Ísafold - 29.07.1929, Blaðsíða 4

1 S A F 0 L D
Hvafanaefa utan af lancli berast
fregnir um það, að unga fólkið
fylki sjer undir merki Sjálfstæð-
flokksins. Bnda er það samkvæmt
eðli unga fólksins og skapferli, að
fylgja þeim flokki, sem berst fyr-
ir sjálfstæði lands og þegna.
Skeiðará
breytir um farveg,
Er hlaup í aðsigi?
Undanfarin 50—60 ár liefir
Skeiðará haft farveg fast austur
við Öræfi, við Skaftafell. Smá-
kvíslar hafa við og við runnið
yestur á Skeiðarársand, en aldrei
hefir verulegt vatn verið þar, nema
þegar hlaup liefir komið í Skeið-
ará.
En ná hefir breyting oi'ðið á
þessu. Nú hefir Skeiðará rutt sjer
farveg fram af miðjum sandinum.
Á laugardaginn var braust hún
þama fram með jakafei'ð og tölu-
verðu vatnsflóði. Yoru símamenn
að vinnu á sandinum, þegar áin
braust fram, og tók hún einn
símastaur með sjer. Á sama tíma
og áin braust fram vestur á sandi,
varð hún komlítil í sínum venju-
lega farveg.
Þessi umbrot í Skeiðará, liafa
kunnugir menn eystra sett í sam-
band við hlaup, er mundi vera í
aðsigi. Öræfingar sjá venjulega
fyrir, þegar Skeiðarárhlaup er í
vændum; ráða þeir það af ýmsum
breytingum á jöklinum, — hann
hækbar ört, þegar hlaup er í að-
sigi. Skeiðarárhlaup koma venju-
lega á 5—11 ára fresti. Síðasta
hlaup var í september 1922.
Símavinnumenn hafa til þessa
legið við í tjöldum austur á Skeið-
arársandi, en hjeldu stöðugt vörð
til þess að hafa nákvæmar gætur
á öllum breytingum á jöklinum.
Pin á þriðjudag fluttu þeir tjöldin
vestur fyrir Núpsvötn (að Lóma-
gnúpi), því ótryggilegt þykir að
vera á sandinum að næturlagi. —
Búist er við, að símalínurnar verði
tengdar saman í vikulokin, ef ekki
verða því meiri tafir við Skeiðará.
„Hristniboð" Tímans
Siðaskiftin og „heiðindómur.‘ ‘
Nýlega stóð eftirfarandi máls-
grein í Tímanum:
„Þann 25. þ. m. mun Vilhjálmur
kardínáli vígja prefekt Meulen-
berg til biskups, með aðstoð bisk-
upanna tveggja (þ. e. þeirra sem
hingað komu í fylgd með kardín-
ála). Verður Marteini bislrupi þá
veitt biskupsvald, og eitt af þeim
kaþólsku biskupsdæmum íslensku,
sem legið hafa x heiðindómi (let-
urbreyting hjer), frá því ei siða-
skifti urðu á landi hjer.“
Óhætt er að segja að marga
hafi furðað á ummælum þessum,
Væri eigi úr vegi að Tíminn gæfi
nokkra nánari skýringu á grein
þessari — og það sem fyrst.
Bjöni Karel Þórólfsson meistari
dvelur hjer í bænum við handrita-
rannsóknir. Hann hefir með hönd-
um rannsóknir á rímum, dönsum
og mansöngvum;
Dýnarminning.
Þann 9. júní andaðist á Stokks-
eyri Júlíus Gíslason, síðast búandi
í Syðra-Kekki í Stokkseyrarhreppi.
Júlíus sál. var fæddur á Stóra-
Hrauni 10. júlí 1870. Var faðir
hans Gísli Gíslason (bróðir Gríms
sál. í Óseyrarnesi). Bjó Gísli heit.
mörg ár á Stóra-Hrauni, en flutt-
ist þaðan að Ásgautsstöðum. Var
hann hinn mesti særndar og skýr-
leiksmaður.
Júlíus sál. bjó fyrst á Borg
— þá á Leiðólfsstöðum, en flutt-
ist þaðan að Syðsta-Kekki. Átti
hann jafnan við ýmsa örðugleika
að bxxa, ekki síst heilsuleysi og
fátækt. Með bústýru sinni Katrínu
Þorkelsdóttur, eignaðist hann 4
börn, sem öll eru hin mannvæn-
legustu. Júlíus sál. var greindur
í besta lagi, en mun lítillar ment-
unar hafa notið — og því fór
fy*ir honum, sem svo mörgum
öðrum vel af guði gerðum, að
hann naut sín ekki eins og andleg
efni stóðu til. Júlíus sál. var vel
máli farinn, stálminnugur og orð-
heppinn. Hann talaði oft á fund-
um og var þá „hvergi hræddur
hjörs í þrá“, þótt heilsuveill væri
og ætti jafnan við þröngan kost
að búa, var hann sífelt kátur og
tók sínu hlutskifti með stakri
ró; hann mun hafa haft hug-
fast:
„Urræðin best. er auðmjúkt geð,
angrað hjarta og bænin með.“
Um margra ára skeið var Júlíus
sál. „fjallkóngur“ í Flóamannaaf-
rjett, og fórst það myndarlega.
