Tíminn - 15.01.1980, Blaðsíða 6

6
Þriðjudagur 15. janúar 1980
r ‘ 'n
Útgefandi Framsóknarflokkuriiin.
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson, Jón Helgason og Jón Sigurösson. Ritstjórnarfull-
trúi: Oddur Ólafsson. Auglýsingastjóri: Steingrlmur Glslason.
Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmdastjórn og auglýsingar Slöu-
múla 15. Simi 86300. — Kvöldsímar blaöamanna: 86562, 86495.
Eftir kl. 20.00: 86387. Verö I lausasölu kr. 230.- Askriftargjald kr.
4.500 á mánuöi.
Blaöaprent.
V_______________________;_____________________________J
Dýrt aðgerðaleysi
Einn og hálfur mánuður er liðinn siðan þing-
kosningarnar fóru fram, án þess að nokkuð bóli á
nýrri stjórn. Eins og nú horfir, getur stjórnarkrepp-
an haldizt lengi og ef til vill lýkur henni á þann veg,
að þingið gefist alveg upp og forseti myndi utan-
þingsstjórn, sem litið eða ekkert gæti gert.
Það hefur þvi farið eins og Framsóknarmenn
spáðu, að skammdegiskosningarnar myndu reyn-
ast hreint óráðsflan. Hörð kosningabarátta myndi
spilla sambúð flokkanna, sem var nógu slæm fyrir
og sumir þeirra myndu verða aumir og sárir á eftir
og þvi ófúsari til samstarfs.
Ef kosningar hefðu ekki farið fram og vinstri
stjórnin setið áfram, benda sterkar likur til, að hún
hefði náð samkomulagi um efnahagsaðgerðir, sem
hefðu dregið nokkuð úr verðbólguhraðanum. í stað
þess hefur hann haldizt óhindraður áfram. Ástandið
er orðið mun verra og þvi orðið vandasamara að
fást við verðbólgumálin en það þó var i október-
mánuði siðastl.
Eins og Tómas Árnason, ritari Framsóknar-
flokksins, sýndi fram á i áramótagrein sinni i
Austra, er það frumskylda Alþingis að mynda starf-
hæfa rikisstjórn. Þess vegna verður að treysta þvi,
að Alþingi takist að mynda meirihlutastjórn, þegar
kosningahitinn minnkar og þingmönnum verður
enn ljósari sá vandi, sem biður framundan, ef verð-
bólgan fær að leika eins lausum hala og hún hefur
gert undanfarna þrjá mánuði.
Verkalýðssamtökin ættu einnig að leggja hér
hönd á plóginn. Ef verðbólgan geysar áfram, getur
endirinn ekki orðið annar en stórfellt atvinnuleysi.
Það yrði mesta og versta kjaraskerðingin.
Flugleiðir
Þeir örðugleikar, sem steðja að rekstri Flugleiða,
þurfa ekki að koma neinum á óvart. Þeim valda
margar samverkandi óviðráðanlegar orsakir.
Ein orsökin er hin gifurlega verðhækkun, sem
hefur orðið á oliunni og hefur að sjálfsögðu stórauk-
ið rekstrarkostnað flugvéla.
önnur orsökin er stórlega aukin samkeppni á
flugleiðinni yfir Atlantshaf. Nær allar verðhömlur
hafa verið felldar niður og stóru flugfélögin hafið
samkeppni til þess að ryðja minni flugfélögunum úr
vegi. Skef jalaust markaðslögmál gildir nú á þessari
flugleið.'
Þriðja orsökin er verðbólgan á Islandi. Tekjurnar
* sem fást á Atlantshafsflugleiðinni eru i dollurum.
Mestar kaupgreiðslur Flugleiða eru i islenzkum
krónum. Þótt dollarinn hafi stækkað i verði, hefur
verðbólgan á íslandi aukizt miklu meira.
Vafalitið hefur svo eitthvað mistekizt hjá stjórn-
endum fyrirtækisins og þeir ekki séð fyrir, hvernig
þróunin yrði. Það er alltaf hægt að vera vitur eftir á.
Stjórnendur Flugleiða hafa nú brugðizt hart við til
þess að reyna að tryggja reksturinn. Þeir hafa orðið
að stíga erfið spor með þvi að segja upp mörgum
ágætum starfsmönnum. Vonandi stendur það að-
eins stuttan tima. Flugsamgöngur austur og vestur
yfir Atlantshafið eru Islendingum mikilvægar.Þvi
verður að vænta þess, að Flugleiðum takist að sigr-
ast á erfiðleikunum.
