Fréttablaðið - 05.10.2007, Blaðsíða 26

Verkamannabústaðir, eða öðru nafni félagslegar íbúðir, leystu
á árum áður úr húsnæðisvanda
mikils fjölda fólks og tryggðu
mörgum láglaunafjölskyldum við-
unandi húsnæði. Félagslega hús-
næðiskerfið, eins og það var oft
kallað, var að mörgu leyti gott en
ríki og sveitarfélög hefðu mátt
leggja í það meira fjármagn en þau
gerðu. Á hverju ári voru tugir og
hundruð fjölskyldna sem ekki
fengu neina lausn á húsnæðisvanda
sínum. Nú er löngu búið að leggja
þetta kerfi niður og annað fyrir-
komulag tekið upp. Að sögn þáver-
andi stjórnvalda átti þetta nýja
kerfi að leysa allan húsnæðisvanda
láglaunafólks. Því miður sýnir
reynslan allt aðra niðurstöðu því
húsnæðisvandinn eykst með hverju
árinu sem líður.
Þá, eins og nú, voru dagvinnu-
laun verkafólks það vesældarleg að
þau dugðu varla fyrir eðlilegri
framfærslu einstaklings og von-
laust að reyna að framfleyta fjöl-
skyldu á svo lágum launum, nema
viðkomandi hefði ódýra íbúð til að
búa í.
Frá lokum seinni heimsstyrjald-
ar og fram undir síðustu aldamót
var það skortur á íbúðarhúsnæði,
sérstaklega hér á höfuðborgar-
svæðinu, sem hækkaði leiguverð
upp úr öllu valdi. Það var því varla
á færi láglaunafólks að leigja sér
almennilega íbúð, enda bjuggu fjöl-
margar barnafjölskyldur í hálf-
ónýtum bröggum frá stríðsárunum.
Á þessu er engin breyting. Að vísu
eru braggahverfin horfin en sami
húsnæðisvandinn ríkir enn þá
meðal láglaunafólks. En nú er orsök
hans ekki húsnæðisskortur heldur
græðgi fjármagnseigenda, bygg-
ingafyrirtækja og leigusala, sem
halda sölu- og
leiguverði íbúða í
hæstu hæðum.
Þetta okur kemur í
veg fyrir að þús-
undir fjölskyldna
geti lifað eðlilegu
lífi en talið er að á
höfuðborgarsvæð-
inu vanti hátt í
3.000 ódýrar
félagslegar íbúðir til að fullnægja
eðlilegri eftirspurn láglaunafólks
eftir húsnæði.
Því miður eru launataxtar stétt-
arfélaga innan Starfsgreinasam-
bands Íslands almennt svo lágir að
það er varla fræðilegur möguleiki
fyrir fólk í þeim félögum að eignast
eigin íbúð nema með því að bæði
hjónin vinni úti í fullu starfi, jafnt á
virkum dögum sem helgum. Sama
gildir um leigumarkaðinn, þar er
húsaleiga svo há að lágmarks dag-
vinnulaun, sem eru kr. 125.000 á
mánuði, duga ekki einu sinni fyrir
leigu á þriggja til fjögurra her-
bergja íbúð. Þetta verður að laga og
til þess þurfa lágmarkslaun að
hækka verulega. Og einnig þurfa
skattleysismörk að hækka. Hefðu
þau fylgt launaþróun í landinu frá
1989 væru þau í dag hátt í kr.
140.000 á mánuði. Þó er brýnast af
öllu að ríki og sveitarfélög niður-
greiði húsaleigu fyrir láglaunafólk
og/eða stórauki byggingar á ódýru
félagslegu húsnæði.
Það er ekki nóg að vera með
fögur orð fyrir kosningar, það þarf
líka að standa við þau að kosning-
um loknum. Hálaunafólkið í land-
inu hefur fengið sínar kauphækk-
anir ásamt skattalækkunum, nú er
komið að fólkinu sem er í fram-
leiðslu- og þjónustustörfunum sem
gert er að lifa á launatöxtum sem
eru langt undir því að geta talist líf-
vænlegir.
Höfundur er fyrrverandi formað-
ur verkalýðsfélagsins Hlífar.
