Ísafold - 12.10.1926, Blaðsíða 2

2
ÍSAFOLD
afleiðingar þær, se:m stafa af bví
þegar fyrirvinna felluj- frá heim*
ilum. — Það verkar á börnin og
þeirra framtíð miklu meir en menn
alment gera sjer ljóst, þegar fað-
irinn, sem vann fyri.r þeim og
ætlaði að reyna að gera þau að
mönnum, -fellur frá.
Formaður veðurstofunnar, hr.
Þorkell Þorkelsson, hefir í huga
að kojma upp á næstunni, merkj-
um í veiðistöðvuni .sunnanlands,
sem eiga að benda á, að stðrviðri
sje í vændum. Verða þau að lík*
indum þannig, að keilur eða kúl-
ur dregnar á stöng að degi til,
en ljós sýnd í dimmu. Veðurbreyt-
ingar eru snöggar á íslandi, og
yel getur svo farið, að merki verði
sýnd og ekkert verði úr veðri, en
slíkt má ekki fæla menn frá að
fara eftir þeim aðvörunum, sym
veðurstofan sendir út. — Þegar
merkin eru dregin upp, mun varla
fara hjá því, að formenn tati
saman og þar komi fleiri til skjal*
anna að tala um útlit en meðan
hver potar sjer, fer þegar honum
líst á sjó og ráðgast ekki um við
neinn; er slík samvinna ávalt
kostur og getur stunáutm afstýrt
slysum. Eitt má ávalt reiða sig 4,
og það er: þegar Veðurstofan hef-
ir spáð stormt og merfa koma upp,
þá er stormIlr í nánd. Loftstraum-
ar geta gert það að verkum, að
hann nær ekki þangað, sem alt
benti á, að hann mundi ná, en
það er ekki Veðurstofunni að
kenna. Sunnlendingar kannast við,
að norðanrok getur verið í Rvík
og öllum Faxaflóa, en á Hafnar*
firði út að Hliðsnesi er sunnan-
kaldi; en svo getur hann einnig
runnið þar heim, og orðið hvass
k norðan.
Það má telja víst, að merki
þessi, sem áður eru nefud, munu
verða fiskimönnum til lr.ns mesta
gagns og afstýra slysum er tímar
líða og menn venjast þeim.
Að líkindum verða stormmerki
gefin í helstu veiðistöðvum Sunn*
anlands, þegar á næstu vertíð, en
þau vtvða bráðabirgðarmerki, sem
ættu þó að koma að rniklum not*
um og verða undirbúningur til
frekari aðgerða.
20. sept. ’26.
Sveinbjörn Egilson.
sem var holótt eins og svampiw, - En mínir garðar eru svo vel
flaut á vatni og var miklu hlýrri taddir og kartöflurnar vekja.
en venjuleg steypa. Mjög ein-|undrun hjer. í Suður-Vík er ekki
kennilegt var það, að steypa þessi farið að taka upp. Grasið á kart-
öflunum af Kenrs Pink, stóð
grænt eins og skógur, þegar gras*
ið á öðrum afbrigðnm var gjör*
fallið.“
Frá Suðurvák hefi jeg siðan
^ frjett að uppskeran 'hafi orðið
nokkuð úr þessu efni og gefist ^ ágæt af Kerrs Pink. Víkurbúar
allvel, en þó mæla ekki sjerfræð* j hafa nú reynslu tveggja ára fyrir
ingar með því. Þykir ekki full því, að Kerrs Pink er afbrigði
reynd á þetta komin. j sem óhætt er að treysta á, og það
Fyrir ekki all-löngu tókst döns^ er fljótþroskaðra, en þau afbrigði
um varkfræðingi FViðrik Bavcr sem fyrir voru.
drakk ekki vatn í sig, þó
liolótt væri. Stafar það af því,
að holumar eru algerlega að"
ga-eindar hver frá annari, líkt og
í sápufroðu, en steypan sterk í
skilrúmunum. Svíar hafa bygt
að búa til álitlega froðusteypu,
Frá ýmsum öðrum stöðum, bæði
með því að nota einskonar sápu* (til sjávar og sveita hefi jeg feng*
lög í stað vatng í steypublönduna. ^ ið hinar sðmu frjettir, að kart-
Hefir hanu fengið einkarjett fyr- ^ öflur af Kerrs Pink stóðu í full-
ir aðferð sína hjer á landi. Steypa ^ um blóma í görðum, þegar aðr*
þessi er með ýmsu móti, sum sýn " ar kartöflur voru eyðilagðar, enda
Ishornin stórholótt og sterk og hafa pantanir á útsæði af Kerrs
nokkuð þung, önniw sináeygð líkt ^ Pink drifið að úr öllum áttum,
og fíngerður vikur, laufljett og eu þó lang mest þaðan sem þær
nálega eins hlý og kork. Er hafa verið reyndar.
