Ísafold - 12.10.1926, Blaðsíða 2

ÍSAFOLD
afleiðingar þær, selm stafa af bví
þegar fyrirvinna tellur frá heim"
iltim. — Það verkar ii börnin og
þeirra framtíð miklu meir en menh
alment gera sjer ljóst, þegar fað-
irinn, sem vann fyn> þeim og
ætlaði að reyna að gera þau að
mönnum, fellur frá.
Formaður veðurstofunnar, hr.
Þorkell Þorkelsson, hefir í huga
að koima upp á na'Stunni, merkj-
um í veiðistöðvum sunnanlands,
sem eiga að benda á, að stórviðri
sje í vændum. Verða þau að lík"
indum þannig, að keilur eða kúl-
nr dregnar á stöng að degi til,
en ljós sýnd í dimmu. Veðurbreyt-
ingar eru snöggar á íslandi. og
yel getur svo farið, að merki verði
sýnd og ekkert verði úr veðri, en
slíkt má ekki fæla menn frá að
fara eftir þeim aðvörunum, s#n
veðurstofan sendir út. — I'egar
merkin eru dregin upp, mun varla
fara hjá því, að formenn ta'li
saman og þar komi fleiri til skjal"
anna að tala um útlit en meðan
hver potar sjer, fer þegar honum
líst á sjó og ráðgast ekki um við
neinn; er slík samvinna ávalt
kostur og getur stunduto afstýrt
slysum. Eitt má ávalt reiða sig a,
og það er: þegar Veðurstof an hef-
ir spáð stormt og merki koma upp,
þá er stormur í nánð. Loftstraum-
ar geta gert það að verkum, að
hann nær ekki þangað, sem alt
benti á, að hann mundi ná, en
það er ekki Veðurstofumn að
kenna. Sunnlendingar kannast við,
að norðanrok getur verið í Rvík
og öllum Paxaflóa, en á Hafnar"
fírði út að HJiðsnesi er sunnan-
kaldi; en svo getur hann einnig
runnið þar beim, og orðið kvass
k norðan.
Það' má telja 'víst, að merki
pessi, sem áður eru nefnd, munu
verða fiskimönnum til bins mesta
gagns og afstýra slysum er tímar
líða og menn venjast þeim.
Að líkindnm verða stormmerki
gefin í belstu veíiðistöðvum Sunn"
anlands, þegar á næstu ve.rtíð, en
þau vcvða bráðabirgðarmerki, sem
ættu þó að koma að miklum noi"
nm og verða undirbnningur til
frekari aðgerða.
20. sept. "26.
Svcinbjörn Egilson.
sem var holótt eins og svampu.r,
flaut á vatni og var miklu hlýrri
en venjuleg steypa. Mjög ein-
kennilegt var það, að steypa þessi
drakk ekki vatn í sig, þó
holótt væri. Stafar það af því,
að holurnar eru algerlega að-'
greindar hver frá annari, líkt og
í sápufroðu, en steypan sterk í
skilrúmunum. Sviar hafa bygt
nokkuð úr þessn efni og gefist
allvel, en þó mæla ekki sjerfræð"
ingar með því. Þykir ekki full
reynd á þetta komin.
Fyrir ekki all-löngu tókst döns^
um verkfræðingi Friðrik Baycr
að búa til álitlega 'froðusteypu,
með því að nota einskonar sápu" |
lög í stað vatns í steypublönduna.
Hefir hann fengið einkarjett fyr-,
ir aðferð sína hjer á landi. Steypa
þessi er með ýmsu móti, sum sýn";
ishornin stórholótt og sterk og
nokkuð þung, önnuir smáeygð líkt.
og fíngerður vikur, laufljett og
nálega eins hlý og kork. Er
það ekki ólíklegt, að hjer sje
fundið ágætt efni til þess að fóðra
hás með til hlýinda. Það hefir þá
miklu kosti, að það endist vel,j
fúnar ekki og er algerlega vatns",
helt.
Því miður er ekki komin fnll
reynsla á þetta, en nú eru Damr
að byggja hús af þessari gerð.
Þeir steypa veggina á flðtur.i
pfillum og reisa þá síðan upp Jg
festa saman líkt og kassa. Er
þetta fljótleg aðferð og hefir
tíðkast í Ameríku. Nó e»r eftir
að vita bve vel þetta reynist.
Alldýr er þessi danska froðu-
steypa. Þsð kom til tals, að no^a
hana til þess að fóðra landsspí"
talann en óvíst er að nokk ið
verði úr því. — Það er svo með
margar nvric uppfundningar, að
þær eru lengi að þroskast, áður
en þær eru allskostar nothæf .r
og áreiðanlegar.
6. H.
KARTÖFLUSÝKIN.
Nýtt byggingaefni.
Þegar jeg var staddur í Höfn
árið 1919, átti .jeg tal við próf.
