Tíminn - 21.03.1980, Blaðsíða 6

6
Föstudagur 21. mars 1980
tJtgefandi Framsóknarflolbkurinn.
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson, Jón Helgason og Jón Sigurósson. Ritstjórnarfull-
trúi: Oddur Ólafsson. Augiýsingastjóri: Steingrimur Gislason.
Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmdastjórn og auglýsingar SIÖu-
múla 15. Simi 86300. — Kvöldslmar biaöamanna: 86562, 86495.
Eftir ki. 20.00: 86387. Verö I lausasölu kr. 230.- Áskriftargjald kr.
4.500 á mánuöi. Blaöaprent.
V____________________________________\ J
Kjartan Jónasson
Erlent yfirlit
Stjóm Begíns
að falli komin?
Gott að vera útlendingur
Þegar útlendingur selur vöru sina til Islands fær
hann þegar i stað endurgoldinn þann söluskatt sem
safnast hefur og heimtur hefur verið af framleiðslu
vörunnar á mismunandi stigum.
Þetta þykir sjálfsagt og nauðsynlegt til þess að
efla atvinnustarfsemi hvers lands, tryggja sam-
keppnisaðstöðu atvinnuvega, auka gjaldeyrisöflun
og greiða fyrir útflutningi i þvi skyni að bæta hag
þjóðarinnar.
Þetta á auðvitað við þegar erlendur varningur er
fluttur inn hingað til lands. Viðförulir íslendingar,
sem hugsa sig um i búðum, þekkja það, og að þeir
geta fengið söluskattinn sem þeir greiddu i smá-
söluverðinu endurgoldinn með þvi að framvisa
kvittun.
Þess eru meira að segja dæmin að erlent rikis-
vald hafi sent endurgreiðsluna i pósti hingað til
lands.
Svona hugsa útlendingar um sinn hag.
Þegar islenskt iðnfyrirtæki setur vöru sina á
markað erlendis til þess að afla þjóðarbúinu gjald-
eyris og standa undir lifskjörum landsmanna
verður hins vegar annað uppi á teningnum. Það
hefur verið búið til merkilegt fyrirbæri i islenskum
útflutningsmálum og heitir „áætlaður uppsafnaður
söluskattur”.
Þetta fyrirbæri hefur þvi hlutverki einkum að
gegna, að þvi er virðist, að tefja fyrir þvi að is-
lensku atvinnufyrirtækin njóti jafnréttis á við út-
lendinga. í framkvæmd hefur þetta — með öðru —
orðið bein hindrun gegn þvi að islenskir aðilar nái
samkeppnisstöðu á erlendum markaði.
Islenska rikið borgar þennan uppsafnaða sölu-
skatt nefnilega alls ekki um hæl. Það borgar hann ef
til vill eftir eitt ár ef vel viðrar, annars seinna.
Og islenska rikið borgar að sjálfsögðu enga vexti
af þessum háu upphæðum. Þegar tillit er tekið til
óðaverðbólgunnar hér, og til. þeirra vaxtakjara,
sem atvinnuvegirnir búa við, hljóta allir menn að
sjá hve hróplegt þetta er af hálfu rikisins.
Og þegar aðeins þessi þáttur útflutningsmálanna
er hafður i huga ættu menn ekki að þurfa að undrast
það að miklir erfiðleikar steðja að islenskuni út-
flutningsiðnaði. örðugleikar ullariðnaðarins eru
greinilegt vitni þess.
En rikið okkar á lika ráð við vandamálum sem
steðja að atvinnulifinu vegna sambúðarinnar við
þetta sama riki. Hér er sá háttur hafður á að þvi
fyrirtæki, sem lendir i kröggum og getur ekki greitt
söluskatt mánaðarlega til rikisins, er einfaldlega
lokað og fullir vextir lagðir á skuldina að s jálfsögðu.
