Tíminn - 12.01.1980, Blaðsíða 8

17
8
Laugardagurinn 12. janúar 1980
Laugardagurinn 12. janúar 1980
MINNING:
Hákon Guðmundsson
Síðasta aftaka á íslandi fyrir 150 árum:
fyrrverandi yfirborgardómari
Hákon Guömundsson veröur i
dag kvaddur hinstu kveöju i
kirkjunni á Selfossi. Meö honum
er genginn þekktur og mikilsvirt-
ur embættismaöur, mikilvirkur
og taustur félagsmálamaöur á
mörgum sviöum og sérstakur
hollvinur allrar ræktunar og
gróöurs.
Hákon var fæddur á Hvoli i
Mýrdal 18. október 1904. Foreldr-
ar hans voru hjónin Guðmundur
Þorbjarnarson siöar bóndi á
Stóra-Hofi á Rangárvöllum og
Ragnhildur Jónsdóttir frá Hvoli.
Ragnhildur var af skaftfellskum
ættum, en Guðmundur Rngæing-
ur fæddur i Gislholti í Holtum.
Þauhjón hófu búskapsinn á Hvoli
1895, en fluttust að Stóra- Hofi
1907 er þau höföu keypt þá jörð af
Einari skáldi Benediktssyni. Þar
bjuggu þau siðan allan sinn bú-
skap og þar ólst Hákon Guö-
mundsson upp.
Guömundur á Stóra-Hofi var
atorkubóndi og stóð i allra
fremstu röð i félagsmálum
bænda. Hann var sterkur fulltrúi
stéttar sinnar af þeirri kynslóð,
alinn upp jöfnum höndum við
landbúnaö og sjósókn, en hóf bú-
skap á árdögum ræktunar og
félagslegra framfara og var alla
tið i fararbroddi í þeirri sókn.sem
byggði á þessu tvennu.
Þessi var uppruni og bakgrunn-
ur Hákonar, og þó að ævistarf
hans væri ekki tengt sveitum eða
búskap, mátti glöggt finna hvar
ræturnar lágu, og var lif hans allt
i góðu samræmi við upprunann.
Hákon fór ungur i skóla, lauk
gagnfræðaprófi frá Flensborg
1922 og stúdentsprófi frá Mennta-
skólanum i Reykjavik 1925 og lög-
fræðiprófi frá Háskóla Islands
1930. Hann stundaði siðan fram-
haldsnám i lögfræöi i Sviþjóö og
Noregi og siðar Englandi 1946.
Hákon starfaði sem fulltrúi lög-
manns i Revkjavik fyrstu árin, en
árið 1936 var hann skipaður ritari
Hæstaréttar og gegndi þvi starfi
til 1964 er hann var skipaður i em-
bætti y firborgardómara i
Reykjavik, en af þvi starfi lét
hann i byrjun árs 1974 er hann
nálgaðist aldurshámark opin-
berra starfsmanna.
Þó að með þessu séu talin em-
bætti þau, sem Hákon gegndi,
gefur það aðeins takmarkaða
mynd af fjölbreytni starfa hans i
almannaþágu. Hann var forseti
Félagsdóms frá stofnun hans 1938
til 1. okt. 1974 eða i 36 ár og má
nærri geta að hann hefur með þvi
mótað mjög starfshætti þessa
þýðingarmikla dómstóls. For-
maöur Siglingadóms i 10 ár frá
1964-1974. Þá var hann lengi for-
maöur stjórnar Lifeyrissjóös
starfsmanna rikisins. Auk þessa
kenndi hann vissa þætti i lögfræði
á námskeiðum og var lengi próf-
dómari við lagadeild Háskólans.
Hákon var margoft skipaður i
gerðadóma og yfirmatsnefndir til
úrskurðar um kjaramál og f leira.
Hákon átti sæti i Náttúrvernd-
arráöi 1967-1972, og sem vara-
maður frá 1972-1975 og starfaöi þá
jafnan nokkuð fyrir það sem lög-
fræðilegur ráðunautur. Hann átti
sæti i mörgum stjórnskipuöum
nefndum til undirbúnings löggjaf-
ar.
