Tíminn - 02.11.1980, Qupperneq 20

28
Sunnudagur 2. nóvember 1980
Gagnfræöaskóli Akureyrar var
stofnaöur meö lögum nr. 48, 19.
maf 1930 og var settur f fyrsta
sinn hinn 1. ntívember sama ár.
Fyrsti skdlastjóri var Sigfús Hall-
dórs frá Höfnum, sem gagngert
haföi flutst frá Vesturheimil fyrir
hvatningu Jónasar Jónssonar frá
Hriflu til aö taka viö þessum
starfa.
Skólinn var fyrstu árin til hilsa í
Lundargötu 12, i náinni samvinnu
ogsambýli viö Iönskóla Akureyr-
ar. Þtítt undarlegt megi viröast
var hinum nýja gagnfræöaskóla
fálega tekiö af sumum. Þó átti
skólinn hauka i horni og er á eng-
an hallaö i þvi sambandi þó séu
nefnd nöfn þeirra Halldórs Friö-
jónssonar ritstjóra og tónskálds-
ins ágæta Askels Snorrasonar.
Bæjarstjórn Akureyrar var þá og
harla tómlát um velferö stofn-
unarinnar en minna má þó á, aö
þá voru erfiöir timar á Islandi.
Fyrstu kennslutækin voru keypt
haustiö 1930, en þau voru: hnatt-
líkan, 2 kort af Evrópu og 1 af
hverri hinna heimsálfanna.
Eins og að framan er sagt var
Gagnfræöaskóli Akureyrar fyrstu
árin i' húsnæöi Iönskólans I
Lundargötu 12 þannig aö Gagn-
fræöaskóli Akureyrar starfaöi aö
deginum, en Iönskóli Akureyrar
var kvöldskóli. Kennslustofur
voru tvær fyrstu fjögur árin.
Þarna voru höfuöstöövar skólans
og meginheimkynni þar til
draumurinn um eigiö húsnæöi
rættist og skólinn fluttist i þaö
haustiö 1943,eöa 13 skólaár alls.
Um miöjan þriöja áratug
aldarinnar haföi nemendum
fækkaö mjög en eftir þaö varö
vart við greinilega fjölgun nem-
enda sem geröi nauösynlegt aö
afla viöbótarhúsnæöis og um
skeiö var skólinn samtlmis til
húsa á 3 stööum i bænum. Auk
Lundargötu 12 var kennt i Gránu-
félagsgötu 9, sem skólinn siöar
keypti („Verslunarmannafélags-
húsiö’) og fimleikar voru kenndir
i samkomusalnum i Skjaldborg,
Hafnarstræti 67 (nú Prentsmiðja
Bjöms Jónssonar) og einnig áöur
i leikfimishúsi Menntaskólans á
Akureyri.
Þorsteinn M. Jónsson vann af
kappi að húsbyggingarmáli skól-
ans og fékk ýmsa menn til liös viö
hana. Var þó róðurinn þungur og
þótti sumum sem hægt miöaöi,
einkum þó Þorsteini sjálfum, sem
brá á þaö snjallræöi aö fara sjálf-
ur í bæjarstjórn til aö hrinda mál-
inu i framkvæmd. Hann var kjör-
inn bæjarfulltrúi árið 1942 og
komst þá fyrst verulegur skriður
ámáliö er hann fékk meiri hluta
bæjarstjórnar til aö samþykkja
aö hafist yröi handa viö aö reisa
skólahiís. Einnig naut Þorsteinn
stuðnings Jónasar frá Hriflu,
fomvinar sins og samherja.
Húsameistara rikisins var faliö
að undirbúa bygginguna og valdi
hann skólahúsinu staö. Vegna
frábærrarelju ogákafa Þorsteins
var verkinu hrundiö af stokkum
og hófst byggingarvinna I júlí-
mánuöi 1942 og hélt áfram sum-
arið 1943, og uröu þá meiri háttar
timamót i sögu skólans. Haustiö
1944 var allt húsiö tekiö i notkun
en endanlegum frágangi utan-
dyra lauk sumariö 1946. Var þá
húsiöeitt hiöstærsta og best búna
sinnar tegundar áöllulandinu. Aö
svo vel skyldi til takast sem raun
bervitni ermest og best aöþakka
frábærri atorku og ósérhlifni Þor-
steins M. Jtínssonar auk for-
manns byggingarnefndar og
skólanefndar Guömundar Guö-
laugssonar.
