Ísafold - 05.11.1926, Blaðsíða 3

ÍSAFOLD
a
fyrir Tímaflokkinn og kæmi þaö
’sjer því betnr fyrir sig, að
kaupin yröu gerð, bvað sem hag
Bf. ísl. liði.
Bn Sigurður varð ekki við þess-
nm tilmælum. Haim bar ósannind"
in á Tryggva — og tjáði sig and-
vígan sölunni.
ÞÁ KOM ÞVERBRESTUR
á vináttu þeirra Sigurðar og
Tryggva. Þá sá Tryggvi, að hon-
um tókst ekki að skipa Sigurði
fyrir verkum, eins og honum bauð
við að horfa. Þá snýr liann brátt
við blaðinu, og notar tækifærið að
fuðra upp, í hinu svonefnda áburð"
armáli, snúa hinu fyrra vinfengi
"við Sigurð upp í ofsókn.
Einræðisfrekja Tr. Þ. í stjórn
Bf. Isl. er þeim mun óafsakan"
legri, sem hann hefir minni hæfi-
leika. til þess, að vera í stjórn"
inni. Mun það einsdæmi að jafn
þekkingarsnauður maður á sviði
landbúnaðar skuli leyfa sjer að
ætlast til þess, að menn sem hlot-
ið hafa almenna viðurkenningu
fyrir þekkingu og reynslu á því
-sviði, hlýði boði hans og fyrir"
skipunum.
í framkomu sinni gagnvart mjcr
fór Tr. Þ. og þeir fjelagar í liálf"
Tiring á árunum 1920—’22, en
gagnvart Sigurði er umferðin
orðin heil, byrjaði með fullri and"
stöðu 1919, og er á þessu ári
komið í sama horf. Mun hvor'
ugur okkar kvarta undan þeirri
andstöðu, því okkur er það báðum
jafn vel kunnugt, að andróður-
inn stafar eigi af neinum um-
-.skiftum í skoðunum okkar gagn"
vart búnaðarframförum. Við höf"
um báðir, öll þessi ár, verið jafn
sannfærðir um nauðsyn og mögu-
leika búnaðarframfaranna.
SVIKIN,
Við höfum líka við nána við"
kynningu komist að raun um, að
það eru ekld búnaðarframfarirn"
ar sem Tímaklíkumenn bera mesi;
sem hafa reynt að fræðast dálítið
um ísland.
Jeg dáðist að þvi, livað höV
uðborg íslands var evrópísk, en
jafnframt tók mig sárt hve ev-
rópísk hún var. Það verkar eins
og skrítla, eða eins og sorg-
arleikur og gamanleikur í senn,
að sjá vanskiipuð liús og búðar"
glugga fulla af glingri, bera við
•sterk, fögur og svipbrein fjöll í
kring; eða að sjá ungar (og
eldri!) stúlkur teprulegar, með
málaða vanga og- varir, við hlið"
ina á fögrum, þróttmiklum kou-
um, drotningum líkum í hinum
myndarlega, tignarlega íslenska
þjóðbúningi.
Allt, sem er vanskapað af
mannaböndum, sctn er tilgerð og
rótlaust, er miklu meira áberandi
hjer á landi en annarstaðar, af
því að íslenska menningin er í
eðli sínu svo samgróin sínn uúx-
hverfi, svo .sjerkennileg' og sjálf-
stæð. Hún mun því aðeins geta
haldið sínu gildi, að hún fylgist
með öllum framföruiu tímans, án
þess að yfirgefa sitt insta, and"
lega eðli.
Dagbókin mín seg'ir frá því,
hve glaður jeg varð, þegar jeg
kom upp á Skólavörðuhæð og' sá
safnahúsið þar uppi. Þassi stranga,
sviphreina, alvarlega en þó mjög
fjörmikla byggiug, hlaut að hafa
verið sköpuð af manni, sem var
fyrir brjósti, búnaðaráhugi þeirra
er að mestu leyti pólitísk sjóix-j
hverfingaskikkja sem á að afla
þeim þrautargengis til valdanna.
Þegar slíkix* menn sem Tíma"
klíkuforkólfar, halda því fi*am, að
jeg og aðrir, svíki landbúnaðinn, j
svíki þær framfarahugsjónir sem'
við hann eru tengdar, vegna þess
að jeg á ekki samleið með þeim í
politísku ofstækisvafstri þeirra, þá
læt jeg slíkar ásakanir senx vind
um eyrum þjóta.