1 félögum áhugamanna og
frjálsum félagsskap lét Hákon að
sér kveða á svo ólikum sviðum
sem félagsmál lögfræðinga, flug-
mál — kirkjumál, skógræktar- og
landgræðslumál eru. Hann var
formaður Dómarafélags Islands i
sex ár og siðan kjörinn heiðurs-
félagi þess er hann lét af starfi
yfirborgardómara. Hann var i
stjórn Flugmálafélags Islands
1951-1959 og forseti þess 1957-1959
og sótti á þess vegum alþjóða-
fundi flugmálafélaga. Þá var
hann formaður starfsráðs Flug-
félags íslands við stofnun þess
1959 og Loftleiða frá 1961.
Hákon tók um skeið allmikinn
þátt i kirkjulegu starfi, var safn-
aðarfulltrúi i Bústaðasókn, i
stjórn kirkjubyggingasjóðs
Reykjavikur um skeið og fulltrúi
á kirkjuþingi 1960 og 1962.
Siöast enekkisist skal hér getið
áhugastarfs Hákonar aö skóg-
ræktar-og landverndarmálum. Sá
er þetta ritar kynntist Hákoni
fyrst persónulega á aðalfundum
Skógræktarfélags Islands i kring-
um 1960, en það hef ég fyrir satt
að hann sótti þá alla frá 1949 og
þar til að heilsa hans leyfði ekki
að hann kæmi til fundarins á sið-
astliðnu sumri. Hann var lika
stoltur af þvi að vera einn af
stofnendum Skógræktarfélags Is-
lands 1930og sagði frá þvi að faðir
hans hafi látið skrá hann i félagið
við stofnun þess á Alþingishátið-
inni 1930.
Arið 1957 kom Hákon inn i aðal-
stjórn félagsins og gegndi tiðum
formannsstarfi þar næstu ár
vegna forfalla Valtýs Stefánsson-
ar. Formaður Skógræktarfélags
íslands varhann frá 1961-1972 er
hann lét af þvi starfi að eigin ósk.
Hann haföi þá fyrir þremur árum
tekið til uppfósturs, nýgræðing á
sama áhugasviði, félagsskapinn
Landvernd, Lándgræöslu og nátt-
úruverndarsamtök Islands.
Landvernd var stofnuð 1969 og
stóðu að þvi margir ungir og
áhugasamir menn úr fjölda
félagasamtaka en Hákon var
þeirra bakhjarl og þótti ekkert
ráð nema undir hann væri borið.
Þegaraðþvi kom að velja for-
mann fyrir hin ýmsu samtök kom
þaö af sjálfu sér, að leitaö var til
Hákonar og gekkst hann undir
það með þeim orðum, að hann
skyldi reyna að styðja samtökin á
legg en eðlilegt væri að siðar
tækju yngri menn við. En það
urðu fleiri skrefin, sem Hákon
leiddi Landvernd, hann var for-
maður i 10 ár rétt og munu það
siðustu félagsmálastörfin sem
hann gegndi.
Þó að hér sé komin löng upp-
talning á embættisstörfum, öðr-
um störfum i almenningsþágu
og störfum að margháttuðum
félagsmálum er hún langt frá þvi
að vera tæmandi. Slik upptalning
segir heldur aldrei allt þó að hún
gefi upplýsingar um það hverju
manninum hefur verið til trúað,
og af þvi megi ráða mikiö um per-
sónuna.
Eftir er þá að lýsa henni nánar.
Hákon Guðmundsson var á allan
hátt gildur maður. Hann var stór
og fyrirmannlegur á velli, fasið
var traustvekjandi, en viðmóbð
jafnframt hlýtt og aðlaðandi.
Hann var kátur og skemmtinn i
góðra vina hópi.
Hann var jafnan hógvær i mál-
flutningi hvortsem var á fundum
eða i samræðum, en að baki bjó
nægur þungiog alvara til þessað
fylgja málunum vel fram. Hann
mun hafa verið maður skaprikur,
en svo var hann stilltur að aldrei
minnist ég þess að heyra hann
mæla reiðiorð eða hvatvisleg.
Hann var mikill mannasættir
og hafði lag á með rósemi sinni,
yfirveguðum orðum og hlýju
brosiaðfámenntilaö ræöa málin
af stillingu þó að kapp væri hlaup-
iö i kinnar.