Þótt ýmsir teldu aö húsnæöis-
þörf skólans væri fullnægt um
langa framtiö reyndi Þorsteinn
M. Jónsson aö gera sér grein fyrir
þróun mála og þóttist hann sjá aö
um verulega fjölgun nemenda
yröi aö ræöa á næstu árum og þvl
ekki vanþörf á aö huga strax aö
byggingu viöbótarhúsnæöis. Af
ýmsum orsökum miöaði fram-
kvæmdum hægt og var látiö
nægja aö byggja 1 stofulengd
sunnan viö skólahúsiö og aöeins
neðstu hæöina. Loks var lokiö viö
bygginguna árin 1956-58.
Menn sáu brátt aö nauösynlegt
reyndist aö stækka skólann, þar
eö nemendafjöldi óx ár frá ári og
aöstaöa til kennslu og félags-
starfs versnaöi aö sama skapi og
þurfti aö gri'pa til gamals ráös, aö
fá leiguhúsnæöi nú I HUsmæöra-
sktílanum. Enn var þungt fyrir
fæti en nú sem fyrr naut skólinn
góös leiötoga. Meö frábærri elju-
semi og dugnaði tókst Jóhanni
Fri'mann aö þoka málinu af staö
Sigfús Halldórs frá Höfnum.
svo aö framkvæmdir hófust viö
nýbyggingu skólans i ágúst-
mánuöi 1962. 1 þessum nýja
áfanga skyldi vera auk almennra
kennslustofa, ný kennarastofa og
skrifstofuhúsnæöi skólans, eölis-
fræöistofa, íbúö húsvaröar og
langþráður, stór samkomusalur.
Þrátt fyrir þessa miklu stækk-
un húsnæöisins rak aö þvl, aö
vaxandi nemendafjöldi sprengdi
þaö utan af sér, og varö enn aö
leita leigurýmis annars staöar,
svo sem i Húsmæöraskólanum,
Iönskólanum, Iþróttahúsinu og
skátaheimilinu Hvammi. Nem-
endur uröu flestir skólaáriö
1971/1972, en þá voru I skólanum
846 nemendur i 32 deildum.
Hin siöari ár hefur nemendum
fækkaö vegna stækkunar og f jölg-
Þorsteinn M. Jónsson
Skiöastööum. Míkil þátttaka var
jafnan I feröum þessum. En
sumarið 1944 keypti Gagnfræöa-
skóli Akureyrar ásamt Iönskóla
Akureyrar hermannaskála, og
var hann fluttur upp í Hllöarfjall.
Skáli þessi, sem hlaut nafnið As-
garöur var síöan notaöur sem
fjallaskáli til gistingar nemend-
um Gagnfræöaskóla Akureyrar I
skíöaferöum þeirra á hverjum
vetri til ársins 1953, en þá var
hann oröinn mjög úr sér genginn
og hefði þurft mikillar viögeröar
viö svo aö hann var þá seldur.
Næstu ár eöa þar til Skffiahótelið I
Hliöarfjalli tók til starfa, voru aö-
eins famar dagsferöir árlega til
útivistar og skiöaferöa, ýmist i
fjalllendiö vestan Akureyrar
ellegar I Vaölaheiöi, og hefur sá
Jóhann Frimann
M.a. má þar nefna veglegan ára-
mótadansleik á nýársnótt og hina
árlegu árshátiö skólans sem er i
raunsameiginlegsamkoma nem-
enda og kennara.
Að lokum skal þess getiö aö
hugariþróttirnar skák og bridge
hafa lengst af veriö mikiö
stundaðar. Málfundahald hefir
lengi veriö nokkurt, svo og útgáfa
skólablaöa svo sem Neista og
Frosta.