Svona getur það verið gott að vera útlendingur
með vörur til sölu á Islandi, eða i samkeppni við ís-
lendinga annars staðar. útlendingar verða vist ekki
atvinnulausir af þvi að vörurnar þeirra fari til ís-
lands, enda lækka þær ekki heldur i verði á leiðinni
meðan núverandi innflutnings- og álagningarkerfi
rikir hér.
JS
Nú I vikunni lét Carter þann
boöskap frá sér fara, aö hann
hygöist bjóöa þeim Sadat
Egyptalandsforseta og Begin
forsætisráöherra lsraels til
Washington til viöræöna viö sig.
Er tæplega hægt aö segja, aö
þessi heimboö komi á óvart, þar
sem Carter er nú einu sinni guö-
faöir þess friöarsamnings, sem
nú er I gildi milli fsraels og
Egyptalands. Samkvæmt þess-
um friöarsamningi eiga Egypt-
ar og tsraelsmenn aö vera búnir
aö koma sér saman um sjálf-
stjórnarform fyrir Palestinu-
araba á Vesturbakkanum fyrir
26. mai næstkomandi en viöræö-
um þar aö lútandi miöar fremur
aftur á bak en fram á viö.
Af fréttum undanfarinna daga
og vikna aö dæma viröist þess
skammt aö blöa aö upp úr sjóöi
milli bandamannanna fsraels,
Egyptalands og Bandarikjanna.
f fyrsta lagi llöur varla sá
mánuöur aö fsraelsmenn geri
ekki land upptækt og stofni til
landnáms á svæöum Palestinu-
araba, hinum sömu og rætt er
um að Palestínumenn fái sjálf-
stæöa stjórn á. t ööru lagi hefur
Beginnýlega skipað nýjan utan-
rikisráöherra I staö Moshe
Dyans og valdi til starfans ein-
hvern svarnasta fjandmann
sjálfstjórnarhugmyndarinar
sem fyrir fannst I israelska
þinginu. í þriöja lagi slettist
mjög upp á vináttu Bandarikj-
anna og tsraels fyrir skömmu,
er Bandarikin (fyrir misskiln-
ing) greiddu atkvæöi meö til-
lögu á þingi Sameinuöu þjöö-
anna er gekk út á fordæmingu á
atferli tsraelsmanna. 1 fjóröa
lagi hafa israelsk blöö fyrir
skömmu birt fréttir þess efnis,
aö bandariska leyniþjónustan
CIA hafi nýlega lagt þaö til viö
bandarisk stjórnvöld, aö sjálf-
stæöu og fullvalda riki
Palestinuaraba veröi komiö á
fót undir stjórn PLO til aö stuöla
aö og nánast gegn baksamningi
um hernaöarbandalag Araba-
rikja sem yröi hliöhollt Vestur-
löndum. Slik hugmynd um
stjórn PLO á sjálfstæöu rlki
Palestinumanna er eitur i bein-
um Israelsmanna.
Greinilegt er þó, aö tsraels-
menn eiga mjög I vök aö verjast
gegn almenningsálitinu i heim-
inum. (Athyglisvert er aö PLO
hefur ekki látiö kveöa aö sér
meö hryöjuverkum um alllangt
skeiö). Og innan stjórnar Beg-
ins er vaxandi ágreiningur auk
þess sem stjórnarandstaöan
færist nú I aukana. Eru menn
jafnvel farnir aö efast um aö
stjórn Begins sitji út áriö, en
fátt kynni fremur aö stuöla aö
lausn Palestinumálsins en fall
hennar.
Til marks um ósigra Israels-
manna á sviöi utanrlkismála
upp á siökastiö er nóg aö minna
á yfirlýsingar Frakklandsfor-
seta þess efnis, aö Palestinu-
þjóöin ætti aö eiga fullan sjálfs-
Begin ásamt hinum nýja utan rikisráöherra Yltzhak Shamir.
