Ísafold - 16.11.1926, Blaðsíða 2

ÍSAFOLD
Úr sfðustu utanferð
Sigurðar Sigurðssonar.
í eyjunum nálægt Bergen, selja
bændur mjólk til bæjarins. Fá
þeir 15—20 anra fyrir líterinn.
FYLKIS’BÚNAÐARFJELÖGIN
í Noregi, svara að ýmsu leyti 'il
Búnfjel. Isl. Starfsfje þeirra er
að mestu leyti opinberir styrkir,
frá ríkissjóði og fylkissjóði.
Búnaðarfjel. Hörðafylkis hefir -3
ráðunauta- Er starfstilhögun
þeirra þannig, að hver hefir sitt
ákveðna afmarkaða landssvæði
innan fylkisins. Fara þeir hver
um sitt svæði, og leiðbeina eftir
bestu getu í öllum greinum land-
búnaðar.
Aðalstarf þessara fykisbúfræð'
ínga, er á síðari árum, að hafa eft'
irlit með því, að reglunum sje
fylgt, um ríkissjóðsstyx-kinn til
íeaf. hefir spurt Sig. Sigurðs-
son frjetta úr ferðalagi hans til
Norðurianda i sumar, og birtist
hjer ihið helsta sem í frásögur er
færandi úr ferðaiagi hans.
Hann fór hjeðan til Bergen og
var þar uw tíma um kyrt. Hitti
hann þar m. a. búnaðarráðunauta
Hörðafylkw, og fór með einum
l>eirra í ferðalag út um eyjar.
BÚSKAPURINN
ÚTI í EYJUNUM
■er á márgan ‘hátt með líku sniði
ag hjer á landi. Þar er lögð að'
atstnnd á grasrækt. Ofurlítið e>
xæktað þar af byggi (eins og gert
verður hjér sunnanlands er fram
líða; stnndir). Flest eru býlin smá,
með 2—5 kýr, og stunda bamdur
sjóinn meðfram búskapnum.
Síðan nýyrkjustyrkurinn korn nýyrk.ju.
tíl isögunnar, hefir verið unnið; Styrkveitingunum er þaiinig
mikið að nýrækt þarna í eyjuu- fyrir kornið. í hverjum hrépp eru
am. Fá bændur % koStnaðar úr kosnir 3 menn í „ra'ktnnarráð1
ríkissjóði. Annars styrks verða Bændur þeir, sem sæk'ja um styrk
þeir eigi aðnjótandi, enda nota snúa sjer til þessara þriggja
þeir íítið aðfengið vinnuafl. Vinaa manna. Ákveða þeir síðan, hvort
þeir mest að nýyrkjunni sfjálfir, jarðabætur þær, sem bændur ætla
haust og vor, og í góðri tíð á að gera, geti tabst arðvænlegar,
vetuma, þá daga, sem þeir cm og líta eftir því, að rjettum regl'
ekki á sjó. j um sje fylgt.
Jarðvegur er afar erfiðui* til Fyikiaráðunauturinn kemur 4r-
ræktunar víðast hvar, kla.ppir eða lega í hverja sveit. Hann skoðar
mýrarsvakkar. Fer geysimikil jarðabæturnar hja allmörgum
vinna í að jafna klappima.r, en bændum t. d. 1/5 allra þeirra, er
grjótið er notað í lokræsi í mýr jarðabætur hafa gert- Sje rjett'
amar. Eru þær venjulega ræstar um reglum fyigt þar alstaðar,
með iokræsum og er aðeins 6 lætur ráðunauturinn þar við sitja.
metra fjarlægð milli ræsa- Raikt' Er þá talið, sem full vissa sje
unarkostnaðnr er . tíðast þama fyrír því, að „ræktunarráð“ sverc-
3000—5000 kr. á hektara. I arinnar hafi haft ftillnægjandi eft*
Svo lítið er þama um ræktan- irlit með jarðabótunum. En ef
legt land sumstaðar, að bændur ráðunauturinn finnur eitthvað at-
iafa klætt berar klappir með mold 'hugavert. hjá einhverjum bónda,
<ag ræktað síðan. húsvitjar hann hjá þeim öllum.
Frá Bergen fór Sigurður „Suð'
ur yfir Fjall“ til Óslóar. Kom
hann á landbúnaðarháskólann í
Aai og húsmæðraskólann í Sta-
bæk. Skólinn í Ási er nú orðinn
hinn reisulegasti, enda. er þar ný*
gerð aðalbygging, er kostaði 6—
7 miljónir króna.