Lumbye, kennara við Fjöllista-
skólann, nm gerð hlýrra stehr
veggja. Hafði bann mælt með því
í fyrirlestri, að fóðra steinhús að
innan með korkplötum á sama
hátt og tíðkast hefir hjer í Uvík
síðustu árin. Taldi .jeg ýmsa ó"
kosti fylgja þessari aðferð, enda
myndi kork hrökkva skamt, ef
allir tækju að fóðra hús sín með
því. Hann sagði mjer frá því, að
hann hefði gert nokkrar tilraunir
til þess að blása lofti inn í sand
eg sementsblöndu, til þess að gera
steypuna svampkenda og smáhol'
ótta. Ef þefta tækist, myndi slík
steypa verða svo hl.ý, að ekki
þyrfti 'að fóðra hana. Ekki vildi
þó þetta blessast. Loftið rauk ú"
steypunni áður en hxín harðnaði.
IJra líkt Ieyti, e8a jafnvel fyr,
hafði Svíum komið sama til hug-
ar. Þeir notuðu sjerstakan smá"
gerðan, ljettan sand og tókst ao
búa til einskonar f r o ð u s t e \ *p u
Ragnar Ásgeirsson hefir sent
Mbl. eftirfarandi grein:
í Morgunbl. 28. þ. m. segir svo:
„Kartöfluuppskera hefir gersam-
lega brugðist í Mýrdal nó, eink"
um í moldargðirðum, og kenna
menn það stórrigningum sem vorn
í sumar."
Þetta mun vera af völdum kart*
öflupestarinnar, sem geysað hefir
víða á Suðurlandi í sumar og
valdið stc.rkostlegu tjóni. Var
pestin þó ekki komin í ljós um
miðjan 36K, þegar jeg var á ferð
um Mýrdalinn; þá leit prýðilega
út í kartöflugörðum þar. En síð-
ast í þeim mánuði kom kartöfla"
pestin upp og breiddist afarfljótt
út. j
En þeir ga«rðeigendur, er höfðu'
útvegað sjer útsæði hjeðan úr1
Gróðrarstöðinni, af kartðf luaf- J
brigðinu „Kerrs Pink", sem er
eitt af hinum nýjustu ensku af-
brigðum, og lítt móttækilegt fyr-
ir kartöflupest — fengu góða upp-
skeru og sumir ágæta. T. d. er
mjer skrifað frá Vík 8 þ. m. frá
Gnðjóni Jónssyni í Lundi, sem
hefir prýðilega hirta kart8fln"|
garða þar: „Mínar kartöflur af
Kcrrs Pink, voru svo stórar að
hjer hafa ekki sjest nokkuirntíma
svo leiðis kartöflur og nokkuð
i
margar. Ekki nærri eins fallegar
hjá Einari eða Jóni í Norðurvík,
en'mjög fállegar samt hjá þeirn.!
En mínvr garðar eru svo vel
taddir og kartöflurnar vekja
undrun hjer. í Suður-Vík er ekki
farið að taka upp. Grasið á kart-
öflunum af Kenrs Pink, stóð
grænt eins og skógur, þegflr gras"
ið á öðrum afbrigðum var gjör"
fallið."
Frá Suðurvík hefi jeg síðan
frjett að uppskeran hafi orðið
ágæt af Kerrs Pink. Víkurbúar
hafa nú reynslu tveggja ára fyrir
því, að Kerrs Pink er afbrigði
sem óhætt er að treysta á, og það
er fljótþroskaðra, en þau afbrigði
sem fyrir voru.
Frá ýmsum öðrum stöðum, bæði
til sjávar og sveita hefi jeg feng"
ið hinar sðmu frjettir, að kart-
öflur af Kerrs Pink stóðu í full-
um blóma í görðum, þegar aðr"
ar kartöflur voru eyðilagðar, enda
hafa pantanir á útsæði af Kerrs
Pink drifið að úr öllum áttum,
en þó lang mest þaðan sem þær
hafa verið reyndar.
Kartöflupestin hefir víða gert
vart við sig í sumar á Suðurlandi,
því votviðrasamt hefir yerið )
mesta lagi, en þó hlýtt. Og bá
má ganga að því sem vísu, að
hún geysi á ný að, sumri, en hve
mikinn skaða hún kann að gera
þá, fer eftir veðráttunni. En öi-
uggasta ráðið og það varanleg-
asta til að verjast pestinni, er að
rækta þau kartöflu afbrígði, sem
eru lítt eða ekki móttækileg fyrir
hana, en hins vegar reynsla fyrir
að gefist vel hjer á landi. Og 5
ara reynsla er nú fengin fyrir
því að Kerrs Pink fullnægir báð-
um skilyrðunum.
Ragnar Ásgeirsson.
Rýmknii
laiir elgmia^.
