Tíminn - 16.04.1980, Blaðsíða 6

6
Lhmuiiíí;
Mi&vikudagur 16. aprfl 1980
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Eltstjórar: Þórarinn
Þórarinsson, Jón Helgason og Jón Sigurösson. Ritstjórnarfull-
trúi: Oddur ólafsson. Fréttastjóri: Eirfkur S. Eiriksson. Aug-
lýsingastjóri: Steingrimur Gislason.
Ritstjórnarskrifstofur, f ramkvæmdastjórn og auglýsingar
Sfóumúla 15. Simi 86300. — Kvöldsimar biaöamanna: 86562,
86495. Eftir kl. 20.00: 86387. Verö f lausasölu kr. 240.
-Askriftargjald kr. 4.800 á mánuöi. Blaöaprent.
Kjartan Jónasson:
Erlent yfirlit
Sundrung í röðum
Evrópukommúnista
Framhald
byggðastefnunnar
Astæöa er til aö Itreka þá staöreynd að hækkun
útsvarsprósentunnar er til komin vegna þess aö
óöaveröbólgan hefur rýrt svo tekjur sveitarfélag-
anna að til vandræöa horfir vlöa. Þaö er þannig
alls ekki rétt, aö meö þessari hækkun hafi
greiðslubyröi fólks vegna útsvarsins eins veriö
aukin frá þvl sem áöur var. Sannleikurinn er sá aö
óðaverðbólgan hefurrýrt útsvarið talsvert frá þvl
sem var þegar núgildandi lög um tekjustofna
sveitarfélaga voru sett á slnum tlma.
En þau vandamál sem steöja að sveitarfélögun-
um að þessu leyti vekja spurningar um það hvort
ekki sé tlmabært að breyta talsvert samskiptum
rikis og sveitarfélaga, en þau mál hafa einmitt
mjög verið til umræðu og umfjöllunar að undan
förnu.
Vandamálin sem útsvarið varöa sýna að frjáls-
ræði sveitarfélaganna er mjög áfátt. Þau geta ekki
staöið við skuldbindingar slnar eöa haldið uppi
þeirri þjónustu viö fólkiö sem þeim er faliö aö ann-
ast, án þess aö tekjustofnar þeirra séu meö ein-
hver jum hætti verötryggðir en rými ekki stöðugt á
hverju fjárhagsári. Og hverri sveitarstjórn hlýtur
að vera treystandi til þess aö taka eigin ákvarðan-
ir I þessum efnum, vegna þess aö hún ber sjálf
fulla og óskerta ábyrgö á ákvöröunum sínum
frammi fyrir Ibúunum, og verður dregin til
ábyrgöarinnar viö kjörborðið.
Hitt er skiljanlegt, að erfitt sé aö veita sveitarfé-
lögunum slikt sjálfstæði meöan tekjuöflun þeirra
er svo samtengd tekjuöflun rlkisins sem nú er. í
raun og veru er um tvlsköttun aö ræða, þar sem
bæði riki og sveitarfélög nýta sömu tekjustofnana
af tekjum og eignum gjaldenda. Af þvi leiöir að á-
kvörðunum veröur ekki breytt, þótt aðstæður
krefjist, án þess að stööugt sé tekið tillit til þess
hvað hinn aöilinn aðhefst.
Af þessum ástæðum liggur sú ályktun beint við,
að skilyrði þess að auka fjárforræði byggðanna
sjálfra sé að skipta tekjustofnunum einfaldlega á
milli rikisins annars vegar og sveitarfélaganna
hins vegar, t.d. þannig að annar aðilinn leggi á
beina skatta en hinn óbeina. Ef af sllkri breytingu
leiðir verulegar breytingar á tekjum aðila er það I
sjálfu sér tækifæri til þess að flytja verkefni á milli
þeirra, þannig að hin sjálfstæðu sveitarfélög taki
að sér meira hlutverk en verið hefur I samfélags-
legri þjónustu og fái i hendur meira vald frá rlkinu
en verið hefur.
Á undanfömum árum hafa stórsigrar unnist I
byggðamálum. Það hlýtur að vera eðlilegt fram-
haldþeirrar byggðastefnu sem gerbreytt hefur að-
stæðum og kjörum á landsbyggðinni að auka sjálf-
stæði og eigið vald byggðanna frá þvi sem nú er.
Það fer alltaf best á því að fólkið ráði málum sin-
um sjálft, og aðstæðumar eru svo óllkar og stað-
bundnar, að best fer á þvl að valdinu sé dreift svo
vlða sem kostur er með góðu móti.