í Ási hafa verið gerðar ítar-
legar tilraunir með
NOTKUN RAFMAGNS
í þágu jarðræktar. Þar hefir aðal*
gagnið reynst í því fólgið, að hita
npp vermiskála með rafmagni og
yla jarðveginn.
f Osló sá Sigurður skurðgröfu
eina. nýja, sem verkfæraverslun
S. H. Lundh hefir gert tilrannir
með í undanfarin 5 ár. Er þeim
tilraunum nú lokið, og grafan
fullger. Er liún rekin með mótor.
Öetur hún grafið 60 m. i*iesi á
’klst.
í leiðinni til Ðanmerkur, heim-
sót.ti Sigurður
GUSTAV FRAENKEL
í Gautaborg; er hann oft nefndur
„áburðarkóngur Norðurlanda.“ —
Hann er, eins/og kunnugt er, um'
boðsm. KaM-sambandsins þýska,
fyrir öll Norðurlönd. Hann kost"
ar ráðunauta víðsvegar á Norður-
1-öndum, og gefur árlega roikið fje
til tilrauna. Faðir hans, Moritz
Fraenkel, studdi fyrstu tilraunir
Ræktunarfjelags Norðurlands. —
Hann er nú dáinn fyrir mörgum
árum og sonurinn tekinn við. —
Ætlar Gustav Fraenkel að koma
hingað til íslands að sumri.
f Danmörku kyntist Sigurður
m. a.
ROCKEFELLER'SJÓÐNUM OG
STARFSEMI HANS.
Forstjóri sjóðdeildarinnar þar,
Lund að nafni, gaf Sigurði ítar-
legar upplý.singar um starfsemi
þeSsi merkilega sjóðs.
Starfsemin miðar öll að því, ao
I
kenæa börnum og unglingum bún'
aðarstörf, vekja og glæða áhuga
þeirra fyrir búskap og sveitaKfi-
Hefir Metúsalem Stefánsson ny-
lega skrifað ítarlega grein í Búir
aðárritið um þessi ungmennafje-
lög í sveitum, er sjóður þessi
styrkir.
f Danmörku einni kostar sjóður"
inn 34 ráðunautá.
Starfsemi ráðunautaima er í því
fólgin, að fá iinglinga í sveitun-
um, til að stofna fjelög. Hver
fjelagi fœr síðan sitt ákveðna
verkefni, annað livort blett til
ræktunar, ellegar ungviði (káif
eða grís), til að ala upp. Fjelagið
sjer þeim öllum fyrir hinum hand'
hægustu og nákvæmustu leiðbein-
ingtim, til þess að ræktunin eða
eldið geti fa.rið sem best úr hendi.
Með þessu móti sjá fjelögin um,
að börn og unglingar fái sem
hentugast uppeldi, til þess að taka
að sjer búskap sveitanna, er þeim
ivex fiskur um hrygg.
Nú er það á döfinni, að ríkis'
sjóður Dana taki þessa starfsemi
í sínar hendur. Nefnd situr á
rökstólum til þess að athuga þett.i
mál.
Undanfarin ár hefir þessi mikiai
Rockefeller-stofnun starfað í Sví"
þjóð, Danmörku og Finnlandi. Er
í ráði að byrja í Noregi að ári.
Og eftir limtali við Sigurð, hafa
verið gefin vilyrði um, að hefjast
handa hjer á landi, ef þess yrði
æskt. Býst Sigurðtir við, að
leggja málið fyrir næsta biinað-
arþing.
Á íeið til Noregs aftur, fór Sig'
urður um Jótland, og kom við i
„VILDMOSEN“,
mýrasvæðinu mikla, sem ríluð
keypti fyrir nokkru. Mýrin er ö!l
; 5000 hektarar. En ríkið hefir
keypt 3000 lia. til ræktunar. Var
byrjað þar á framræslu fyrir ein'
um 6 árum. Er hið ræsta land
1 síðan tætt með þúfnabana, og
ræktað. Fulllræktaðir ei*u 1200 ha.
Kveðja.
(Niðurl.)
f Skagafirðimim er okkur tekið
neð frábærlegri gestrisni. Við
njótnm hennar þakklátir eftir átta
daga ferð um óbygðir. Við finn-
um til þefw að þessi gestrísni kem-
ui3 frá hjarta og af höfðingskap.
Gcstrisni or til nm allan heim, en
það er eitthvað sjerstakt við ís'
letiska gestrisni. sem mest ber bó
á í sveitunum. íslensk gestrism
<r eitthvað hátíðleg. — Hún á
að rekja rætnr síuar beint til
fcinna göfugustu hvata. Jeg hefi
giat á fjölda mörgum bæjum hjer
á landi, á stúrbýlum og kotnm, í
„fíniim“ gestaherbergjum og í
þröngum, hálfdimmnm baðstofum.
