Tíminn - 31.01.1980, Qupperneq 6
6
Fimmtudagur 31. janúar 1980
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson, Jón Helgason og Jón Sigurösson. Ritstjórnarfuli-
trúi: Oddur Ólafsson. Auglýsingastjóri: Steingrlmur Gislason.
Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmdastjórn og auglýsingar SIÖu-
múla 15. Simi 86300. — Kvöidsimar blaöamanna: 86562, 86495.
Eftir kl. 20.00: 86387. Verö I lausasölu kr. 230.- Askriftargjald kr.
4.500 á mánuöi.
Blaöaprenty
Aukin nýting
í fiskvinnslu
Tveir þingmenn Framsóknarflokksins, Stefán
Guðmundsson og Alexander Stefánsson, hafa lagt
fram i Sameinuðu þingi tillögu þess efnis, að Alþingi
feli rikisstjórninni i samráði við aðila veiða og
vinnslu sjávarfangs, að hlutast til um að gerð verði
hið fyrsta könnun á þvi, á hvern hátt megi sem bezt
ná hámarksnýtingu þess sjávarafla, sem á land
kemur.
í greinargerð tillögunnar segir m.a.:
,,Það er öllum orðið ljóst, að hafið er ekki sá
brunnur, sem endalaust verður ausið úr. Þvi verður
að leggja stóraukna áherzlu á gæði og fullnýtingu
þess hráefnis, er þaðan fæst. Hvernig það nýtist,
sem úr hafinu er dregið, er ekki einkamál þeirra er
að veiðum og vinnslu starfa. Það er hagsmunamál
þjóðarinnar allrar, að þar sé vel og skynsamlega að
staðið.
Með tilkomu minni skuttogaranna má segja, að
um byltingu hafi verið að ræða i meðferð á fiski.
M.a. var þá byrjað að isa fisk i kassa um borð i
veiðiskipum og flytja hann þannig til fiskvinnslu-
stöðva i landi, sem ættiaðhækka nýtingu viðkom-
andi frystihúss um ca. 3%. Hér var stigið skref i þá
átt að bæta gæði hráefnisins, sem þegar hefur sýnt
ótviræðan árangur. T.d. er slikur fiskur verðlagður
12% hærra en fiskur isaður i stiur.
Á undanförnum árum hefur nokkuð verið unnið að
endurbótum i fiskiðnaði, en þó hvergi nærri sem
skyldi. Ljóst er, að mikið fjármagn þarf að koma til
og aukið skipulag veiða og vinnslu. Það liggur þó
jafnframt fyrir, að mjög verulegum árangri má ná
i þessum efnum með ekki mjög miklu fjármagni, sé
rétt og skipulega að unnið.”
Þá er i greinargerðinni vitnað til skýrslu frá Þjóð-
hagsstofnun, sem kom út 1977, og fjallar um afkomu
frystihúsa. í skýrslu þessari segir m.a., að komið
hafi i ljós geysimikill munur á nýtingu aflans.
Þannig nam framleiðslan á frystum þorski á Vest-
fjörðun og Norðurlandi eystra um 40% af móttekn-
um þorski til frystingar, i Reykjavik og á Reykja-
nesi um þriðjungi og á Vesturlandi röskum þriðj-
ungi eða 36%, sem jafnframt var meðaltal fyrir allt
landið. Svipuðu máli gegndi um aðrar fisktegundir.
Á vegum Sjávarfrétta var á siðastl. ári gerð athug-
un á þvi, hversu mikið hráefnistapið væri vegna lé-
legrar nýtingar á fjórum fisktegundum (þorski,
ýsu, ufsa og karfa), miðað við afla 1979 og niður-
stöður áðurnefndrar skýrslu Þjóðhagsstofnunar.