Þ.Þ.
Erlent yfirlit
Maikmið Bandaiikjanna
í deQunni um gíslana
Álít Anthony Lewis, fréttaskýranda New York Times
Enn sér ekki neitt fyrir enda-
lok deilunnar um glslana I
Teheran. Eölilega gætir
oröiö óþolinmæöi hjá Banda-
rikjamönnum. Anthony
Lcwis, einn af þekktustu
fréttaskýrendum New York
Times, hvetur þá samt tfl aö
gæta stillingar og standa
vörö um þau markmiö, sem
gefast munu bezt. Meöfylgj-
andi grein birtist nýlega I
New York Times.
HVER eru grundvallarmark-
miöin, sem Bandarikin ættu aö
reyna aö ná f deilunni viö Iran?
Þaö er spurning, sem viö varla
leiöum hugann aö þessa dag-
ana, tilfinningahitinn er svo
mikill. En viö veröum aö llta tii
lengri tlma, þvi aö mikilsveröir
hagsmunir eru I hiífi og barátt-
an kann aö veröa löng.
I fyrsta lagi,viö viljum, aö
gíslunum séskilaö ósködduöum.
Aöaltillitiö veröur aö taka til
öryggis þeirra, hvort sem litiö
er á þaö frá sjónarmiöi
mannúöar, þjóöarstolts eöa
efnahagsmála. Engin sú lausn,
sem heföi I för meö sér, aö þeir
misstu lífiö gæti veriö álitin
sigur Bandarlkjanna eöa þess
alþjóöaálits, sem viö verjum.
1 ööru lagi, viö viljum koma
aftur á þeim grundvallarvenj-
um, sem alltaf hafa veriö i
heiöri haföar, hvaö varöar friö-
helgi sendiráöa og starfsmanna
þeirra. Þessar reglur eru mikil-
vægar I alþjóölegum samskipt-
um. Þar aö auki er raunveruleg
hætta á þvi, aö I kjölfar at-
buröanna I tran komi fleiri sllk-
ir, þar sem æstur múgur ræöst
aö sendiráöum, ýmist meö
blessun eöa aö undirlagi rikis-
stjórna sem leita syndahafurs.
1 þriöja lagi.viö viljum ekki
afhenda keisarann vegna
þrýstings hryöjuverkahópa.
Hversu grimmur haröstjóri sem
hann kann aö hafa veriö, tók
stjórn Bandarikjanna þá
ákvöröun aö athuguöu máli, aö
hleypa keisaranum inn I landiö
til aö leita læknishjálpar. Þaö
væri óbærilegt aö afhenda hann
yfirvöldum I Iran eöa öörum, án
lagalegs rökstuönings.
1 f jóröa lagi.viö viljum vernda
mikilvæga fjármunalega hags-
muni. Viö, og þó enn frekar
sumir bandamenn okkar I
Evrópu og Asiu, erum mjög
háöir ollu frá Miöausturlöndum.
Lausn þessarar deilu gæti haft
áhrif áekki einungis olíusölu frá
íran, heldur einnig á afstööu
Saudi-Arabi'u og annarra oh'u-
framleiöslurlkja viö Persaflóa
' til þess, hve mikla oliu þau eru
reiöubúin aö vinna. Og efna-
hagslegar aögeröir I sambandi
viö deiluna, frysting iranskra
eigna i Bandarlkjunum, neitun
Irana viö þvl aö greiöa erlendar
skuldir — stofna öllu fjármála-
kerfi heimsins i voöa.
I fimmta lagi, viö höfum
mikilvæg pólitisk markmiö.
íhaldssömum islömskum ri"kis-
stjórnum, sem Bandarlkin hafa
góö samskipti viö, er ógnaö af
aödráttarafli byltingarmanns-
ins ayatollah Khomeinis, sem
• þessi deila hefur gert enn sterk-
ara. Aöstaöa Bandaríkjanna i
Miöausturlöndum og
Suöur-Aslu gæti veriö í veöi. Viö
viljum komast út úr deilunni á
þann hátt,aö dómgreind okkar
njóti fullrar viröingar, I augum
múhameöstrúarmanna og ann-
arra.