En injer er óhætt að segja að jeg
hofi næ8t nm því alstaðar mætt
Mýrri nmhyggju, sem lætur gest"
inn gleyma því að hann er ókunn-
ugur aðkomumaður og lætur hann
þó finna t.il þess, að lionum er
▼eitt, öll hjálp og virðing. Fáein"
ar undantekningar, t. d. sú að
mjer hefir verið úthýst einu sinni
á stórum bæ í Dölunnm, sanna að'
eins reglnna cins og jeg hefi reynt
haeia. Jeg tala ekki nm allan þann
grðiða, aem fólk hefir gert mjer,
þó .jeg rildi með því móti gjarnan
getað greitt, dálítið af minni þakk-
lætisskuld. — Hve oft haia ekki
sveitabændur skotið undir mig
hesti eða bát! Það hefir komið
fyrir að þeir hafa borið mig á
höndum sjer — bókst.aflega —
yfir vatnsföll svo að jeg þyrfli
ekki að vaða. Fólk hjer í sveit-
um hefir víðast hvar mikinn skiln'
ing á ferðalagi og tekur mjiig
mikinn þátt í högum ferðamanns-
ins. Það er líka eitt af því sem
gerir ferðalag um íslenskar sveit'
ir sjerstaklega skemtilegt. Sá tíini
mun koma að í þeim sveitum, sem
samgöngurnar eru bestar, rísa
gistihús, vel útbiiin eftir útlendri
fyrirmynd, en kuldaleg. Þá getur
ferðamaðurinn notið ýmsra þæg"
inda, en sá hlýji blær persónu-
legrar viðkynningar, sem nú er
yfir íslenskri gestrisni mun þá
hverfa og um leið verður ferða'
langurinn sviftur helmingi af ferða
gleði sinni og árangri. Því vildi
jeg óska þess að Islendingar töp*
uðu aldrei sinni góðn, innilegu
gestrísni. — Jeg vildi óska þess
vegna íslendinga sjálfra, því þessi
dygð er eitt hið fegursta blóm,
isem .sprottið hefir upp úr sálu
þessarar þjóðar.
Okkur fjelögum leið svo vel eft-
ir ferðina nm Kjöl, að við fór*
um að velta því fyrir okkur, hvort
það skykli ekki vcra hægt að kom
ast gangandi um Odáðabrinin npp
í Öskjn. Askja — það var fjar'
lægt takmark, hulið leyndardóm-
um og væntanlegum erfiðleikum,
sem greip hngi okkar heljartök"
um.
Við erum komnir að Svartaár'
koti. Þar, hittum við visindalegan
leiðangur, sem œtlar upp í Öskju,
til þess að rannsaka seinasta gos-
ið. Við fáum n.ð slást í för með
þeim fjelögum. Þeir taka dótið
okkar með á hesta sína. og við
löbbnm á eftir þeim. — Heiðskir
ágústmorgun rennur upp yfir
ódáðahraun. Landslagið er óvið"
jafnanlegt. Á bak við grásvart
hraun rísa í suðri Dyngjufjöllin,
í snðvestri hyllir undir Hofsjökul
og Trölladyngju, en fegurst af
511 u eT þó Herðubreið, hið stolta,
einstæða fjall með snarbröttum,
bláljómandi hlíðuin og mjallhvítu
svelli á gnípu- Síðan jeg sá Herða
breið í fyrsta skifti, þykir rnje1"
vænst um hana af öllum fjöllnm
á íslandi. Eftii* nokkra tíma ferð
fer okkur að leiðast að feta að"
eins slóð fjelaga okkar. Við á-
kveðum, að fara aðra lengri leið,
og halda fyrst austur, í stefnu á
Herðubreið og svo ætlum við að
reyna að komast yfir norðaustur"
horn Dyngjufjalla ofan í Öskju.
Fylgdannaður jarðfræðinganna lýs
ir nákvæmlega fyrir okkur vænt'
sem sáðvellir, og eru síðan leigðir
til beitar.
Frámræsía er gerð með opnum
skurðUm, með 200 metra millibi'i.
Hefir það gefist vel, þar sem
inýratorfig or eigi þykkra en það,
að skurðir hafa, verið grafnir nið-
ur á sand, en þar sem mýrin er
djúp, reynist þessi framræsla ónóg.
Á leið frá Jótlandi, kom Sig-
urðui* við í .Sýrdal í Noregi Var
þar aðalfundur búnaðarfjel. Agda'
fylkis. Síðan fór hann til Stafang'
urs. Þar voru fundaihöld mikil og
sýning fjölbreytt í tilefni af 130
ára afmæli búnaðarfjelagsins þar.
Síðan fór hann
UM JAÐAR.
Þrjátíu ár eru liðm sí.ðan .Sig*
urður kom þangað. í fyrsta sinni.