Þegar menn taka hið vinsælasta
velferðarmál þjóðarinnar, þykjast
vilja afla því fylgis, en draga
þetta áhugamál inn í saurkast
flokksblaða og flokksofstækis, þeg
ar þeir leynt og ljóst setja per"
sónulega og póbtíska hagsmuni
sína ofar þessu velfei’ðarmáli, jcá
leyfi jeg mjer að kalla mennina
svikara-
Bftir langa viðkynningu hefi
jeg komist að raun um, að hafi
nokkrir stjórnmálamenn svikið
landbúnaðinn, þá eru það Tíma-
forkólfarnir.
Bráðapestin.
MAGNUS EINARSON DYRALÆ KNÍR SEGIR PRÁ. — ÞETTa
ER MESTA PESTARÁR SÍÐ AN 1894 - ALT BÓLUEPNI
UPPGENGID.
Prá því hefir verið sagt í blöð-
um, hve bráðapestin hefir gert
mikinn usla í haust. Pje fór a'o
drepast úr pest, í ágústmánuði.
En það er gömul trú manna, bygð
á reynslu, að þegar fer að bera
snemma á pestinni, verðux- hún
mjög’ rnögnuð, er fraixi á baustið
kemur. ísaf. hefir talað við Magn-
ús Einarson dýralækni, og feng-
ið hjá honum ýmsar upplýsingar
konar efni árlega verið á boðstól-
um, sterkt og veikt. Með því, að
blanda þeixn saman í mismunandi
hlutföllum, nxátti þá innan vissra
takmarka fá mismunandi sterk
bóluefni, eftir því sem við átti A
hverjum stað. En sá galli hefir
verið á öll þessi 3 ár. að sterk-
ara efnið hefir ekki verið nógu
sterkt, þrátt fyrir það, að jeg
liefi árlega beðið xxm, að það yrði
Að vísu hefir
stöðugt aukígt
sitt, með fárra daga millibili. —
Menn hafa spurt mig að, segir M.
E., hvort það kunni að stafa hætta
af því, að bólusetja f jeð með fárra' }iaff sterkara.
daga millibili. En svo er ekki. Ef styrkleikinn
nýlega er búið að bólusetja kmd"Jnokkuð með því, að blanda bráða"
ina, þá liefir 'hún einmitt mikið pestarklakið með minna af ser-
mótstöðuafl gegn pestarsóttkveikj-1 xnn, en það hefir ekki verið nóg.
unni, og stafar því einmitt hverf" j jeg. álít að sterkara efnið eigi helst
andi hætta af því að bólusetja f jeð ^ ag vera svo sterkt, að ekki sjts
á meðan svo stendur á. Því meira bólusetjandi með því óblönduðu.Sá
sem eimir eftir af fyrri bólusetn
minni áhrif hefir sú
galli er á hráðapestarhakteríimni
— meðal margra annara — að
hún er mismunandi eiturmögnuð
viðvíkjandi pestinni.
Segir hann, að pestin hafi aldrei ingu, því
verið svo mögnuð, sem í ár, síð" næsta.
au hann tók hjer við dýralæknis- En það er almenn regla, að bóln frá ári til árs, og vita menn ekki
störfum fyrir 30 árum. Alt bólu" setningin er eigi búin að verka til hvexnig á því stondnr. Sami bak"
efni sem hingað fluttist í haust er fulls á kindina, fyr en 5—7 dagar tei’íustofninn er ræktaður ár eft-
nú runnið út, þó það væri mikl-, eru liðnir frá bólusetningardegi. ir ar og þó ag hann hafi í ár
um mun meira en nokkru sinui Þetta taka bændur stundum ekki verið lingerðnr að eiturmagni,
áður. með í reikninginn. Ef kind drepstlgetur hann að ári orðið afar eitr-
Venjulega hafa eyðst hjer um þjá þeim úr pest 2—3 dögum eft-'aður; svipað getur væntanlega átt
Mjer kemur það ekkert á óvart, 200 þús. skamtar; í fyrra tals" 'r bólusetningu, þá rjiilta þeir sjer stað með þær bakteríur, sem
sumir hverjir til og bólusetja altj]ifa í og. á fjemx hjer á landi og
fjeð upp aftur. En það er ekki ’ af því aftUr að einhverju leyti
þó bændur, í afskektum sveitum,
sjeu lengi að átta sig á þessu-
Jeg marka það af sjálfum mjer,
Iive tiltölulega lengi jeg var að sjá
og skilja framferði þeirra niður
í kjölinn.
En það veit jeg líka, að þannig
eru íslenskir bændur skapi farnir,
að fylgi þeirra Tímamanna í sveit"
unum fer þverrandi.
Þau „ti'úarhrögð11 í sveitum
landsins geta aldrei Jifað lengi,
að þeir einir sjeu hollvinir land-
búnaðar sem fylgja í blindni fyr"
irskipunum ög vísbendingum noltk
urra pólitískra spjátrunga hjer
suður í Reykjavík, sem hafa. sýnt
það í orði og verki um allmörg
ár, að þeir bera ekkert skynbragð
á laudbúnað.