.Aðrar þjóðir eru farnar að
gefa gaum þeim ískyggilegu horf-
nm, sem að dðmi margra fróðra
fiskimanna erlendra eru á því, að
þorskurinn gangi til þurðar við
strénduír íslands. Útlendir togar"
ar verða þessa vitanlega varir
líka, og er mikils um vert, e£ lag-
færing á að fást á þessu þýðing-
armikla atriði íslenska sjávarút-
vegsins, að útlendir hlutaðeigend"
ur í málinu, þeir sem við er að
semja um rýmkun landhelginnar,
geri sjer það ljóst, hver hætta er
á ferðum. Verður þeim þá máske
ljóst, að hin mikla útgerð þeirra
við ísland hlýtur tjón, er reka
er látið á reiðanum, og má þá
vera að þeir reynist samningalið"
ugri en ef um væri að gera í«-
lenska hagsmuni eingöngu. Því
það munu íslendingar verða a5
játa, að rýmkun landhelginnar
fæst ekki neroa með samningum
við aðtrar þjóðir; skraf nm það,
að þeir geti fært landhelgina úc
eftir eigin geðþótta er vitanlega
út í veðnr og vind, þar sem
samningar við Breta um þetta eru
í gildi. Að vitna í það, að Noro-
menn hafi 4 mílufjórðunga, land"
helgi 8toðar lítið; þeir hafa ekki
gert samning um þrjár kvartmíí"
ur og eiga þó fult í fangi raeð
að halda sinni núverandi land-
helgi fyrir Bretum. Hefir lengi
staðið í þófi milli þeinri og Breta
írm samninga, en árangurinn ekki
orðið neinn að svo stöddu. lirer-
ar krefjast þess að landhelgin sje
fáírð inn.
LAKDHELGISHÁLIÐ Á DA&
SKRÁ HJÁ
„ASSOCIATION FOR DíTER-
NATIONAL LAW."
í grein sem Jóhh. Lavik, rít-
stjóri ritar í „Bergens Tidende*'
10. september, segir hann frá því
að ^Association for international
law" hafi nýlega haldið fund í
Wien og haft landhelgismálið á
dagskrá. Hafi nefnd þessi eða
samband gert þá tillögu, að land"
helgi alþjóða skuli vera 3 kvartr
mílur, með nokkrum undantekn-
ingum þó. Hverjar undantekning-
arnar eJU, er greinarhöfundi ekki
kunnugt. Mótmælú- hann þessari
samþykt að því er Norðmenn
snertir og í sambandi við þaO
talar hann um landhelgismál ís~
lendinga og Færeyinga. Terar
hann aðstöðuna líka í þessnm
þremur löndnm og vill að þan
beiti sjer sameiginlega fyrir því,
að fá 4 mílna landhelgina við"
urkenda hjá hjör.
PISKUR GENGUR TIL ÞURÐAR
HJÁ ÍSLANDSSTRÖNDUM.
„Scandinavian Shipping Gaz-
ette" flytur grein um málið 3.
september. Fer það blað víða með-
al útgerðarmanna á Norðurlönd"
nm, í Bretlandi og í Frakklandi.
Segir þa4r m.a. svo:
Ýmsar af þjóðum þeim, sem
stunda fiskiveiðar í stórum stíl í
norðanverðu Atlantshafi kvarta
mjög undan, og það ekki að
ástæðulausu, að atvinnuvegur
þessi sje að eyðileggjast vegua
of mikilla veiða. Kvairtanir þess"
ar koma einkum frá Englandi,
Noregi, íslandi og Frakklandi, en
það hefir ekki jafna þýðingu fyr-
ir allar þessar þjóðir ef svo færi,
að fiskveiðarna«r hættu að svara
kostnaði.
Til dæmis mundi þetta verZa
þjóðarböl fyrir íslendinga og
hafa þeir því þegar fyrir löngu
farið áð íhuga ráð til þess að af-
stýra hættunni. Reyndvr skipstjór
ar og fiskimenn fullyrða, að skil-
yrðin fyrir. fiskveiðum við ts*
landsntrendur hafi gerbreytst á
síðustu 30—40 árum og óttast enn
meiri breytingar, ef eigi eru gerð-
ar ítarlegar ráðstafanir.
TJm 1890, þegar fyrstu togar-
arnir komu á sjónarsviðið, var
svo mikið um fisk, að togararnir
þurftu lítið að hrcyfa sig og vaxp
an fyltist á skömmum tíma. Nú
er öldin önnur. Togarinn verðnr
að sigla aftur á bak og áfram,
dag og nótt, og oftast er veiðin
ekki nema miðlungsgóð. í gamla
daga bmgðust miðin ekki, togar-
arnir áttn þau vís og fengu góð"
an afla fyrirhafnajrlítið.