I sjöttalagi, viö viljum halda
sjálfsviröingunni. Viö skulum
vara okkur á þvi aö skilja eftir i
arf iörun eftir þaö, sem viö
gerðum I Iran eöa i okkar eigin
landi. Viö viljum engar ofsóknir
gagnvart Irönum i þessu landi,
ekkert i Ukingu viö flutningana
á Japönum, sem enn særa sam-
visku okkar, þó að meira en 30
ár séu liöin frá lokum síöari
heimsstyrjaldarinnar.
ÞETTA eru f grófum dráttum
nokkur markmið Bandarikj-
anna i þessari deilu. Aö skrá
þau niöur, svarar ekki
spurningunni, hvernig þeim
skuh náö. En þaö er mikilvægt
aö hafa þau i huga á meöan við
reynum aö fást viö nýja og nýja
útúrdúra og ögranir frá einum
degi til annars, þvi aö þau
hjálpa okkur aö átta okkur
skýrar á þvi, hvaöa herbrögö
eru líkleg eöa ólíkleg til aö
heppnast.
Litum t.d. á hugmyndina um,
aö Bandarikin ættu að sýna yfir-
buröi sina meö þvi aö gripa til
einhvers konar hernaöarað-
gerðagegn Iran, svo sem t.d. aö
sprengja upp olíustöð eöa flug-
völl. Myndi slik aögerö auka
Hkurnar á þvi aö gislarnir kæm-
ust lifs af? Væri þaö liklegt til aö
tryggja okkur og bandamönn-
um okkar oliu? Minnkaöi þaö
likurnar á ofbeldisaögeröum
múgs I' löndum múhameös-
trúarmanna á byltingarógnun-
um gegn rikjandi stjórnarvöld-
um?
Bara þaö, að likleg áhrif þess
konar aögeröa skuli koma til
umhugsunar, sýnir okkur, aö
hernaöarleg lausn þessarar
deilu er blekking ein. Enginn
dregur i efa, aö Bandarikin hafi
afl til aö leggja Iran i auön.en aö
beita þvi afli þannig, aö þaö
þjóni bandariskum hagsmun-
um, er allt annar handleggur.
Herskáar yfirlýsingar um aö
neyta aflsmunar leiða einungis
til þess, aö Iranir sameinast aö
baki Khomeinis, auk þess sem
hann fengi aukinn stuðning ann-
ars staðar frá.
STYRKUR Bandarikjanna I
þessari deilu og veikleiki
Khomeinis liggja i grundvallar-
reglum. Þær grundvallarreglur,
sem við viljum halda i heiðri,
eru grundvallarreglur flestra
rikisstjórna annarra: öryggi
sendiráöa og diplómata,
ósveigjanleg andstaöa gegn
hryöjuverkum og gislatökum af
hálfu opinberra aöila.
Þvi getum viö átt von á stuön-
ingi alls heimsins á meðan viö
m höldum þessar grundvallarregl-
ur I heiöri — og þaö getur haft
úrslitaáhrif. Jafnvel sýna sumir
leiötogar Irana merki þess aö
vilja taka tillit til almennings-
álitsins I heiminum, þrátt fyrir
óútreiknanlegt athæfi almennra
borgara heima fyrir.
Bandarikin skyldu þvi foröast
vanhugsaðar aögeröir,
hernaöarlegar eöa af annarri
gerö. Þau eiga aö halda athygli
heimsins á þeim grundvallar-
reglum, sem eiga stuöning nær
allra visan. Þau eiga aö sjá til
þess, aö þjóöir heimsins séu
ekki i neinum vafa um, að
ástæöan til deilunnar I Iran er
sú, aö þessar grundvallarreglur
hafa verið brotnar. Þaö, sem
gislarnir þurfa nú aö ganga i
gegnum, á aö vera stööug ákæra
á þá aöila i' Iran.sem ábyrgöina
bera.
Ef viö gerum okkur markmiö
okkarljós,hjálparþaö aö lokum
til lausnar á annan hátt. Banda-
rikin veröa aö vera undir þaö
búin, að baráttan veröi löng og
ströng. Bandarikjastjórn á ekki
og getur ekki stungiö upp á nýj-
um aögeröum á hverjum degi.
Ef við höldum stillingu okkar og
stöndum fast á grundvallarregl-
um okkar, veröa aö lokum
grundvallarreglurnar okkar
styrkur.
Þýtt K.L.