Tíminn - 15.01.1980, Blaðsíða 11

10
Þribjudagur 15. janúar 1980
Þriöjudagur 15. janúar 1980
11
Ekkjukeisaraynjan, Tsu Hsi, var hiiöholl Boxurunum.
Hvitur verksmiöjustjóri ásamt undirmönnum sinum. Innfæddum þótti nóg um vöid og
auö hvftra i Kina.
Kinverskt stórskotaliö. Boxurunum voru seld úrelt vopn.
Fótgönguliöar úr breska flotanum verja sendiráöahverfiö i Peking
gegn æstum Boxurum, en hughraustar konur bera þyrstum bar-
dagamönnum vatn. Myndin er fréttamynd úr London lllustrated
News og birtist á timum Boxarauppreisnarinnar.
„Hinir útlendu djöflar skulu
deyja”, þannig hljómaöi vigorC
æsts múgsins sem i trúarlegri
vimu æddigegnskothrlðinni frá
sundurskotnum múrum sendi-
ráðahverfisins.
i 55 daga héldu 500 Banda-
rikjamenn, Evrópumenn og
Japanir velli aö baki upp-
hrófluðum vigjum, þangað til
fyrstu sveitir „Sameinuðu
þjóðanna”, sem komu frá átta
löndum i Asiu, Ameriku og
Evrópu, komu á vettvang og
björguðu þeim.
Þessar kringumstæður láta
kunnuglega I eyrum. Þær gætu
átt sér stað I Miðausturlöndum '
nú, þar sem reiöialda
múhameöstrúarmanna, sem
hefur fengið hvatningu við hald
bandarisku gislanna I Teheran,
en það hefur nú staöið i u.þ.b.
tvo mánuði, virðist likleg til að
breiðast út.
En I rauninni á þessi lýsing
við „Boxara-uppreisnina” i
Peking fyrir um 80 árum. Þar
átti sér stað harmleikur, sem á
margan hátt minnir á hina
raunalegu þróun i heimi mú-
hameðstrúarmanna og leitt
hefur til töku gislanna i Teheran
og bruna sendiráða Bandarikj-
anna í Islamabad I Pakistan og
Tripolis i Libýu, sem varð
vegna ikveikju.
Skotspænir múgsins
Carter og CIA hafa komið i
stað útlendu djöflanna sem
skotspænir reiði múgsins,en þá
sem nú var á feröinni trúarlegt
— pólitiskt uppgjör við efna-
hagsleg áhrif Vesturlanda. Þá
sem nú beindist reiði fdlksins aö
opinberum sendimönnum hins
vestræna heims, og rétt eins og
nú i tran, studdu leiðtogar
landsins ofbeldið þar sem þeir
sáu iuppreisn almúgans tæki til
að vinna eigin málum brautar-
gengi.
Það eina sem litur öðru visi út
i þessari mynd, er alþjóðlega
björgunarsveitin. Það sam-
starf, sem stórveldin gátu kom-
ið sér saman um sumarið 1900
til að vernda mannréttindi er
óhugsandi i dag, þegar heimur-
inn skiptist i tvær glöggt
aðskildar blokkir og Sameinuðu
þjóðirnar verða að láta sér
nægjaað álykta og senda frá sér
áskoranir um að halda i heiðri
hefðbundnar siðvenjur i alþjóö-
legum samskiptum.
Boxararnir, en þaö er nafn
Vesturlandabúa á Ho Ch’uan
eða Hinu sameinaöa félagi rétt-
láta steytta hnefans var leyni-
legt kinverskt félag með það að
markmiði að reka „útlendu
djöflana” frá Kina. Þeir létu
fyrst aö sér kveða um miöja 18.
öld, þegar þeir komu þvi til
leiðar að nokkrum jesúitaprest-
um var visað úr landi, en urðu
ekki alvarleg ógnun við hags-
muni Evrópumanna fyrren i lok
19. aldar, þegar þeir i fullri al-
vöru og með stuðningi Tsu Hsi,
ekkjukeisaraynju, fóru að reka
áróður fyrir brottrekstri
Evrópumanna og Bandarikja-
manna. Tvö atriði höfðu mikil
áhrif á velgengni þeirra á þess-
um tima, uppskerubrestur og
lagning járnbrautarinnar frá
Tientzin til Peking, en hún s vipti
þúsundir verkamanna, sem
höfðu haft atvinnu af flutning-
um, atvinnunni, svo að þeir
bættust i milljónaskarann, sem
þegar svalt.