Skólahaldið
Eins og áöur er getiö var Gagn-
fræöasktíli Akureyrar settur i
fyrsta sinn hinn 1. nóvember 1930
og voru þá reglulegir nemendur I
skólanum 46. Einnig var haldiö
kvöldnámskeiö fyrir þá nem-
Sverrir Pálsson
öörum tlma á skólaárinu. Grunn-
skólapróf var haldið viö Gagn-
fræðaskóla Akureyrar í fyrsta
sinn áriö 1977 og hefur veriö
þreytt hér I fjögur skipti alls, meö
ágætum árangri.
Framhaldsdeildum var hrundið
af staö hér viö skólann haustiö
1969 og hafa þær starfað óslitiö
slðan. Fyrstu deildirnar voru á
viöskipta- og tæknisviöi.
Hjúkrunar- og uppeldissviö tóku
einnig til starfa haustiö 1970 og
voru þá tveggja ára námsbrautir.
Tæknisviðið var lagt niöur áriö
1973 vegna ónógrar þátttöku.
Haustið 1976 var viöskiptasviöi
breytt með lögum og leiddi nú til
almenns verslunarprófs eftir 2ja
1930 1980
Gagnfræð 50 askóli Akureyrar ára
unar annarra skóla i bænum,
enda má nú heita aö sktílinn sé
sjálfum sér ntígur um húsnæöi.
Heimilisfræði er þó enn kennd I
húsi HUsstjórnarskólans og ein
bekkjardeilder vistuöhluta dags-
ins i leiguhúsnæði I félagsheimili
Einingar.
Starfslið
í upphafi voru fastráðnir
starfsmenn Gagnfræöaskóla
Akureyrar aöeins 2, þ.e. skóla-
stjóri og einn fastakennari en frá
upphafi hafa starfaö um 250
kennarar viö skólann. NU starfa
þar um 70 manns, kennarar og
annað starfsliö.
Jafnan hefur gengiö vel aö fá
starfsliö aö skólanum og menn
hafa gjarnan oröiö þar rótfastir,
enda um helmingur nUverandi
kennara gamlir nemendur skól-
ans.
Félagslíf neirenda
Félagslif nemenda Gagnfræöa-
skóla Akureyrar hefur lengst af
staöiö meö blóma,aö vlsu mis-
jafnlega fjörmikiö frá ári til árs,
en alltaf meö allföstu sniöi. Skóla-
stjtírar hafa stutt þessa starfsemi
ötullega og kennarar hafa veriö
ileiöbeinendur og hjálparhellur
nemenda I félagsmálum þeirra.
Nemendasamband Gagnfræöa-
skóla Akureyrar var stofnaö
haustiö 1935 og starfaði þaö oft af
miklu fjöri fyrstu árin.
Sklöaferöir hafa alla tiö veriö
stundaöarog fyrstu árin var fariö
á Glerárdal og þá gist eina nótt I
skála Sklöafélags Akureyrar,
siöur haldist æ siöan. Nú fara 9.
bekkingar í tveggja daga ferð á
vetri hverjum, auk tilfallandi úti-
vistar, ef gott er veöur.
Vorferðir nemenda (gagn-
fræöinga) aö loknum prófum hóf-
ust vorið 1942 meö ferö heim aö
Hólum I Hjaltadal. Upp frá þvl
fóru gagnfræöingar I nokkurra
daga feröalag á hverju vori I
fylgd meö nokkrum kennara
sinna. Siöan hafa skólaferöalög
verið árviss og fimm sinnum hef-
ur verið farið til annarra landa.
Nemendur Gagnfræöaskóla
Akureyrar hafa jafnan verið
skóla sfnum til hins mesta sóma. 1
þessum ferðum hefur nemendum
og kennurum gefist gott tækifæri
til nánari kynna og oft voru bund-
in þar vináttubönd sem haldist
hafa æ slöan.
Iþróttir hafa alla tlö skipaö stór-
an sess í skólalifinu og margt
ágætra Iþróttamanna veriö I hópi
nemenda. Nokkrir þeirra hafa
komist i' landslið I hinum ýmsu
Iþróttagreinum. Ekki mun á
neinn hallaö þtítt nöfn Haralds M.
Sigurössonar og Þórhöllu Þor-
steinsdóttur séu nefnd I þvi sam-
bandi.
Leiklist og tónlist hafa og veriö
mikill og ánægjulegur þáttur I
félagslifi nemenda og mikill
menningarauki.
