Fréttablaðið - 16.01.2008, Blaðsíða 18

18 16. janúar 2008 MIÐVIKUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu,
Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Fyrir nokkru var frumsýnd í Frakklandi nýjasta mynd hins
aldna kvikmyndajöfurs Erics
Rohmer og nefnist hún „Ástir
Astreu og Celadons“. Eins og
áhugamenn um kvikmyndalist
munu kannast við hefur innblást-
ur Rohmers löngum komið úr
tveimur vindáttum: annars vegar
hefur hann gert fjölmargar
myndir sem segja frá tilfinninga-
flækjum í samtímanum og setja á
svið persónur sem ræða þær
fram og aftur svo mjög að það
nægði til að talsetja samanlagðar
allar kvikmyndir þögla tímabils-
ins, en hins vegar hefur hann gert
myndir sem gerast í einhverri
fortíð, raunverulegri eða ímynd-
aðri, og þá gjarnan eftir bók-
menntaverkum. Má til dæmis
nefna meistaraverkið „Enska
konan og hertoginn“, sem gerist á
tímum frönsku stjórnarbyltingar-
innar og ber byltingarmönnnum
illa söguna. En þessar myndir eru
færri.
Hjarðsveinar og -meyjar
„Ástir Astreu og Celadons“
tilheyra seinni flokknum. Myndin
er gerð eftir skáldsögu um
hjarðsveina og -meyjar eftir
Honoré d’Urfé nokkurn sem kom
út í mörgum hlutum á fyrri hluta
17. aldar. Sagan taldi að lokum
fimm þúsund blaðsíður en hún
varð eigi að síður margföld
metsölubók, allt fram á daga
Maríu Antoinettu drottningar
sem gleypti hana í sig, og skal
þetta sagt þeim til umhugsunar
sem finnst 350 bls. bók vera of
löng.
Úr þessu óþrjótandi verki
dregur Rohmer nú fram fremur
einfaldan söguþráð. Sagan gerist
á fimmtu öld eftir Krist í hinni
fornu Gallíu eins og höfundur og
samtímamenn hans gátu ímyndað
sér hana. Sviðið sjálft er fjalla- og
skógahéraðið Forez, fyrir vestan
borgina Lyon, og eru allir
atburðir staðsettir mjög nákvæm-
lega með tilvísunum í kennileiti
og staðanöfn, enda voru á þessum
slóðum uppruni og óðal höfundar-
ins sjálfs. Hann gefur sér það nú
að þetta hérað hafi engir innrás-
armenn lagt undir sig, hvorki
Rómverjar, né Búrgundar né
heldur Vestgotar, heldur lifi menn
þar frjálsu hjarðmannalífi í
óspilltri náttúrunni, í graslendi og
iðgrænum skógum, leikandi á
flautur, sekkjapípur og lútur
meðan borðin svigna undan
réttunum og spakir drúídar
útskýra trúarbrögðin, einhvers
konar eingyðis-heiðni.
Þarna elskar nú Celadon Astreu
og Astrea Celadon, en þar sem
foreldrar þeirra beggja eru
eitthvað saupsáttir biður hún
hann að leika að hann sé ástfang-
inn í einhverri annarri og kasta
þannig ryki í augu þeirra. En
leikurinn er fullsannfærandi, hún
fyrtist og segir honum að koma
aldrei fyrir sín augu framar.
Celadon reynir þá að drekkja sér
í ánni Lignon en með takmörkuð-
um árangri og eftir nokkrar
leikflækjur kemur drúídi honum
endanlega til bjargar. Til að
sættast aftur við Astreu sína
dulbýr hann sig sem dóttur
drúídans, og tekst það með
ágætum, enda eru flest þessi
ungmenni nokkuð tvíkynjungsleg:
hann er í senn Celadon og dóttirin
Alexis. Astrea verður fyrir
djúpum áhrifum af þessari veru
sem minnir hana á eitthvað.
Hinn villti skáldskapur
Myndrænn stíll Rohmers er í
góðu samræmi við þessa sögu.
Svo er að sjá að hinn 87 ára gamli
meistari sé að gefa nútímanum
langt nef með því að blása nýju
lífi í þessar bókmenntir sem
flestir héldu að væru steindauð-
ar, og það gerir hann með
óvæntri íroníu, einkum í seinni
hlutanum, og svo ekki síst með
frábærum náttúrumyndum sem
ganga eins og leiðsöguþráður
gegnum verkið. Til að undirstrika
háðið byrjar myndin á skrifuðum
texta eftir Rohmer sjálfan, þar
sem hann tekur fram að hann
hefði kosið að taka myndina á
þeim stöðum þar sem sagan
gerist, en því miður hafi hann
orðið að leita annað: „Á Forez-
sléttunni hafa nú borgir þanist út,
vegir verið breikkaðir, ár þornað
upp og barrtré komið í stað
laufskóganna. Því þurfti að finna
annars staðar í Frakklandi
landslag sem hefði varðveitt
óskert sinn villta skáldskap.“ Í
viðtali sagði Rohmer að með
þessu hefði hann viljað vara
menn við ef þeir ætluðu að reyna
að finna andrúmsloft myndarinn-
ar á þeim stöðum sem væru
nefndir. Það fylgdi líka sögunni,
að Lignon væri nú orðin svo
vatnslítil – vatnið næði varla upp
í ökkla – að engum gæti dottið í
hug að drekkja sér þar, hversu
örvita sem hann væri af ástar-
sorg.