Útkoman varð sú, að með bættu skipulagi og auk-
inni hagræðingu i fiskiðnaði, hefði getað náðst
framleiðsluaukning, sem svaraði 12,481 smál., en
það svarar til 32.000 smál. afla, sem er sem næst
meðalafli 10 skuttogara. Láta mun nærri, að þetta
hefði getað aukið brúttótekjur fiskiðnaðarins um 12
milljarða króna.
Sjálfsagt má hafa ýmsa fyrirvara varðandi þess-
ar tölur, en þær gefa eigi að siður til kynna, að
milljarða króna upphæðir tapast árlega vegna lé-
legrar nýtingar á hráefni i frystihúsum.
Tillaga þessi hefur tvivegis áður verið flutt á
Alþingi. Fyrst af Stefáni Guðmundssyni og Vil-
hjálmi Hjálmarssyni og siðar af Vilhjálmi og Alex-
ander Stefánssyni. Flutningsmenn segja i lok
greinargerðarinnar, að hún sé flutt til að vekja
athygli stjómarvalda á þvi, að hér þurfi að bregða
við skjótt og leita úrbóta.
Þ.Þ.
Erlent yfirlit
Verður Mugabe sigur-
sælastur i Ródesíu?
Andstæðingar hans hafa gert hann vinsælan
Mugabe flytur ræöu viö komuna til Salisbury.
SÚ skoöun hefur veriö rikj-
andi hjá vestrænum fjölmiöl-
um, sem sent hafa blaöamenn
til Ródesiu, aö Robert Mugabe
ætti minnst fylgi meöal almenn-
ings þeirra þriggja leiötoga
blökkumanna, sem mest hafa
komiö viö sögu undanfariö.
Muzorewa biskup hefur veriö
talinn vinsælastur meöal
blökkumanna, en Nkomo koma
næst honum. Styrkur Mugabe
var einkum talinn byggjast á
þvi, aö hann réöi yfir fjölmenn-
ustu og bezt skipulögöu
skæruliöahreyfingunni.
Margt bendir nú oröiö
til þess.aö þetta mat hafi veriö
rangt og fréttaskýrendurnir
hafi ekki kynnt sér ástandiö
nægilega til þess að geta dæmt
um lýöhylli þessara forustu-
manna. Þeir hafi byggt frá-
sagnir sinar á ótraustum
heimildum likt og I tran, þar
sem þeir töldu keisaranum
helzt stafa hætta frá róttækum
vinstri öflum, en gerðu sér
enga grein fyrir valdi klerka-
stéttarinnar. En þaö voru
ekki aöeins blaðamennirnir,
sem flöskuðu á þessu, heldur
einnig leyniþjónustustofnanir
r is a veldanna. Islamska
byltingin kom jafnt Banda-
rikjamönnum og Rússum á
óvænt. Hua formaður heföi lika
tæpast heimsótt transkeisara
rétt fyrir fall hans, ef hann
heföi haft einhverja hugmynd
um þaö, sem i vændum var.
Fréttaskýrendur, sem fylgj-
ast nú meðatburðum i Ródesiu,
telja fylgi Mugabe miklu meira
meöal almennings en taliö hef-
ur verið, og hæglega geti svo
farið, aö hann vinni
kosningarnar.
Þetta er þó einkum álit
þeirra eftir að Mugabe kom
heim til Salisbury siöastliðinn
sunnudag eftir 15 ára útlegö
eða útivist. Honum var fagnaö
af meiri mannfjölda en áöur
hefur komiösaman i Salisbury.
Aöur hafði Nkomo átt metiö,
þegar hann kom heim til Salis-
bury fyrir rúmum hálfum
mánuði eftir þriggja ára út-
legö. Gizkaö er á, aö 100 þús.
manns hafi tekið á móti Nkomo,
en 200 þúsund manns á móti
Mugabe.
ÞAÐ þarf ekki aö taka fram,
Mugabe
aö Mugabe var ákaft hylltur
eins og er siður blökkumanna.