Valtýr Stefánsson.
Vert meira rúml. 300 þús. skamc-
En í haust fjekk M. E. 395
- ar.
þús. skamta. Sá haun þó fram á
það, um síðustu mánaðamót, að
þetta ætlaði ekki að verða nóg.
Símaði hann þá til efnastofunnar
í Höfn, sem gerir bóluefnið, en
fjekk það svar, að ekkert bólrr
efni gæti orðið tilbúið, fyrri en
eftir miðjan nóvember. Það tekur
sem sje 6 vikur að framléiða bólu-
efnið.
Eftirspurnin eftir bóluefninn
hefir verið .svona mikil vegna þess,
að bændur hafa hraðað sjer sem
mest þeir gátu, við bólusetning'
una, og margir hafa tekið upp á
því, að BÓLUSETJA TVISVAR og
ÞRISVAR. Þetta hefir sumstaðar
borið góðan árangur. En víða
komið á daginn, fyrri en eftir
vikxj frá bólnsetningunni, hvort
bún verkar ti? fulls eða ekki. Því
er það ekki nema fljótfærni ein
að rjúka í endurbólusetningu, áð
ur en sú vika er liðin.
stafað hin mismunandi miklu
„pestarár.4 ‘
Af því erfitt hefir verið þessi síð"
ustu ár að hafa pestarklakið nógu
sterkt, hefir þótt líklegt, að hinn
upprunalegi bakteríustofn mundi
En að menn hafa gert talsvert vera orðinn eitthvað úrkynjaður
að því, að bolusetja tvisvar, kem
ur m. a. til af því, að bóluefnið
hefir verið fremur veikt undan-
og því nauðsynlegt að endurnýja
eða skifta um.
Jeg hefi því í haust, samkvæmt
farin ár. Arið 1916 var hóluefnið samtali mími við Prof. C. O.
of sterkt. Síðan hefir það verið Jensen í sumar, safnað að mjer
daufara. Árið 1918 var það mjög talsverðu af bráðapestarinnýflum,
mátulegt, en síðan helst til veikt. J en til þess hefir fengist óvenju'
Mjer var það ljóst, fyrir nokkru,! gott tækifæri hjer við slátur-
að með einu og sama bóluefni,' húsið í sláturtíðinni, og sent það
var ekki hægt að fullnægja bænd' til Kaupmanuahafnar, ýmislega
! am á öllu landinu. Kemur það af umbúið, og vonast jeg til að hægt
veit jeg til þess, segir M. E., að því, hve misþolið fjeð er í hinum'verði að vinna úr því nýjan
gera sjer óþarfa ómak ýmsu bygðarlögum. Því er það, stofn, sem á komandi árum verði
barn sinnar ættjarðar, gæddui
instu sál liennar, samgróinn henni
og’ samboðinn þeim mikln kröf"
um, sem sál þessa lands gerir til
listamanna þess. Þessi bygging
og verkm, seni hún geymir • —
alt þetta er bergmál liinnar stór-
feldu náttúru hjer í kring: hafs"
ins, seni getur verið ,svo blítt
og svo grinxt; fjallanna, sem eru
svo svipmikil og svo hörð og geta
þó verið vafin binum mýkstu
litum; það er bergmál sjóndeild"
arhringsins, sem er svo víður og
bjartur, Eddu-máisins, sem bind"
ur spádóm og hátíð, æfintýri og
hetjusögu í sína föstu stuðla »og
stafi. Ilvernig stendur á því, að
andi þessa listamanns mótar ekki
bæ þennan og’ byggingar hans?
Hvernig getur sú ómynd átt sjer
st.að, að sægur ljótra, sviplausra
kumbalda fær að nálgast alt af
meir og meir ’hina frábæru lista-
mannshijll þar á hæðinni!? Þetta
er sorglegt og óskiljanlegt og ný
sönnnn á hinu gamla spakmæli, að
enginn er spámaður í sínu föð-
urlandi.
Þegar jeg kyntist Reykjavík, sá
jeg brátt, að þessi þjóð er stödd
í sömu hættu og andlegum erfið"
leikum og allar aðrar þjóðir Norð"
urálfu- Yjelamenningin er búin
að vinna sín fyrstu vígi, einnig
hjer á þessu afskekta landi.
