Fréttablaðið - 09.01.2008, Page 21

21MIÐVIKUDAGUR 9. JANÚAR 2008MARKAÐURINN
A T V I N N U L Í F I Ð
„Árið 2008 lítur ljómandi vel út,“ segir Gunnar
Sverrisson, forstjóri Íslenskra aðalverktaka. „Það
er frekar að það verði vöxtur í þessu.“ Bygginga-
verktakar sem Markaðurinn hefur rætt við búast al-
mennt ekki við samdrætti á húsbyggingum á árinu.
„Mér sýnist engin tilslökun vera í þessu. Ekki í
byggingum. Þetta er alveg botnlaust,“ segir Ingólfur
Ásgeirsson hjá Byggingafélaginu Ástaki. Þar smíða
menn íbúðarhúsnæði.
Kartan Sigurðsson hjá Byggjanda, sem nú reisir
iðnaðarhúsnæði, segir líklegt að aukning verði í um-
svifum á árinu. „Ef við vildum bæta við okkur þá
væri það ekkert mál.“
Gunnar Sverrisson hjá ÍAV bætir við að þótt
dregið hafi úr byggingu íbúðarhúsnæðis hafi önnur
verkefni komið í staðinn. „Það er talsvert um að
fyrirtæki hafi haldið að sér höndum meðan mesta
þenslan var og nú er nokkuð um að verið sé að
byggja sérhæft húsnæði eins og vörugeymslur.“
Kjölfestuframkvæmd hjá ÍAV sé hins vegar fólgin í
tónlistarhúsinu á hafnarbakkanum í Reykjavík.
Guðjón Gíslason hjá Fossmótum á Selfossi segir
árið líta vel út, verkefni séu næg. „Ég held að árið
verði ekki síðra en það síðasta. Það varð eitthvað
daufara yfir þessu í haust, en svo tók þetta kipp
núna í byrjun ársins.“
Þorsteinn Víglundsson, forstjóri BM Vallá, segir
viðbúið að heildarumfangið í byggingum dragist
saman, þar sem virkjana- og álversframkvæmdum
fyrir austan sé lokið. „Það er erfitt að spá um þetta
en horfur virðast almennt góðar. Greinin er í góðu
jafnvægi þótt það dragi úr íbúðaframkvæmdum.“
Árni Jóhannsson hjá Samtökum iðnaðarins segir
óvissu einkenna byggingamarkaðinn. Sú óvissa sé
raunar hin sama og aðrar atvinnugreinar standi
frammi fyrir. „Ef staðan er sú að það sé að kólna í
efnahagslífinu, þá hefur það áhrif á byggingariðn-
aðinn. Atvinnugreinin er hins vegar víðfeðm og ein-
stök svið innan greinarinnar eru ekki tengd. Ástand
á íbúðamarkaði hefur til að mynda ekki áhrif á
opinberar framkvæmdir, til dæmis varðandi sam-
göngur.“ Í síðustu uppsveiflu hafi mörgum stór-
um opinberum framkvæmdum verið frestað en nú
standi til að hrinda þeim af stað.
Ekki segja þó allir verktakar sömu sögu.
„Það eru verkefni í gangi en farið er að koma í ljós
að menn eru að hætta við framkvæmdir sem voru
ákveðnar,“ segir Hreiðar Hermannsson hjá Sand-
felli. „Ég býst við talsverðum samdrætti á árinu.
Bankarnir taka, sem eðlilegt er, mikinn þátt í að
hægja á þessu.“
Þá sagði einn viðmælandi sem ekki vildi láta nafns
síns getið, að í byggingabransanum væru bremsuför
um tólf mánuðir. Það tæki tíma að hægjast um. - ikh
Bjartsýni í byggingum
Verktakar hafa nóg að gera í byrjun árs þótt minna sé um íbúðabyggingar
„Hráefni til fóðurgerðar hefur verið að hækka
jafnt og þétt. Það er allt á leiðinni upp, sama hvar
mann ber niður,“ segir Eyjólfur Sigurðsson, fram-
kvæmdastjóri Fóðurblöndunnar. Fóðurblandan
hefur tilkynnt um 5 til 7 prósenta hækkun á fóður-
verði sem tók gildi á mánudag.