Húsnæðisekla
Ekki alls fyrir löngu hafði ungt par samband við mig og bað mig að gefa sig
saman í hjónaband. Athöfnin átti að fara fram
í Fríkirkjunni en ég var beðinn að sleppa
guðsorðinu þar þau töldu sig ekki trúuð að
hætti kirkjunnar. Ég var vissulega viljugur
til en þar sem ég var á leið burt þá vísaði ég á
Jóhann Björnsson hjá Siðmennt. Félagið er málsvari
mannúðarstefnu og frjálsrar hugsunar.
En í kjölfar þessarar athafnar hef ég heyrt af
óánægjuröddum meðal þeirra kristnu sem telja sig
hafa höndlað hina réttu trú.
Þeir virðast telja að siðrænn húmanismi sé helsti
óvinur Krists í okkar samfélagi. Ógnin virðist felast
í því að siðrænn húmanismi býður upp á heildræna
sýn á lífið og tilveruna en er þó guðlaus. Hinum
rétttrúuðu finnst að kirkjubyggingin hafi verið
vanhelguð. Þeim finnst húmanistar vera ósamkvæm-
ir sjálfum sér þó svo að parið hafi valið staðinn en
ekki siðmenntarmenn.
Manngildi, réttlæti og frelsi eru einmitt grunn-
gildin í boðskap siðræns húmanisma. Þeir hafa víða
verið brautryðjendur á sviði mannréttinda. Í
boðskap þeirra um frelsi er átt við frelsi mannsand-
ans undan ýmsum þeim höftum og fjötrum sem
meðal annars trúarbrögð hafa skapað. Þar má nefna
kenninguna um erfðasynd og syndugt eðli mannsins.
Gagnrýni húmanista á synda- og sektarboðskap
kirkjunnar á fullan rétt á sér.
Kirkjustofnunin hefur lengi verið sek um að
brjóta sjálfsmynd mannsins niður með slíkri boðun
og þannig leitast við að gera almenning sér undir-
gefinn og auðsveipan.
Jesús Kristur boðar hið gagnstæða. Hann reisir
upp þá niðurbeygðu og gerir heila og mynduga þá
sem á vegi hans verða.
Hinir rétttrúuðu finna húmanistum einnig það til
foráttu að þeir byggja ekki lífsskoðun sína á
bókstafslegri tilvísun í yfirnáttúruleg furðuverk,
skáldskap og myndlíkingar, sem finna má í ævaforn-
um trúarritum. Í stað þess reyna húmanistar að
nálgast okkur út frá upplýstri heimsmynd nútímans
og reyna að efla okkar eigin sjálfsmynd.
En viti menn, þetta er nákvæmlega það sem
Jesús Kristur leitaðist við að gera! Kristur
setti einmitt manngildið ofar trúarlögmál-
inu. Jesús leitaðist við að losa sitt samtíma-
fólk undan þeim fjötrum sem þröngsýni og
trúarstofnanir hans tíma heftu menn í.
Vanhelgast kirkjubygging við það að
mannúðarsamtök hafa not af henni? Nei, það
er fáránleg og í raun ókristileg hugsun.
Hér hafa húmanistar sýnt meiri víðsýni
og þroska en gagnrýnendur þeirra.
Mannúðarfullir húmanistar eru velkomnir í
Fríkirkjuna með athafnir sínar. Og það er ekki til
þess að við getum þá reynt að snúa þeim til guðstrú-
ar – heldur vegna mennsku þeirra og fagurra
hugsjóna. Ég tel að Siðmennt eigi fullan rétt á að
vera skráð sem lífsskoðunarfélag og fái að njóta
sömu réttinda og trúfélög hér á landi.
Helsti óvinur Krists er alls ekki mannúðar- og
frelsisboðun húmanista. Helsti óvinur Krists í dag er
bölið, grimmdin, ranglætið, ójöfnuðurinn, kúgunin
og trúarofstækið í heiminum.
Það felst í því kaldhæðni að ríkislaunaðir prestar
þjóðkirkjunnar skuli agnúast út í það að mannúðar-
samtök hafi afnot af Fríkirkjunni. Prestar þjóð/
ríkiskirkjunnar eru ríkisstarfsmenn þótt þeir eigi
erfitt með að viðurkenna það. Þannig eru launamenn
hins veraldlega valds leiðandi í helgidómi Guðs sem
á ekki að lúta neinu veraldlegu valdi. Í hugum
flestra kristinna manna er hér um hrópandi mótsögn
að ræða. Spennan milli veraldlega valdsins og
kirkjulega valdsins gengur í gegnum alla kirkjusög-
una. Samruni þessara tveggja andstæðna hefur
yfirleitt valdið miklum skaða, böli og vanhelgun.
