Tíminn - 10.01.1980, Blaðsíða 6

6
Fimmtudagurinn 10. janúar 1980
Erlent yfirlit
' Y
Wtrnmm
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson, Jón Helgason og Jón Sigurösson. Ritstjórnarfull-
trúi: Oddur Ólafsson. Auglýsingastjóri: Steingrfmur Gislason.
Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmdastjórn og auglýsingar Sföu- I
múla 15. Simi 86300. — Kvöldslmar blaöamanna: 86562, 86495. j
Eftir kl. 20.00: 86387. Verö I lausasölu kr. 230.- Askriftargjald kr.
4.500 á mánuöi.
Blaöaprent.
Hugmyndir Mr. X
Það er nú liðinn hálfur mánuður siðan Geir Hall-
grimsson, formaður Sjálfstæðisflokksins tókst á
hendur að reyna að mynda meirihlutastjórn. Geir
Hallgrimsson lýsti þvi þá yfir, að hann myndi fara
aðrar leiðir en þeir fyrirrennarar hans, sem hefðu
tekist slik verkefni á hendur. Hann ætlaði sér ekki
að mynda stjórn i fjölmiðlum. Þess vegna myndi
hann verða fréttafár um starfsaðferðir sinar.
Geir Hallgrimsson hefur tekið upp sérstæð vinnu-
brögð á annan hátt. Þótt hálfur mánuður sé nú lið-
inn, eins og áður segir, siðan hann tókst á hendur
stjórnarmyndunarviðræður, eru þær enn ekki hafn-
ar samkvæmt umsögn hans sjálfs. Hingað til segist
hann aðeins hafa lagt stund á könnunarviðræður til
undirbúnings stjórnarmyndunarviðræðum. Slikt
mun nýmæli.
Þótt Geir Hallgrimsson hafi varazt að láta fjöl-
miðla hafa mikið eftir sér, er það fullvist, að könn-
unarviðræðurnar hafa aðallega snúizt um það,
hvort hægt væri að framfylgja ráðum Morgunblaðs-
ins um sögulegar sættir, en þá á blaðið við sam-
stjórn Sjálfstæðisflokks og Alþýðubandalags, með
eða án þátttöku Alþýðuflokksins. Þessi könnun
Geirs mun hafa leitt til þeirrar niðurstöðu, að
margir leiðtogar Alþýðubandalagsins færu fúsir til
sliks samstarfs, en bandalagið ætti hins vegar erfitt
með að taka þátt i umræddri stjórn meðan kaup-
samningar væru lausir og ókosið i verkalýðsfélögun-
um til næsta Alþýðusambandsþings.
Þegar hér var komið, beindi Geir Hallgrimsson
fyrst könnun sinni að myndun þjóðstjórnar. Það
gerðist á þriðjudaginn var. Aðrir flokkar tóku þvi
vel að taka þátt i þessari könnun Geirs.
Hingað til hefur hugmynd Geirs Hallgrimssonar
um þjóðstjórnarmyndun þvi miður verið laus i reip-
unum og ekki vænleg til árangurs, svo að ekki sé
meira sagt. Aðalhugmynd hans er sú, að slik stjórn
starfi til 11/2 árs. Þetta þýddi, þegar svo stutt væri
til kosninga, að flokkarnir færu brátt að undirbúa
þær. Slikt er vægast sagt ekki vænlegt til árangurs.
Þótt einhver árangur næðist i verðbólgumálum
fyrstu mánuðina yrði hann liklegur til að renna út i
sandinn þegar kosningaundirbúningur hæfist.
Annað er þó ekki skárra. Hvorki Sjálfstæðisflokk-
urinn eða Geir sjálfur hafa lagt fram efnahagstil-
lögur, sem ætti að vera grundvöllur að efnahags-
stefnu hugsanlegrar þjóðstjórnar.
Hins vegar hefur Geir Hallgrimsson lagt fram
hugmyndir, sem hann vill þó ekki kalla tillögur,
sem viðræðugrundvöll um þessi mál. Jafnframt
hefur hann tekið fram, að þetta væru hvorki hug-
myndir Sjálfstæðisflokksins eða hans, heldur séu
þær komnar frá ónafngreindum aðila. Hugmyndir
þessar hafa þvi hlotið nafnið Hugmyndir Mr. X, en
slikt nafn er stundum gefið huldupersónum i leyni-
lögreglusögum.
Það hefur jafnframt kvisazt, að þessar hug-
myndir hafi verið ræddar i þingflokki Sjálfstæðis-
flokksins og hlotið þar mikla andstöðu. Það er þvi
meira en hlálegt, að Geir skuli leggja þær fram sem
viðræðugrundvöll, þegar þær hljóta ekki einu sinni
stuðning i flokki hans. Hugmyndir Mr. X munu
heldur ekki eiga hljómgrunn i öðrum flokkum. Ef
Geir Hallgrimsson ætlar að vinna að myndun þjóð-
stjórnar af alvöru og heilindum, þarf hann vissu-
lega að breyta vinnubrögðum sinum og bæta þau.
Þ.Þ.
Verða kjamorkuveldin
401 lok áratugarins?
Það myndi stórauka stríðshættuna
ÞÓTT risaveldin tvö, Banda-
rikin og Sovétrikin.hafi verið og
séu ósammála um flest á sviði
afvopnunarmála, hafa þau stað-
iðsaman um að reyna að hindra
útbreiðslu kjarnorkuvopna eða
nánara tiltekið, að fleiri riki
hæfust handa um framleiðslu
kjarnorkuvopna, en þau sem nú
geta gert það.
