Tíminn - 02.11.1980, Blaðsíða 8

8
Sunnudagur 2. nóvember 1980
Björn Bergström, sem vill lifa
eins og sænskir bændur geröu
á átjándu öld. Bak viö hann er
bjálkakofinn, sem hann
bvggöi, þegar yfirvöldin létu
brenna ofan af i fyrravetur, og
I trénu hanga snjóþrúgur
hans.
Einn vildi lifa eins og bændur
á átjándu öld og ofan af honum
brenndu yfirvöldin í fyrravetur
Fólk við sj álfsþurftar-
búskap á flótta frá
gerviþörfunum
Voryrkjur á akrinum. Lovisa öhrström gefur yngsta barninu brjóst
Hvers vegna eru lifshættir okk-
ar eins og þeir eru? Hvaö stjórnar
klæöaburöi okkar, húsagerö, hús-
búnaöi, öllu þvi, sem viö dyngjum
á okkur og hlööum i kring um
okkur? Af hvaöa hvötum eru
sprottin öll hlaup okkar eftir ein-
hverju nýju og nýju, dýrara,
stærra, íburöarmeira en áöur.
Folk hefur vafalaust á reiöum
höndum margvisleg svör viö slik-
um spurningum. En þegar öllu er
á botninn hvolft, gerum viö okkur
samt áreiöanlega ekki sérlega
glögga grein fyrir því, hvers
vegna lifshættir okkar hafa falliö
i þann farveg sem oröiö hefur. I
reynd er lifi okkar stjórnaö aö
miklu leyti af öflum, sem erfitt er
aö henda reiöur á, og helmingur-
inn af þvi, sem kallast þarfir og
viö erum aö rembast viö aö upp-
fylla, eru gerviþarfir, sem
prangaö hefur veriö inn á okkur,
án þess aö viö áttum okkur á þvi,
hvernig viö erum höfö aö leik-
soppum, úr einhverjum huldu-
heimum viöskiptavalds, er hafa
hlekkjaö okkur viö þófturnar á
galeiöunni meö svo snjöllum
hætti,aö viö róum og róum sýknt
og heilagt og látum flest eins og
viö vitum ekki, aö okkur er ekki
sjálfrátt.
Viö sitjum áratugi á skólabekk
til þess aö veröa sem færust um
aö uppfylla þessar gerviþarfir og
aörar nýjar, sem munu koma til
siöar, viö stritum ævina á enda til
þess aö halda i viö aöra og deyj-
um aö lokum þeim drottnum okk-
ar, sem viö þekktum aldrei hverj-
ir voru. Þegar vel lætur, hefur
okkur tekist aö koma okkur upp
ýmis konar stööutáknum, gera
okkur til i augum annarra, hlaöa
okkur kastala úr gylltum leir. En
utan dyra stendur hamingjan og
lifsnautnin, þvi aö þeirra vegir
eru ööru varöaöir en gerviþörfun-
um.
Miklu er kostaö til. Sá hluti
mannkyns, sem fastast treöur
mylluna, er aö þurrausa orku-
lindir jaröarinnar og koma
málmforöa hennar I lóg, eyða
skógunum, sem eru lungu hnattar
okkar, og eitra umhverfiö,loft, lög
og svörö, svo aö lifinu heldur viö
tortimingu, þar sem verst er
komiö. Þeim hlutum jaröarbúa,
sem ekki hafa veriö boönir á
sjálft balliö, er haldiö viö efniö á
sinn hátt. Við hungurmörk, ofan
þeirra eöa neöan, gegna þeir þvi
hlutverki, er áöur til kom þrælun-
um á ekrunum: Aö fóöra sfna
herra eftir þvi til vinnst. En sam-
viska heimsins á hinn bóginn
friðuð meö því aö láta þar á móti
koma náöarmola, þegar milljónir
liggja f valnum.
Fast þeir sóttu sjóinn, var sagt
um Suöurnesjamenn. Þaö kostaði
sitt. Þaö kostar lika sitt aö sækja
gerviþarfasjóinn, og uppskeran
er hin margumtalaöa streita,
sjúkdómur okkar daga.
Allt ér þetta alkunna, þótt flest-
irláti sem ekkert sé, og þaö er fá-
titt aö fólk geri meövitaöa upp-
reisn gegn þessum lifsháttum
hins vestræna heims, en þeim
mun tföara, aö fólk brotni niður,
leggiáraribátiuppgjöf.flýi inni
þokuheim eiturlyfja til þess aö
farast þar.
Samt eru þess dæmi aö fólk
reyni aö hasla sér völl utan viö
hringiöu viöskiptaþjóöfélagsins,
sliti sig frá árunum á gervi-
þarfagaleiöunni og reyni aö
hverfa aö nýjum lifsháttum, sem
hvorki eru jafnfrekir á gæöi
jaröarinnar né mannlega heill og
lifsgæöakapphlaupiö mikla. Þaö
er einmitt frá einum sllkum hópi,
sem ætlunin er aö segja hér á
þessum siöum.
Skógarnes heitir staöur viö
Angermanelfi i Sviþjdö. Þar
hefur á siöustu árum risiö upp
nokkurs konar samvinnubyggö,
þar sem stefnt er aö sjálfs-
þurftarbúskap i megindráttum
óháðum lifsvenjum venjulegra
Svia. Stofnendur þessarar
byggöar keyptu þarna land á þrjú
hundruö þúsund sænskar krónur
áriö 1974, alls um tvö hundruö
hektara, sem voru mestan part
skóglendi. Siöan hefur verið bætt
við leigulandi, tuttugu og fimm
hektörum.
Það er kannski ofsagt, aö yfir-
völdum hafi verið heldur i nöp viö
þetta fólk, sem þarna settist aö,
en ótrú höföu þau aö minnsta
kosti á tiltæki þess. Land-
búnaðarnefnd héraösins var treg
i taumi, og bar þvi viö, aö Skógar-
nes væri tæpast nógu landmikið
til þess, aö f jölskylda gæti séö sér
þar farboröa. NU er þó svo komiö,
aö þar eru tiu fjölskyldur,
heimilismenn alls fjörutiu og
tveir, þar af tuttugu fullorönir, en
hitt börn og unglingar.
Akrar i Skógarnesi höföu legiö i
auöner þetta fólk kom þangaö, en
nú er svo komiö, aö þaö lifir að
langmestu leyti á þvi, sem jöröin
gefur af sér. BUið er aö rækta
fimmtán hektara aö nýju, og
nokkurn bústofn hefur fólkiö
eignast — geitur, nautgripi og
hesta. Þóer það ekki að öllu leyti
sjálfbjarga,oggeta þeir sem ekki
bera nægjanlegt Ur býtum viö bU-
skapinn, átölulaust ráöið sig i
vinnu aö vetrinum sér til tekju-
auka. En á döfinni er, aö koma
upp vefstofu og trésmiöaverk-
stæöi, auka ræktunina og reisa
vindmyllu til rafmagnsfram-
leiöslu.
Allir, sem I Skógarnesi bUa,
eiga landiö i sameiningu, og
fyrstu tvö árin var allt sameigin-
legt, búrekstur og fjárhagur. Þá
bjuggu einnig allir saman. Þetta
þótti ekki hentugt. Þess vegna
voru skipti gerö, og nú eru
heimilin orðin fimm. Eftir sem
áöur hjálpast samt allir aö viö
jarðræktina, enda er samhjálp og