Ég er að sjálfsögðu ekki fær um
aðmeta störf og hæfileika Hákon-
ar sem lögfræðings og dómara, en
ég þykist þess fullviss að hann
hafi oftar en margir aðrir leitt
deiluaðila i málum til sátta þann-
ig að ekki yrðu úr málaferli.
Hákon Guðmundsson kunni vel
i að fara með islenskt mál, og var
I frábærlega skýr i framsetningu
j þess hvort sem var i töluðu máli
eða rituðu, en svo ritfær, sem
hann var er enn meira um það
vert hvað hann var góður flytj-
andi. Fyrir þær sakir gat hann
verið með allra áhrifarikustu
ræðumönnum. Margar af hvatn-
ingarræðum hans við setningu
t
Þökkum af alhug auösýnda samúð og vinarhug við andlát
og útför eiginmanns mins og föður okkar, tengdaföður og
afa
Sigurðar Kr. Þorvaldssonar,
vélstjóra
Heiðarbraut 5, Akranesi.
Sér-stakar þakkir viljum við færa Oddfellowreglunum á
Akranesi.
Svava Simonardóttir.
Þórir Sigurösson Ingibjörg Þóroddsdóttir.
Tómas Sigurðsson Kristjana Ragnarsdóttir.
Andri Sigurðsson Sesselja Magnúsdóttir.
Viktor Sigurösson Anna Björnsdóttir.
Sigriður Siguröardóttir Agúst Simonarson.
Sigrún Siguröardóttir Hinrik Hallgrimsson.
Bryndis Siguröardóttir Tómas Friöjónsson
og barnabörn.
Lausar stöður
Stöður tveggja rannsóknarlögreglumanna
við lögreglustjóraembættið i Reykjavik
eru lausar til umsóknar.
Umsóknarfrestur er til 10. febrúar 1980.
9. janúar 1980.
lögreglustjórinn
í REYKJAVÍ K
aðalfunda Skógræktarfélags Is-
lands og Landverndar eru með
þvi eftirminnilegasta sem ég hef
heyrt.
Þegar þessir eiginleikar Há-
konar til að segja frá og setja
fram efni á skýran hátt og eftir
minnilegan eru rif jaðir upp kem-
ur það i huga, aö ég eins og svo
fjölmargir aðrir minnist hans
fyrst fyrir þætti hans um hæsta-
réttarmál er hann flutti i Rikisút-
varpið samfellt i 15 ár, frá
1949-1964. Fyrir þá varö hann
strax landsþekktur. óhætt er að
fullyrða aö þeir voru margir
snilldarlega gerðir og alltaf mjög
áheyrilegir.
Hákon Guðmundsson var
kvæntur Ólöfu Arnadóttur Jóns-
sonar fráSkútustöðum. Þau eign-
uðust þrjár dætur, Ingu Huld,
Auði Hildi og Hjördisi Björgu.
Ólöf er mikil ræktunarkona og
saman ræktuðu þau sérlega fagr-
an trjágarð kringum hús sitt
Birkihlið við Bústaðaveg i
Reykjavik. Þar hófu þau búskap
ogræktun 1939. Mun þá hafaverið
þar strjál byggð og olnbogarými
fyrir ræktunaráhuga þeirra. En
siðar þrengdi byggðin um of að
þeim og brugöu þau þá á það ráð
að festa sér landskika austur á
bökkum ölfusár úr landi Árbæj-
ar. Þar höfðu þau mold til að
rækta og þar byggðu þau býlið
Strauma, þar sem þau hafa búið
siðan upp úr 1970 og voru vel á
veg komin með að rækta sér nýj-
an garð.
Hákon hafði einhvern tima orð
á þvi að þaö væri Ólöf, sem væri
skógræktarmaðurinn i reynd,
hann sjálfur veitti aöeins þá að-
stoð sem um væri beðið. Vel kann
þetta að hafa verið rétt. En þó að
Hákon kæmi svo viöa við i félags-
málum, sem að framan hefur
verið drepið á biöur mér það i
grun að af þeim öljum hafi störf
hans fyrir ræktunarhugsjónir,
betra og grænna land og alhliða
endurheimt landgæöa staðið
hjarta hans næst. Það var lika i
samræmi við uppruna hans og
uppeldi. Þeir.sem aðáttu þvi láni
að fagna að fá að starfa með Há-
koni Guðmundssyni að þessum
málum munu allir minnast hans
með þakklæti og virðingu fyrir
vel unnin störf.
