Ísafold - 16.11.1926, Side 1

Bitstjéraí.
FAo Kjartaiisfion.
'^altýr Stefánsson.
Sími 500.
SAFO LD
DAGBLAÐ: MORGUNBLAÐIÐ
Aryangnrinn
kostar 5 krónur.
Gjalddagi 1. júiS
Afgreiðsla og
innhoimta
í Ansturstræti 9.
Síiui 500
Bi. árg. 59. tbl.
þriðjudaginn 16. nóv, (926.
tsafoldarprentsmiðja h.f.
Framsóknarflokkurinn
og
jafnaðarstefnan.
Ummæli Sveins Ólafssonar alþm. í Firði.
Þegar þau undur höfðu skeð s.
1. sumar á stjórnmálasviðinu is'
lenska, að miðstjórn Framaóknar-
fiokksins hafði gert handalag við
öfga og óróaflokka jafnaðarstefn-
unnar í kaupstöðunum, var því
spáð hjer í hlaðinu, að þetta
bandalag væri gert móti vilja
hinna gætnari manna innan Fram'
sóknar. Var því haldið fram, að
það mundu hafa verið hinir óstýr'
látu Tímamenn, Jónas og Tryggvi,
sem þessu hefðu ráðið í óþökk
sinna flokksmanna.
Það var í rauninni óhugsandi
að þessi sambræðsla gæti með
öðru móti átt s.jer stað. Að bænd-
ur gerðu pólitískt bandalag við
byltingamenn jafnaðarstefnunn-
ar var svo fjarri allri heilbrigðri
bændapólitík, að slíkt var með
öllu útilokað.
Því var einnig spáð hjer í blað"
inu, þegar sambræðslan var gerð
heyrum 'kunn, að bændurnir í
Framsókn mundu ekki taka henni
með þökkum. Og það er vitanlegt
um nokkra þeirra, að þeir voru
mjög óánægðir þégar þeim barst
hneykslissagan til eyrna. — Þeir
vildu ekkert styðja. að kosningu
samhræðslulistans; ljetu kosning'
una afskiftalausa.
Bnn verður ekkert um það full-
yrt, íhverning bændur yfirleitt. hafi
tekið þessu nýja banda'lagi. Senni-
lega verður það e'kki fyr eu í lok
þessa mánaðar, (>ða í byrjun de.r
ember,að úrslit landskosninganna
verða kunn. — Bn ‘hvernig sem
landskjörið kann að hafa farið,
er það augljóst mál, að bændur
og jafnaðarmenn geta ekki átt
samleið í stjómmálum. Þetta vita
hændur í Framsókn mjög vel og
leggja enga launung á þá skoðun
sína.
Þess var getið hjer í blaðinu
fyrir skömmu, að Sveinn Ólafsson
alþm. í Firði hefði nýverið skrif-
að í Tímann harðorða ádeilugrein í
garð boðbera jafnaðarstefnunnar
hjer á landi. (freinin er dagsett
J0. ágúst, svo sýnilegt er, að ritr
stjóri Tímans hefir látið hana
liggja góðan tíma í skrifborðs
skúffu sumi áður en liún var birt..
Þetta er eðlilegt og skiljanlegt,
vegna landskosninganna sem stóðu
fyrir dyrum.
(frein Sveins í Firði sýnir eink'
ar glögt. hver er afstaða hinna
gætnari manna í Framsóknar'
flokknum til jafnaðarstefnunnar.
Hún sýnir ennfremur, að þeif hafa
engu ráðið um sambræðsluna, eins
og ‘líka fullyrt var hjer í blaðinu,
þegar sambræðslan var kunngerð.
SveíiiiB í Firði er að svara grein
til hans, er birst hafði í málgagni
jafnaðarmanna á Austfjörðum. —
En sú grein liafði sprottið af um-
mælum er Sveinn hafði látið uppi
um jafnaðarstefnuna á samkomu,
er haldin var í Kirkjubóls-Teig
27. júní s. «1. Er Sv. Ól. að leið'
rjetta rangliermi blaðsins og seg'
ir um jafnaðarstefnuna m. a.
þetta :
— Hinsvegar sagði jeg, að
verlcalýðshreyfingin, eins og
hún hirtist hjer. væri innflutt-
ur faraldur frá stóriðjubæum
Evrópu og að í henni lenti einl:-
um menningarminni liluti fól-ks*
ins, skipbrotsm'enn af vegum
frjálsrar samkepni og þeir sem
vegna skapgerðarbresta yrðu
olnbogabörn samvistarmanna
sinna.
Þetta mun það, sem blaðið
nefnir „órökstudda sleggjir
dóma“. En hjer er um stað-
reyndir að ræða, erlendis og
hjerlendis, um myndtin slíkra
flokkra, og því ástæðulaust að
nefna nöfn eða lifandi dæmi.