Fjárhagsvandi sveitarfélaganna, sem varð á-
stæða útsvarshækkunarinnar, er bein ábending
um nauðsyn þess að um þessi mál verði fjallað
með það að markmiði að stórauka hlutverk byggð-
anna sjálfra og tryggja sjálfstæði og eigin ábyrgð
þeirra betur en verið hefur. JS
Berlinguer, Carillo og Marchais. Sundrung f li&inu.
Ekki eru mörg ár liöin frá þvi
Evrópukommúnismi var á allra
vörum, en I dag á þetta hugtak
sér litla samsvörun I raunveru-
leikanum, kommúnistaflokkar
Evrópu viröast stefna hver I
sina áttina og innrás Sovét-
manna I Afganistan sýnist likleg
tilað innsigla fullkomlega þessa
sundrungu. Sjálfsagt munu
Sovétmenn þó gráta Evrópu-
kommúnismann þurrum tárum
eins og þröun hans var or&in.
Fyrir skömmu bo&uöu komm-
únistaflokkar Frakklands og
Póllands til sameiginlegrar ráö-
stefnu kommúnistaflokka i lok
mánaöarins og skyldi hún hald-
in i Paris. Dagskrárefni ráö-
stefnunnar er af vinsælum toga:
„Akall um friö og afvopnun”.
Kommúnistaflokkur ítaliu meö
Berlinguer i fararbroddi hefur
hins vegar lýst þvl yfir aö hann
muni ekki taka þátt I ráöstefn-
unni og jafnframt sakaö sovésk
stjórnvöld um aö stefna aö
endurvakningu Kóminform og
þar meö beinnar yfirstjórnar
Sovétmanna á kommúnista-
flokkum utan Sovétrikjanna.
Spænski kommúnistaflokkurinn
og einnig hinn júgóslavneski
hafa lýst þvl yfir a& þeir muni
ekki taka þátt I Parísarfund-
inum og eins eru kommUnista-
flokkar RUmeniu, Bretlands og
Sviþjóöar sagöir gæla viö þá
hugmynd aö mæta ekki.
Franski kommUnistaflokkur-
inn undir stjórn Marchais hefur
á siöustu árum stööugt færst
nær Moskvulínunni og hefur
hann, nánast einn kommúnista-
flokka á Vesturlöndum, variö
innrás Sovétmanna I Afganist-
an. 1 fyrsta skipti, sem stór ráö-
stefna kommúnistaflokka er
boðuö utan umráöasvæöis
Sovétrikjanna, eins og nU á sér
staö, erhenni lika valinn sta&ur
I Paris. Liklegt er aö ráöstefnu-
haldinu hafi veriö valinn staöur
á Vesturlöndum til aö reyna aö
stu&la aö þátttöku kommúnista-
flokka á Vesturlöndum, en eins
og áöur er komiö fram viröist
þaö dæmi ekki ætla aö ganga
upp.
Sundrung i rööum Evrópu-
kommúnista á sér þó lengri
sögu en svo aö hún veröi rakin
til innrásar Sovétrikjanna i
Afganistan. Leiötogi italskra
kommúnista, Enrico Berling-
uer, hefur fyrir nokkru sett aöra
stefnu en Evrópukommúnisma
á oddinn, „Vinstri-Evrópa”
nefnirhann hana. GeorgesMar-
chais leiötogi franska kommún-
istaflokksins hefur aftur á móti
fordæmt harkalega þessa nýju
stefnu Berlinguer, sem felst I
þvi a& sameina i Evrópu i einni
fylkingu alla raunverulega
vinstri flokka. Sllkt er i e&li sinu
fullkomin endurskoöunarstefna
og trúir Sovétlögmálunum hafa
kommúnistar i Frakklandi og
Portúgal hafnað henni og lýst
sem svikum viö málstaö komm-
únismans.
