Tíminn - 26.01.1980, Page 9
8
Laugardagur 26. janúar 1980
Laugardagur 26. janúar 1980
17
Ljóðalestur
í Norræna húsinu
Finnsk-sænska leikkonan MAY PIHLGREN
les upp finnsk Ijóð á sænsku laugardaginn 26.
jan. kl. 16:00. Ný dagskrá.
Verið velkomin
NORRÆNA
HÚSIÐ
Laxveiði
Krossá á Skarðsströnd verður leigö út til lax-
veiði tímabilið 20. júni til 20. september 1980.
Tilboðum sé skilaðtil Trausta Bjarnasonar, Á,
Skarðsströnd, Dalasýslu, fyrir 1. mars 1980,
sem gefur allar upplýsingar um símstöðina á
Skarði.
ALTERNATORAR
*
1 FORD BRONCO
MAVERICK
CHEVROLET NOVA
BLAZER
DODGE DART
PLYMOUTH
WAGONEER
CHEROKEE
LAND ROVER
FORD CORTINA
SUNBEAM
FIAT — DATSUN
TOYOTA — LADA
VOLGA — MOSKVITCH
VOLVO — VW
SKODA — BENZ — SCANIA o.fl
Verð frá
26.800,-
Einnig:
Startarar, Cut-out,
anker, bendixar, .
segulrofar o.fl. í
margar tegundir
bifreiða.
Bílaraf h.ft
Borgartúni 19.
Sími: 24700
Plastverksmiðja
Til sölu er plastverksmiðja ásamt vélum
og lager. Selst i einu lagi eða deildum, sem
gæti orðið grundvöllur að sjálfstæðum
rekstri.
Helstu framleiðsluvörur eru: Vatns- og
rafmagnsrör, ásamt öðru efni til raflagna,
rafveituborðar, rafgeymaklær. Hlutir til
hitaveituframkvæmda, lyfjaglös og um-
búðir, ásamt ýmsun öðrum plasthlutum.
Hluti framleiðslunnar hefur verið fluttur
út.
Upplýsingar gefa ólafur Sigfússon
símar: 99-5124 og 99-5220 og Jóhannes
Páisson, simi: 99-5294.
Auglýsið i Tímanum
Jón Þórisson er hér að máia auglýsingaspjald kvikmyndarinnar „Land og synir,” sem nú gnæfir utan á Austurbæjarbiói.
„Land og synir” frumsýnd i gærkvöldi
Statistinn reyndist
Dixie Flyer 1918, meö umbúnaði til kvikmyndatöku.
Jaröarförin að Tjörn
Sigurður Sverrir Pálsson, Jón Sigurbjörnsson og Sigurður
Sigurjónsson f þungum þönkum.
Leikstjórinn tekur pól f hæöina.
AM — I gærkvöldi var frumsýnd i
Austurbæjarblói kvikmyndin
„Land og synir”, sem gerð er
eftir sögu Indriða G. Þorsteins-
sonarmeð sama nafni. 1 sögunni
er horfið aftur til kreppuáranna,
sagan gerist i sveit norður í landi
þegar flest var með öðrum brag
en nú er orðið og þvi að mörgu að
hyggja fyrir kvikmyndagerðar-
menn á áttunda tug aldarinnar.
Við fengum þvi Jón Þórisson, sem
gerði leikmynd og btíninga til
þess að ræða við okkur um sinn
þátt i kvikmyndinni. Jón Þórisson
er leikhúsgestum kunnur eftir að
hafa starfað hjá LR um árabil þar
sem hann var nemandi og siðar
samverkam aður Steinþórs
Sigurðssonar. Þá lærði hann og til
verka i Myndlista og handiða-
skólanum. Hann hefur siðar
Sigurður kvikmyndar meðan dansinn dunar. Gólfið lék á reiöiskjálfi og erfitt að halda vélinni kyrri.
fyrir bandariska milligöngu og
kostuðu þau á endanum 600 þús-
und.
Þessir gömlu bflar hafa staðið
vel i stykkinu?