Jeg gerði enga sjerstaka lands
málastefnu að umtalsefni, lýsti
engri stefnuskrá. Þess vegna
ástæðulaust að geta um fjar-
skyldari strauma í flokki sósial"
ista. Það breytir engu um uppi'
stöðu flokksins, þótt hann fvlli
ýmsir mentamenn og gefur
heldur enga tryggingu um
liald'kvæmni stefnu hans, enda
er alkunna. að meðal þeirra
eru frekast ungir og reynslu-
litlir námsmenn. Það er einnig
vitað, að undir merkjum hans
standa ýmsir framgjarnir hæfi-
leikamenn, þótt lítiltrúaðir
kunni að vera á jafnaðarhug"
sjónirnar, til þess að leita sjer
frama og mannvirðmga með
kjörgengi þeirra, er í grunlausri
góðsemi telja „viðhlægendur
vini‘ ‘ •
í lok greinarinnar kemst Sv.
ÓI. þannig að orði:
Jafnaðarlragsjónin sjálf, sem
hjerlendir sósíalistar hampa
svo mjög og kenna sig við, er
nokkurskonar alheimseign og
miklu eldri en flokksmyndun
þeirra. Að henni er stefnt þar
sem meira rjettlætis er leitað
um kjör einstaklinga og þ.jóða.
Hún er að vísu aðlaðandi hua"
sjón, en dálítið ofan við vera-
leikann og treg til að samþýð-
ast þeim mismun í sbapferli
og eiginleikum, sem einstak'
lingarnir eru búnir frá hendi
náttúrunnar. — Er þeim lítill
greiði ger, sem gintir eru til
að trúa því, að með kaupdeilir
ærslum, hnútukasti til velvilj-
aðra vinnuveitenda og guli-
Fræg flugferö.
hamraslætti við verkalýðmn sje
verið að skapa jafnrjetti og
jafnræði í mannheimi.
Það er ekki ófróðlegt í þessu
sambandi að kynna sjer kosn'
ingalögin í jafnaðarmenskulýð"
veldi ráðstjórnarinnar rúss-
nesku, þar sem kosningarrjett-
ur og kjörgengi var bundið við
öreign, og heilar stjettir voru
afskiftar rjettinum. Jöfnuðurirm
fór þar út um þiifur og „siða'
bótin“ varð aðeins hausavíxl
á öfgastefnum fyrri tíma og
síðari.
Ummælin eru skýr og ákveðin
og ekki er ósennilegt, að þeir sjeu
æði margir bændurnir í Framsókn,
sem geta skrifað undir ummæii
Sveins í Firði. Ummælin eru ein.
sönnun þess, að það er rjett sem
I lialdið liefir verið fram hjer í blað-
; inu, að Framsóknarflokkurinn er nokkru flaug enski flugmaðurinn Alan. Cobham, við-
’ samsettur af mönnum með ger-istöðulítið frá Lundúnum til Ástralíu og heim aftur. Hann flaug í
| óflíkar skoðanir á aðalmálunum. j sömu flugvjel alla Ieið, og þurfti hún Utilla viðgerða við. — Vega'
! Engu skal spáð um það, hversu \engdin er 45.000 kílómetrar.
lengi flokkurinn heldnr saman á
þessum grundvelli.
BRÓÐURHUGURINN.
Alþbl. og verkamenn vorir.
A myndinni sjest hann á flugi yfir Westminster-brúnni í Lund*
únum, er hann kom heim. Múgur og margmenni þyrptist út á götur
og torg til að fagna hohum. Var áætlað að alls hafi farið 1 miljón
manna á stúf'ana, er hann kom-
Kolanámuverkfallið breska kef-
ir nú staðið í 6 mánuði, og enn
sjest ekki fvrir endalok þessa ægi"
1-egasta verkfalls sem nokkru sinni
liefir liáð verið í veröldinni.
Þetta verkfall hefir sýnt það
betur en nokkurt annað verkfall,
hvílíkur voði getur af því stafað
fyrir þjóðirnar, ef eigi tekst á
friðsaman hátt að leysa úr vinnu-
deilum, er upp koma. Það sýnir
ennfremur hvílíkt. ógæfuspor verka
manmaleiðtogarnir stigu, þegar
þeir gripu þetta ægilega vopn,
verkfall, til þess að fá lausu sinna
mála.
Þetta verkfall, með hinum
mörgru og miklu afleiðingum, hlýt-
ur að vekja sjerhverja hugsandi
þjóð til umhugsunar um það,
hvort ekki sje unt að koma í veg
fyrir að verltföll geti yfir höfuð
komið fyrir í framtíðinni.