Jónas Jdnsson.
Kveðja frá
Landvernd
Hákon Guðmundsson, yfir-
borgardómari, er kvaddur i dag.
Aðrir munu verða til þess að
rekja ættir hans og æviferil. Er
þvi hér aðeins um að ræða fátæk-
legar þakklætiskveðjur frá þeim
samferðam önnum Hákonar
undanfarin 10 ár, sem báru gæfu
til að vinna með honum að land-
verndarmálum, sem voru eitt af
megin hugðarefnum hans.
Hákon var formaður stjórnar
Landverndar fyrstu 10 ár þeirra
samtaka og varð þvi til að móta
stefnu þeirra. Hann var alla tið
aldursforseti innan stjórnarinnar
og var það gæfa samtakanna að
eiga Hákon að við framkvæmd
þeirra mála, sem samtökin hafa
að hugsjón.
Hákon var samnefnari alls hins
besta i islenskri menningu, gagn-
menntaöur og viðlesinn, og skóg-
rækt, landvernd, náttúruvernd og
ekki sist mannvernd voru
hugðarefni.sem hannhelgaði alla
sina krafta. Hvorki timi né fyrir-
höfn voru til spöruð til aö sjá þeim
málum farborða. A siðasta
starfeári gekk hann ekki heill til
skógar, en karlmennið Hákon
Guðmundsson lét ávallt hugsjón-
irnar sitja i fyrirrúmi fyrir eigin
velferð.
Islensk þjóð sér nú á bak einum
af sinum bestu sonum og fyrir þá
gæfu aö fá að njóta leiðsagnar
hans verða stjórnendur Land-
verndar honum ávallt þakklátir.
Frú Ólöfu og dætrum Hákonar
sendum við innilegustu samúðar-
kveðjur og biðjum Guð að blessa
minningu hans.
F.h. stjórnarogstarfsfólk
Landverndar.
Karl Eiriksson.
„Horfðu í þessa egg, egg”
Janúardag einn fyrir hundrað
og fimmtiu árum var manna-
ferð meiri i Húnaþingi en þar
haföi sézt um langan aldur að
vetrarlagi. Það var engu likara
en her heföi verið kvaddur upp
i öUu héraðinu milli Miöfjarðar
og Vatnsskarðs. Menn komu i
stórum ftokkum, ýmist gang-
andi eða riðandi, framan úr döl-
um, utanaf Vatnsnesi og Skaga,
ofan af Laxárdal — hvaðanæva
úr byggöum stefndi þorri bænda
og fleira manna að Sveinsstöð-
um i Þingi.
Til hvaða hátiðar streymdi
aUur þessi skari, sem endranær
gaufaði við gegningar um þetta
leyti árs? Hvaða segull drd
þessa menn, marga um langa
vegu, að einum punkti við útjaö-
ar Vatnsdalshóla?
Æ-jú, það átti að höggva pilt
og stúlku þarna við nyrzta hól-
inn,og það var þegnskylda, sem
lögð var á húnvetnska bændur,
að horfa upp á þá athöfn.
Sýslumaðurinn i Hvammi i
Vatnsdal, Björn Blöndal, hefur
stefnt til aftökunnar öllum þeim
bændum, sem hannfékk til náð,
svo að þverbrotnir menn þeirra
á meðal fengju séð með eigin
augum, hvernig höfuðin velta,
þegar þau eru vasklega skilin
frá bolnum með hvassri öxi.
Sögu íslendinga var þar kom-
iðárið 1830, aðaftökur voruekki
lengur nálega árviss hroll-
vekja. Sú var tiðin, að engin
þurrð var á sýningum af þvi
tagi, og fjölbreytnin mikil, þvi
að jöfnum höndum var höggvið,
hengt og drekkt eftir hámá-
kvæmum lagaákvæðum og með
tilvitnanir i ritningargreinar i
dómsforsendum, allt ,,að heil-
ags anda náð tilkallaðri”.
