Tíminn - 02.11.1980, Side 12

12
Sunnudagur 2. nóvember 1980
W7/>
// 7/A
/ // /:/
m
/ *ij( ifi
L ifí j h
i íí i >
A
Þorsteinn er heiöursborgari Vestmannaeyja.
Baldvin Þ. Kristjánsson:
Hér duga engin vettlingatök. Þorsteinn Þ. Vlglundsson forftar spari-
sjóðnum frá yfirvofandi vanda. Teikning eftir Haíldór Pétursson.
Hugleiðing kringum Blik
— Ársrit Vestmannaeyja
Hjónin Ingigerftur Jóhannesdóttir og Þorsteinn Þ. Viglundsson.
1. Þorsteinn
Oft og lengi og af mörgum til-
efnum er ég búinn að undrast
stórlega þrek og úthald Þorsteins
Þ. Viglundssonar fyrrum skóla-
stjóra, heiðursborgara Vest-
mannaeyja. Maður skyldi nú hafa
haldið aö eftir langan storma-
saman og óvenju margþættan
vinnudag, hlakkaði þessi vikingur
til þess að setjast I helgan stein á
hefö- og lögbundnum háttumálum
islenskra embættismanna. Fáir
heföu átt það betur skiliö en þessi
einstæði margra manna maki. En
það var nú eitthvaö annaö en þvi
væri aö heilsa, enda maðurinn
ekki þeirrar geröar aö una sér
eöa njóta tiðar meö hendur i
skauti.
Fyrir utan aldurinn, bættist viö
annaö og sérstæöara sem undir
venjulegum kringumstæöum
varöandi fólk almenntheföi átt aö
hafa áhrif i væröarátt, en þaö var
þegar alkunnar hamfarir náttúr-
unnar i Vestmannaeyjum hröktu
þau hjón, Ingigerði Jóhannsdótt-
ur og Þorstein, eins og aöra ,,upp
á land” og rótsleit svo marga. En
jafnvel ekki þaö dugöi til aö
„bremsa” Þorstein.
Ég get ekki vikiö aö mörgum
járnum Þorsteins Þ. Viglunds-
sonar i eldinum — veit m.a. ekki
hversu mörg þau eru eftir brott-
flutninginn úr Vestmannaeyjum
fyrir utan Byggðasafniö — en eitt
af þvi sem en nýtur eldmóðs hans
er timaritiö „BLIK” sem hann
hefur haldið úti frá árinu 1936 ná-
lega einn og óstuddur, nema af
elskaöri konu sinni, eins og i öllu
öðru eöa i hvorki meira né minna
en 44 ár með fárra ára óhjá-
kvæmilegum úrfellingum. Er
þessiútgáfa varla minna en þrek-
virki, ein út af fyrir sig, hvaö þá
þegar þess er gætt, aö lengstaf
var hún aöeins ein „tómstunda-
iöja” Þorsteins af mörgum til
viðbótar erilsömum skyldustörf-
um — fleirum en einu — aö
ógleymdri áratuga félags- og
stjórnmálabaráttu, ósjaldan
haröri og óvæginni þvi aldrei hef-
ur Þorsteinn veriö lamb aö leika
viö: sist þegar áhuga- og hug-
vegar. En menn eru nú heldur
ekki afburöamenn fyrir ekki
neitt!
2. u Blik"
Þegar ég nú glugga i tvo siöustu
árgangana í þessu „Arsriti Vest-
mannaeyja” — 1978 og 1980 — áé
ég að svo miklu meira er fyrir
stafni en viö veröur ráöiö til „um-
getningar”. Greinarnar, styttri
og lengri eru milli 50 og 60 aö tölu,
á um 500 bls. um hiö margvisleg-
asta efni, snertandi bæöi fortiö og
nútiö. Myndir fylgja fjölmargar.
Ekki get ég þó stillt mig um aö
vikja aö nokkru.
Fyrst skal þá nefna löng fram-
haldsgrein Þorsteins, sem hann
kallar „Bréf til vinar mins og
frænda”. Þessir sérstæðu þættir
hafa komiö út i allmörgum
siðustu árgöngum „Bliks” og eru
orönir meira en hálfgildings ævi-
saga sjálfs garpsins, Þorsteins:
raunar samtals heil allmyndarleg
bók — um 200 bls. I Bliki — efnis-
mikil og fjölþætt. Og ekki um aö
villast kjarna þessa máls, þvi
höfundi hefur stundum „orðiö þaö
á” hér og þar aö gefa „bréfun-
um” undirfyrirsagnir, sem vitna
glöggt i þessu máli: „Æviþáttur”
— „Tveir æviþættir” — „Lifs-
skoöun min, og svo trú og siögæöi
og sitthvaö fleira”, og „Æviþættir
og vangaveltur”. Eölilega veröur
hvergi komist nær manninum
Þorsteini Þ. Viglundssyni en hér i
þessum æviþáttum. Hann er ein-
lægur, opinskár og hreinskilinn —
allt að visu persónuleg stilein-
kenni hans, en hvergi sem hér.
Óhemju fróöleik um málefni og
mikinn fjölda manna er þarna aö
finna. Lætur Þorsteinn viöa vaöa
á súöum i hraöbyri atburöanna,
stórra og smárra og sá sem les
þessi „bréf” hans, þarf vissulega
ekki aö láta sér leiðast, svo eld-
fjörug og spennandi eru þau á
köflum. Og margs veröur lesand-
inn vísari sem bæöi gagn og
gaman er aö meötaka.