Haldi kolaverkfallið breska á-
fram langt fram á vetur, verður
ástandið óglæsilegt. — Svo getur
farið að togararnir geti ekki stun.l
að veiðar á hávertíðinni. Fari svo,!
hvernig balda menn að umhorfs*
verði þá í þessum bæ?
Vafalaust er það rjett, að mörg !
um námuvefkamanninum í Eng' j
landi líður illa nú, vegna verk-,
fallsins; margur *er kaldur, og|
margur ]iefir lítið að borða. Eu:
er ekki einnig ástæða til þess að*
spyrja um það, hvernig ástandið
verður hjer ef verkfallið breska
heldur áfram langt fram á vetur?
Alþýðublaðið hefir við og við
mint lesendur síua á hið ömur'
lega ástand, sem nú er ríkjandi í
* Englandi. En það hefir aðeins
verið á ein,n veg: ákæra á námu-
J eigendur og þá menn sem hala
látið starfræ'kja námurnar. Eigi er
ætlunin, með línum þessum, að
taka málstað þessara manna. —
Sennilegt er, að allir aðiljar eigi
einhverja sök á því ástandi sem
ínu er.
* Við höfum ekki, fremur en aðr-
ar þjóðir, komist hjá afleiðingum
‘kolaverkfallsins. Hjer hafa afleið'
ingarnar komið fram í háu kola-
verði og stöðvun togaraflotuns, að
míklu leyti. Stöðvun togaraflot-
ans hlýtur aftur að orsaka stór'
kostlegt atvinnuleysi í þessum bæ
og í Hafn»arfirði-
Leiðtogar verkamanna hjer 1
bænum hafa nú liafist handa til
þess að safna samskotum handa
bresku verkfallsmönnunum. Hefir
verkamannaf jelagið „Dagsbrúir *
riðið á vaðið og gefið 150 kr. ur
sjóði sínum, að því er Alþbl. seg-
, ist frá. Blaðið eggjar svo önnur
fjelög og einstaklmga til að gefa
fje í þessu skyni.
Þegar nú það er vitanlegt, að
afleiðingar kolaverkfallsins breska
koma mjög þungt niður á okkar
eigin verkamönnum, þá kemur
mönnum þessi „fluga“ leiðtog'
anna harla undarlega fyrir sjón-
ir. Það getur á engan hátt bætt
úr ástandinu lijá bresku verka-
mönnunum, þótt hj'eðan verði send
ar nokkur hundruð eða þúsundir
króna þeiin til hjálpar.
Eðlilegra og rjettara væri að
leiðtogarnir beittu sjer fyrir sanr
skotum til styrktar okkar eigin
verkamönnran, sem koma til að
líða skort vegna, kolaverkfallsins
breska. — Hjer gætu slík samskot
komið að gagni, og vissulega á
það betur við að styrkja okkar
eigin verkamenn, sem illa eru
staddir, á undan hinnm erlendu-
Alþýðulilaðið virðist hafa það
eitt í lraga, að bresku verkfalls-
mennirnij. verði styrktir af verka-
mönnum um allan heim, svo þeir
geti haldið verkfallinu sexn lengst
og fengið sigur að lokum. — En
Alþbl. má með engu móti loka aug
unum fyrir þeirri staðreynd, að
því lengur sem kolanámuverkfall"
ið breska stendur yfir, því meir
‘kreppir það að okkar eigin verka-
mönnum. Það getur ekki verið
vilji Alþbl., að styrkja erlendu
verkamennina til þess að okkar
verfeamönnum líði sem verst. En
afleiðingar hjer heima frá kola*
vcrkfallinu breska, koma þyngst
niður á verkamönnum vorum, svo
mönnum getur dottið margt í hugr
í sambandi við þessa „flugu“ leio-
toganna.
Sje það vilji Alþbl. að stofna
til samskota handa þeirn verka-
mönnum, sem eru nauðulega
staddir vegna verkfa.llsins hreska.
þá er 'Iireiim óþarfi að senda það
fje út úr landinu. Mennimir sem
styrfcáns eru þurfandi, eru nógu
margir til hjer heima — því mið'
ur. — Bróðurhug sinn sýnir Alþ.-
bl. best með því að styrkja þessn
menn fvrst.
NOBELSVERÐLAUN.
Stokkhólmsnefndin hefir skift
eðlisfræðisverðlaunum fyrir árið
1925 milli þeirra J. Franek, pró-
fessors í Gröttingen og G- Herir,
prófessors í Halle. Eðlisfræðis-
verðlaun fyrir 1926 eru veitt Jean
Perrin, prófessor við Sorboime-há-
skólann í París, Efnafræðisverð-
laun fyrir 1926 eru veitt prófess-
or Swedberg við háskólona í Upj»-
sölum-