Tíminn - 22.01.1980, Blaðsíða 10

10
Þriðjudagur 22. janúar 1980
Njósnir hennar í siöari heims-
styrjöldinni uröuf til þess aö
stýtta styrjaldartimann. Cynt-
hia nefndist hún, en það var dul-
nefni. 1 reyndinni var nafn
hennar Amy Elizabeth Thorpe
og hún fæddist i Minneapolis,
Minnesota, 22. nóvember, 1910.
Faöir hennar var majór I föt-
gönguliöi bandariska flotans.
Tvitug aö aldri giftist hún 2. rit-
ara viö breska sendiráöiö I
Washington, Arthur Pack. Hann
var irskur kaþólikki, allt aö þvi
20 árum eldri en Cynthia og bjó
viö heilsubrest sem var af-
leiöing af sárum, er hann haföi
hlotiö i fyrri heimsstyr jöldinni.
Hún fylgdi manni sinum, þeg-
ar hann var sendur milli staöa i
sambandi viö starf sitt. Leiðin
lá til Chile og Póllands. A þess-
um stööum komst Cynthia á
bragðiö meö aö stunda njósnir.
Ekki olli minna þar um þrá
hennar eftir ævintýrum og kyn-
lífi en hugsjónin. 1 Póllandi var
aöstoö hennar viö aö afla upp-
lýsinga I smáatriöum um þýsku
dulmálsvélina Enigma ómetan-
leg ogþarhófhúnaöstarfa fyrir
njósnaforingjann William
Stephenson sem gaf skýrslur
sínar beint til Winstons Chur-
chill. Breska leyniþjónustan
áttaöi sig á þvi, aö þarna haföi
hún komist yfir óvenju hæfan
njósnara.
Cynthia var fljót aö hugsa,
haföihæfileika til aö tileinka sér
upplýsingar i stuttu máli og aö
láta þær ganga hárréttar, jafn-
velþóaðhún gerðiekkert tilkall
til aö skilja þaö sem hún haföi
komist yfir. Illgjarnar tungur
héldu þvi fram, aö hún kreföist
dýrs matar og vina og siöan
margra klukkustunda gáfulegra
viöræöna, áöur en hægt væri aö
lokka hana i bóhö, en þar fengi
lika mótleikarinn góöa umbun
fyrir þolinmæöina.
Um veturinn 1940-41 leigöi
breska leyniþjónustan tveggja
hæöa hús I Georgetown i
Washington undir Cynthiu. Hún
var þá skilin viö mann sinn aö
boröi og sæng. Stephenson fór
fram á aö fá öll viðskipti, einka-
bréf og simskeyti sem færu á
milli franska sendiráösins og
Evrópu. Þetta starf var mjög
áhættusamt, þarsem þaö haföi i
för meö sér, aö Cynthia varö aö
koma ár sinni fyrir borö í sendi-
ráðinu, til að fá aögang að
leyndarmálum þess.
Vichy-stjórnin franska hafði
sina eigin leynilögreglu viö
sendiráöiö, menn sem ekki hik-
uöu viö aö drepa, ef þeir urðu
varir viö njósnara. Þegar Cynt-
hiafór þessá leitaö fá viötal viö
franska ambassadorinn Gaston
Henry-Haye, sem „free-lance”
blaöamaöur, gætti hún þess vel
aö koma málaleitan sinni á
framfæri viö blaöafulltrúa
sendiráösins, Charles Brousse
kaftein.
Aöur en hún hélt á fund am-
bassadorsins, áttu Cynthia og
Brousse langar viðræður. Hún
fékk aö vita allt um feril hans
sem flugmanns i sjóhernum og
bau heiðursmerki sem honum
höföu verið veitt fyrir tiltölulega
stutta þjónustu á vigvölluniim.
Einnig sagöi hann henni, aö
hann heföi veriö giftur þrisvar.
Þetta sagöi hann henni til aö
koma henni i skilning um, aö
hann væri vel kunnugur konum.
Þeim likaöi strax vel hvoru viö
annaö og Brousse lagði Cynthiu
lifsreglurnar um hvernig best
væri að umgangast ambassa-
dorinn.
Hann sagöi henni, aö am-
bassadorinn væri önugur, skildi
ekkiBandarikjamennogáliti þá
hvorki hafa skilning né tilfinn-
ingu til Evrópu eöa evrópskrar
menningar. Hún sagöi Brousse
aftur á móti að hún heföi feröast
viöa og hann stakk þá upp á þvi,
aö hún kæmi fram sem óháöur
alþjóölegur áhorfandi.
Þegar Cynthia átti viötal sitt
viö ambassadorinn, var hann
Amy Elizabeth Torpe, Cynthia, þegar hún var kynnt viö bresku
hiröina.
reiöur. Hann var nýbúinn aö
ræöa viö Cordell Hull utanrikis-
ráöherra Bandarikjanna sem
hafði ásakaö Frakka fyrir aö
fylgja Þjóöverjum aö málum i
staö þess aö vera hlutlausir.
