Fréttablaðið - 12.04.2007, Blaðsíða 30

Eirvík kynnir
sportlínuna frá Miele
Ísíðasta hefti Þjóð-mála birtist grein
eftir Heiðrúnu Lind
Marteinsdóttur, þar
sem hún heldur því
fram að ekki sé kerfis-
bundinn munur á laun-
um karla og kvenna á Íslandi. Í
viðtali í Kastljósi þann 21. mars,
bætti hún við að eðlilegt væri að
karlmenn fengju hærra borgað en
konur ef þeir bæru meiri ábyrgð í
starfi. Í því felst að hún telur eðli-
legt að karlmenn séu verðmæt-
ari starfskraftar heldur en konur.
Í gagnrýni sinni vitnar hún til
tveggja launakannana sem Capac-
ent Gallup gerði á síðasta ári
fyrir VR (Verzlunarmannafélag
Reykjavíkur) og félagsmálaráðu-
neytið þar sem niðurstöður í þeim
báðum voru að launamunur kynj-
anna væri um 15%, þar sem karl-
menn voru með hærri heildarlaun
en konur.
Heiðrún Lind gagnrýnir einkum
tvennt í greininni. Hún segir ann-
ars vegar að í könnunum sé hægt að
hafa áhrif á niðurstöður með því að
gefa sér ákveðnar forsendur. Hins
vegar segir hún að ekki hafi verið
tekið tillit til ábyrgðar starfsmanna
og starfsreynslu, þar sem eðlilegt
sé að meiri ábyrgð og starfsreynsla
skili sér í hærri launum.
Það er rétt hjá Heiðrúnu Lind að
hægt er að hafa áhrif á niðurstöð-
ur kannana t.d. með því að gefa
sér þær forsendur að eðlilegt sé
að menntun, lífaldur, starfsaldur í
sambærilegu starfi, vinnutími og
starfsstétt (t.d. hvort þeir væru
stjórnendur, sérfræðingar eða al-
mennir starfsmenn) tengist laun-
um. Í umræddum launakönnunum
var spurt um alla þessa þætti auk
kyns og ástæðan sú að áhugi var
á að kanna hvort það væri launa-
munur á milli kynja þegar búið var
að taka tillit til fyrrnefndra þátta.
Þannig eru borin saman laun karla
og kvenna sem eru á svipuðum
aldri, í sambærilegu starfi, með
sambærilega menntun, sambæri-
legan starfsaldur og sambærileg-
an vinnutíma.
Einnig gagnrýnir Heiðrún Lind
að ekki hafi verið tekið tilliti til
ábyrgðar og starfsreynslu í þess-
um launakönnunum. Þeirri gagn-
rýni má svara með því að ábyrgð
hljóti að endurspeglast í starfsstétt
og starfsreynsla í starfsaldri. Í
báðum þessum launakönnunum var
tekið tillit til starfsaldurs og starfs-
stéttar starfsmanna. Auk þess var
í könnun félagsmálaráðuneytisins
spurt um ábyrgð og aðra
starfstengda þætti eins og
álag og vinnufyrirkomulag.
Þegar tekið var tillit til
þessara starfstengdu þátta
í launagreiningunni ásamt
þeim þáttum sem þegar
hafa verið nefndir (aldur,
starfsaldur, vinnutími, staða
og menntun) þá var launa-
munur karla og kvenna enn
sá sami.
Í umræddum Kastljósþætti
nefndi Heiðrún Lind einnig að
úrtak í launakönnun félagsmála-
ráðuneytisins hefði verið lítið og
hefur hún væntanlega verið að
vísa til þess að valin voru fjögur
fyrirtæki á einkamarkaði og fjór-
ar opinberar stofnanir og laun
allra starfsmanna þar könnuð. Í
þeirri könnun tóku tæplega 1.900
manns þátt. Ástæðan fyrir því að
farin var þessi leið er sú að áhugi
var á því að endurtaka rannsókn
sem var gerð árin 1994-95, og at-
huga hvort launamunur kynjanna
hefði breyst. Á þessum rúmu 10
árum hafði launamunurinn ekki
minnkað og einnig kom fram að
launamunur kynjanna var minnst-
ur hjá stjórnendum (um 7,5%)
og mestur meðal þjónustu- og af-
greiðslufólks (um 55%).
Á síðasta ári gerði Capacent
Gallup einnig launakönnun fyrir
Starfsgreinasamband Íslands og
eru félagsmenn sambandsins í
flokki þeirra lægst launuðu á Ís-
landi. Þar kom fram að karlar voru
með í kringum 23% hærri laun en
konur, sem er 8% meiri munur en
í launakönnun VR.
