Tíminn - 20.01.1980, Blaðsíða 10

10
VP
Sunnudagur 20. janúar 1980
Ný skipagerð ryð-
ur sér til rúms
Jónas Guðmundsson:
sem undirskip, sem siöan mátti
hagnýta til margra nota meö
mismunandi störf og verkefni i
huga. Var þá yfirbyggingin
hönnuöaö sérkröfum kaupenda,
en um var aö ræða ferjur, eftir-
litsbáta, slökkvibáta og fl.
Undirtektirnar létu ekki á sér
standa 40 SES voru seld áriö
1977.
Mest munaði um aö HYF
ferjufyrirtækið i Hong Kong
keypti nokkur hovermarine skip
Hovermarines: loftpúðaskip og
catamaranskip í senn
Ef litiö er til baka, þá kemur í Ijós að nýjar skipa-
geröir hafa séð dagsins Ijós og orðið að veruleika á
síðustu áratugum sem samgöngutæki og hernaðar-
tæki.
Samt eru þetta ekki nýjar uppf inningar að öllu leyti,
hugmyndirnar komu fram fyrir löngu, en það er ekki
fyrr en á síðari hluta þessarar aldar að tækniþróun
verður samsíða þessari gömlu hugmyndafræði.
Ef til vill er auöveldara að
skýra þetta með þvi aö skoöa
sögu flugsins. öröugt var meö
fyrri tima aöferöum aö smíöa
nægjanlega létta og aflmikla
hreyflatil þess aö knýja flugvél-
ar, og þess vegna áttu fyrstu
flugvélarnar öröugt um flug og
bárulitiöannaöen sigsjálfar og
flugstjórann, þótt menn vissu f
aöalatriðum hvernig flugvél
ætti aö líta út. Sama er um skip.
Loftpúðaskip frá 1856
Þanniger hugmyndinum k)ft-
pUðaskip raunverulega sett
fram þegar áriö 1856, þótt 90 ár
liöu uns fariö var aö gaumgæfa
hana, en þaö leiddi svo til þess
aöloftpúöaskipiö, „Hovercraft”
varö til, en loftpúðaskip sigla nú
meö hundruö farþega og bila á
stuttum ferjuleiöum, t.d. yfir
Ermarsund.
Þaö er breskur herskipahönn-
uöur, J. Scott Russel aö nafni
sem setti fram þessa merkilegu
kenningu, aö draga mætti úr
mótstöðu skipa meöþvi aö dæla
lofti undir þau, en skipaverk-
fræöingar þeirratfma voruyfir-
leitt á allt ööru máli, þeir héldu
aö hraöaaukningin næöist meö
framförum i skrokklagi (neöan-
sjávar) og meö breyttum, eöa
endurbættum skrúfubúnaöi.
Kenning Russels um aö unnt
væri aö minnka mótstööu meö
loftdælingu varö ekki aö veru-
leika, þvi enginn fékkst til þess
aö leggja fé 1 tilraunir, enda
hæpiö aö unnt heföi veriö aö
skila árangri á þessum tima.
Þörfin fyrir hraöbáta eöa
varnir gegn þeim, kom I raun
ekki fyrr en með tundurskeyt-
unum, sem röskuöu öllum áöur
kunnum staðreyndum I flota-
styrk.
Áöur réöi stærö herskipa her-
styrk. Stór beitiskip og orustu-
sidp gátu boriö langdrægar fall-
byssur, sem ekki var unnt að
nota á smáskipum. Stóru her-
skipin gátu haldiö öörum skip-
um I hæfilegri fjarlægö.
En svo kom tundurskeytiö til
sögunnar, sprengja sem rann
eins og sprettfiskur gegnum
sjóinn rétt undir yfirboröinu.
OUtreiknanleg og nægjanlega
öflug til þess aö granda stórum
herskipum.
Yfirleitt voru tundurskeytin
notuö á kafbátum, en fyrst voru
smiðaöir sérstakir hraöskreiöir
tundurskeytabátar, og þá varð
tundurspillirinn til, en hann er
upphaflega varnarskip gegn
tundurskeytabátunum, sem
ekki máttu komast of nærri
stóru herskipunum. Destryer
nefna menn þessi skip nú, en
upphaflega hér þessi skipagerö
Anti torpedo destroer eöa á
vondu máli tundurskeytaeyöar.
Tundurspillarnir voru hraö-
skreiöir, náöu yfir 30 hnúta
hraöa, en meö ógurlegu vélar-
afli og endsneytiskostnaði, þvi
að þeir uröu aö hafa viö hinum
hraöskreiöu tundurskeytabát-
um, sem voru léttbyggöir hraö-
bátar meö aflmiklum disilvél-
um, eöa bensinvélum.
Flotamálaráöuneyti heimsins
höföu þvf miklar áhyggjur af
hraöa herskipa, enda þótt þeir i
Bretlandi hlustuðu ekki á hann
Russel, sem setti fram byltinga-
kenndar kenningar um að nota
loft til þess aö draga úr mót-
stööu sjávarins.
Sir Christopher
Cockerell kemur til
skjalanna
Sem áöur sagöi, þá liöu 90 ár
uns hugmyndir Russels voru
kannaðar til hlitar.Heiöurinn af
þvi á maöur af nafni Sir
Christopher Cockerell, en hann
sýndi fram á þaö eftir enda-
lausar tilraunir aö unnt var aö
lyfta skipi yfir hafflötinn meö
loftdælingu. Láta þaö meö
öörum oröum hvila á loftpúða
undir flötum botni, en þrýsti-
loftsmótorar voru notaðir til
þess aö dæla loftinu eða m.ö.o.
venjulegir flugvélamótorar.