það ekki ólíklegt, að hjer sje
fundið ágætt efni til þess að fóðra
Kartöflupestin hefir víða gert
vart við sig í sumar á Suðurlandi,
hús með til hlýinda. Það hefir þá því votviðrasamt hefir verið í
miklu kosti, að það endist veþjmesta lagi, en þó hlýtt. Og bá
fúnar ekki og er algerlega vatns* má ganga að því sem vísu, að
helt. j'hún geysi á ný að sumri, en hve
Því miður cr ekki komin full mikinn skaða hún kann að gera
reynsla á þetta, en nú eru Danir þá, fer eftir veðráttunni. En ör*
að byggja hús af þessari gerð. uggasta ráðið og það varanleg-
Þeir steypa veggina á flötur.i1 asta til að verjast pestinni, er að
pöllum og reisa þá síðan upp jg|rækta þau kartöflu afbrígði, sem
festa saman líkt og kassa. Er eru lítt eða ekki móttækileg fyrir
þetta fljótleg aðferð og hefir hana, en hins vegar reynsla fyrir
KARTÖFLU SÝKIN.
að gefist vel hjer á landi. Og ö
ara reynsla er nú fengin fyrir
því að Kerrs Pink fullnægir báð-
um skilyrðunum.
Ragnar Ásgeirsson-
Nýtt byggingaefni.
Þegar jeg var staddur í Höfn
árið 1919, átti jeg tal við próf.
Lumbye, kennara við Fjöllista-
skólann, um gerð hlýrra stein*
veggja. Hafði hann mælt með því
í fyrirlestri, að fóðra steinhús að
innan með korkplötum á sama
hátt og tíðkast hefir h.jer í Rvík
síðustu árin. Taldi jeg ýmsa. ó'
kosti fylgja þessari aðferð, enda
myndi kork hrökkva skamt, ef
allir tækju að fóðra hús sin með
því. Hann sagði mjer frá því, að
hann hefði gert nokkrar tilraunir
til þess að blása lofti inn í sand
og sementsblöndu, tii )>ess að gera
steypuna svampkenda og srnáhol*
ótta. Ef þetta tækist, rnyndi slík
steypa verða svo hlý, að ekki
þyrfti að fóðra liana. Ekki vildi
þó þetta blessast. Loftið rauk nf
steypunni áður en hún harðnaði.
TJm líkt leyti, eða jafnvel fyr,
hafði Svíum komið sama til hug-
ar. Þeir notuðu sjerstakan smá*
gerðan, ljet.tan sand og tókst að
búa til einskonar froðustev'pu
tíðkast í Ameríku. Nú eftir
að vita hve - vel þetta reyuist.
Alldýr er þessi danska froðu-
steypa. Það kom til tals, að no^a
hana til þess að fóðra landsspí*
talann en óvíst er að nokk ifi
verði úr því. — Það er svo með
margar nvjnír uppfundningar, að
þær eru leugi að þroskast, áður fSVItlhllll
en þær eru allskostar nothæf <r *
og áreiðanlegar. laBduelgiaxar.
G. H.
.Aðrar þjóðir eru farnar að
gefa gaum þeim ískyggilegu horf-
um, sem að dómi margra fróðra
fiskimanna erlendra eru á því, að
Ragnar Ásgeirsson hefir sent þorskurinn gangi til þurðar við
Mbl. eftirfarandi grein: | str'endiv íslands. Útlendir togar*
í Morgunbl. 28. þ. m. segir svo: ar verða þessa vitanlega varir
„Kartöfluuppskera hefir gersam* líka, og er mikils um vert, ef lag*
lega bmgðist í Mýrdal nú, eink* færing á að fást á þessu þýðing-
um í moldarg&rðnm, og kenna armikla atriði íslenska sjávarút-
menn það stórrigningum sem voru vegsins, að útlendir hlntaðeigend*
í sumar." | vr í málinu, þeir sem við er að
Þetta mun vera af völdum kart* semja um rýmkun landhelginnar,
öflupestarinnar, sem geysað hefir geri sjer það ljóst, hver hætta er
víða á Suðurlandi í sumar og á ferðum. Verður þeim þá máske
valdið stórkostlegu tjóni. Var ljóst, að hin mikla útgerð þeirra
pestin þó ekki komin í ljós um við ísland hlýtur tjón, er reka
miðjan júíí, þegar jeg var á ferð er látið á reiðanum, og má þá
um Mýrdalinn; þá leit prýðilega vera að þeir reynist samningalið*
út í kartöflugörðum þar. En síð- ugri en ef um væri að gera. ís-
ast í þeiin mánuði kom kartöflu* lenska hagsmuni eingöngu. Því
