Fréttablaðið - 16.01.2008, Blaðsíða 29
MIÐVIKUDAGUR 16. janúar 2008 21
UMRÆÐAN
Jafnréttismál
Fyrir nokkru skrifaði Steinunn Stefánsdóttir leiðara um jafn-
rétti þar sem fram koma tvenns
konar hugmyndir um það (Fbl. 12/3
‘07). Sú fyrri er það að fólk hafi jafn-
an rétt óháð kynferði sínu. Þetta eigi
við bæði er varðar landslög og aðra
þjónustu. Þannig geri lögin ekki upp
á milli einstaklinga eftir því hvort
þeir séu karlar eða konur (Steinunn
minnist að vísu ekki á að lögin horfa
stundum á kynferði einstaklinga og
þá hafa konur meiri réttindi en karl-
ar, eins og varðandi umgengni við
börn eftir skilnað). Einnig hefur
fólk jafnan rétt til að mennta sig,
taka þátt í stjórnmálum o.þ.h. Þetta
jafnrétti, bendir Steinunn á, hefur
náð fram að ganga.
Síðan talar hún um raunverulegt
jafnrétti („raungert“ í leiðaranum).
Með því er átt við að kynin eru ekki
jafn fjölmenn í ýmsum stéttum
samfélagsins: Fleiri karlar á þingi
og í stjórnum fyrirtækja, svo dæmi
sé tekið. Steinunn segir ekki nægja
að hafa „hlutlausa lagatexta“ held-
ur verði lög að „gera ráð fyrir að
grípa verði til sértækra tímabund-
inna aðgerða til að tryggja konum
sambærilegan rétt og karlar hafa“.
Sé grannt skoðað er með „raun-
verulegu jafnrétti“ átt við jöfnuð en
ekki jafnréttti. Þar sem Steinunn
talar um „sambærilegan rétt“ á hún
við „sambærilega stöðu“. Almennt
er talað um að kynin skuli hafa jafna
stöðu í efstu stigum samfélagsins,
og það þrátt fyrir að slíkt
geti verið á kostnað jafns
réttar einstaklinga. Því að,
svo dæmi sé tekið, ef karl
verður að víkja úr sæti á
lista stjórnmálaflokks eða
úr stjórn fyrirtækis vegna
þess að hann er karl, er þá
réttur hans ekki minni
vegna kynferðis hans (og
það sama á við ef kona
víkur)?
Rétt er að jafnrétti ætti að leiða
til jafnaðar ef enginn munur er á
hópunum sem miðað er við; ef konur
hegða sér eins og karlar ættu þær
að verða hlutfallslega jafn margar í
öllum stéttum með tíð og tíma. Ef
hins vegar hóparnir hegða sér ekki
á sama hátt, þá er vart hægt að ná
fram jöfnuði án þess að það
sé á kostnað jafnréttis.
Þessi mismunandi sýn á
jafnrétti – hvort æskilegt sé
að sækjast eftir jafnrétti
eða jöfnuði – virðist eiga
grunn í því hvernig fólk
horfir á samfélagið, í því
hvort litið sé til einstaklinga
eða hópa (í þjóðfélagsfræð-
um er talað um methodolog-
ical individualism og hol-
ism). Femínistar blína greinilega á
hópa með sínum „kynjagleraugum“.
Það sama hefur oft átt við um
vinstrimenn á meðan hægrimenn
hafa frekar litið til einstaklinga.
Auðvitað er þetta mikil einföldun
(þjóðernishyggja, sem einkennist af
holisma, hefur verið jafn áberandi
yfir alla línuna hér á landi, svo dæmi
sé tekið), en þó má sjá í dag að
vinstriflokkarnir á Íslandi vilja
fremur stuðla að jöfnuði kynjanna
(með kynjakvótum og slíku) en
Sjálfstæðisflokkurinn leggur
áherslu á jafnrétti einstaklinga.
Ef kynin hegða sér á sama hátt í
samfélaginu þá er í raun ekkert
vandamál, því þá leiðir jafnrétti til
jöfnuðar. Ef svo er hins vegar ekki,
þá er spurning hvort prinsippið er
manni hugleiknara; er réttlætan-
legt að berjast fyrir auknum jöfn-
uði ef það er á kostnað jafnréttis?