Þrír flokkar djöfla
Boxararnir skiptu fjand-
mönnum sinum i þrjá hópa: 1.
flokks djöfla — Evrópumenn og
Bandarikjamenn, 2. flokks
djöfla — kristna Kinverja og 3.
flokks djöfla — Kinverja, sem
unnu I þjónustu Vesturlanda-
manna.
1899 varð einn af stuönings-
mönnum þeirra, Tuan prins
æðsti ráöherra landsins og þá
létu þeir til skarar skrfða. 30.
desember gerðu þeir áhlaup á
trúboösstöð i Shantunghéraöi og
myrtu hvitu trúboðana og
kristnu Kinverjana, og 20. júni
hófu þeir árás á sendiráð
Vesturlanda i Peking.
Erlendu diplómatarnir voru
illaundir þetta búnir. öll sendi-
ráðin réðu yfir smáherafla allt
frá 30 til 80 manna og dálitlum
vopnabúnaði. Bretarnir höfðu
vélknúna fallbyssu og Rússarn-
ir höfðu þó nokkuð af niu punda
kúlum, en enga fallbyssu til að
skjóta þeim með.
t mesta flýti var komið upp
20.000 manna björgunarliði. I
þvi voru liðssveitir frá Indlandi
sem þá var undir stjórn Breta,
Þýskalandi, Rússlandi og fleiri
löndum. Þó að fáum hefði dottið
slikt i hug fyrir þennan tfma,
rikti i þessu liði sátt og ein-
drægni, þrátt fyrir smámis-
skilning hér og þar. Þetta lið
sækir nú til Peking til að koma
til hjálpar ibúum sendiráðs-
hverfisins sem berjast fyrir lifi
sinu og hafa hingað til aðeins
þraukað vegna þess, hve lélega
Kinverjar eru vopnum búnir og
auk þess ófærir um að nýta sér
þau vopn sem þeir hafa.
Skotið á kritarmerki
14. ágúst komast björgunar-
sveitirnar á ákvöröunarstað.
Boxarasveitirnar hverfa sem
dögg fyrir sólu og aöeins er eftir
litill hópur þrjóskra liðsmanna
sem búast fyrir i „Hinni for-
boðnu borg”.
Bandariskt stórskotalið riður
upp aö hliöinu, stigur af baki og
tekur sér stööu. Foringinn
gengur hægum skrefum yfir
brúna, gerir stórt merki meö
kritarmola á hliðiö rétt við lás-
inn og gefur skipun um aö
hleypa af á merkið. Augnabliki
siðar opnast sundurskotið hliöið
og sveiflast til á sverum hjörun-
um. Hættulegasta stig Boxara-
uppreisnarinnar er yfirstigiö og
aðeins eru eftir smáaðgerðir til
endanlegrar hreinsunar.
Það þversagnakennda við
þetta er, að sigurinn varö sigur-
vegurunum til litils hagsauka.
Þeir höfðu nokkrar viðskipta-
legar undanþágur upp úr krafs-
inu en urðu að gefa þær eftir er
heimsstyrjöldin siðari braust
út. Fyrir Kina ollu þessir at-
burðir þáttaskilum. t kjölfarið
kom fall keisaradæmisins,
skammlift og reikult lýðveldi
sem leiddi til Maóismans og
siöar til þeirrar kommúnista-
stjórnar, sem við þekkjum i dag
og virðist hafa fullan hug á .þvi
að taka upp nánara samstarf
við hinn vestræna heim.
Hvort mögulegt er að draga
nokkrar ály ktanir af þessum at-
burðum i sambandi við það sem
nú er að gerast i Miöausturlönd-
um, leiöirtiminn i ljós. Trúmál
og pólitik er eldfim blanda.
Fiskviðskipti okkar við
Sovétríkin fara fram á
heilbrigðan og eðlilegan hátt
Kristin jaröarför i Kina.
Árni Benediktsson:
1 viðtali við mig, sem birtist á
forsiöu Tlmans þann 12. þ.m. er
fjallaðum fiskviðskipti við Sovét-
rikin. I viðtali þessu er rétt með
fariö. Hins vegar eru áherslur
aðrar en ég tel réttar og fréttin
þvi með nokkuð öörum blæ en ég
hefði koáð. Þess vegna leyfi ég
mér aö óska eftir þvi aö Timinn
birti eftirfarandi til frekari skýr-
ingar:
Fiskviðskiptiokar viö Sovétrik-
in eru okkur aö sjálfsögðu mjög
mikilvæg. Hins vegar höfum við
engin tök á þvi að selja Sovét-
rikjunum fisk ef þeir hafa ekki
áhuga á þvi sjálfir, eða þörf
fyrir hann. Þaö yröi okkur
verulegt áfall ef Sovétríkin
hættu að kaupa af okkur fisk.