pestin upp og breiddist afarfljótt, það munu íslendingar verða að
út. j játa, að rýmkun landhelginnar
En þeir gajrðeigendur, er höfðu fæst ekki neroa með samningum
útvegað sjer útsæði hjeðan úrivið að*rar þjóðir; skraf um það,
Gróðrarstöðinni, af kartöfluaf-j að þeir geti fært landhelgina úc
brigðinu „Kerrs Pink“, sem er eftir eigin geðþótta er vitanlega
eitt af hinum nýjustu ensku af- íit í veður og vind, þar sem
brigðuin, og lítt móttækilegt fyr- samningar við Breta um þetta eru
ir kartöflupest — fengu góða upp' í gildi. Að vit.na í það, að Noro-
skeru og sumir ágæta. T. d- er mcnu hafi 4 mílufjórðunga land*
mjer skrifað frá Vík 8 þ. m. frá helgi stoðar lítið; þeir hafa ekki
Guðjóni Jónssyni í Luudi, sem gert samning um þrjár kvartmii'
hefir ]wýSilega hirta kartöflu'^ur og eiga þó fult í fangi með
garða þar: „Mínar kartöflur af að halda sinni núverandi land-
Kerrs Pink, voru svo stórar að helgi fyrir Bretum. Hefir lengi
hjer hafa ekki sjest nokkiwutíma staðið í þófi milli þeinri og Breta
svo leiðis kartöflur og nokkuð írm samninga, en árangurinn ekki
margar. Ekki nærri eins fallegar orðið neinn að svo stöddu- Bret-
hjá Einari eða .Tóni í Norðurvík, ar krefjast )>ess að landhelgin s.ýe
en',mjög faílegar samt hjá þeim.1 falrð inn.
LANDHELGISMÁLIÐ Á DAOk
SKRÁ HJÁ
„ASSOCIATION FOR INTER*
NATIONAL LAW.“
í grein sem Jöhs. Lavik, rit-
stjóri ritar í „.Bergens Tidende'*
10. september, segir hann frá því
að „Association for international
law“ hafi nýlega lialdið fund í
Wien og haft landhelgismálið á
dagskrá. ITafi nefnd þessi eða
samband gort þá tillögu, að land*
helgi alþjóða skuli vera 3 kvarf
mílur, með nokkrum undantekn-
ingum þó. Hverjar undantekumg-
amar eru, er greinarhöfundi ekki
kunnugt- Mótmælw hann þessari
samþykt að því er Norðmeun
suertir og í sambandi við þah
talar hami um landhelgismál ís*
lendinga og Færeyinga. Tehir
hann aðstöðuna líka í þessum
þremur löndum og vill að þau
beiti sjer sameiginlega fyrir því,
að fá 4 mílna landhelgina við*
urkenda hjá hjor.
FISKUR GENGUR TIL ÞTJRÐAR
HJÁ ÍSLANDSSTRÖNDUM.
„Scandinavian Shipping Gass-
ette“ flytur grein um málið 3.
september. Fer það blað víða með-
al útgerðarmanna á Norðurlönd*
um, í Bretlandi og í Frakklandi.
Segir þe«r m.a. svo:
Ýmsar af þióðum þeim, sem
stuuda fiskiveiðar í stórum stíl í
norðanverðu Atlantshafi kvarta
mjög undan, og það ekki að
ástæðulausu, að atvinnuvegur
þessi sje að eyðileggjast vegua
of mikilla veiða. Kva»rtanir þess-
ar koma einkum frá Englandi,
Noregi, íslandi og Frakklandi, en
það hefir ekki jafna þýðingu fyr*
ir allar þessar þjóðir ef svo færi,
að fiskveiðarnavr hættu að svara
kostnaði.
Til dæmis mundi þetta verða
þjóðarböl fyrir íslendinga og
hafa þeir því þegar fyrir löngu
farið að íhuga ráð til þess að af-
stýra hættunni. Reynd'vr skipstjór
ar og fiskimenn fullyrða, að skil-
yrðin fyrir. fiskveiðum við ís*
landsstrendur hafi gerbreytst á
síðustu 30—40 árum og óttast enn
meiri breytingar, ef eigi eru gerð-
ar ítarlegar ráðstafanir.'
Um 1890, þegar fyrstu togar-
arnir komu á sjónarsviðið, var
svo mikið um fisk, að togararnir
þurftu lítið að hreyfa sig og varp
an fyltist á skömmum tíma. Nú
er öldiu önnuv. Togarinn verður
að sigla aftur á hak og áfram,
dag og nótt, og oftast er veiðin
ekki nema miðlungsgóð. f gamla
daga brugðust miðin ekki, togar-
arnir áttu þau vís og fengu góð"
an afla fyrirhafnarlítið.
TOGARAR DREPA UNGVDDIÐ
OG EYÐILEGGJA MIÐIN.