Vlst er aö nokkur hreyfing er
innan Likudflokksins um aö
sllta stjórnarsamstarfinu og
ganga til stjórnarsamstarfs viö
Verkamannaflokkinn, sem er I
stjórnarandstööu en vann veru-
lega á isiöustukosningum. Einn
helsti talsmaöur þessa hóps inn-
an Likud er Yosef Burg innan-
rikismálaráöherra, en hann er
formaöur israelsku sjálfstjórn-
arviöræöunefndarinnar. Burg
og Shimon Peres, formaöur
Verkamannaflokksins, mættu
nýlega saman á fundi og var þar
haft eftir Burg aö ísraelsstjórn
ætti þegar aö kjósa nýjan for-
sætisráöherra.
Yasser Arafat leiötogi PLO.
ákvöröunarrétt, og eölilegt væri
aöhún tæki beinan þátt I friöar-
viöræöum Egypta og tsraels-
manna. Kanslari Austurrikis,
Bruno Kreisky, gekk öllu
lengra, er hann viöurkenndi
formlega talsmann PLO í Vin.
Engin dæmi eru um slikt hjá
öörum ríkjum en kommúnista-
rikjum. Og fyrir hvatningu
Breta er Efnahagsbandalag
Evrópu um þessar mundir aö
undirbúa breytingartillögu á
stefnuskrá Oryggisráös Sam-
einuöu þjóöanna sem fela mundi
i sér, aö i staö hugtaksins
„flóttamenn” um Palestinu-
araba kæmi „þjóö” meö sjálfs-
ákvöröunarrétti.
En Begin heldur sinu striki og
þykir samráöherrum hans
mörgum nóg um. Ekki alls fyrir
löngu hnakkrifust t.d. þeir
Begin og Ezer Weizman, varn-
armálaráöherra tsraels, og er
tilfært orörétt eftir Weizman úr
þeirri rimmu: „Viö getum ekki
haldiö svona áfram. Þaö eina
sem viö vinnum er andúö og
gremja heimsins”. En frekar en
aö láta i minni pokann forherö-
ist Begin og reynir meö vali nýs
utanrikisráöherra aö styrkja
stööu sina innan stjórnarinnar.
Hinn nýi utanríkisráöherra sem
Begin skipaöi er Yitzhak
Shamir, sem meöal annars er
kunnur af andstööu sinni bæöi
viö Camp David sáttmálann og
friðarsamninginn viö Egypta-
land. Hann hefur nánast enga
reynslu i utanrlkisþjónustu, tal-
ar varla ensku og hefur aldrei til
Bandarikjanna komiö. Raunar
viröist hann ekki hafa neitt sér
til ágætis f þetta embætti annaö
en þaö aö hann er náinn vinur
Begins og fyrrum skæruliða-
leiötogi eins og hann, og haröari
i afstööu sinni til Palestinu-
manna ef eitthvaö er. Fái þeir
Begin aö ráöa stefnunni veröur
nær örugglega ekkert úr sjálf-
stjórnarriki Palestinumanna.
Stóra spurningin er hins veg-
ar hvort Begin fái aö ráöa stefn-
unni öllu lengur. 1 nýlegri skoö-
anakönnun um vinsældir hans I
ísrael kom f ljós, að þær eru
minni en nokkru sinni. Aöeins
17% samanboriö viö 57% fyrir
ári siöan er þíöviöri friöar-
samninganna var i loftinu. tsra-
elsmönnum þykir hann ekki
: hafa vald yfir þróun mála, og
stjórn hans á efnahagsmálum
er meö afbrigöum slæm. Verö-
bólg i landinu er nú um 130% á
ársgrundvelli en var 34,7% er
stjórn hans tók við völdum.
„Astandið er slæmt og þaö fer
versnandi, vegna þess aö Begin
heldur aö sér höndum” er haft
eftir Ehud Olmert, þingmanni
Likudflokksins, nýlega en þaö
er stærsti flokkurinn i sam-
steypustjórn Begins. Og Olmert
bættiviö: „Égyröi ekki hissa þó
Likud bæöi hann um aö segja af
sér og láta einhvern annan taka
viö”.