Þá var nýræktaraldan þar að
byrja, ræktaðir blettir og blettir
á stangli.
Landslag á Jaðri er eigi ósvipað
og á Mýrum, mýrasund og grýtt-
ar hæðir, og eru hæðirnar stór-
gi*ýttar mjög.
Nú eru % lilutar landsins rækf
aðir, skiftast þar á tún, akrar
og skóglendi, mýrar ræstar, hæðir
ruddar; og þar sem áður voru líf
ilfjörleg mjólkurbú, þar eru nú
veglegar byggingar, með ölhtra
nýtisku-útbúnaði-
Aburðarhús eru þar á ‘hverjum
bæ, og áburðarhirðing í besta lagi,
enda byrjuðn Jaðarbúar hinwr
stórfeldu jarðræktarumbætur sin-
ar, áður en þeir þektu notkun
tilbúins áburðar. Þeir höfðu þang
til áburðarauka.
Nýbrej’tni ein er eftirtektar'
verð í mjólkurafurðum Norð'
manna. Þeir eru farnir að gvra
mikið af
,,KEFIR“ MJÓLK,“
einskonar súrmjólk. Er þessi
„kéfir“ -mjólk seld á veitmgaliús*
um um land alt. Fellur hún mönn*
Um vel í geð, og er mikið notuð.
anlegum tjaldstað þeirra í Öskju,
þar sem við verðum að mætast
aftm* nm kvöldið, því að þeir taka
allan farangur okkar með sjer,
svo að við getum gengið lausir og
jljettir —■ altof lausir eips og við
} áttum eftir að revna. Góða ferð!
ií dag er ga.man að ganga um
Ódáðahraun. Alt logar og Ijómar
: af sólarbjarma: gulleitur sandur
og apalhraun, liárísandi drangar
og kolsvartir öskuhólar, gamlir
gígir og hátt yfir öllu bláhvít skm
andi Herðubreið. Og þó er alt
hje.rna eldbrunnið og dautt. Eng-
inn fugl, ekfeert blóm. Mönmim
getur dottið í hug, að þeir sj«n á
tunglinu, langt. frá öllu lífi og
því sem þeir eru vanir og þekkja-
Eftir hádegi stefnum við á fjall'
garðinn. Hlíðin er sundurskorin
af giljum. — Eldrauðar brekkur,1
brúngulir móbergshamrar á hengi'j
flugi, sn.jóskaflar og öskuskriður
skapa hjer agalegt tröllríki. Frá
brúninni opnast stórkostleg sjón:
Ódáðahrami, afskapleg eyðimörk,;
umkringd af hátíðlegri dýrð hvít-
faldinna fjalla, og langt í norðri
blikar Mývatn eins og silfurhlað.
Það er crfitt að ganga yfir fjall"!
ið. Eggjagi*jót, krap, aur, vatns-
pollar. Loksin.s náum við innri
brúninni. Við komum auga á. Öskju
og okkur bregður við: Öskju-
botninn er þakinn apalhrauni. í
suðvesturhomi glampar á stórt,
einkennilega blágrænt vatn, milli
brattra, marglitra hlíða, þar sem
hverir rjúka víða. Thoroddsens*
tindnr rís eins og veldisstóll yfir
vesturbakka. vatnsins og þessum
eyðistað öllum. Við rennum okknr
niður skafl og förum að klöngr*
ast yfir hraunið. Það gengur séint
og er sárt, því selsskinsskórair
ern hálfslitnir. Þegar við höfum
náð Öskjuvatni er farið að kvölda
og yfir fjöllunum dregur típp
þoku. Við höldum fram með vatns
bakkanum, sem steypist nokkra
metra snarbratt niður. Þoka læð-
ist ofan fjöllin. Nú fer að verSa
geigvainlegt yfir Öskju. Nú er
gott að vita a.f tjaldi. Á hverjti
augnabbki liljótum viS að reka
okkur á það. Við hröðum göng*
uiini. Hvar er tjaldið? Við hróp*
um. Ekkert svar. Það fer að rign i.
Við erum kápulausir og allslausir.
Alt í einu verður okkur bylt við.
Við ströndura við báan, svartranð-
an hraungarð, sem nær alveg nið"
ur í vatnið. Það hlýtur að vera
nýja hraunið frá í vor. Það ei*
sumstaðar volgt enn þá, og hjer
og hvar rýkur upp úr því. Við
verður að komast yfir það. Tjald'
ið hlýtnr að vera hinum megin.
Nýja hraunið er eggjótt og brotn-
ar eins og gler. Með erfiðismurr
um tekst okkur að klöngrast yfir
þetta hraunflóð. Þegar við ertim
komnir vfir úm bregðm* okknr