— Já, það gerðu þeir. Þó gerði
mjólkurbfllinn okkur óleik. Við
höfðum allan þann tima sem
kvikmyndatakan stóð yfir, eða
frá þvi i byrjun ágúst og fram i
miðjan september, verið að biða
færis á að taka upphafsatriði
myndarinnar, þegar mjólkurbill-
inn kemur inn isveitina, og fer yf-
ir brúna, sem rútan hverfur yfir i
lokin. En veðrið var alltaf þannig
að þetta var ómögulegt og þó sett-
um við menn til þess að vakna
klukkan fimm á morgni hverjum
og gá til veðurs. Nú, og loks var
það einn morgun að veðrið var
gott og við ræstum allan hópinn
oghugðumst taka þetta atriði. En
þá vildi sá gamli ekki fara i' gang,
hvernig sem við reyndum og þar
með var það úr sögunni og við
urðum að nota annað upphafsat-
riði.
vera
moldarbing ofan á hann.Okkur
varð á sú skyssa að gleyma kist-
unni þarna við gröfina i einn
sólarhring og mér ersagt að fólk
sem kom skyndilega gestkom-
andi að Tjörn hafi ekki orðið um
sel, þegar það sá eikarlitaða lik-
kistu liggja hjá nýorpinni gröf-
inni.
Viðsmiðuðum lika gangnakofa,
rifum girðingar og fleira, en það
var ekki minnsti vandinn að gera
sérgrein fyrir þvihvað ekki mátti
sjást á myndinni, svosem ýmsár
gerðir af vimeti, ljósastaurum og
fleira.sem seint verður upp talið.
Þó hef ég sett upp svið fyrir kvik-
mynd frá svipuðum tima, eftir
leikriti Gisla J. Astþórssonar og
það kom að nokkru gagni.
Þið þurftuö á talsverðum hópi
..statista að halda i myndinni?
Já, við höfðum marga statista
við upptöku sumra atriðanna, svo
sem þegar dansleikurinn var
haldinn i' gamla samkomuhúsinu i
Svarfaðardal og við jarðarför
Ölafs á Gilsbakka. Grannar okk-
ar voru lika mjög hjálplegir og
sem dæmi um það má nefna að
þegar okkur vantaði þingmanns-
efni, sem vera átti á ferð um
sveitina uppi á vörubilspalli, fór
Agúst heim að næsta bæ, barði
hann á fætur og gekk „fram á
sviðiö” og skilaði sinu hlutverki
og oft betur en það. Við komum
nokkrum hundum i slag, eins og
gerist meðal sveitahunda og Týri
var einn þátttakenda i slagnum.
En þegar skipta varð um spólu i
vélinni hætti hann að slást, þó án
þess að sleppa þessu fína taki sem
hann hafði á einum hundanna.
Þegar vélin fór i gang að nýju, hóf
hann svo slaginn aftur af fullum
krafti. Sum atriðin bætti hann
alveg óumbeðið, eins og i senunni
þar sem þau finnast ungi maður-
innog stúlkan hans. Þar hefði út-
lærður kvikmyndahundur ekki
gert betur.
Hverjir voru helstu erfiðleik-
arnir?
„Ætli það hafi ekki verið veðr-
ið. Við vorum svo naskir að detta
niður á eina sumarið sem var 3
gráðum undir meðalári i sl. 50 ár.
Þegar við vorum að kvikmynda á
gangnadaginn var óveðrið slikt
að vélarnar voru farnar að spóla
á filmunni i vatnselgnum, enekki
var hægt að snúa við 6000 fjár og
byr ja upp á nýtt. Við lentum lika i
erfiðleikum með sláturhússatrið-
ið, þvi fé sem komið er i sláturhús
má ekki fara þaðan aftur skv.
lögum, svo viðurðum aösætalagi
dómkirkjupresturinn í Reykjavík
Rætt við Jón Þórisson, sem gerði
leikmyndir og búninga
starfað við sjónvarpið og komið
talsvert við kvikmyndagerð þess
og sótt námskeiötil Danmerkur
og Sviþjóðar i þeirri grein.