Fyrir atbeina risaveldanna
hefur verið gerður sérstakur
samningur, sem felur það i sér,
að þau riki sem undirrita hann,
lofi þvi að hefjast ekki handa
um að framleiöa kjarnorku-
vopn. Mörg riki hafa þegar
undirritað þennan samning, en
önnur hafa þrjózkastvið að gera
það.
Sum þeirra hafa fært fram
þau rök, að það væri skerðing á
sjálfstæði þeirra, ef þau mættu
ekki aðhafast það. sem viss riki
hafa þegar leyft sér. Þess vegna
geti þau ekki af formlegum
ástæðum undirritað samning-
inn, þótt þau hafi ekki i hyggju
að vigbúast kjarnorkuvopnum.
Þau riki eru sex, sem þegar
framlciða kjarnorkuvopn. Þau
eru Bandarikin, Sovétrikin,
Bretland, Frakkland, Kina og
indland.
VEGNA ÞESS, að Indland
hófst handa um framleiðslu
kjarnorkuvopna, taldi Pakistan
sig þurfa að gera það einnig og
hóf undirbúning i þá átt. Liklegt
þykir, að honum sé langt komið.
Brasilia mun einnig langt
komin i slikum undirbúningi,
enda þótt það striði gegn þeirri
stefnu Suður-Amerikurikjanna,
að Suður-Amerika sé kjarn-
orkulaust svæði. Brasiliustjórn
álitur, að vegna öryggis
Suður-Ameriku sé nauðsynlegt,
að a.m.k. eitt riki þar geti haft
möguleika til framleiðslu slikra
vopna. Brasiliumenn lita einnig
á sig sem stórveldi, sem eigi
heima i' flokki þeirra rikja, sem
nú geta framleitt kjarnorku-
vopn.
Carter forseti hefur fylgt fast
fram þeirri stefnu. að fleiri riki
hefjist ekki handa um fram-
leiðslu kjarnorkuvopna en þau,
sem þegar geta gert það. I þeim
tilgangi hefur hann beitt bæði
Brasiliu og þo einkum Pakistan
Fyrsta kjarnorkusprenging Kinverja.
EF S(J spenna helzt i heimin-
um, ekki aðeins milli risaveld-
anna, heldur milli margra ann-
arra rikja, sem leiðirtil vaxandi
vigbúnaðar, þykir ekki ósenni-
legt að fleiri og fleiri riki hefjist
handa um framleiðslu kjarna-
vopna. Þegar svo er komið,
eykst stórlega hættan á þvi, að
þeim verði beitt. Ymsir óttast,
að hér sé fólgin mesta hættan i
sambandi við vigbúnaðarkapp-
hlaupið.
En þessi hætta myndi þó
margfaldast, ef framleiðsla
kjarnorkuvopna yrði svo auð-
veld, að hryðjuverkasamtök
gætu lagt stund á hana eða náð
umráðum yfir kjarnorkuvopn-
um með öðru móti. Hættan, sem
stafar af kjarnorkuvopnum,
eykst hraðfara á margan hátt.
Þ.Þ.
Þeir óttast báðir útbreiöslu kjarnorkuvopna.
vissum efnahagsþvingunum.
Það hefur átt sinn þátt i þvi að
kæla sambúðina milliPakistans
og Bandartkjanna að undan-
förnu. Ef til vill lætur Carter nú
af þessari andspyrnu hvað
Pakistan snertir, en slikt myndi
valda mikilli andúð Indverja.
Það eru þó ekki Pakistan og
Brasilia, sem lengst munu
komin á þessu sviði, auk þeirra
sex rikja, sem þegar framleiða
kjarnorkuvopn. Sumir frétta-
skýrendur telja, að bæði
Suður-Afrika og Israel hafi
þegar framleitt slik vopn eða
kjarnorkusprengjur, þótt þau
hafi ekki framkvæmt tilraunir
með þvi að sprengja þær, þar
sem það yrði þá opinbert, að
þau hefðu slik vopn undir hönd-
um.
! þessu sambandi má minna
á, að uppi varð fótur og fit i
septembermánuði siðastliðnum
þegar bandariskur gervihnöttur
virtist gefa upplýsingar um, að
kjarnorkusprenging hefði orðið
iSuður-Afriku eða á nálægu haf-
svæði. Stjórn Suður-Afriku mót-
mælti þvi harðlega.að hér hefði
verið um tilraun að ræða af
hennar hálfu, og upplýsingar
gervihnattarins þóttu ekki
heldur nógu áreiðanlegar til
þess, að hægt væri að fullyrða
það.
Fleiri og fleiri riki búa sig
undir það að byggja kjarnorku-
ver til friðsamlegra nota, sök-
um fyrirsjáanlegs oliuskorts.
Sérfræðingar telja, að riki, sem
ráða yfir þeirri þekkingu og
getu að geta byggt kjarnorku-
ver, eigi auðvelt með að afla sér
þeirrar viðbótarþekkingar, sem
þarf til þess að geta framleitt
kjarnorkusprengjur. örðugra
geti reynzt að útvega það efni.
sem þarf til þeirra, en mörg
þessara rikjahafi þó möguleika
á þvi.
1 skrifum sérfræðinga um
þessi mál kemur fram sú
skoðun, að a.m.k. 40 riki hafi
fjárhagslega og tæknilega
möguleika til þess að geta fram-
leitt kjarnorkuvopn innan loka
áratugarins. Meðal þeirra rikja
eru Suður-Kórea, Taiwan,
Argentina og Svfþjóð.