Þannig voru geislar trúar-
innar látnir falla á hinn kalda
bókstaf laganna. En nú voruaf-
tökur farnar svo að strjálast, að
það voru ekki nema fáir, sem
höfðu sjálfir séð og heyrt það,
sem gerðist við slika athöfn. Ef
til vill hafði enginn þeirra, sem
stefndi að Sveinsstöðum að
þessu sinni, oröið þess slags
sálubótar aðnjótandi fyrr á lifs-
leiðinni.
Þaðgafstá aö lita, er bændur
komu að strýtumynduðum hóln-
um, þar sem réttlætinu skyldi
fullnægt. Þar hafði þó nokkurt
mannvirki verið gert. 1 landi,
þar sem það þótti i talsvert ráð-
izt að bylta um nokkrum þúfum
i túni, höfðu verið gerðar snotr-
ar hleðelur, guði sé lof það var
stunguþitt i þessu héraði, þar
sem hvergi fékkst árefti nema á
rekafjöru, höfðu verið gerðar
trégrindur og rekinn saman
pallur og lagður á hann efnis-
mikill drumbur, sem i var
höggvið hckuskarð, og við þess-
um mönnum, sem komu til leiks
á mórauðum vaðmálsbuxum,
blasti rautt klæði, skrúð, sem
neglt hafði verið á höggstokk-
inn, svo að þess gætti minna,
þótt á hann bunaði blóð úr
strjúpunum. Hér hafði verið
mikið við haft, þetta var eins og
gerðist i útlandinu, þar sem vel
var vandað til alls, þegar fólk
var leitt til höggs, og einn mesti
hefðarmaöur héraðsins, Björn
Ólsen á Þingeyrum, hafði verið
fenginn til þess að hafa alla til-
sjón með þessum viðbúnaði.
Minna mátti ekki gagn gera.
Þessidagur þarna við hólinn,
þaöer 12. dagur janúarmánaðar
árið 1830, og þau, sem þarna
eiga að deyja meö viðhafnar-
meirihætti enaðrir Islendingar,
sem golunni geispa, eru vinnu-
pilturinn Friðrik Sigurðsson frá
Katadal á Vatnsnesi og vinnu-
konan Agnes Magnúsdóttir frá
Geitaskarði i Langadal — „rós-
in Kiöjaskarðs” eins og hún hef-
ur verið nefnd á skrúömiklu
máli skáldanna.Þau hafa beðið
þessa dags i nær tvö ár á meöan
réttlætiö gekk við lagastaf sinn
þá vegu, er það verður að
þræöa, áöur en valdsmaður og
Höggstokkurinn og öxin, sem sneiö höfuðin af Friðriki Sigurössyni og Agnesi Magnús.
dóttur 12. janúar 1830. Hvort tveggja er varðveitt i Þjóðminjasafninu.
Tfmamynd: Tryggvi.
böðull geta mætzt að einu verki,
annar i einkennisskrúða sinum,
vegsamaður fyrir röggsemi,
hinn smáður og hrakyrtur fyrir
andstyggilegt handverk. Nær
tvö ár hafa þau beöið, Friðrik
ogAgnes, þvi að það var nóttina
14. marz 1828, að þau drápu Nat-
an Ketilsson og Fjárdráps-
Pétur i rúmum sinum i bað-
stofunni á Illugastöðum og
kveiktu siðan I bænum. Raunar
var það Natan einn, sem þau
vildu fýrirkoma, Pétur flaut
með vegna þess, að hann tók sér
gistingu á Illugastöðum þessa
nótt, sem tilsett hafði verið.
önnur stúlka kornung, sem var
að þessu ráði meðþeim Friðriki
og Agnesi, en lagði ekki hönd aö
verki, heldur gætti barns í úti-
húsi, fær aö halda lifi. Hennar
hlutskipti verður að vera kon-
ungsambátt i refsistofnunum
Kaupmannahaf nar.
Þaðer grámóskulegt á svona
degi norður i Vatnsdalshólum,
áður en blóð rennur, jörð löngu
sölnuð og lif úthagans i dái, og
gráir eru þeir á að sjá, er biða.
En brátt sést enn til manna-
ferða neðan Þing, og þeir, sem
þareru á ferð, koma frá Þing-
eyrum. Þessir menn syngja
sálma fullum rómi, lika fang-
inn, Friðrik Sigurðsson. Honum
fylgja tveir prestar, auk gæzlu-
manna, séra Jóhann Tómasson
á Tjörn og séra Gisli Gislason i
Ve sturhópsh ólum.
