Tíminn - 15.01.1980, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 15. janúar 1980
7
Minnihlutastj órn
getur reynst verri
en utanþingsstjóm
— Býður „kerfið” upp á stjórnarkreppur?
Frétt i Morgunblaöinu sl.
sunnudag um það að „viðræð-
ur” færu fram milli tveggja
nafngreindra manna i Alþýðu-
flokki og Framsóknarflokki um
myndun minnihlutastjórnar
þessara flokka hefur verið mót-
mælt sem tilhæfulausri, enda er
hún til þess fallin að gefa al-
rangar hugmyndir um vilja
framsóknarmanna i þessum
efnum.
Þingflokkur framsóknar-
manna fjallar öðrum deildum
flokksins fremur um stjórnar-
myndunarmál. Ohætt er að
segja að hugleiöingar um
minnihlutastjórn eru ekki á
dagskrá i þingflokknum. bótt
stjórnarmyndunartilraunir hafi
ekki borið árangur til þessa er
ótimabært að afskrifa mögu-
leikann um myndun meirihluta-
stjórnar. Þar á meðal er of
snemmt að gera þvi skóna að
ekki sé gerlegt að mynda vinstri
stjórn, þegar lengra liður á
stjórnarkreppuna. Allt hefur
sinn tima.
Neyðarbrauð
Hvað minnihlutastjórn snertir
þá er slik lausn á stjórnar-
kreppu algert neyðarbrauð. Til
sliks ráðs verður ekki gripiö
nema öll sund séu lokuð. Efast
ég um að menn hafi nægilega
lagt niður fyrir sér vankanta
minnihlutastjórnar eða áttað
sig á þeim skilyrðum sem þurfa
að vera fyrir hendi, ef einhver
glóra á að leynast i þess háttar
stjórnarfyrirkomulagi. Slikri
stjórn verður að tryggja lág-
marksstarfsfrið. Litlar likur eru
til að það heppnist nema með
afarkostum og alls kyns undan-
slætti.
Hverjir eiga t.d. að tryggja
„minnihlutastjórn Tómasar og
Sighvats” starfsfrið, ef slik
Ingvar Gislason,
formaður þing-
flokks Framsókn-
armanna:
samsetning kæmi til, eins og
Morgunblaðið var að gefa i
skyn? baö hlýtur að vefjast fyr-'
ir mönnum að svara þeirri
spurningu. Og svo mun verða
hver sem minnihlutastjórnin
yrði, hvort heldur hún væri eins
flokks stjórn eða samsett af
tveimur. Minnihlutastjórn er
veikburða rikisvald, eitthvert
hið máttarminnsta sem hugsast
getur. Hún á allt undir and-
stæöingum sinum, reyndar
svörnum andstæðingum. Það
liggur i eðli sliks fyrirkomulags.
bess vegna er minnihlutastjórn
neyðarkostur og getur jafnvel
reynst verri leið út úr stjórnar-
kreppu og þingræðislegri óreiðu
heldur en utanþingsstjórn.
Hvort tveggja fyrirkomulagið
er neyðarbrauð, áhöld um hvort
sé verra. Hvorugt er þingræðis-
legt. Hvort tveggja er örþrifa-
ráð til þess að lappa upp á þetta
gallaða stjórnkerfi. sem við bú-
um við, breskættaöan parla-
mentarisma, sem lætur illa að
stjórn i margflokkakerfi og get-
ur reyndar brugðist með öllu
sem viðunandi grundvöllur
stjórnskipunar. Allir sjá og
finna aö stjórnarkreppa er
óreiðuástand og því alvarlegra
sem það varir lengur.
Gallað kerfi
Mönnum er gjarnt að kenna
einstaklingum og flokkum um
þessa óreiðu, og má sjálfsagt
finna einhver rök fyrir slíku. En
er ekki timi til kominn að ræða
„kerfið” sjálft og leita i þvi or-
sakanna fyrir stjórnar-
kreppunni? Er ekki timabært að
endurbæta þingstjórnarfyrir-
komulagið og laga það að
staöreyndum stjórnmálanna,
ekki sist margflokkakerfinu?
Þaö ætti ekki að saka að velta
slikum spurningum fyrir sér.
Homo sapiens Neanderthalis
G. Constable: Neanderdals-
maðurinn.
Þorsteinn Thorarensen þýddi.
Fjölvaútgáfan 1979.
159 bls.
A timabilinu frá 100-40 þúsund
árum var uppi i heiminum
manntegund sú, sem jafnan er
kennd við Neanderthal i Þýska-
landi og kölluð Neanderdals-
maðurinn. Lengi vel töldu menn
að hér hefði verið um að ræða
hálfgert apamenni, sem væri
alls óskylt okkur nútimamönn-
um og gæti engan veginn flokk-
ast undir þá manntegund, sem
kallast vitmaður: homo sapi-
ens. Þessi bók leiðir allt annað i
ljós. A undanförnum árum og
áratugum hafa orðið miklar
framfarir i rannsóknum á leif-
um frá forsögulegum tima. Þær
rannsóknir hafa leitt i ljós, að
Neanderdalsmaðurinn hefur
verið furðu útbreiddur um
heiminn, og það sem meira er:
hann hefur verið gæddur góðu
viti og tilfinningum og verður
óhjákvæmilega að teljast for-
faðir þeirra manna, sem nú
byggja jörðina.