En hvernig var sveitin? Og
bændur
með þessu; sumir bólusetja fje
hvernig var landslagið í binum
hlutum landsins? Ferðalagið lokk"
aði og ógleymanleg er sú stund
er við lögðum gangandi af stað:
þrír fjelagar, ókunnugir öllum
lífsháttum og ferðalögum hjer á
landi. En þeim Inun meiri var
eftirvæntingin og yið vorum stað-
ráðnir í að leggja alt í sölurnar
til þess að kanna land þetta.
Yið höfðum að okkar hyggju,
útbúnað t.il að liggja úti, og lögð"
um leið okkar nm sögustaði Ái-
nessýslu og yfir Heklu og ætl"
uðum svo um óbygðir norður
Kjalveg.
Dagbókin vérður að æfintýra-
bók. Hver daguriun er öðrum
skemtilegri og viðburðaríkari.
Rauði þráðurinn, sem Iiggur um
alt, jafnslcýr, er hrifning yfir hinni
stórkostlegu náttúru, lit.askrúði
hennar og sumardýrð, alskonar
erfiðleikum stórum og smáum, yfir
andrúmslofti þessa sögulands, ,sem
lífgar hygðir lands og fornar
slóði)*, fylgsni og baráttuhóla. Hlý
og einlæg gestrisni, sem við mæt-
um hvar sem við komum, varpar
mildum bjarma yfir alt.
Perðalag á íslandi er dæma"
laust skemtilegt — ekki síst
vegna erfiðleika, sem altaf verða
endurgoldnir ríkulega með ógleyrn
anlegum gleðistundum.
Á jeg að rifja upp ferðasögurn"
ar þessara fjögra íslands'sumra ?
að þrjú síðustu áriu hafa tvens' undirstaða bólnefnisins, eða þá
Jeg finn ekki orð yfir þær til
finningar, sem undir þeim end-
urminningum búa. En lýsingar og
viðburðir mundu fylla heila bók.
Þó skal jeg fara nokkrum orðum!
um fáeiua daga.
Við erum staddir á Gýgjarhól:.
í gær höfðum við í fyrsta skifti
fengið að reyna íslenska hesta.
Bóndinn hauð okkur hesta til þess
að ríða að Geysi. Það var hátíð"
isdagur. Alt gekk vel þó að klái-
arnir væru vel viljugir og við
hefðum aldrei komið á hestbak
fyr. Að koma á hestbak — það
er draumur allra dreugja heima
hjá okkur, en aðeins ríkir menn
geta leyft sjer þá ánægju, að ala
reiðhest. Nú veit jeg það að fyrir
marga menn er ekki til nein hetri
skemtun en að ríða góðum hesli.
Jeg mun altaf sakna þess, þegar
jeg er komiun burt frá íslandi.
Það er ganian að ferðast ríð"
andi- En við erum göngunienu. Við
höfuin reynt það margoft að gang'
andi maður, þó hægt fari, er frjáls-
astur, að hann sjer þá mest og
ber mest úr býtum á ferðalögum
sínum. Hann nýtur þá best bæði
erfiðleika og hvíldar. Að njóta
erfiðleika? Það skilja kannske að
eins þeir, sem langar til þess öðru
hvoru, að reyna sig og krafta
sína; þeir, sem hafa fundið til
þeirrar óblönduðu sigurgleði er
grípui mann á háum, drotnandi
fjallatindi. Náttúra, líf, jörð —
þessi tilvera lætur ekki umflýja
sig og gabba sig. Sá, sem er henni
næst, fær líka best að njóta hins
óþrjótandi auðs.
Nú lokkar óbygðin — liin fyrsta
óbygðaferð á þessu ókunnuga
landi. Stúlkurnar þar á efsta bæn-
um líta meðaumkunaraugum á
eftir okkur. Þá daga er við vorum
þar á bænum, hafa þær, eins og
við, barmað sjer iit af því, að við
gátum ekki neitt skrafað saman
á íslensku. Nú eru þær hálfhrædd
ar um, að við munum heldur ekki
geta ráðið við vatnsföll og torfær-
ur, sem verða á vegi okkar. En
við erum fullir af ferðalöngun og
grípum til alþjóðamálsins til þess
að gera okkur skiljanlega- Við
syngjum gamlan fjörugan ferða"
mannasöng og leggjnm af stað.
Bakpokaruir eru þungir af vega
nestinu, og xxm hádegi hvessir svo
að við eigum bágt með að komasr.
áfram. En í norðri Ijóma jöklar
og draga okkur til sín. Við förum
upp með Hvítá vestanverðri. Seint
úm kvöldið komum við að ferju"
staðnum. Þoka. læðist um Lang-
jökul. Við settum bátinn út, en
við það verðum við að vaða. Jök"
ulvatnið er xskalt og næturkuldi
er í lofti. Við róum yfir, en erum
of þreyttir til þess að bera hinn
bátinn ofan úr brekku. Við frest"