Cynthia tókundir meö honum af
fullri hógværð og veitti þvi at-
hygli aö Brousse, sem var viö-
staddur viötaliö kinkaöi kolli i
viöurkenningarskyni. Nú var
hún komin aö þeirri niöurstööu
aö Brousse væri rétti maðurinn
til aö einbeita kröftum sinum
aö. öllum frásögnumber saman
um, aö þetta hafi veriö hressi-
legt samband, sem Brousse
naut enn betur, þar sem hér var
á nokkuö á feröinni, sem hann
varö aö halda leyndu frá þriöju
konu sinni.
Breska leyniþjónustan féllst
á, aö Cynthia ljóstraöi því upp
viö Brousse, aö hún væri njósn-
ari, en aö hún ynni fyrir Banda-
rlkjamenn, sem voru hlutlausir
en ekki Breta. Cynthia þóttist
viss um, aö Charles væri ekki
slíkur aödáandi Vichy-stjórnar-
innar, aö hann væri ekki til-
leiöanlegur til aö láta hana fá
aðgang aö bréfa- og skeyta-
skiptum sendiráösins. En hún
vissi lika að sú málaleitan varð
aö koma fram á alveg hárrétt-
um ti'ma.
Reyndar haföi Charles getiö
sér til um það aö Cynthia væri
blönduö I „einhvern njósnaleik”
áöur en hún sagöi honum allt af
létta. Þegar hún geröi þaö
braust út hörkurifrildi sem ekki
linnti fyrr en Cynthia leiddi
Charles I átt til svefnherbergis-
ins og sannfæröi hann um, aö
þetta væri eina leiöin til aö þau
gætu átt samleiö. En nokkra
næstu daga var þaö undir hæl-
inn lagt, hvort hann skipti um
skoöun og kæmist aö þeirri
niöurstööu, aö slikar geröir af
hans hálfu geröu hann aö land-
ráöamanni.
Skyndilega lenti á skrifboröi
Brousse eftirrit af merkja-
sendingu frá Darlan aðmíráli,
sjóhersráöherra Frakka, þar
sem fariö var fram á upplýsing-
ar um bresk herskip og kaup-
skip, sem biöu viögeröa Ibanda-
riskum s ki pa bygg in ga s töðvum.
Þaö var augljóst, aö Darlan fór
fram á þessar upplýsingar til
þess aö koma þeim til Þjóö-
verja. Brousse reiddist þessum
fyrirmælum svo mjög aö hann
færöi Cynthiu þau þaö sama
kvöld.
Teningnum kastað
Nú var teningnum kastaö.
Hann afhenti Cynthiu eftirrit af
svörunum til Darlans frá full-
trúa sjóhersins I sendiráöinu. t
þeim sagöi, aö orrustuskipiö
Repulse væri I Philadelphia
beitiskipiö Malaya I New York
og f 1 ug vél am ó öurski pi ö
IUustrious I viögerö I slipp I
NorfoUí, Virginia. Annaö hvort
meö skemmdarverkastarfsemi
eöa meö þeim hætti aö fylgjast
meö þeim, þar til þau legöu úr
höfn og gera þá kafbátum við-
vart væri mögulegt aö eyöi-
leggja þrjú herskip breska flot-
ans á örfáum vikum.
Þegar Cynthia spurði hann,
hvers vegna hann létihana hafa
þessar upplýsingar, gaf hann þá
skýringu aö hann liti ekki svo á,
að þaö, væri hlutverk sitt sem
Frakka aö njósna fyrir Þjóö-
verja. Frá þessum tima var
hann manna iönastur aö sjá
Cynthiu fyrir upplýsingum. Allt,
sem honum datt f hug að gæti
vakið áhuga hennar, færöi hann
henni: bréf, skeyti, skýrslur úr
skjalasafni sendiráösins auk
margra persónulegra upp-
lýsinga, svosem eins og hverja
ambassadorinn umgengist,
hvaö sjóhers- og hernaöarfull-
trúarnir hefðust aö. Brousse lék
hlutverk sitt frábærlega vel og
var ómetanlegur, þar sem hann
Amy Elizabeth Thorpe,
dulnefni Cynthia, var
kölluð AAata Hari síðari
heimsstyrjaldarinnar.
En öfugt við þá réttu
AAata Hari, var Cynthia
mjög fær og starf hennar
bar árangur. Nú er búið
að gera sjónvarps-
myndaflokk um hana í
Bretlandi, Spy, og fer
hér á eftir útdráttur úr
bókinni, sem hann byggir
á. Segir þar frá því, þeg-
ar Cynthiu tókst að kom-
ast yfir dulmálslykla í
sendiráði Vichy-
stjórnarinnar í Washing-
ton.
Holly Palance leikur Cynthiu i hinum nýja sjónvarpsmyndaflokki.