Þessa menn ber hægt yfir, við
brúðkaup jaröarfarirog aftökur
er ekki farið óðslega. En loks
eru þeir komnir að hólnum, þar
sem fanginn fær að lita þann
banabeð, sem honum hefur ver-
ið búinn. Við hann biöur sýslu-
maðurinn i Hvammi, einkennis-
klæddur og með korða við hlið,
og við hann biður lika Guð-
mundur Ketilsson, bróöir Nat-
ans hins vegna, með biturlega
öxi og bjarta i egg að sjá.
En drengurinn er ekki leiddur
umsvifalaust á höggstokkinn.
Það er löng serimonia, sem
prestarnir verða að fylgja út I
æsar, áður en það má gerast —
fyrirbænir, áminningar, söngur
og blessunarorð í vegnanesti inn
i myrkrið rauða. Og áður en öllu
þessu er lokið, bregður svo viö,
að drengurinn, sem á að deyja,
tekur sjálfur til máls á aftöku-
pallinum og lofar guö fyrir alla
náð og gæzku. Loks leggst hann
niður og hagræöir sér i höku-
skarðinu á höggstokknum. Böð-
ullinn berar háls hans, svo aö
fikurnar þvælistekki fyrir axar-
egginni. Og sýslumaöur-
inn harðleiti úr Vatnsdalnum
hrópar höstum rómi til bænd-
anna, sem hann hefur raðað i
hvirfinguumhverfis aftökustað-
inn, að hann fyrirbjóði sérhverj-
um þeirrra að lita undan. Þeir
eru orðnir eitt hundrað og
fimmtiu að tölu, þessir gráu
menn, og hryllingurinn og eftir-
væntingin er aö tæta þá sundur.
Svo reiöir Guðmundur Ketils-
son til höggs, höfuð Friðriks
Sigurðssonar hrekkur aftur af
höggstokknum og blóðið spýtist
úr strjúpanum. Búiö.
Og Björn Blöndal rennir
hvössum sjónum yfir þann
skara hnipinná manna, sem
hann hefur stefnt á þetta þing:
Þar fengu þeir að blikna.
Ekki voru samt allir, sem
komnir voru i Vatnsdalshóla,
nærstaddir, þegar böðulsöxin
reið á háls piltsins. Nokkrir
menn úr Vatnsdalnum eru i
leyni skammt undan með
Agnesi. Meö henni er séra Þor-
varður Jónasson á Breiðaból-
stað, og það hafa lika verið
sungnir yfir henni sálmar. En
„rósin Kiöjaskarðs” hefur látið
ógert að syngja sjálf. Sálmarnir
veittu henni hvorki fró né hugg-
un, og það hefur orðið að gripa
til annarra og áhrifameiri með-
ala til þess að lægja angist
hennar. Það meöal er fengiö ut-
anúr kaupstað og heitir brenni-
vin.
A höggstökkinn verður hún að
fara hvaö sem tautar og raular,
og nú koma þeir meö hana. En
serimonfurnar ganga óneitan-
lega úr skorðum, þvi að hvorki
er Agnes Magnúsdóttir með
þeirri sinnu, sem höfundar
ritúalsins hafa ætlað fólki á af-
tökupalli, né Breiöabólstaðar-
klerkurinn óskeikull i hlutverki
sinu. Einnig honum er i meira
lagi brugðið.
Sýslumaðurinn i Hvammi
horfir hörðum augum á prest-
inn. Embættismaður, sem er
!svo blautgeðja, aö hann getur
ekki innt hlutverk sitt af hönd-
um, þegar mest á riður, er hon-
um ekki að skapi. Slikur maður
varpar skugga á þessa athöfn
sem á að vera ógnun við sér-
hvern brotamann i heilu héraði
um langan aldur. En þegar
Breiðabólstaðarprestur viröist
tóla að liða út af viö hliðina á
sakakonunni, sem hann átti að
bjarga inn i' sælurikið, þrátt fyr-
ir alla hennar sekt, þá verður
hannað skerast i leikinn. Hann
lætur gefa presti brennivi'n til
styrkingar, og hann lætur lika
dreypa á Guðmund Ketilsson, ef
hann kynniað þurfa á þess kon-
ar hressilyfi að halda.