Það er álitið að mn 400—500
togarar sjeu við ísland á vertíð*
inni. Ef varpan tæki aðeins f‘ul>-,
orðinn fisk, væri ekki mikill skaði
skeður, en hún tekur ungviði líka*
rótar upp botninum og eyðir át-
unni. Á síðustu árum hefir |
reynslan og sýnt að nýfnndin mið
eru rúin fiski á skömmum tíma
vegna þess að aðsókn togaranna
er svo yfirgnæfandi og jafnvel
nýju miðin á „Halanum“, em nú
rúin.
ALGER FRIDUN Á VISSUM
SVÆÐUM ER NAUBSYNLEG.
Meðal þeinra úrræða sem komið
gætu til mála til þcss að skapa
þolanlegar ástæður á ný hefir al~
þjóðavemdun fengið mest fylgi.
Hugmyndin er, að skifta hafinu í
svæði, og sje veitt á hverjum stað
á ákveðnu árabili en látin í friði
nokkur ár á ntilli. Yrði að nást
alþjóða samkomulag um þetta og
brot gegn friðuninni yrðu að varð.i
sektrnn. Eflaust mundu fiskimema
alhra þjóða. ganga að þessu, svo
framarlega sem regluraar væru
settar af alþjóðlegu fiskiveiða-
ráði.---
ÍSLENDINGAR ÞURFA AÐ
VEKJA ÁHUGA BRETA FYRIR
FRIÐUNARMÁLINU.
ÞÁTTTAKA fSLENDINGA í
HAFRANNSÓKNUM.
Þó ekki sjo hjer minst beinMn-
is á það, sem fyrir flestum tslenð'
ingnin mun vaka — að fá land*
helgina aukna og ýms Krygning-
arsvæði utan núverandi landhelgi
gjörfriðuð — þá miðar þessi grein
þó í rjetta átt. Besta vopnið sem
vjer eigum í þessu máli er það, að
geta sýnt alþjóð fram á það, að
nauðsyn beri til að friðuðu svæð-
in sjeu, stækkuð, því að anna*s
verði fiskimiðin einkis virði,
hvorki okkur nje öðrum. Mestn
varðar að geta fært Bretum heim
sanninn um þetta. En til þess er
ekki nóg að ræða málið í íslensk*
um hlöðum, sem euginn skilur fy<r*
ir utan landsteinana. Það þarf að
fá mikjlsmetin ensk blöð til þess
að reifa málið og skýra það fyrir
almenningi. Stjórnarvöldiu þurfa
að láta utanríkisstjóraina sjá
bretsku stjórninni fyrir gögnum í
málinu. Og umfram alt þarf hin
vísindalega hlið málsins að vera
skýrð ítarlega, því vísindaleg rök
munu þyngst. á metunum, þegar
kemur til annara' þjóða kasta. í
sambandi við þetta má á það minn--
ast, að varla getur það vansalaust
heitið, að Islendingar leggi ekí?**
cwt fram til hinna alþjóðlegu fLski-
rannsókna, sem nú fa*ra frain, m-
a. við ísland. Þar eigum við þó
viðurkcndum ágætum vísinda*
manni á að skipa, en hvenær sem
hann „fer á flot“ er hann gestur
annara, ýmist danska rannsóku-
urskipsins eða, „Kveldúlfs“. Með-
an íslendingær eiga ekki rannsóku*
arskip sjálfir er ekki nema sjálf*
sagt, að þcir greiði að nokkrnm
hluta útgerð dauska rannsóknar-
skipsins þann tímann sem það er
hjer við land, eins og stungið var
npp á í ísafold ekki alls fyr*
ir löngu. Fiskveiðarnar eru okk'
ur svo mikils virði, að því fje er
ekki á glæ kastað, sem varið væri
til rannsókna á fiskigöngunum
hjer við land og lifnaðarháttum
fiska, ekki síst ef þær rannsóknir
gætu leitt í 1 jós, að rýmkun land*
helgínnar væri algert undirstöðu-
skilyrði fiskvoiða við ísland á
komandi tíð.
ÍSLENDINGAR ÆTTU AÐ
SKIPA SÆTI f ALÞJÖÐALAGA
NEFNDINNI-
I nefnd þeirri sem um var getið
í upphafi þessarar greinaa- mun«
vera tveiir Frakkar, tveir Bretar
og eínn Norðmaður. Eigi or knun-
ngt, hvort íslenska stjórnin hefir
nokkurt samband við þá nefnd,
en sje eigi svo, er brýn nauðsvn
á að úg* því verði bætt. — Og
má rökstyðja það, að íslendingnr
vawi sjálfkjörinn í slíka nefnd.
Því eins og sakir standa nú, á eng-
in þjóð jafn mikið undir fisk'