Fréttablaðið - 07.11.2007, Blaðsíða 34

Ljóðaupplestur á vegum Ritlistar-
hóps Kópavogs fer fram á morgun
kl. 17.15 í kaffistofu Gerðarsafns,
Listasafni Kópavogs.
Á upplestrinum koma fram
áhugaverð ljóðskáld sem eiga það
sameiginlegt að standa í útgáfu
um þessar mundir. Guðrún Hannes-
dóttir, handhafi Ljóðstafs Jóns úr
Vör, les sigurljóð sitt og kynnir
auk þess ljóðabók sína, Fléttur,
sem kemur út um þessar mundir.
Valdimar Tómasson les úr bók
sinni, Enn sefur vatnið, en hún
kom út fyrir skömmu. Garðar
Baldvinsson les úr nýútkominni
ljóðabók sinni, Drengmóður. Að
lokum ber að nefna að Hjörtur
Pálsson mun lesa úr þýðingum
Ólafar Pétursdóttir á ljóðum bret-
ónska skáldsins Xavier Grall, en
þýðingar þessar eru nú komnar út
í bókinni Sönvgvar regns og graf-
ar.
Allir eru velkomnir á upplestur-
inn á meðan húsrúm leyfir og er
hægt að kaupa sér kaffi og með-
læti á staðnum.
Skáld kynna bækur sínar
Ný skáldsaga eftir Jón Kalman
Stefánsson kom út í gær. Þar sýnir
Jón eina ferðina enn að hann er í
fararbroddi íslenskra sagnahöf-
unda. Í „Himnaríki og helvíti“ eins
og sagan heitir hverfur hann aftur
rúma öld og
setur örlaga-
sögu sína
niður vestur í
Djúpi. Sög-
una rekur
hann í gegn-
um ungan
umkomulaus-
an dreng sem
er í veri í
mynni Djúps-
ins. Upphaf
sögunnar er
langur og
lífshættuleg-
ur róður á sexæringi á miðin undan
Djúpinu. Henni heldur áfram með
lýsingu á annarri hættuför þegar
pilturinn gengur milli byggða í
háskaveðri, hvernig hann kemur í
Plássið og finnur sér þar skjól hjá
vandalausum. Þetta er ekki löng
saga, rúmlega tvö hundruð síður
og greinilega upphaf að stærri
bálki, rétt eins og Jón Kalman
hefur unnið áður. Sagnaskáldskap-
ur hans hefur frá upphafi haft ríka
tilhneigingu til að leggjast í bálka,
sögur sem tengjast í efni og svið-
um eftir því sem hann fetar sig
áfram á ferlinum og persónulegur
stíll hans þroskast og þróast. Því
Jón er ekki staður, hann er færleik-
ur með ýmsan gang, þótt þelið í
skáldskap hans sé vísast ljóðrænn
stíllinn með háspekilegu ívafi um
manneskjuna og stöðu hennar í
heiminum og geimnum. Eilífðin
leitar á huga skáldsins og þeirra
sem hann setur í fyrirrúm.
Skaðvaldurinn og lífgjafinn í
Himnaríki og helvíti er skáldskap-
urinn. Hann glæðir lífið birtu og
von, rétt eins og hjá Ljósvíkingun-
um forðum. Allt umhverfið, lífs-
baráttan, er andsnúið þeim lífgjafa
og hann reynist vera örlagavaldur
í ýmsum skilningi í sögunni, ekki
aðeins hjá drengnum og vini hans
og félaga, Bárði. Skáldskapurinn
leitar á fleiri, rétt eins og ástin svo
hverful sem hún er og hin líkam-
lega nánd. Persónugalleríið er í
stærra lagi, bæði í verstöðinni og
eins í Plássinu og við erum rétt
tekin að kynnast þessum skörpum
dráttum einstaklinganna sem við
söguna koma sem eru skissaðar
útlínur með fáum skýrum einkenn-
um, þegar sögunni er haldið áfram.
Jón er ekki gefinn fyrir langar
málaðar lýsingar, hann fer hraðar
yfir sem sögumaður en svo.
Það er dirfskufull tilraun að setj-
ast á þóftuna hjá róðrarmönnum
og gera sér í hugarlund niðurnjörv-
að fornt vinnulagið og gera úr því
spennuþátt sem í bland geymir
heimspekilegar og ljóðrænar lýs-
ingar, rétt eins og að leiða ungan
hug í langa óvissuferð yfir fjöll og
firnindi. Jón er að stíga inn í erfið
form frásagnar og tekst á sannfær-
andi hátt að lýsa upplifun á vetrar-
nótt og veðrum sem eru víðs fjarri
okkar skynjun á veruleikann. Það
er ekki lítið afrek.
Þegar svo sögunni víkur að veru
drengsins í þorpinu er annað uppi á
teningnum: Sögusviðið tekur
stakkaskiptum, sögumaðurinn leit-
ar í aðrar persónur og það verður
að vissu leyti brot í frásagnartækn-
inni sem vísar örugglega á aðferð
sem hann mun beita í áframhaldi
sögunnar sem er fyrirsjáanlegt:
Himnaríki og helvíti er aðeins for-
máli og fyrsti þáttur að stærri
sögu.
Þessi saga er metnaðarfull til-
raun til að koma okkur í samband
við löngu liðinn heim. Sagan er
spennandi lestur og átakanlegur
víða, persónur ljóslifandi, tungu-
takið rammt og á stöku stað full
upphafið en þannig hefur stílbeit-
ing Jóns jafnan verið. Hann lætur
ekki bæla sig í persónulegum stíl
heldur tekur flug að ystu mörkum
tilvistarlegra pælinga.
Ekki er vafi á að nýja sagan hans
Jóns er með tíðindamestu skáld-
sögum sem komnar eru á markað
þessi dægrin. Hann er kominn í röð
okkar mestu og mikilvægustu höf-
unda og þessi saga er aðeins einn
minnisvarði á þeirri löngu leið.
Í forgarðinum
kl. 20
Árlegir styrktartónleikar á vegum
Vina Indlands fara fram í Salnum í
Kópavogi í kvöld kl. 20. Á tónleik-
unum koma meðal annarra fram
Guðný Guðmundsdóttir, Gunnar
Kvaran, Nína Margrét Grímsdóttir,
Ragnhildur Gísladóttir og kórinn
Schola Cantorum. Miðaverð er
2.000 kr. og rennur söfnunarféð
óskipt til góðgerðamála á Indlandi.
Skilaboðaskjóðan
Frumsýning í kvöld á Stóra sviðinu
eftir Þorvald Þorsteinsson og Jóhann G. Jóhannsson
Leikstjóri Gunnar Helgason
Miðasala í síma 551 1200 og á www.leikhusid.is
Barna- og fjölskyldusýningin