Þegar kirkjunnar menn í sjálfsupphafningu og
vandlætingu draga aðra í dilka og útiloka. Þegar
kirkjunnar menn reisa múra aðgreiningar í nafni
trúarstofnunarinnar einmitt þar sem sjálfur Kristur
vill skapa friðareiningu. Kristur leitast við að
sameina alla í kærleika. Hann er hafinn yfir alla
flokkadrætti kirkjustofnana, lífsskoðana eða
trúarbragða.
Höfundur er prestur og forstöðumaður
Fríkirkjunnar í Reykjavík.
Eru húmanistar óvinir Krists?
Þingkosningar fóru fram í Úkra-ínu 30. september sl. Ég tók þar
þátt í alþjóðlegu kosningaeftirliti
sem fulltrúi Íslandsdeildar NATO-
þingsins, nokkrum dögum áður en
NATO-þingið sem nú stendur yfir
var sett í Reykjavík. Nefnd NATO-
þingsins um borgaralegt öryggi
stóð fyrir þátttöku þingmanna
NATO-ríkjanna í kosningaeftirlit-
inu og er það liður í stuðningi
NATO-þingsins við lýðræðisupp-
byggingu í ríkjum Austur-Evrópu.
Lýðræði á sér ekki langa sögu í
Úkraínu. Margir minnast appels-
ínugulu byltingarinnar í lok árs
2004, en í kjölfar hennar voru
fyrstu lýðræðislegu þingkosning-
arnar haldnar þar í landi, 26. mars
2006. Úkraína hefur gengið í gegn-
um miklar stjórnmálalegar og
efnahagslegar þrengingar síðan
landið hlaut sjálfstæði eftir fall
Sovétríkjanna. Kveikjan að appels-
ínugulu byltingunni var mótmæli
gegn óheiðarlegum forsetakosn-
ingum í landinu árið 2004. Mót-
mælin gerðu það að verkum að for-
setakosningarnar voru endurteknar
26. desember sama ár, og hetja
appelsínugulu byltingarinnar, Vikt-
or Jústsjenkó, var kjörinn forseti.
Frá því að Jústsjenkó tók við
völdum hefur verið unnið að end-
urbótum á stjórnarskrá landsins
og voru þingkosningar vorið 2006 í
samræmi við endurbætur á henni
sem tóku gildi í janúar 2006. Með
breytingum á stjórnarskránni
hefur forsetaræði vikið fyrir auknu
þingræði þannig að þing og ríkis-
stjórn eru mun minna háð forseta-
valdinu en áður. Eftir sem áður
hefur mikil samkeppni ríkt milli
forseta og þings annars vegar og
forseta og ríkisstjórnar hins vegar.
Núverandi
forseti lands-
ins, Viktor
Jústsjenkó,
og fyrrver-
andi forseti
og fráfarandi
forsætisráð-
herra, Viktor
Janúkóvítsj,
hafa þar
helst bitist
um völdin.
Eftir harðar
deilur, vegna
túlkunar á stjórnarskrárákvæðum
um starfshætti þingsins, leysti for-
setinn upp þingið 2. apríl sl. og boð-
aði til kosninga sem fram fóru á
sunnudaginn var.
Önnur vandamál hafa einnig
endurspeglað stjórnarkreppuna í
landinu, svo sem hótanir um að
leysa upp yfirkjörstjórn, takmark-
að fé til að halda kosningarnar, um
að forsetakosningar verði knúnar
fram, stjórnlagadómstóllinn gerð-
ur óstarfhæfur, o.s.frv. Jafnvel nú
eftir þingkosningarnar eru uppi
efasemdir í landinu um lögmæti
þeirra, og svo gæti farið að fyrr-
nefndur stjórnlagadómstóll
úrskurði um lögmæti kosninganna
áður en langt um líður.
Einnig óttast menn að úrslitin í
kosningunum muni valda óróa þar
sem flokkar forsetans Viktors
Jústsjenkós og Júlíu Tímósjenkó
hafa sameiginlega naumt forskot á
flokk Viktors Janúkóvítsj, en báðar
fylkingarnar hafa lýst yfir sigri.