Höfundur er doktor í stjórnmála-
fræði.
„Raunverulegt jafnrétti“ á kostnað jafnréttis
SEND IÐ OKK UR LÍNU
Við hvetj um les end ur til að senda
okk ur línu og leggja orð í belg um
mál efni líð andi stund ar. Grein ar
og bréf skulu vera stutt og gagn-
orð. Ein göngu er tek ið á móti efni
sem sent er frá Skoð ana síð unni
á vis ir.is. Þar eru nán ari leið bein-
ing ar. Rit stjórn ákveð ur hvort efni
birt ist í Frétta blað inu eða Vísi eða
í báð um miðl un um að hluta eða
í heild. Áskil inn er rétt ur til leið rétt-
inga og til að stytta efni.
JÓHANN M.
HAUKSSON
UMRÆÐAN
Fiskveiði
Á fjórðu síðu Fréttablaðs-
ins 14.1. segir í
fyrirsögn: „Álit
mannréttinda-
nefndar oft
hundsuð.“ Fjall-
að er um niður-
stöðu mannrétt-
indanefndar
Sameinuðu þjóð-
anna þess efnis,
að brotið hafi verið á mannréttind-
um tveggja sjómanna fyrir fáein-
um árum, eins og öllum er kunn-
ugt um, enda hafa fréttir verið í
öllum fjölmiðlum.
Vitnað er í Helga Áss Grétars-
son, sem er sagður sérfræðingur í
lagadeild Háskóla Íslands. Í
fréttagreininni eru dregin fram
ýmis atriði, sem eru til þess fallin
að reyna að rýra gildi niðurstöðu
mannréttindanefndarinnar.
Einnig eru taldar upp þær þjóðir,
sem eiga fulltrúa í nefndinni og
stóðu að niðurstöðunni. Augljós-
lega er þar enn og aftur reynt að
rýra gildið með því að benda á, að
þjóðirnar séu í Asíu, Suður-
Ameríku og Afríku. En þess er
ekki getið, að sjálfur „sérfræð-
ingur“ Háskóla Íslands er í
tímabundinni stöðu við skólann
og laun hans greidd af LÍÚ! Hvar
skyldi það tíðkast í útlöndum, að
háskólakennari í lögum, sem eru
beint varðandi viðkvæm og stór
mál á landsvísu, sé svo kostaður
af öðrum málsaðila í deilu sem
þeirri, sem er um kvótakerfið?
Hérmeð er dregið í efa, að það
eigi sér stað á upptöldum
landsvæðum að framan, en það
gerist á Íslandi. Hvaða lærdóm
má draga af því? Er þetta ekki
umhugsunarefni fyrir virðingu
Háskóla Íslands og Fréttablaðið?
Segist ekki Háskóli Íslands stefna
að því að verða einn af 100 bestu
háskólum í heimi?
Höfundur er efnaverkfræðingur.
Yfirgang
á undan
réttlæti
JÓNAS
BJARNASON
• Ef allir viðskiptavinir OR skipta yfir í boðgreiðslur sparast 7068 kg af pappír á ári eða 295 tré. www.or.is
ÍS
L
E
N
S
K
A
/S
IA
.I
S
/O
R
K
3
99
70
1
1/
07
Óþarfa gluggapóstur finnur sér leið inn á of mörg heimili í dag.
Á tímum rafrænna greiðslna og vefvæðingar ætti gluggapóstur fyrir
löngu að vera leifar gamals tíma, sóunar og óskynsemi.
Svo ekki sé minnst á umhverfisspjöllin.
Með því að fara inn á www.or.is/bodgreidslur getur þú lagt þitt af mörkum til
umhverfisverndar og borgað reikningana þína með boðgreiðslum.
Enginn pappír, enginn gluggapóstur, ekkert vesen.
Er þetta
ekki orðið
ágætt?
Skiptu yfir í boðgreiðslur
Fyrstu 100 sem skipta
yfir í boðgreiðslur
fá glaðning frá
Orkuveitu Reykjavíkur.