Séra Þorvaröur á Breiöaból-
stað hefur ekki áttað sig á þeim
mörkum, sem eru á milli em-
bættis hans og böðuls, og i fáti
gerir hann sig liklegan til þess
að leysa hálsklútinn af Agnesi,
sem liggur rænulaus fyrir fótum
manna, kannski af skelfingu,
kannski dauðadrukkin.
En þá heyrist rödd hins
stranga yfirvalds Húnvetninga.
— Eruð þér að gera yður að
rakkaraknekti? hreytir hann út
úr sér.
Og séra Þorvarðurhrökklast
frá, en aðrir koma til og leiöa
Agnesi eða draga á höggstokk-
inn. Þaðerekki virðulegur end-
ir hins mikla refsidóms, sem
hér hefur verið settur á svið. En
sú er bótin, að Guðmund Ketils-
son brestur ekki áræði. Hann
gengur fram með öxi sina og
sniöur rósaknappinn af hálsi
stúlkunnar með öryggi, og enn
bunar blóð á rauða klæðið á
höggstokknum.
Og nú er aðeins frá eftirleikn-
um að segja: Búkarnir voru i
skyndi settir ikistur,sem Björn
Ólsen hafði látið smiða og þær
dysjaðar i lægð norðan við af-
tökustaðinn og látnar snúa út og
suður, svo að einnig að þvi leyti
værinokkuðbrugðið frá, er ann-
ars geröist um hinzta hvilurúm
fólks. En höfuðin voru sett á
stöng, sem stungið var i jörð-
ina. Þar sátu þau, ófrýnileg
ásýndum, er brott var haldið.
Skömmu siöar hurfu þau að
næturlagi. Einhver sá, sem þótti
nóg að gert hafði tekið til sinna
ráða.
Þetta var siðasta aftaka á Is-
landi.
Hún var ekki hrottalegri en
aðrar aftökur, sem margoft
höfðu átt sér staö i landinu frá
þvi á siðari hluta sextándu ald-
ar, þegar konungsvaldið náði
sér niðri eftir siðaskiptin og tók
trúarofstækið i þjónustu sina
eftir svipaðri formúlu og nú er
leiðarstjarna i Iran. Það voru
ekki allir valdsmenn, sem und-
irbjuggu aftökur jafnrækilega
og sýslumaðurinn i Hvammi, og
sumum, sem til verks voru sett-
ir, fórst stórum verr en Guð-
mundi Ketilssyni, og ekki ótitt,
að þeir þyrftu mörg högg til
þess að ná af mannshöföi. Þess
vegna hafnaði lika Björn Blön-
dal gömlum og förnum böðli,
þótt ekki færi hann fram á meiri
verkalaun en tóbakshönd og
brennivfnspott.
Nú eru þeir allir orðnir að
mold og dufti fyrir langalöngu
— lagasmiðirnir, sem ætluðu
sér aðhræða fólkið með grimmd
til þess aö vera frómir og þægir
þegnar, dómararnir, sem
grúfðu sig yfir lögbækurnar og
skráöu dóma sina með þunga
ábyrgðarinnar í hverjum
drætti, böðlarnir,sem fengu það
hlutskipti aö kála fólkinu að fyr-
irlagi valdsmannanna, og söku-
dólgarnir, sem mannfélagið
vildiverða af með. Og þá bregð-
ur svo viö, að það eru hvorki
dánarbeður né legstaðir þeirra
sem lögunum stýrðu, er fólk
girnist að sjá. Það klöngrast
yfir giröinguna við örlagahól-
inn, þegar það leið um Þingið,
til þess að stiga þar fæti, ->r
Agnes og Friðrik misstu höfuö 1
sin. JH
GREIÐENDUR
vinsamlega veitið ef tirfarandi
erindi athygli:
Frestur til að skila launamiðum
rennur út þann 23-janúar.
Það eru tilmæli embættisins til
yöar, aö þér ritiö allar upplýsingar
rétt og greinilega á mióana og
vandið frágang þeirra. Meö því
stuölið þér aó hagkvæmni í opin-
berum rekstri og firrið yður
óþarfa tímaeyðslu.
RÍKISSKATTSTJÓRI