Berlinguer hefur ekki látiö
þessa gagnrýni neitt á sig fá og
hefur þegar feröast vlöa til aö
heimsækja ýmsa frægustu
sósialistaleiötoga i Evrópu,
þeirra á me&al Mitterand i
Frakklandi, Willy Brandt i
Þýskalandi og aöra spámenn
minni á Spáni, I PortUgal og viö-
ar. Markmiö Berlinguer er ekki
sist sú draumsýn aö hann geti
einn gó&an veöurdag oröiö for-
sætisráöherra ltalíu. Nýlega
geröist þar i landi sá einstæöi
atburöur aö meirihlutastjórn
var mynduö án samkomulags
viö kommúnista. Hin siöari ár
hefur slikt veriö ógjörningur en
hins vegar hefur kommúnistum
alltaf veriö neitaö um ráöherra I
stjórnum ltaliu. Markmiö Ber-
linguer er þaö helst aö brjóta
niöur andstö&u gegn fullri
stjórnarþátttöku kommúnista,
en hann hefur jafnvel þótt
ganga hættulega langt i þeirri
viöleitni sinni. í slöasta mánu&i
t.d. lagöi stjórn kommúnista-
flokksins til viö þingmenn sina
aö þeir greiddu utanrikisstefnu
stjórnarinnar atkvæöi sitt, en 50
þingmenn flokksins skoruöust
undan á þeim forsendum, aö
slikt fæli I sér aö gjalda stefnu
Bandarikjanna I utanrikismál-
um fullt jáyröi sitt. Stefna Ber-
linguer, sem hann telur aö leiöi
til atkvæöaaukningar kommún-
ista á Italiu og samþykkis
Bandarikjanna fyrir ráöherra-
dómi kommúnista á Italiu, er
þvi ekki meö öllu hættulaus
fyrir hann sjálfan.
Sovétpressan hefur stö&ugt
beint óvægnari gagnrýni aö
Berlinguer og sovéskur fulltrúi
á ltaliu lét nýlega hafa eftir sér,
a& Sovétmönnum þætti ieitt aö
„sumir heföu kosiö gagnbylt-
ingarleiöina”. I Parls lét sov-
éskur sendiráðsmaöur hafa eft-
irsér: „Áhættutimum er okkur
nauösynlegt aö vita hverjir eru
raunverulegir vinir okkar”. Og i
Rúmeniu hefur Nicolae Ceaus-
escu lýst yfir þeim ótta sinum,
aö 1 Sovétrikjunum séu harö-
linumenn aö treystast I sessi.
Ef tiltaka ætti einhvem einn
atburö sem sérstaklega hafi
stu&laö aö sundrungu meöal
Evrópukommúnista er þaö
vafalaust innrás Vletnama inn i
Kambodiu siöastli&ið sumar.
Berlinguer og Carillo lei&togi
spænskra kommúnista for-
dæmdu innrásina meö þaö
sama. Eitt hliöarskref Berling-
uer enn frá Moskvulinunni var
þegar hann snerist gegn þeim
og tókundirNATO-áform um aö
koma upp me&aldrægum kjarn-
orkueldflaugum I Evrópu.
Nýlega hefur hann svo lýst þvi
yfir aö Parisarráðstefnan sem
fyrirhuguö sé eigi a& snúast um
þetta mál me&al annars og
Sovétmenn hyggist fá kommún-
ista á Vesturlöndum til þess aö
beita sér af hörku gegn áform-
um NATO.
En eitt eiga nær allir komm-
únistaflokkar Evrópu sameigin-
legt þó samstaöan sé aö bresta,
og kannski meöal annars vegna
þess, aö fylgi þeirra i siöustu
kosningum hefur minnkaö sam-
fara hægri bylgjunni svoköll-
uðu. 1 kjölfar hægri bylgjunnar
hefur slökunarstefnan átt æ
erfi&ara uppdráttar, og meö
vigbúnaöarfyrirætlunum Vest-
urlanda, innrásinni I Afganistan
og viöbrögöunum viö henni ofan
á efnahagsör&ugleika og órei&u,
hefur skapast raunveruleg ó-
fri&arhætta i heiminum og sigild
uppskrift aö átökum. Nixon
fyrrverandi Bandarlkjaforseti
hefur raunar gengiö svo langt
aö lýsa þvi yfir aö þriöja heims-
styrjöldin sé hafin.
Á slikum timum er þaö óneit-
anleg staöreynd aö Sovétrikin
hafa leitast viö a& heröa tök sin
heima og heiman. Hinn franski
Marchais hefur hringt bjöllunni
meö þeim ummælum a&
kapitalisminn sé I ógöngum og
þá sé rétti tíminn til aö sýna
vöövana. Viöbúin eöa óviöbúin,
hafa Vesturlönd raunar boöiö
hættunni heim meö stórum orö-
um og sálrænu striöi (Ólympiu-
leikarnir) án þess a& sýna neinn
raunverulegan styrk.

Marchais á fundi meö Brésnjef f Moskvu. Traustasti bandama&urinn.