Hann bendir á að verð á hveiti, sem er uppistöðu-
hráefni í fóðri, hafi eitt og sér hækkað um 150 til
200 prósent undanfarið eitt og hálft ár. Sama eigi
við um ýmis önnur hráefni eins og maís, fiskimjöl,
sojamjöl og fleira. „Ég geri ráð fyrir að þetta eigi
eftir að hækka frekar,“ segir Eyjólfur.
Uppskerubrestir, olíuverðshækkanir, aukin eftir-
spurn eftir hveiti á Indlandi og í Kína, auk bíódísils,
eru einkum nefnd til að skýra hækkandi verð.
Um 90 þúsund tonn af fóðri eru framleidd hér ár-
lega, en innflutningur er hverfandi. Sé miðað við
verð á ódýrasta fóðrinu hjá Fóðurblöndunni, sem
fyrir hækkun kostaði um 36.500 krónur tonnið,
nemur heildarhækkunin yfir 180 milljónum króna
ári. Ætla má að heildarhækkunin sé vel yfir 200
milljónir króna á ári.
Ætla má að fóðurkaup nemi um helmingi rekstrar-
kostnaðar í svína- og kjúklingarækt en á milli tíu og
fimmtán prósentum hjá nautgripabændum.
„Menn hafa klárlega miklar áhyggjur af þessari
þróun. Þetta er langstærsti kostnaðarliðurinn,“
segir Ingvi Stefánsson, formaður Félags svína-
bænda. Ingvi rekur svínabú með 1.400 svínum að
Teigum í Eyjafirði.
„Þessi hækkun á fóðrinu skilar sér í þriggja pró-
senta hækkun á rekstrarkostnaðinum hjá mér. Þetta
gæti verið hátt á aðra milljón króna á ári.“ Ingvi
segir að bændur geti ekki tekið á sig hækkanir til
lengdar. „Til lengri tíma á þetta eftir að skila sér út
í verðið,“ segir Ingvi og bætir því við að vaxandi
innflutningur á svínakjöti geri íslenskum bændum
erfitt fyrir.
Guðbjörg Jónsdóttir, kúabóndi á Læk í Flóa, segir
að það muni um hækkun á fóðurkostnaði. Bæði hafi
fóðrið hækkað í verði en ekki síður allur annar
rekstrarkostnaður. Hún kallar eftir samkeppni að
utan um fóður.
- ikh
Fóðurverðið hækkar
um yfir 200 milljónir
Framkvæmdastjóri Fóðurblöndunnar segir eðlilegar skýringar á verðhækk-
unum undanfarinna ára. Bændur segja verðhækkun á fóðri hækka rekstrar-
kostnað til muna.
„Mér finnst nú, þegar þessar
gífurlegu hækkanir verða á
fóðrinu, að ekki sé lengur for-
svaranlegt að ráðamenn verji
áfram fákeppni og trufli heil-
brigða samkeppni á þessum
markaði,“ segir Guðbjörg Jóns-
dóttir bóndi.
Hún rekur kúabú á Læk í
Flóa ásamt manni sínum, Gauta
Gunnarssyni. Þau hjónin hafa á
milli 40 og 50 kýr í fjósi og 215
þúsund lítra greiðslumark.
Tvö fyrirtæki starfa á fóður-
markaði hérlendis, Fóðurbland-
an og Lífland. „Þetta tel ég
vera fákeppni. Það sem haml-
að hefur innflutningi á tilbúnu
fóðri er 3,6 prósenta tollur sem
kúabændur hafa ítrekað farið
fram á að verði aflagður til
að styrkja samkeppni.“ Einnig
hafi kaup Mjólkursamsölunn-
ar á Fóðurblöndunni farið fyrir
brjóstið á mörgum. „Mér finnst
ekki forsvaranlegt að ríkjandi
afurðastöð í mjólkuriðnaði sé
að setja sig í slæma stöðu gagn-
vart bændum, með þátttöku á
fóðurmarkaði.“
Guðbjörg segir að verð á
kjarnfóðri hafi hækkað um
fjórðung undanfarið ár og um
sautján prósent umfram vísi-
tölu neysluverðs á sama tíma.