Einn er sá þáttur í félagsllfi
skólans sem vert er aö minnast
sérstaklega en þaö er dansleikja-
hald I skólanum. Til und-
antekninga má telja aö skóli haldi
uppi svo fjölbreyttu og reglulegu
dansleikjahaldi I samkeppni viö
hina almennu skemmtistaöi.
endur, sem eigi áttu þess kost aö
sækja sktíla aö degi til.
I upphafi var Gagnfræöaskóli
Akureyrar tveggja ára sktíli og
var svo fyrstu fjögur árin. Arin
1934-1949 var námstimi til gagn-
fræöaprtífs 3 ár en frá 1950-1977 4
ár.
Haustiö 1948 tóku til starfa
verknámsdeildir þar sem aukin
áhersla var lögö á verkmenntun
og þjálfun. Siöan veröur ekki
breyting á hinu almenna gagn-
fræöanámi fyrr en 1970, aö komiö
var á fót verslunardeildum i 3. og
4. bekk. Er framhaldsdeildir
komu til sögunnar 1969, bættist 5.
námsáriö viö en nú getur sam-
felldur og eölilegur námstimi
lengstur oröiö 6 ár, 3f grunnskóla
og 3 I framhaldsskóla.
Skipan gagnfræöanáms hélst
óbreytt allt til þess að gagnfræöa-
próf var siöast þreytt árið 1977 og
lauk þar með einum merkasta
þætti íslenskrar skólasögu á 20.
öld. Skólinn útskrifaöi 2803gagn-
fræöinga en alls eru nemendumir
orönir 7210 á þessu hálfrar aldar
tlmabili.
Landspróf miðskóla var upp
tekiö viö Gagnfræöasktíla Akur-
eyrar samkvæmt fræöslulögum
frá 1946áriö 1950og þaö ár þreytti
prófiö einn nemandi og stóöst þaö
meö prýöi. Sföan störfuöu lands-
prófsdeildir allt til þess tlma aö
landsDrófið rann saman viö gagn-
fræðaprófiö árið 1974 en var
slöast háö áriö 1976. Nú tekur viö
samræmt grunnskólapróf meö
lögum frá árinu 1974. Þaö er tekiö
I færri greinum, nær til allra
nemenda 9. árgangsins (9. bekk-
ur= gamli 3. bekkur) og er tekiö á
ára nám og sérhæfös verslunar-
prófs eftir 3ja ára nám. Eftir sér-
hæft verslunarpróf geta nem-
endur tekiö stúdentspróf frá
mennta- eöa fjölbrautasktíla eftir
eins árs viöbótamám.
Af heilsugæslubraut ( heil-
brigöissviði) voru fyrstu sjúkra-
liðarnir útskrifaöir I febrúar 1979
i samvinnu viö Fjóröungssjúkra-
húsið og annar hópur I mars 1980
eöa alls 27 sjúkraliöar. Nú eru 28
nemendur I si"öasta námsáfanga
ogmunu útskrifast á þessu skóla-
ári. Óhætt mun aö fullyröa aö
einn mesti sigur Gagnfræöaskóla
Akureyrar á 50 árum var annars
vegar brautskráning fyrstu
sjúkraliöanna meö fullum starfs-
réttindum og hins vegar fyrstu
nemendanna meö almennu
verslunarprófi 1978 og sérhæföu
verslunarprófi 1979.
Hvort tveggja markar tfmamtít
i sögu sktílans og gamlir draumar
rættust.
Sigfús Halldórs frá
Höfnum, skólastjóri
1930-1935.
Sigfús Halldtírs var fyrsti
skólastjóri Gagnfræöaskóla
Akureyrar árin 1930-1935. Hann
fæddist 27. desember 1891 á Þing-
eyrum I Sveinsstaðahreppi I A-
Húnavatnssýslu. Stúdent varð
hann frá Menntaskólanum I
Reykjavlk 1913 og sigldi slöan til
náms í Kaupmannahöfii og út-
skrifaöist 1918 meö prófi I skóg-
ræktarfræöum. Hann starfaöi I
Austurlöndum fjær fyrir danska
Austur-Indfafélagiö á árunum