Þetta var árið 1955
Þessar tilraunir og sönnun á
kenningum Russels, varö siöan
til þess aö þróa tvær tegundir
loftpúöaskipa. önnur þeirra er
hovercraftskipiö sem tekiö hef-
ur verið I notkun og var m.a.
fengiö hingaö til lands I til-
raunasamgöngur viö Vest-
mannaeyjar. Þaö skip lyftist
alvegfrá sjóog snertir ekki haf-
flötinn.
Þar er þrýstiloftiö notaö bæöi
til framdrifs (loftskrúfur) og til
að lyfta skipinu. Hin geröin er
svonefnd „Surface effect
ships”, eöa loftpúöaskip, sem
snerta hafflötinn og eru þá meö
skrúfuna til framdrifs i sjónum.
Loftpúöinn er þá aöeins not-
aður til þess aö minnka djúp-
ristuna.en skipin fljóta eigi aö
siöur og eru tveggjaskrokka
(catamaran). Þessi skip eru
yfirleitt nefnd SES skip, eöa
Hovermarines á aisku og geta
nú oröhagir menn spreytt sig á
þvi að finna nýyröi á fslensku.
Þaö var einkum flotaverk-
fræöingurinn Edward G.
Tattersall sem heiöurinn á af
þróun þeirrar skipageröar, eöa
hinnar siöamefndu sem veriö
hefur heldur lengur á leiöinni til
raunveruleikans, þvi ýmsa
öröugleika varöaö yfirstiga.
SES Hovermarine ferj-
ur
Þaö var eiginlega ekki fyrr en
á árinu 1978 sem verulegur
skriöur komst á framleiöslu
SES skipanna, en þá voru pönt-
uö skip hjá framleiðandanum,
Hovermarine Corporation, fyrir
5 milljónir sterlingspunda, en
verksmiöjurnar eru i
Southampton.
Framleiöslan hófst fyrir
alvcfru árið 1977, en skipin voru
þá boöin til sölu á hraöferju-
markaöinum, eöa þeim
siglingaleiöum ernotuöu hover-
craft eöa skiðaskip á skemmri
leiöum.
Miklar framfarir uröu, þegar
framleiðandinn hannaöi skipiö
Hovermarine ferja I smiðum, takiö eftir svuntunni og hníflaga
blöðkunum neöst að framan og loftinntakinu undir stýrirhúsinu.
Efri myndin sýnir bátana, sem keyptir hafa veriö til Rotterdam,
en neðri myndin er af siökkviliðsbáti fyrir hafnir.
(118), en þessiskip vega 25 lest-
ir.
Þau eru 18 metra löng og 6
metra breið, og geta tekiö 86-92
farþega I hverri ferð.
Þessi skip eru búin tveim 385
hestafla disilvélum til fram-
drifs.enauk þesser 185 hestafla
vél, sem dælir loftinu meö miö-
flóttadælu undir skipiö.
Buröarmagn er 6.860 kg. og þá
er gert ráö fyrir 818 lftum af
endsneyti. A þessari oliu
komast skipin 250 km. og þau
geta siglt með 34 hnúta hraða
(63 km á klukkustund)
Skip af þessari gerö væri 20
minutur upp á Akranes og tvo
tima tæki að sigla vestur aö
Jökli.
Arið 1978 hófust reglubundnar
ferjusiglingar milli Hong Kong
og Canton I Kina, á SES skipum,
en þaö er fyrsta beina ferjusam-
bandiö þarna á milli I 30 ár.
Þetta er 109 km siglingaleið og
tekur feröin tvo og hálfan tima
og er þá tollskoöun á To Chan
eyjunni meðtalin.
Auk þesshafa SES skip verið
tekin til nota á ferjuleiðum I
Bandarikjunum. T.d. á leiöinni
Boston Hingham (des. 1978)
Þessi ferö tók 50 mínútur á
„venjulegu” hraöskreiöu skipi,
en SES skipiö fer þetta á helm-
ingi skemmri tima. Bandarisku
skipin eru 16 metra löng.
(Hovermarine 216). Þá hafa
oliufélög i Venezuela keypt slik
skip til þess aö flytja fólk og
vistir aö og frá borpöllum á hafi
úti, en þyrlur voru notaðar i
þetta áöur, og er þá fátt taliö.
Hovermarine við
strandgæslu og hafa-
vörslu
SES skipin hafa mikið veriö
keypt til þess aö sinna sérverk-
efnum viö alls konar gæslu og
öryggisvörslu. Rotterdamhöfn,

ALFA-LAVAL RÖRMJALTAKERFI
Eigum Alfa-Laval rörmjaltakerfi til
afgreiðslu á mjög hagstæðu verði.
Eigum einnig á lagerforkæla (plötukæla)
fyrir rörmjaltakerfi.
HAFIÐ SAMBAND VIÐ KAUPFÉLAGIÐ
EÐA BEINTVIÐ OKKUR
Leitið nánari upplýsinga hjá sölumönnum
okkar sem fyrst og tryggið ykkur gott mjalta-
kerfi á hagstæðu verði.
Véladeild
Sambandsins
Armúla3 Reykjavik Simi 38900