Svo er að sjá að þetta háð hafi
hitt beint í mark. Skömmu eftir
að myndin var frumsýnd bárust
út þau tíðindi að sveitarstjórnin í
Leirárhéraði, sem Forez er nú
hluti af, hefði höfðað mál gegn
hinum síunga Rohmer fyrir
illmælgi og róg …
Ástir Astreu og Celadons
Kvikmyndalist
EINAR MÁR JÓNSSON
Í DAG |
UMRÆÐAN
Skattalækkanir
Í Silfri Egils á sunnudag lét ég þau orð falla að það væri hreinn galskapur að
lækka nú tekjuskatt með almennri 2%
skattalækkun, eins og leiðarahöfundur Við-
skiptablaðsins hefur t.d. kallað eftir. En
hvers vegna?
Við höfum á undanförnum árum búið við
allt of mikla verðbólgu sem má fyrst og
fremst rekja til gríðarlegrar einkaneyslu.
Sú staðreynd – og áhrif erlendra spákaup-
manna – hafa þrýst gengi krónunnar í hæstu
hæðir, skaðað samkeppnisgreinar, lagt í rúst
sjávarútveg vítt og breitt um landið og aukið á
ærinn vanda í atvinnumálum. Verðbólgan hefur
rýrt kaupmátt allra þeirra hópa sem búa við
taxtalaun og ekki hafa notið launaskriðs og þá
sérstaklega þeirra sem starfa í skólakerfi og
heilbrigðisþjónustu. Misráðnar og illa tímasettar
stjórnvaldsákvarðanir og skattalækkanir á
undanförnum árum hafa aukið á þennan vanda.
Nú er komið að tímamótum. Aðgengi að lánsfé
hefur dregist saman. Stýrivaxtahækkanir eru
loksins farnar að hafa áhrif á markaðsvexti.
Almenn skattalækkun á þessum tímapunkti yrði
einungis til að kynda á ný undir þenslu
í samfélaginu og draga úr virkni
þeirrar aðlögunar hagkerfisins sem átt
hefur sér stað á síðustu mánuðum.
Við þurfum að skapa aðstæður fyrir
stöðugra efnahagsumhverfi, þar sem
Seðlabankanum gefst kostur á að
lækka stýrivexti í hröðum og öruggum
skrefum. Þar eru hóflegar launahækk-
anir í almennum kjarasamningum
lykilatriði. Jafnframt á að beita
skattkerfisbreytingum til að vernda og
bæta kaupmátt þeirra sem minnst hafa
milli handanna og þeirra stétta sem
ekki hafa notið launaskriðs á undan-
förnum árum. Við búum við veikt
umhverfi peningamála og óskilvirka stýrivaxta-
stefnu. Þess vegna hafa stýrivextir verið allt of
háir allt of lengi. Eftir miklar fórnir vegna
þessarar vaxtastefnu eygjum við nú möguleika á
að endurheimta stöðugleikann. Það er óðs manns
æði að setja þann árangur í hættu með flatri
skattalækkun sem brennur á verðbólgubáli áður en
við er litið.
Höfundur er alþingismaður Samfylkingarinnar í
Suðvesturkjördæmi.
Um galskap og skynsemi
ÁRNI PÁLL
ÁRNASON
Þursabit og samviskubit
Þeir sem fylgdust með útsendingum
frá Alþingi í gær tóku ef til vill eftir því
að Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir
menntamálaráðherra var beygð
og bogin og átti erfitt með gang.
Skýringin er sú að Þorgerður
fékk þursabit. Félagar hennar
í ríkisstjórn gengu hins vegar
sperrtir í baki og hnarreistir.
Var ekki einu sinni að sjá
að þeir þjáðust af sam-
viskubiti, þrátt fyrir sérlega
harðorða grein Sigurðar
Líndal lagaprófessors í
Fréttablaðinu í gær. Eftir
slíkar tyftun frá jafn orðvör-
um manni hefðu sjálfsagt
margir orðið hoknari en
Þorgerður Katrín.
Stolt siglir fleyið – og þó
Enn gengur erfiðlega að standsetja
hina víðfrægu Grímseyjarferju. Þegar
henni var siglt til Akureyrar á mánu-
dag komu upp vélarvandræði sem
gerðu að verkum að sigla þurfti
á hálfu vélarafli norður. Góðu
fréttirnar eru hins vegar þær að
jafnvægi ferjunnar er gott. Það
er svo sem huggun harmi gegn
að lítil hætta er á að fleyinu
hvolfi sem það rekur stjórnlaust
um Atlantshafið.