Júlíus eftirlætur góða minningu
þótt snauður væri þeirra hluta,
sem „mölur og ryð fær grandað."
Hvíl í friði gamli kunningi.
H. J.
Fyrirspuru.
Háttvirti ritstjóri!
Hjermeð leyfi jeg injer að leita
til yðar með eftirfarandi fyrir-
spurn:
1. Hvort það er meining laganna
að bændur og búlaust fólk geti
skrifað sig með fjenaði sínum
í öðrum hreppum, án þess að
dvelja þar nokkurn dag.
2. Hvort það þurfi ekki að greiða
nein lögboðin gjöld af eign og
atvinnu, þó það dvelji alt árið
í sínum sama hreppi, ef það
hefir ekki þar 3000 króna tekj-
ur, en hefir þar fjenað og at-
vinnu.
Vilduð þjer gera svo vel og gefa
ákveðin svör þessu viðkomandi í
yðar heiðraða blaði.
Mjer virðist hjer um pláss bera
ofmikið á því, að fólk, einkum
búlaust fólk sje á flótta með að
skrifa sig millum hreppa, með
þeirri hugmynd, að gjöld þess þar
sjeu Ijettari heldur en í sínum
dvalarhreppi.
Með vinsemd og virðingu.
Laxárdalshreppi, Hrappastöðum,
20. júní 1929.
Jón Jónsson, hreppsstjóri.
!
S v a r .
Um 1. Alment geta menn „skrif-
að“ sig þar sem þeir vilja.
Um 2. Þar skal leggja útsvar
á gjaldþegn sem hann hafði heim-
ilisfang vitanlega eða samkvæmt
manntali næst á undan niðurjöfn-
un, lög nr. 46, 1926, 8. gr. Vitan-
lega lieimilisfangið (þ. e. raxrn-
verulega), er nefnt á undan í
lagagreininni og ætti það að ganga
fyrir, enda er það andstætt heil-
brigðri skynsemi, að menn geti
með þyí einu að „skrifa“ sig ein-
hversstaðar, þótt þeir sje alt árið
í annari sveit og hafi þar fjenað
sinn og atvinnu, komist undan iit-
svari þar sem þeir eiga raunveru-
lega heima; það virðist sem sú
sveit, þar sem raunverglega heim-
ilisfangið er, éigi að geta lagt út-
svar á gjáldþegn. — Annars má
leggja þessa spurningu undir dóm-
stóla.
Ennfremur er rjett að leggja út-
svar á mann, þar sem hann hefir
leiguliða afnot af landi, þótt hann
eigi þar ekki heimili, og þótt ekki
fylgi ábúð, — þar með talin lax-
veiði, ábúð á jörð eða jarðarhluta,
lóðarafnot, ef þau gefa arð o. s.
frv. Sumir þeirra, er fyrirspumin
varðar, kunna að komast undir
þetta ákvæði.
Það er rjett að útsvari verður
ekki skift milli sveita, nema maður
sem stundar atvinnu, utan heim-
ilis síns, hafi haft í atvinnusveit
3000 krónur eða meira í tekjur.
,Nóva‘ rekst á hafls.
ísafirði FB 26. júlí.
„Nóva“ rakst á hafísjaka í gær-
kvöldi á Húnaflóa og laskaðist
svo mjög, að sjór fjell inn í fremra
lestarrúm. Bátar voru þegar settir
lausir og alt var haft til reiðu, að
yfirgefa mætti skipið, því talið
var víst, að það mundi sökkva,
ef lestarskilrúm biluðu. Nóva kom
hingað í nótt og hafa vörur verið
losaðar iir henni. Skipið verðuf
lagt npp í f jöru í nótt.
Síldarfrjettir
vikuna 19.—26. júlí
Úr skýrslu „Veiðibjöllunnar.1 ‘
Flogið var ylir alt stldarsvæðið,
frá Horni til Seyðisfjarðar, og
marg sinnis yfir sumt af svæðinu,
einkum Húnaflóa. Sást mest af
síld á Húnaflóa, einkum liring um
Vatnsnes, norður af Vatnsnesi nál.