En hafi þeir búizt viö aö taka á
móti einhverjum eldrauðum
byltingarforingja, hafa þeir
oröið fyrir vonbrigðum. I fjöl-
miölum i Ródesiu hefur hann
veriökynntur sem marxisti, og
ótvirætt er, að hvitir menn ótt-
ast hann meira en Muzorewa
og Nkomo.
Það fyrsta, sem Mugabe lét
blaðamenn hafa eftir sér á
flugvellinum, var á þá leiö, að
hvitir menn þyrftu ekki að ótt-
ast stjórn sina, ef til kæmi. Ég
er maður veruleikans, sagði
hann. 1 Ródesiu er kapitaliskt
skipulag, og ekkert vit væri i
þvi aö jafna það við jöröu á
skammri stundu. Ég hef ekki
neinar stórfelldar skyndi-
breytingar i huga. Við höfum
ekki unniö striöið i þeim til-
gangi að hrekja fólk úr landinu.
Viö þurfum á sem viðtækustu
og beztu samstarfi að halda viö
uppbygginguna, sem biður
framundan.
Þessi málflutningur Mugabe
er mjög i samræmi við þá
kosningas tefnus krá, sem
flokkur hans hefur birt. Þar er
ekki gert ráð fyrir neinni meiri
háttar þjóönýtingu fyrst um
sinn. M.a. veröa bankarnir
ekki þjóðnýttir. Þaö land, sem
ekki er ræktað eöa eigendurnir
hafa yfirgefið, verður þó þjóö-
nýtt og unniö aö stofnun sam-
yrkjubúa þar.
I stórum dráttum er
kosningastefna allra áður-
nefndra þriggja flokksleiötoga
mjög svipuö. Ef stefnuskrár
flokkanna væru lagöar til
grundvallar, væri ekki auðvelt
aö velja á milli þeirra.
FRÉTTASKÝRENDUR telja
lika, aö kosningarnar muni
snúast meira um persónur en
stefnuskrár. Fyrst og fremst
verði valið milli þriggja fyrr-
nefndra foringja.
Mugabe stendur að þvi leyti
verst aö vigi, aö flokkur hans
er minnst skipulagður, enda
hefur hann verið bannaöur.
Hann getur þvi ekki treyst á
neina kosningavél, eins og t.d.
Muzorewa biskup, sem sigraði
i kosningunum i fyrra, og býr
að þvi skipulagi, sem þá var
komiö á fót.
Mugabe getur ekki heldur
treyst á þaö, aö hann sé glæsi-
legur persónuleiki, er gangi i
augun á fólki, eins og Nkomo.
Hann er ekki mikill fyrir mann
að sjá og ekki mikill ræðu-
maður.
En Mugabe hefur það fram
yfir þá Muzorewa og Nkomo,
að hvitir menn hafa óttazt hann
meira og talað verr um hann en
hina foringjana tvo. Það hefur
skapað þá trú hjá blökkumönn-
unum, að hann sé foringinn,
sem þeir geti treyst bezt. Af
ótta viö stjórnarvöldin hefur
almenningur ekki látið þetta
álit i ljós fyrr en nú. Ef Mugabe
sigrar i kosningunum, getur
hann sennilega þakkað þaö
mest andstæðingunum og
áróðri þeirra gegn honum.
Eins og áður hefur verið
rakið i þessum þáttum, kjósa
blökkumenn 80 þingmenn, en
hvitir menn tuttugu. Nkomo er
frá Matabelandi og þykir lik-
legur til aö vinna öll þingsætin
þar eöa 18 talsins. Mugabe og
Muzorewa eru frá Maskona-
landi, en þar veröur kosið um
62 þingsæti. Ef Mugabe fær 40-
50 þingsæti, verður erfitt aö
neita honum um stjórnarfor-
ustuna, þvi að það verður illa
séö, aö veröandi forsætisráö-
herra eigi lif stjórnar sinnar
undir stuöningi hvitu þing-
mannanna.
Þ.Þ.