Könnun Starfsgreinasambands-
ins var gerð með því að taka 3.500
manna úrtak sem endurspegl-
aði alla félagsmenn sambandsins,
sem eru um 50.000 talsins. Launa-
könnun VR nær til allra fullgildra
félagsmanna, sem eru um 20.000
talsins. Kannanir Starfsgreina-
sambandsins og VR ná því til
u.þ.b. þriðjungs íslensks vinnu-
markaðar, eða um 70.000 manns.
Það er ansi stór hluti af íslenskum
vinnumarkaði sem ekki er hægt
að líta framhjá.
Flestir eru sammála um að upp-
ræta beri launamun kynjanna.
Það er ekkert sem bendir til þess
að konur séu óverðmætari starfs-
kraftar en karlmenn eða að þær
hafi minni áhuga á atvinnuþátt-
töku og ábyrgð í starfi. Því miður
snýst umræðan um launamun
kynjanna allt of oft um laun stjórn-
enda og sérfræðinga og gætir þar
oft nokkurrar sjálfhverfu þeirra
sem stýra umræðunni, sem eru oft
sérfræðingar og stjórnmálamenn.
Það er áhyggjuefni að launamun-
ur kynjanna virðist vera meiri hjá
þeim sem eru lægra launaðir. Það
er sjálfgefið að það munar meira
um hverja krónu hjá lágtekju-
fólki og þess vegna er það ekki
eingöngu réttlætismál fyrir alla
að uppræta launamun kynjanna,
heldur hreint og klárt kjarabar-
áttumál þeirra tekjulægstu.
Höfundur er stjórnmálafræðingur
og sérfræðingur við Rannsókna-
miðstöð Háskólans á Bifröst.
Umræða á villigötum
Því miður snýst umræðan
um launamun kynjanna allt
of oft um laun stjórnenda og
sérfræðinga og gætir þar oft
nokkurrar sjálfhverfu þeirra
sem stýra umræðunni, sem eru
oft sérfræðingar og stjórnmála-
menn.
Jón Gunnarsson, frambjóðandi
Sjálfstæðisflokks-
ins í Suðvestur-
kjördæmi, skrifar
grein í Fréttablaðið 11. apríl undir
fyrirsögninni: Björgunarsveitir sem
varalið lögreglu. Í greininni. Jón
undirritar sem framkvæmdastjóri
Landsbjargar og mælir með þátt-
töku björgunarsveitarfólks og sam-
taka þeirra í þessum hugmyndum.
Hann vísar í þörf á viðbrögðum
við hernaðarvá og kvartar undan
neikvæðum undirtektum stjórnar-
andstöðunnar og tortryggni í garð
þessara varaliðshugmynda.
Tortryggni í garð orða Björns
Bjarnasonar dómálaráðherra um
varasveitir lögreglu, eru eðlileg-
ar í ljósi þess að Björn hefur sýnt
það um langt árabil að vera illa
haldinn af hernaðarhyggju. Hann
hefur lengi sýnt því áhuga að koma
upp íslenskum her, aukið samstarf
Landhelgisgæslunnar við hernaðar-
umsvif og lagt aukna áherslu á að
lögregla sinni meintri hryðjuverka-
hættu og „öryggi ríkisins“. Björg-
unarsveitir eru nú þegar hluti af al-
mannavarnakerfi landsins og búið
er að setja lög og reglur um stöðu
þeirra við leit og björgun á sjó og
landi. Leit og björgun, ásamt slysa-
varnamálum, eru tilgangur og verk-
efni liðsmanna Slysavarnafélagsins
Landsbjargar, sem eru alfarið ólaun-
aðir sjálfboðaliðar. Mikilvægt er að
draga þetta hugsjónastarf ekki inn
í pólitíska þráhyggju dómsmálaráð-
herra. Það er svo annað mál að bæta
má menntun björgunarsveitamanna
í verndunar- og gæslustörfum.
Hugmyndir um varalið lögreglu
eru enn ómótaðar, a.m.k. opinber-
lega, en m.a. hefur komið fram að
liðsmennirnir verði á einhverjum
launum og að SL eða einingar þess
fái greiðslu fyrir þátttöku í þessu.
Ef teyma á varaliðsasnann klyfjað-
an fjárpyngjum inn um dyr Slysa-
varnafélagsins Landsbjargar, þá
skelli ég hurðum.
Höfundur er félagi í Slysavarna-
félaginu Landsbjörg og er ekki í
framboði.
Björgum ekki hernaðarhyggjunni