangað var
m. a. það, að sitja fund með
stjórn „Titans“ og helstu hlut*
höfunum í því. En hann er í stjórn
fjelagsins hjer á landi. Isaf. faef-
1 ir því spurt hann nokkuð um fyr-
irætlanir fjelagsins hjer á landi í
náinni framtíð.
— Ætlar fjelagið að fá sjec*
leyfi til fossavirkjunar fajer á
landi nú bráðlega-
— Það cr afráðið, áð „Titan“
fer fram á sjerleyfi nú á þinginu
í vetiw’. Jeg mun leggja fratn
bráðlega frumvarp til sjerleyfis-
laga fyrir fjelagið við aðra stjórn*
endnr þess hjer. — Og það
e»r tilætlunin að fá ríkisstjórnina
til þess að leggja það fram á þing-
um ástæðum ekki gera það, mun
jeg faera frarn frumvarpið-
— Og þið gerið ykkur vonú' um
að þingið veiti sjerleyfið?
— Við faöfum fylstu ástæðu til
þess að ætla það. En fáist það, og
ekki með lakari skilyrðum en það
sjerleyfi, sem veitt var til fossa-
virkjunwr á Vestfjörðum á síðasta
>ingi, þá má nokkurnveginn full*
yrða, að fayrjað verði á virkjurr
unni.
— 8vo fje er þá fyrw* hendi?
— Jeg tel sennilegt, að ekki
standi á því, ef sjerleyfið. fæst.
— Hverjar eru svo fyrirætlan-
irnar að ö&u leyti?
— Það er aðeins Urriðafoss, sem
fyrst á að snúa sjer að, eins og
þið hafið þegar getið um í ísaf.
Það er að vísu draumur „Titans“
að geta einhverntíma beislað alla
fossana í Þjórsá. En í það verð*
ur vitanlega ekki ráðist í einu. En
með virkjnn Unriðafoss fást um
80.000 hestöfl, og það er ekkert
smáræði.
— Og til favers á að nota kraft-
inn?
— Aðallega til að vinna saltpjet-
ur.
— Hvað á sjerleyfið að gilda
til margra ára?
— I frumvarpinu eru nefnd 75-
ár. Og byrja á þá á verkinu inn-
an 4 ára. eftir að sjorleyfið er veitt-
En virkjun á að vera lokið að
fullu, svo byrja megi rekstur, 10
árum eftw- leyfisveitinguna.
— Þarf ekki fjelagið að flytja
inn erlendan vinnukraft?
— Til virkjunarinnar mun þurfa
að nota, 600 verkamenn, fyrir ut*
an verkfiræðinga, verkstjóra og
aðra yfirmenn. En eftir að virkj-
un er lokið og farið er að nota
vatnsaflið, mun vera hægt að
komast af með innlent vinnuafí
að mestu leyti. En þá verkamenn
erlenda, sem fjelagið þarf að fá,
tel jeg .sjálfsagt, að fjelagið fái
firá Norðurlöndnm, og faelst raenn,
sem vanir eru vatnavirkjun.
— Hver er afstaða „Titans“ til
járnfarautarlagningar austur í
sveitir?
— Jeg má fullyrða, að Titan*
f jelagið getw ekki lagt járnbraut
austur. Til þess faefir það ekkert
fjárfaagslegt bolmagn. En lntt er
annað mál, að það mnn gera sit-
ítrasta til þess að útvega lánsfje
til járnbrautarlagningar, þvi það
er mikils um það vert fyrir það,
að hún verði bvgð.
AÐ NORÐAN.
I-
inu í vetur. Vilji faún af einfaverj-
Akurey*ri, 27. sept. FB
SÍLDVEIPIN.
í Akureyrarumdæmi veiddust.
síðustu viku 1364 tunnur af síld
í salt, en 150 tunnur í krydd. Als
á öllu landinu hefir veiðst:
t salt 106.745 tunnur.
í krydd 35.504 tunnur. * ’