Gerir lífið
skemmtilegra
Tæp tvö ár eru
síðan Guðlaugur
Þór Þórðarson
lagði fram þings-
ályktunartillögu um að færa sumar-
daginn fyrsta og verkalýðsdaginn að
helgum. Markmiðið var „að gera lífið
skemmtilegra“. Ekkert varð hins vegar
úr því, eins og títt er með þing-
mannafrumvörp. Landsmenn fagna
því sumarkomunni og verkalýðsdeg-
inum á fimmtudegi í ár, í stað þess að
fá þriggja daga helgi til að fara
í bústað eða á hestbak, sem
var eindregin ósk Guðlaugs.
Það þykir honum eflaust
óskemmtilegt. Í millitíðinni er
Guðlaugur hins vegar orðinn
ráðherra og hlýtur að
beita sér fyrir því að lagt
verði fram stjórnarfrum-
varp um að gera lífið
skemmtilegra.
bergsteinn@frettabladid.isU
msögn Seðlabanka Íslands um ósk Kaupþings að
færa bókhald í evrum var neikvæð. Bankinn rök-
styður afstöðu sína hraustlega og rök hans eru
sannfærandi. Kaupþingsmenn hafa enn ekki svarað
rökum Seðlabankans. Fleiri fyrirtæki en þeirra hafa
sóst eftir að nota aðra mynt en krónu í uppgjörum. Seðlabankinn
kann að hafa rétt fyrir sér, en gerir ekki grein fyrir augljósum
afleiðingum þessa.
Það blasir við hverjum sem þekkir til umræðu um krónuna
að hér stefnir í óefni. Íslensk fyrirtæki munu eðlilega koma
rekstri sínum til annarra landa ef hagsmunir þeirra eru bornir
fyrir borð hér á landi. Enginn er eyland, jafnvel ekki starfsfólk
þjóðarinnar í svarta húsinu við Sölvhólsgötu.
Hvað þýðir það fyrir almannahag ef íslensk fyrirtæki sigla
stjórnstöðvum sínum héðan? Sagan kennir að selstöðukaupmenn
og kaupmenn fyrri tíðar kusu að hafa þann háttinn á. Arðurinn
hvarf af landinu. Meginforsenda þróunar í atvinnuháttum hér
á landi á síðustu öld var að atvinnurekstur tók bólfestu í land-
inu, bæði verslun og útgerð. Þaðan spratt sá kraftur sem breytti
íslensku samfélagi úr mesta eymdarbæli Evrópu í frjálst og full-
valda ríki, skóp hér samfélag samúðar, menntunar og framfara.
Við erum ekki lengur heimóttarleg þjóð: ungt fólk íslenskt
vílar ekki fyrir sér að setjast að um kyrrt í öðrum löndum.
Opnun á öllum viðskiptum, bæði til austurs og vestur, þýðir að
sá, sem stóð upp úr öskustónni og fór, þarf ekkert að koma aftur.
Ef íslensk fyrirtæki sjá sig nauðbeygð að flytja sig um set gera
þau það. Og með fer fólk, hagur versnar og dýrmæt reynsla
tapast, sókn linnir, tímans hjól fer í bakslag.
Nú er Seðlabankinn bara kontór sem óx úr einni skúffu í
Landsbankanum gamla. Hann lýtur lagaboði: Ungum þingheimi,
nýrri ríkisstjórn bíður það verkefni að takast á við yfirvofandi
flótta fyrirtækja frá Íslandi. Sama hvað menn láta í kontórum
Seðlabankans.
Almenningur hér á landi þekkir mætavel það fullveldi sem
felst í krónunni. Við þekkjum líka hina „varkáru og styrku“
stjórn fjármála hér á landi. Fáir geta aftur útskýrt að gagni þá
hættu sem krónan okkar býr við þessa dagana. Allir menntuðu
mennirnir eru bara orðlausir og gætu eins spáð í innyfli á hund-
unum sínum ef marka má rýrar skýringar þeirra á ástandi efna-
hagsmála: kjarasamningar eru lausir, það er offjárfesting á hús-
næðisframkvæmdum, fyrirtæki virðast mörg hver hafa spennt
sig langt umfram getu, þensla í opinberum fjárfestingum hefur
aldrei verið meiri, þau fáu félög sem eru á markaði falla í verði.
Félög og fyrirtæki reyna í vaxandi mæli að sannfæra almenning
um að hagur þeirra sé traustur. Órói er almennur á fjármála-
mörkuðum: á Bretlandi eru menn teknir að ræða þjóðnýtingu
banka til að forða stórslysum í fjármálakerfinu. Öll merki eru
uppi um að hér sé í uppsiglingu alvarlegt ástand.
Og í því ástandi megum við síst við því að fyrirtæki flytji
starfsstöð sína og rekstur í önnur lönd.
Seðlabankinn hamlar fyrirtækjum uppgjöri
í erlendum myntum.
Stefnir í
atgervisflótta
PÁLL BALDVIN BALDVINSSON SKRIFAR
Stærðir S - 4XL