TOGARAR DREPA UNGVEDIí)
OG EYÐILEGGJA MIÐIN.
Það er álitið að um 400—500
togarar sjeu við ísland á vertíð"
inni. Ef varpan taiki aðeins ful'-
orðinn fisk, væri ekki mikiU skaði
skeður, en hún tekur ungviði líka»
rótar upp botninum og eyðir át-
unni. Á síðustu árum hefir
rej'nslan og sýnt að nýfnndin mið
eru rúin fiski á skömmum thna
vegna þess að aðsókn togaranna,
er svo yfirgnæfandi og jafnvol
nýju miðin á „Halanum", eru nú
rúin.
ALGER PRIBUN Á VISSUM
SVÆÐUM ER NAUBSYNLEG.
Meðal þeinra úrræða. sem komið
gætu til mála til þess að skapa
polanlegar ástæðux á ný hefir al-
þjóðaverndun fengið mest fylgi-
Hngmyndin er, að skifta hafinu í
»væði, og sje veitt á hverjum stað
á ákveðnu árabili en látin í friði
nokkur ár á milli. Yrði að náirt
alþjóða samkomnlag um þetta «g
brot gegn friðuninni yrðu að varða
sektum. Eflaust mundu fiskimemi
altra þjóða ganga að þessu, svo
framarlega «em reglurnar væm
settar af alþjóðlegu fiskiveiða-
ráði.--------
fSLENDINGAR ÞURFA AÐ
VEKJA ÁHUGA BRETA FYRIR
FRIDUNARMÁLINU.
ÞÁTTTAKA ÍSLENDTNGA f
HAFRANNSÓKNUM.
Þ6 ekki sjo hjer minst beinMn-
is á það, sem fyrir flestum íslenð"
ingum mun vaka — að fá land"
helgina aukna og ýms Iwygning-
arsvæði utan núverandi landhelgi
gjðrfriðuð — þa miðar þessi grein
þó í rjetta átt. Besta vopnið sem
vjer eigum í þegsu máli er það, að
geta sýnt alþjóð fram á það, að
nauðsyn beri til að friðuðu svæð-
in sjeu^ stækkuð, því að annajrs
verði fiskimiðin einkis virði,
hvorki okkur nje ððrum. Mestn
?arðar að geta fært Bretum heim
sanninn um þetta. En til þess er
ekki nóg að ræða málið í íslensk"
um blöðum, sem enginn skilur fyr"
ir utan landsteinana. Það þarf að
fá mik^lsmetin ensk blöð til þess
að reifa málið og skýra það fyrir
almenningi. Stjðrnarvöldin þurfa
að láta utanríkisstjórnina íjá
bretskn stjórninni fyrir gögnum í
málinu. Og umfram alt þarf hin
vísindalega hlið raálsins að vera
skýrð ítarlega, því vísindaleg rök
munu þyngst á metunum, þegar
kemur til annara5 þjóða kasta. f
sambandi við þetta má á það minn-
ast, að varla getur það vansalaust
heitið, að íslendingar leggi ekk~
ert fram til hinna alþjóðlegu fiski-
rannsókna, sem nú fa»ra fram, m-
a- við ísland. Þar eigum við þó
viðurkendum ágætum vísinda"
manni á að skipa, en hvenær scm
hann „fer á flot" er hann gestur
annara, ýmist danska rannsók^i-
arskipsins eða, „Kveldúlfs". Með-
an íslendingafi- eiga ekki ranusókir
arskip sjálfir er ekki nema sjálf"
sagt, að þcir greiði að nokkrnm
hlnta útgerð danska rannsóknar-
skipsins þann tímann sem það er
hjer við land, eins og stungið var
upp á í tsafold ekki alls fyr-
ir lðngn. Fiskveiðarnar eru okk"
ur svo mikils virði, að því fje «*r
ekki a glæ kastað, sem varið væri
til rannsókna á fiskigöngunum
hjer við land og lifnaðarháttmn
físka, ekki wist ef þær rannsóknir
gætu leitt í Ijofi, að rýmkun land"
helginnar væri algert undirstöðu-
skilyrði fiskveiða við tsland &
komandi tíð.
ÍSLENDINGAR ÆTTU AB
SKIPA SÆTI í ALÞJÓÐALÁÖA-
NEFNDINNI.
í nefnd þeirri sem um var getið
í upphafi þessarar greinajr muna
vera tveir Frakkar, tveir Bretar
og eiun Norðmaður. Eigi or knun-
ugt hvort í«lenska stjórnin hefir
nokkurt samband við þá nefnd,
en sje eigi svo, er brýn nauðsyn
á að úr l>ví vcrði bætt. — Og
má rökstyðja það, að íslendingnr
vawi sjálfkjiivinn í slíka nefnd-
Því eins og sakir standa nú, á eng-
in þjóð jafn mikið undir fisk'