Er þetta fyrsta stóra kvik-
myndin sem þú gerir leiktjöld
við?
Nei, ég vann að gerð leiktjalda
við Brekkukotsannál, ásamt
BirniBjörnssyni.Leiktjaldasmíði
i Brekkukotsannál var miklu
flóknari en i þessari mynd, en
þessi lota var hins vegar miklu
erfiðari — a.m.k. likamlega. Það
var vegna þess hve við vorum fá-
liðuð núna.
Hvenær hófst undirbúningur-
mn ?
Við Agúst Guðmundsson, sem
skrifaði handrit og leikstýrir
myndinni, fórum norður i fyrra-
veturi þeim tilgangi að finna bæi
sem hentuðu fyrir myndina. Við
höfðum einr. bæ upp úr krafsinu,
en fórum aftur norður i sumar á-
samt Indriða G. Þorsteinssyni.
Það var i byrjun júni og við vor-
um i viku á ferð. Við fórum um
allan Skagafjörö og Eyjafjörð og
fundum loks einn stað sem ti!
greina kom innst i Eyjafirði. Bæ-
inn sem að endingu varð fyrir
valinufundum viðhins vegar ekki
fyrr en i þriðju ferð okkar norður,
en þá fórum við Agúst I Svarf-
aðardalinn. Fyrri bæirnir höfðu
veriðeyðibýli,enþarna voru bæir
sem búið var i, að minnsta kosti
að einhverju leyti, það var lif i
þeim, og svo var þarna sam-
komuhús, sem var þýðingamikið
atriði.
Þetta voru bæirnir Bakkagerði,
Hofeá og Skeggstaðir. Fólkið
þarna tók okkur alveg afskaplega
vel og ekki ýkjur að segja að það
hafi borið okkur á höndum sér.
Innisenur tókum við að Hofeá, en
útisenurnar i Bakkagerði. Við
þurftum að skipta um glugga i
öðrum bænum, en mála og vegg-
fóðra i hinum og fólk lét þetta allt
yfir sig ganga. Það kom lika á
daginn að við höfðum valið stað-
inn rétt, þvi þarna voru flestir
þeir hlutir sem við þurftum á að
halda innan hæfilegs radiuss.
Þegar við vorum við leit að
bæjum i Svarfaðardalnum
komum við m.a. að bænum
Brekkukoti, sem var i slæmu á-
sigkomulagi, enda eyðibýli. Um
það ortum við þessa visu:
Ef á vorri yfirreið,
ekkert finnum betra.
Brekkukot má brúka i neyð,
baðstofu et cetera.
Gekk vel að útvega leikmun-
ina?
Já, okkur gekk það all vel. Við
gengum i geymslur Leikfélags
Reykjavikur og sjónvarpsins og
söfnuðum saman þeim fatnaði
sem að notum gat komið og einnig
hjá Leikfélagi Akureyrar hjá
Freygerði Magnúsdóttur,sem tók
að sér að sjá um búningana við
kvikmyndatökuna sjálfa. Þessu
komum við fyrir i Húsabakka-
skóla, þar sem við höfðum bæki-
stöðvar, en megnið af hlutunum
fengum við i sveitinni. Bensin-
„En þá vildi sá gamli ekki fara i
gang, hvernig sem við reyndum
og þar með var upphafsatriöiö
úr sögunni.”
dæluna sem sett var upp á
„Varmahlið”, þurftum við þó að
sækja inn i Hörgárdal. Hana köll-
uðum við „Svarfdælu”. Sumt
reyndist torvelt að ná i, svo sem
klifsöðla en slikir gripir eru orðn-
ir sjaldséðir. Okkur tókst loks að
fá lánuð tvö pör á Akureyri.
I Eyjafirði virtust menn búa vel
að fornlegum bilakosti og þar
fengum við bæöi lúxusbil frá ár-
inu 1918 og mjólkurbilinn vörubil
frá 1928. Rútan, sem mun elsta
gangfæra rútan hér á landi, kom
hins vegar austan úr Þingeyjar-
sýslu. Lúxusbillinn var af gerð
Dixie Flyer og er sjálfsagt enn i
dag með glæsilegri bilum. Hann
mun hafa kostað sexfalt verð T
módels af Ford á sinum tima.