4 kvartmílui' á allstóru svæði í
vestur, einnig austur af nesinu
og með allri strandlengjunni út af
Skagaströnd. Hjá Kálfshamarsvík
var mikil síld — torfa við torfu.
Þá ér og komin sxld á Steingríms-
fjörð, innan við Grímsey og er
þar alt fult af síld.
Síldin virðist vera að halda
norður með Skagatá. Á Skagafirði
er enn lítil síld, nokkrar torfur
liafa sjest austan til á Málmeyjar-
firði. Á Hjeðinsfirði hafa sjest
nokkrar smátorfur, einnig, undan
Siglunesi og á Eyjafirði, en á öllu
svæðinu þaðan og austur að Þist-
ilfirði virðist lítil sem engin síld.
Á Þistilfirði er aftur mikil síld.
Á Austfjörðum liafa nokkrar torf-
ur sjest á Bakkafirði og stórar
torfur sáust 16. júlí undan Seyð-
isfirði og Norðfirði.
Skipin fiska yfirleitt á síldar-
svæðinu. Undan Skagatá voru á
fimtudag 30—40 skip.
Síldarskýrslur eru festar upp á
Siglufirði (á símstöðinni) á Akur-
eyri (hjá Einkasölunni) og sxld-
arfrjettir eru símritaðar og tal-
aðar úr lofti, en einnig útvarpaðar
frá Reykjavík á liverju kvöldi,
eftir veðurfregnum.
Friettir vfðsvegar að.
Borgarnesi, FB 25. júlí.
Samgöngubreytingar.
Ferðamannastraumurinn um hjer
aðið virðist sífelt aukast og nú
fleiri leiðir farnar, eíns og blöðin
lxafa drepið á. Bifreiðir fara hjeð-
an til Blönduóss um hverja Suð-
urlandsferð. Allmargir eru farnir
að fara í bifreiðum yfir Kaldadal.
Glímuflokkurinn kom yfir Kalda-
dal og fór til Stykkishólms og
norður. Mun hafa sýnt á a. m. k.
átta stöðum í ferðinni. Loks er
slangur af ferðamönnum farinn að
koma yfir Hvalfjörð, en aðal-
straumurinn er eins og áður yfir
Borgarnes.
Framkvæmdir í hjeraði.
Heilsufar er gott í hjeraðinu og
almenn velmegun. Miklar fram-
kvæmdir í byggingum, girðingum
og jarðrækt. Til dæmis má benda
á, að teknar hafa verið til girð-
inga í Borgaraesi í vor ca. 2500
rúllur af gaddavír. Byggingarnar
eru aðallega í sveitunum, t. d. í
Reykholti, þar er reist steinsteypu-
fjós og hlaða, og unnið að undir-
búningi skólabyggingarinnar. Á
Hvanneyri liefir verið bygð stein-
steypuhlaða fyrir 4000 hesta þur-
lieys. 1 hlöðunni eru fjórar vot-
heysþrær. Hlaða þessi er áföst við
fjósið, sem steypt var í fyrra, og
tekur 80 nautgripi.
Hafnargerð í Borgamesi.
Brúarsmíðinni yfir Brákarsund
miðar vel áfram. Brúin er boga-
brú, einn bogi), og mun vera breið
ust brú, sem gei'ð hefir verið á
íslandi, 5^/2 meter, og geta því bif-
reiðar liæglega mætst á brúnni.
Brúin mun vera yfir 50 metrar á
lengd. — Hafskipabrygjunni við
Brákarey miðar vel áfram. Dýpk-
unarskipið „Uffe“ kemur lxingað
bráðlega og verður hjer nokkrar
vikur við dýpkun. Uppgröfturinn
verður notaður í uppfyllinguna. —
Mannvirki þessi verða tilbúin í
september snemma, a. m. k. fyrir
miðjan mánuðinn.
Flugferðir til íslands. Heims-
kringla birtir grein með þessari
fyrirsögn. Hafði ritstjórinn þá ný-
lega átt tal við Earl Hanson verk-
fræðing, sem fræddi hann á því,
að a. m. lc. þrjú flugíjelög í Banda-
ríkjunum liefðu nxi þegar á prjón-
unum ákveðnar fvrirætlanir um
rcglubundnar flugferðir á milli
Ameríku og Evrópu, um Græn-
land og ísland. Eitt þessara fje-
laga er í Ghicago og er flugmað-
urinn Bert. Hassel starfsmaður
þess. Eitt þessara fjelaga mun
hafa farið þess á leit við Earl
Hanson, að hann yrði ráðunautur
fjelagsins, en ekki hafði Hanson
ákveðið hvort hann tæki því til-
boði. Þessi þrjú fjelög kvað Han-
son standa föstum fótum fjárhags-
lega og hafa sjer til aðstoðar fær-
ustu sjerfræðinga. (FB).
