Fréttablaðið - 10.10.2007, Blaðsíða 10

Fyrsti áþreifanlegi
árangurinn í fjóra mánuði náðist í
stjórnarmyndunarviðræðum í
Belgíu í gær þegar meirihluta-
flokkarnir, kristilegir demókratar
og frjálslyndir, komu sér saman
um harðari stefnu varðandi
hælisleitendur og efnahagslegar
takmarkanir.
120 dagar eru frá kosningum og
hefur viðvarandi pattstaða milli
hollenskumælandi Flæmingja og
frönskumælandi Vallóna valdið
ótta um að til klofnings Belgíu
gæti komið.
Enn á þó eftir að greiða úr helsta
deilumálinu sem snýr að aukinni
sjálfstjórn málasvæðanna.
Árangur í við-
ræðum í Belgíu
Víðtækar umhverf-
isbreytingar sem rekja má til
breytinga á loftslagi hafa raskað
fæðuvef sjófugla í Norðurhöfum.
Síðustu ár hefur fuglum í sjófugla-
byggðum fækkað og margir stofn-
ar eiga erfitt með að koma ungum
á legg. Ótvíræðar en flóknar breyt-
ingar á vistkerfi sjávar kalla á að
þáttum sem hafa áhrif á sjófugla
verði stjórnað betur. Á það jafnt
við um fiskveiðar í atvinnuskyni,
olíu- og eiturefnamengun og nytj-
ar á sjófuglum.
Þetta er meginniðurstaða hóps
sérfræðinga frá Íslandi, Græn-
landi, Færeyjum, Danmörku, Sví-
þjóð og Noregi í vistfræði sjófugla,
haffræði og auðlindum sjávar.
Sérfræðingahópurinn kom
saman í Þórshöfn í lok september.
Sérstökum áhyggjum var lýst yfir
nýlegum breytingum sem hafa átt
sér stað á sunnanverðu svæðinu,
frá Íslandi til Norðursjávar. Loft-
lagsbreytingar hafa snert lykilteg-
undir í vistkerfi sjávar og er smá-
vaxna krabbadýrið rauðáta ein
slíkra lykiltegunda í hafinu. Rauð-
átuna er nú að finna norðar en
hingað til en hún er nær horfin úr
syðri hlutum NA-Atlantshafs þar
sem sjófuglar eru í vanda en við-
varandi ástand getur valdið hruni í
stofnum þegar til lengri tíma er
litið. Sérfræðingarnir telja breyt-
ingarnar af völdum ýmissa sam-
verkandi þátta, bæði náttúrulegra
sveiflna í loftslagi og fyrir áhrif
frá manninum.
Skortur veldur afkomubresti
„Við erum í kapp-
hlaupi við tímann enda stutt þar til
fer að snjóa á þessu svæði,“ segir
Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson,
doktor í fornleifafræði, sem nú
grefur af kappi upp fornminjar á
jörðinni Tröð við Bolungarvík þar
sem snjóflóðavarnargarður á að
rísa innan skamms.
Ekki verður hægt að byrja á
byggingu garðsins, sem áætlað er
að verði rúmlega 700 metra lang-
ur og allt að 22 metra hár, fyrr en
fornleifafræðingar hafa lokið
verki sínu. Áætluð verklok þeirra
eru um miðjan október.
Við fornleifaskráningu 1996
voru skráðir 13 minjastaðir á því
svæði sem fyrirhugaður varnar-
garður á að standa. Flestir þessir
minjastaðir munu annaðhvort
eyðileggjast eða verða raskað við
framkvæmdirnar. Fyrst átti að
grafa á svæðinu árið 2003 en rann-
sóknir töfðust, rétt eins og gerð
varnargarðsins.
Ragnar Edvardsson, fornleifa-
fræðingur og minjavörður Vest-
fjarða, segir að heimildir bendi til
að á Tröð hafi verið byggð allt frá
því um 1100 eða jafnvel fyrr.
„Hins vegar var búið þarna fram á
20. öld þannig að enn sem komið
er erum við ekki komnir í gegnum
yngstu minjarnar en þær eru allt
frá 1850 en nú erum við að fjar-
lægja lítið hús frá þeim tíma, þá
förum við að komast í eldri minj-
ar. Því eldra því betra,“ segir
Ragnar kankvís.
Vilhjálmur segir þó að á Íslandi
sé málum þannig háttað að gripir
sem eru hundrað ára eða eldri telj-
ist til fornminja. „Á þessari stundu
höfum við verið að grafa upp gam-
alt útieldhús, og höfum fundið ker-
amikgripi þar, auk hluta af flösku
sem annaðhvort hefur verið notuð
undir brennivín eða meðul,“ segir
Vilhjálmur. Hann útskýrir því
næst að fólk á Íslandi hafi oft á
tíðum eldað og matast utandyra
áður fyrr, þá sérstaklega yfir sum-
artímann. „Maturinn hefur verið
soðinn að mestu en annars má
segja að þessu hafi ef til vill svip-
að til grillmenningarinnar nú á
tímum, enda engin ástæða til að
borða inni ef veður leyfir annað,“
segir Vilhjálmur áður en hann til-
kynnir að hann verði að fara aftur
að grafa þar sem það sé að stytta
upp og hver mínúta mikilvæg á
þessum tíma.
Fornleifafræðingar
í kappi við tímann
Minjavörður Vestfjarða mæðist í mörgu um þessar mundir. Mikið liggur á að
grafa upp fornminjar við Bolungarvík þar sem vetur er að halda innreið sína á
Vestfjörðum auk þess sem þar á að fara að byggja snjóflóðavarnargarða.
Frábært tilboð
75 sm breiðir Liebherr kæliskápar
AFSLÁTTUR
30%
„Þraut-
seigja mín borgaði sig,“ segir Fata
Orlovic, 67 ára gömul ekkja í Kon-
jevic Polje, litlu þorpi skammt frá
Sarajevo í Bosníu. Bosníustjórn
hefur samþykkt að stór kirkja sem
stendur á lóð hennar verði flutt
fyrir árslok.
Orlovic er múslimi. Hún var
hrakin að heiman ásamt fjölskyldu
sinni í Bosníustríðinu á árunum
1992 til 1995, rétt eins og aðrir
múslimar í þorpinu. Hús þeirra
voru ýmist rifin eða Serbar settust
að í þeim. Moskurnar tvær, sem
áður stóðu í Konjevic Polje, voru
rifnar niður.
Þegar Orlovic sneri heim aftur
árið 1999 tók hún eftir því að stór
serbnesk kirkja hafði verið reist á
lóðinni fyrir framan húsið hennar.
Síðan þá hefur hún átt í linnu-
lausri baráttu við stjórnvöld. Hún
krafðist þess að kirkjan yrði rifin
eða flutt.
„Þetta er mitt land, þetta er mitt
hús og þetta er serbnesk kirkja
mitt á lóðinni minni,“ útskýrði hún
þar sem hún stóð á svölum húss-
ins, sem nýverið hefur verið gert
upp. „Ég vil bara lóðina mína og
garðinn fyrir framan húsið eins og
hann var fyrir stríðið.“
Nú hefur ríkisstjórn Bosníu loks
tekið þá ákvörðun að kirkjan verði
flutt fyrir áramótin. „Ég vona bara
að af því verði,“ segir Orlovic.
Kirkjan verður flutt af lóðinni