Ef hins vegar kæmi til þess
yröum við aö snúast við
þeim vanda og láta okkur verða
þaö til góðs. Slikar breytingar á
markaðsaðstæðum hafa oft orðið
og munu vafalaust halda áfram
að verða. Má þar til nefna að á
siðustu árum hafa ufsaviöskipti
viö Sovétrikin falliö niöur. Slikum
breytingum á markaösaðstæðum
verðum við að taka æðrulaust og
beina sókninniað öðrum mörkuð-
um. Það er aö sjálfsögðu ekki
auövelt og tekur oft langan tima.
En fyrir þeim vanda þýðir ekkert
aö gefast upp.
Það má skilja af nefndri frétt
þar sem rætt er um netaufsa að
notaösé I einhver jum tilfellum lé-
legra hráefni I framleiöslu fyrir
Sovétrikin. Aherslu veröur aö
leggja á að þetta er ekki rétt.
Kaupendur okkar I Sovétrikjun-
um gera ekki minni kröfur um
hráefnisgæöi en aörir kaupendur,
enhins vegar leggja þeir minni á-
herslu á umbúðir og pökkun. Þar
að auki óska þeir ekki eftir þvi að
fiskurinn sé beinhreinsaður, en
ýmsir aðrir markaðir óska eftir
þvi. Netaufsi sá.sem minnst er á I
fréttinni, og vissulega er ekki
nægilega gotthráefni, er ekki not-
aður I framleiöslu fyrir markað I
Sovétrikjunum.
Blaöamaöur Timans óskaði
eftir viötali viö mig um Hagtölur
iönaöarins, eins og fram kemur á
bakslðu blaðsins þennan sama
dag. Umræöur okkar i milli um
sölumál I Sovétrikjunum spunn-
ust út frá þvi og taldi ég mig
vera að sýna fram á að engar
fréttir væru af fiskviðskiptum
okkar við Sovétrikin, þar færi allt
fram á heilbrigöan og eölilegan
hátt.
Þaökom mérþviáóvart að sjá
að þessi oröaskipti höfðu orðið til-
efni til forsiðufréttar. En það er
ekki mitt að meta hvað eru frétt-
ir, enda bað ég blaðamann ekki
fyrir neitt af þvi sem ég sagði,
enda ekki ástæöa til.
Arni Benediktsson.
Til sölu
Til sölu 47 ha. Zetor árgerð 1978.
Upplýsingar i sima 37166 fyrir hádegi á
laugardag og sunnudag.
Réttindi til
hópferðaaksturs
Þann 1. mars 1980 falla úr gildi réttindi til
hópferðaaksturs útgefin á árinu 1979.
Umsóknir um hópferðaréttindi fyrir tima-
bilið 1. mars 1980 til 1. mars 1981 skulu
sendar til Umferðarmáladeildar fólks-
flutninga, Umferðarmiðstöðinni i Reykja-
vik fyrir 15. febrúar 1980.
1 umsókn skal m.a. tilgreina árgerð, teg-
und og sætafjölda þeirra bifreiða, sem sótt
er um hópferðaréttindi fyrir. Einnig skal
greina frá hvort bifreiðin er eingöngu not-
uð til fólksflutninga.
Athygli skal vakin á þvi að Skipulagsnefnd
fólksflutninga tekur ekki til afgreiðslu
umsöknir um hópferðaréttindi, sem ber-
ast eftir 1. mars Í980.
Reykjavik, 15. janúar 1980
U mf erðar máladeild
fólksflutninga
Hvltar mæðgur I Klna og þjónn þeirra innfæddur.
Kappreiðabraut Evrópumanna I Klna. Rikidæmið leynir sér ekki,
Kristinn Klnverji með kinverska bibliu.
Tölva tU sö/u
Til sölu er PDP 11V03 tölvumiðstöð (CPU)
með 56 kilóbyte minni og RXll segulplötu-
stöð fyrir tvær 240 kilóbyte plötur.
Einnig fylgja aðlögunareiningar fyrir 5
skjái eða ritvélar og RT-U stýrikerfi með
FORTRAN og BASIC.
Tölvan fæst afhent eftir nánara sam-
komulagi, væntanlega á öðrum ársfjórð-
ungi 1980. Hún var keypt ný i ársbyrjun
1978 og er áætlað endurnýjunarverðmæti
hennar 7.66 milljónir kr. Nánari upp-
lýsingar gefur Ásmundur Jakobsson i
sima 83600.
Orkustofnun
Boxarar gera árás á sendiráðahverfið I
55 dagar
Söguleg hliðstæða við