Undir þann bil uröum við hins
vegar að útvega dekk, sem kaupa
varð frá Indlandi um Holland
með fjárhóp, sem hvort sem var
átti að slátra.
En þetla var samstilltur hópur
(þ.e.a.s. okkar hópur, en ekki
fjárhópurinn) og erfiðleikarnir
urðu léttbærir fyrir vikið. Við
vorum þarna 11-12 að staðaldri.
Svo komu og fóru leikarar, en alls
koma fram i myndinni um 100
manns.
Visnagerð
Við skemmtum okkur talsvert
við visnagerð, en margir voru
þarna hagmæltir, svo sem
Indriði náttúrulega og Agúst og
ég sjálfur uppgötvaði hjá mer
þennan hæfileika. Þannig orti ég
þessa hólvisu um sjálfan mig,
þegær ég var að mála kistuna:
A eikarmálning Nonni nær,
nokkuð góðum tökum.
A hans vörum visan grær,
verður allt að stökum.
Þetta varð til þessað ég missti
skáldgáfuna i hálfan mánuð og
fékk hana ekki að nýju fyrr en um
það bil þegar ég var að fara. Þá
var ég orðinn hálf villimannlegur,
skeggjaður og úfinn og farið að
likja mér við ekki minni mann en
Jesú Krist. Þá orti ég þetta til
skýringar fyrir unga stúlku:
Þó að likir séum i sjón
og svipuð birta af okkur lýsi.
Þá er klárt að ég er Jón,
þvi Jesú greiðir öðru visi.
Daginn eftir ao ” fórum úr
Svarfaðardal va: jr tekið aö
Fr, :d á bls. 23.
„Fólki varö ekki um sel, þegar
það sá brúnmálaða likkistu
liggja hjá gröfinni.”
En þið kvikmynduð víðar en I
Svarfaðardalnum?
„Já, það er nú liklega. Við
fundum þorpið fyrir söguna á
Hjalteyri, en þar er töluverður
húsakostur ónotaður og við höfð-
um all frjálsar hendurfyrir vikið.
Þarna höfðum við uppi á gömlu
húsi, sem gegndi hlutverki
spítala og máluðum og dubbuðum
upp aðra gamla byggingu, sem
heita mun „Goodtemplarinn” og
létum hana vera spitalann að inn-
anveröu. Þarna smiðuðum við
einnig kaupfélagsbúð og komum
upp skrifstofu kaupfélagsstjóra.
Við kvikmynduðum lika að
Tjörn i Svarfaðardal, en þar var
Ólafur á Gilsbakka jarðaður
undir yfirsöng Indriöa G. Þor-
steinssonar. Gröfina tókum við
þannig að við breiddum svartan
dúk á jörðina og mokuðum
Jón Þórisson og Haukur Þor-
steinsson, „mjólkurbilstjóri.”
uppá og baö þann sem kom til
dyra aö taka að sér hlutverkið.
Jú, jú, maöurinn fellst á það og
var þarna uppi á bilnum lengi
dags ogstóðsig með mestu prýði.
Hins vegar var það ekki strax
sem Agúst áttaði sig á því að
maðurinn var enginn annar en
Þórir Stephensen dómkirkju-
prestur í Reykjavik, þótt honum
hefði þótt hann kannast við svip-
inn.
Ég verð lika að minnast á
frammistöðu hundsins okkar,
sem reyndar var kallaður Týri,
var frá Syðra Garðshorni f Svarf-
aðardal. Hann reyndist alvegsér-
stökprimadonna og slikur leikari
að sérstaklega þjálfaður hundur
hefði ekki gert betur. Þegar veriö
var að kvikmynda lá hann graf-
kyrr og hreyfði sig aldrei fyrr en
myndavélin fór i gang. Þá stóð