Stjórnmálakerfið í Úkraínu er
plagað af óskýrum leikreglum,
spillingu og óheiðarleika, og óvæg-
inni, persónulegri samkeppni um
völd og hagsmuni. Því er sérstak-
lega mikilvægt að huga að leikregl-
um lýðræðisins þegar þingkosn-
ingar eru haldnar. Með því getur
ný ríkisstjórn fengið hreint borð.
Með góðri þátttöku í kosningunum
nú má segja að almenningur í Úkr-
aínu hafi sent þau skilaboð til úkra-
ínskra stjórnmálamanna að þeir
fari eftir reglunum í stað þess að
fara með reglurnar að eigin henti-
semi.
Einn af hornsteinum lýðræðis er
að kosningar fari fram með sann-
gjörnum og eðlilegum hætti. Ef
borgararnir geta ekki treyst gangi
kosninga og niðurstöðum þeirra er
lýðræðið fótum troðið. Þrettán
þingmenn voru í eftirlitsnefndinni
frá NATO-þinginu, enn fleiri frá
ÖSE-þinginu og fjölmargir eftir-
litsaðilar frá Evrópuráðinu og
öðrum alþjóðastofnunum. Alls voru
yfir 700 erlendir kosningaeftirlits-
menn við störf í kosningunum sl.
sunnudag.
Fyrir kosningarnar í Úkraínu
var haldinn fundur með fulltrúum
stjórnvalda og stjórnarandstöðu,
með fulltrúum fjölmiðla og mann-
réttindasamtaka. Var meðal ann-
ars farið fram á skýringar á
athugasemdum um vinnubrögð
stjórnvalda í aðdraganda kosning-
anna. Við framkvæmd kosning-
anna kom í ljós allnokkur óná-
kvæmni í kjörskrám og ýmsar
aðrar misfellur, en að öðru leyti
var Úkraínumönnum hælt fyrir
uppbyggilega og faglega fram-
kvæmd þingkosninganna.
Kosningar voru þær fyrstu þar
sem Íslandsdeild NATO-þingsins
tekur þátt í að sinna kosningaeftir-
liti. Er þetta liður í auknu framlagi
þess til uppbyggingar- og friðar-
starfs. Einnig er þetta ein margra
vísbendinga um mikilvægi þess að
Alþingi leggi sitt af mörkum þegar
kemur að lýðræðisþróun og virð-
ingu fyrir mannréttindum í ein-
stökum ríkjum Austur-Evrópu.
Höfundur er alþingismaður og á
sæti í nefnd NATO-þingsins um
borgaralegt öryggi.
Stuðningur við lýðræðis-
uppbyggingu Austur-Evrópu
www.vitusbering.dk
NÁM Í DANMÖRKU
Í boði er:

Á ensku og dönsku
• Byggingafræði
• Byggingaiðnfræði
• Markaðshagfræði
Á ensku
• Framleiðslutæknifræði
• Útflutningstæknifræði
Á dönsku
• Véltækni
• Véltæknifræði
• Landmælingar
• Tölvutæknifræði
• Aðgangsnámskeið
• Byggingatæknifræði

Hjá VITUS BERING í Horsens
bjóðum við upp á margvíslega
menntun.
Fulltrúi skólans Johan Eli Ellendersen,
verður í Reykjavík á biluni
5. - 13. október 2007.
Þeir sem hafa áhuga geta haft
samband við Johan Eli Ellendersen,
með því að hringja beint í Johan í
síma í 845 8715.
UNIVERSITY COLLEGE
VITUS BERING DENMARK
CHR. M. ØSTERGAARDS VEJ 4
DK-8700 HORSENS
TEL. +45 7625 5000
FAX: +45 7625 5803
CVU@VITUSBERING.DK
Vitus Bering Danmark verður VIA University College. Í janúar 2008 tekur til
starfa nýr háskóli VIA University College á Jótlandi í Danmörku. VIA University
College verður til við sameiningu Jysk Center for Videregående Uddannelse,
cvu vita, Vitus Bering Danmark, CVU Midt-Vest og CVU alpha en þessi menn-
tun er skilgreind í danska menntakerfinu sem ”de mellemlange videregående
uddannelser”. Markmið sameiningar er að geta boðið betri menntun en áður.
Nánari upplýsingar má lesa á www.viauc.dk
V I T U S B E R I N G D E N M A R K
U N I V E R S I T Y C O L L E G E