Verð á mjólk til bænda hafi
í raun lækkað á sama tíma-
bili um 0,6 prósent miðað við
vísitöluna. „Það er því ljóst
að hækkun á verði mjólkur
til bænda heldur engan veg-
inn í við verðþróun á aðföngum
og það að flestar ef ekki allar
kostnaðarleiðréttingar í þessum
rekstri koma talsvert eftir á.
Hækkun á kjarnfóðri til bænda
á síðustu misserum hefur haft
gríðar leg áhrif á rekstur bús-
ins og höfum við gripið til þess
ráðs að kúvenda okkar rekstrar-
plönum á síðari hluta ársins
2007 og dregið verulega úr
notkun kjarnfóðurs.“
Það verði þó að fara varlega
í því að draga úr kjarnfóður-
gjöf því kýrnar séu viðkvæmar,
einkum í kringum burð.
Guðbjörg segir að í hittifyrra
hafi þau hjónin keypt um 50
tonn af kjarnfóðri, en fóður-
kostnaðurinn sé langstærsti
einstaki kostnaðarliður búsins.
Verðhækkunin nú skili sér í um
hálfrar milljónar króna auknum
rekstrarútgjöldum á ári og fari
fast að 2,2 milljónum króna.
„Annar þáttur sem hefur áhrif á
þessa ákvörðun er að það hefur
verið gefið út af forsvarsmönn-
um mjólkuriðnaðarins að aðeins
verði greiddar 27 krónur á lítr-
ann af umframmjólk, en í hitti-
fyrra nam breytilegur kostn-
aður 34 krónum á lítrann. Við
fengjum sem sagt minna en
ekki neitt.“
Guðbjörg bendir á að fleira
hækki í verði en fóður. „Það
hefur verið gefið út að áburður
muni hækka um að minnsta
kosti 40 prósent. Einnig er það
staðreynd að olía, rafmagn, að-
keypt þjónusta, vextir og verð-
bætur hafa hækkað. Mín tilfinn-
ing er að mjólkurframleiðslan
yfir heildina hefur verið rekin
með tapi síðari hluta ársins
2007 og róðurinn virðist þyngj-
ast í rekstri.“
Þessi staða kalli á enn frekari
hagræðingu í rekstri búa. Þá sé
knýjandi að breyta verðlagn-
ingu búvara. „Til framtíðar
kallar þetta á fleiri þætti eins og
afkastameira kúakyn. Ég vona
að í framtíðinni takist okkur
að fullnægja þörfum íslenskra
neytenda með hollum og góðum
mjólkurvörum á sanngjörnu
verði.“ - ikh
Skortur á erlendri
samkeppni í fóðri
Einungis tvö fyrirtæki starfa á fóðurmarkaði.
Bóndi telur verðhækkanir undanfarinna ára
mega rekja til fákeppni á markaði og segir
ráðamenn verja ríkjandi ástand.
GUÐBJÖRG JÓNS-
DÓTTIR BÓNDI
„Það þarf að fella
niður tolla svo
hægt verði að örva
samkeppni á fóður-
markaði. Ekki er
lengur forsvaranlegt
að ráðamenn verji
fákeppni.“
HÁDEGISVERÐURINN ER EKKI ÓKEYPIS Hráefni til fóðurgerðar hefur hækkað mikið á heimsmarkaði. Það skilar sér í hækkunum á fóðri
sem framleitt er hérlendis. Hækkanirnar koma illa við bæði svína- og kúabændur og hækkar rekstrarkostnað þeirra verulega.
UNNIÐ Í GRUNNINUM Byggingaverktakar eru bjartsýnir á árið og segja yfirleitt að ekkert
lát sé á verkefnum, þótt dregið hafi úr íbúðabyggingum.