Ólafur Marteinsson meistari tók
sjer far með e.s. ,Mercur‘ til Nor-
egs. — Hann ætlar í vet-
ur að flytja fyrirlestra um ís-
lenska sögu og bókmentir við há-
skólann í Ósló.
bkýrsla Kennaraskólans fyrir
veturinn 1928—29, er nýkomin út.
Nám stunduðu 50 nemendur þenn-
an vetur, 26 í 3. beklc, 17 í 2 bekk
og 7 í 1. bekk. Auk þess stundaði
nám sem óreglulegur nemandi
Björn Guðnason bóndi á Sandfelli
í Skriðdal. (Hann sótti og kenslu-
stundir í norrænudeild Háskól-
ans). Kennarar voru hinir sömu
og áður, að því undanteknu, að
Valdimar Sveinbjörnsson kendi
fimleika í stað Björns Jakobsson-
ar, sem var erlendis. Kennara-
prófi luku 24 skólanemendur og
hlaut þar hæstu einkunn Hólm-
fríður Jónsdóttir 130 stig. Einu.
eldri nemandi skólans, Páll Sveins-
son, er tekið hafði próf í sumum
greinum vorið 1925, lauk nú kenn-
araprófi í þeim greinum er til
vantaði. Að lolmu prófi ljeði
stjórnarráðið þeim, er útskrifuðst,
ókeypis bíla til tveggja dagæ
ferðalags um Suðurland.
Mentamálaráð íslands hefir út-
lilxxtað ríkissjóðsstyrk þeim, sem.
veittur er íslenskum stúdentum,
er stunda vilja nám við erlenda
háskóla. Styrk hlutu að þessu
sinni: Ögmtmdur Jónsson, til verk-
fræðináms, Jón Gíslason, til latínu-
náms (aðalnámsgrein), Sigurður
Pjetursson, teknisk gerlafræði og-
Ingólfur Davíðsson, til náttúru-
fræðináms. (FB).
Glímuflokkur „Ármanns,“ semi
ætlar til Þýskalands seint í næsta
mánuði, fer upp í Borgarfjörð
sunnudaginn 4. ágúst og hefir
glfmusýningu og fimleikasýningu
hjá Hvítárbrú. Komið verður til
Reykjavíkur aftur samdægurs.
Nýtt embætti hefir stjórnin
skapað nýlega — umsjónarmaxm
gosliversins Grýtu í Ölfusi. Hefir
stjórnin látið gera afarmikla girð-
ingu umhverfis hverinn og skipað
mann til að lialda þar vörð og má
hann að sögn, hleypa mönnum inn
í girðinguna fyrir víst endurgjald.
Umsjónarmaðurinn er Gunnlaugxir
Pjetursson, sem lengi var eftir-
litsmaður með laxveiði í Elliða-
ánum.
Starfsmenn á Ægi. Atvinnu-
málaráðuneytið hefir staðfest setn-
ingu starfsmanna á nýja varðskip-
inu. Skipstjóri er Einar M. Ein-
arsson, 1. stýrimaður Guðjón Guð-
björnsson, 2. stýrimaður Þórður
Þorsteinsson, 1. vjelstjóri Þor-
steinn Loftsson, 2. vjelstjóri Magn-
ús Jónsson og 3. vjelstjóri Kristján
Sigurjónsson.
Jón Eyþórsson liefir fengið styrk
úr Menningarsjóði til að rannsaka
jökla. Ætlar hann austur í Skafta-
fellssýslur í þeim erindagerðmn.
Til Húsavíkur býst vegamála-
stjóri við að bílfært verði í sept-
ernber, ef vel viði’ar. Þá verður
vegurinn upp á Vaðlaheiðina að>
vestanverðu kominn að Svalbarðs-
eyrarveg, og brúin á Skjálfandar-
fljót fullgerð.
Árni Friðiiksson fiskiffæðingur
er á vegum Carlsbergssjóðs norður
á Siglufirði, að rannsaka síld.
Jóhannes Áskellsson, stud. mag.
hefir fengið styrlc úr Menningar-
sjóði til að rannsalca leirlög í jörð.
Er hann kominn hingað fyrir
nokkru, og ætlar lijeðan austur
Frá Norðtungu. 1 sumar hefir
verið girt 80—100 dagsláttna skóg-
arspilda í Norðtungulandi. Girð-
ingin er öll úr járni. 1 þessari og
öðrum friðuðum skógarspildum er
unnið að grysjun og fje ekki beití
þar. (FB).