Höfundur skiptir bókinni i
fimm meginkafla, sem hver um
sig greinist i undirkafla. Fyrsti
kaflinn ber yfirskriftina: For-
faðir, sem enginn vildi gangast
við. Þar segir frá fyrstu fundum
Neanderdalsleifa og viðbrögð-
um við þeim. Þegar þessar leif-
ar fundust var hinn „siðmennt-
aði heimur” í uppnámi vegna
kenninga Darwins um leifarnar
komu því sem köld vatnsgusa
framan i margan sómakæran
broddborgarann. Og ekki bætti
úr skák, að visindamönnum
vorumjögmislagðarhendur við
rannsóicn leifanna og varð það
til þessað menn fengu alrangar
hugmyndir um útlit og andlega
hæfni þessa frummanns. Hann
var gerður apalegri en efni
stóðu til og ætlað miklu minna
vit en hann sannanlega hafði.
Höfundur segir frá þvi, hvern-
ig nútimavlsindamenn hafa
„endurbætt” Neanderdals-
manninn og blasir þá allt önnur
manntegund við okkur.
Annar kaflinn nefnist Isaldar-
maðurinn. Þar lýsir höfundur
aðstæðum í Evrópu á isöld, seg-
ir frá undanfara Neanderdals-
mannsins, hinum svonefnda
Swanscombemanni og lýsir leif-
um frá þessum tima. Ahöld og
annað, sem fundist hefur frá is-
aldarskeiðinu sýnir svo ekki
verður um villst, að Neander-
dalsmaðurinn hefur búið yfir
mikilli hæfni. 1 þessum kafla er
einnig greint frá ýmsum nú-
timarannsóknaraðferðum sem
beitt er við þessar eldfornu leif-
ar og er sú frásögn öll ævintýri
likust. Þó tekur fyrst steininn úr
þar sem sagt er frá aðferðum til
þess að láta Neanderdalsmenn
„tala”.
Mjög skemmtilegur er þriðji
kaflinn, en hann nefnist: Dag-
legt lif fyrir 60 þúsund árum, og
er þar brugðið upp myndum úr
lifi Neanderdalsmanna eins og
það birtist okkur i leifum.
Fjórði kaflinn nefnist: Vakn-
ing mannlegs anda. Þar er gerö
grein fyrir vitsmunalegri þróun
Neanderdalsmanna, lýst veiði-
dýrum hans og veiðiaðferðum
og loks eru ágætar litmyndir af
þeim dýrum, sem þá lifðu i
heiminum, byggðar á þeim leif-
um sem fundist hafa að sjálf-
sögðu.
Fimmti og siöasti kaflinn
heitir: Hvarf Neanderdals-
mannsins. Þar eru færö rök að
þvi að Neanderdalsmaöurinn
hafi aldrei dáið út, heldur hafi
hann aðlagast Kró — Magnon
manninum og sé þannig forfaðir
nútimamannsins. Höfundur
leggur þó áherslu á aö margt sé
enn óljóst i öllum þeim fræðum.
1 þessum kafla er einkar
skemmtilegur undirkafli, sem
nefnist: Leitin að blómavinun-
um og segir frá fornleifaævin-
týri austur i Kúrdistan fyrir fá-
um árum.
Fjölvaútgáfan hefur nú gefið
út tvær bækur um forfeður
mannsins, þ.e. þessa og bókina
um Kró — Magnon manninn.
Báðar bæta þessar bækur úr
brýnum skorti á lesefni um
þessi fræði á islensku og báöar
eru þær ágætlega samdar. Ættu
þær þvi að koma sér vel og vera
aufúsugestir öllum þeim, sem
áhuga hafa á þvi hvaðan við er-
um komin.
Þorsteinn Thorarensen hefur
þýtt bókina og er þýöing hans
ágæt. Létt og lipur, ljómandi
læsileg. Mikill fjöldi mynda
prýðir bókina og er mikill feng-
ur að þeim. JónÞ.ÞÖr.
bókmenntir
EFLUM TtMANN
Sjálfboðaliðar hringi i sima
86300 eða 86538, Siðumúla 15
Reykjavik, á venjulegum skrif-
stofutima. ^
Þeim sem senda vilja framlög
til blaðsins er bent á að giró-
seðlar fást i öllum pósthúsum,
bönkum og sparisjóðum. Söfn-
unarreikningurinn er hlaupa-
reikningur nr. 1295 i SamvinntK
bankanum.
Styrkið Tímann
Fyllið út þennan seðil og sendið til Tímans
í pósthólf 370, Reykjavík
Ég undirritaður vil styrkja Timann með
þvi að greiða i aukaáskrift
heila Q hálfa á HlánuðÍ
Nafn___________________________________________
Heimilisf.-------------------------------------
Sími