3. Hjónin
Viða I þessum ævisöguþáttum
Þorsteins skin fagurleg ást hans
og aðdáun á eiginkonunni, Ingi-
geröi Jóhannsdóttur:
„Þú hefur verið lifs mins ljós
langan ævidaginn...”
yrkir hann m.a. i gullbrúðkaups-
kvæöi til hennar — sannkölluð
ástarkvæöi.
Þá vil ég nefna annan fróölegan
framhaldsþátt úr „Bliki” „Sam-
vinnusamtökin i Vestmannaeyj-
um”auövitaö eftir Þorstein. Eru
þeir þættir i báöum siðustu heft-
unum, samtals 47 bls. Aður var þó
höf. búinn aö skrifa um sam-
vinnumál Eyjamanna i rit sitt,
enda tekur hann nú upp þráöinn
aö nýju meö þessum oröum: „1
Bliki 1974 og 1976 birtist saga 5
kaupfélaga i Vestmannaeyjum”.
Þarna má Þorsteinn sem viðar
trútt um tala, þvi sjálfur stóö
hann árum saman i fremstu vig-
linu. Og synd væri að segja aö
samvinnumenn i Eyjum hafi allt-
af siglt lygnan sjó i viðleitni sinni.
Þaö hefur sem sagt ekki ein-
vörbungu gefiö á bátinn á sjónum
kringum Eyjarnar, heldur einnig
á þurru landi i þeim!
Þorsteinn nefnir i þessari löngu
ritgerö sinni samtals 10 kaupfélög
sem liföu og dóu eftir atvikum i
hretviðrum llfsins. Mikill fengur
er aö þessari samvinnusögu hans
og seint held ég veröi skrifuö fjör-
legri og persónulegri saga sam-
vinnusamtaka, enda liföi höf.
sjálfuratburði og átök og má trú-
lega þakka þvi öðru fremur nær-
gengni hans.
Eftirminnileg eru lokaorö Þor-
steins, þessa harðgeröa og lifs-
reynda baráttumanns, þegar
hann á einum stað segir: „Orlög
og endalyktir Kaupfélags alþýöu
gengu nærri mér, ömuöu mér á
sál og sinni. Ég var þó rikari af
reynslu eftir á, en sú reynsla var
mér dýrkeypt þvi ég unni þessu
fyrirtæki enda hafði ég fórnað þvi
miklu starfi og gefið þvi nokkurn
hluta af sjálfum mér. Eilitið var
ég vitrari eftir. Það var allur
fengur minn af félagssamtökum
þessum og starfi minu fyrir góöan
málstaö”.
Ég man ekki eftir, aö Þorsteinn
Þ. Viglundsson hafi nokkurn tima
tekib sér I munn orö Grims Thom-
sen i kvæöi hans „A Glæsivöll-
um” en heffti sjálfsagt oft haft
ástæöu til i sambandi viö marga
viðureignina út af brennandi
áhugamálum sinum um dagana:.
„Kalinn á hjarta þaöan kom ég”.
Já, þær eru margar félags-
málasögurnar hans Þorsteins.
Hann hefur bjargaö fleiru fyrir
Vestmannaeyinga og þjóöina alla
heldur en gömlum og fágætum
minjagripum, þótt flestir séu
honum sennilega þakklátari fyrir
þaö en nokkuö annaö — sammælt-
ari.
Byggöasafnssaga Þorsteins Þ.
Vigiundssonar i Eyjumer fræg og
verður lengi munuö. En eitt er aö
safna munum og annað að segja
sögu þeirra. Hann hefur gert
hvort tveggja og varib til þess
ómældum tima, fyrir utan allt
annað. Og nú i næstsiöasta ár-
•gangi „Bliks” — 1978 — lætur
Þorsteinn sig ekki muna um aö
birta framhald af skráningu 989
gripa sem áöur hefur birst i tima-
ritinu. Nær þaö til 361 munar og
þekur 55 bls. — svo nú eru skráöir
munirorðnirsamtals 1350 aö tölu.

Fyrsta skóflustungan tekin af
byggingu Safnahúss i Vest-
mannaeyjum.
Bjallan úr happaskipinu
„Herjólfi”, sem þjónaði Vest-
mannaeyingum i hálft sautjánda
ár frá 1959 til 1976 — rekur lestina.
Er hér um mikinn og bráö-
skemmtilegan fróöleik að ræöa og
ekki höndum til kastaö. Þarna
glæöir Þorsteinn safnmunina
óforgengilegu lifi.
Þaö væri nú ekki aö furöa þótt
Þorsteinn — sem einmitt nú i dag
hefur lagt fyrsta ár niunda ára-
tugsins aö baki — byggist viö að
árgöngum „Bliks” hans færi senn
aö fækka. Til þess gæti bent sú
mikilsverða „Efnisskrá Bliks 136
— 1980” upp á 56 siöur i 36 efnis-
flokkum, sem er að finna i 34.
heftinu. — allt frá „Eldgosi I
Heimaey” niður i „Spaug og
spé”. Gefur þetta viöamikla og
nákvæma yfirlit timaritinu
ómetanlegt notkunargildi og
greiöir mönnum veg gegnum fjöl-
skrúðugan gróöur þess á umliön-
um áratugum.
Þrátt fyrir þennan hugsanlega
lokapunkt yröi ég samt ekkert
hissa þótt 35. árgangur „Bliks”
Þorsteins ætti eftir að sjá dagsins
ljós! Slikur er hann „engum
manni likur” til afreksverka eins
og segir i frægri sögu um annan
garp.
Ég get svo ómögulega stillt mig
um aö enda þessi orð min meö að
ég ætla talsvert málandi mynd af