Fréttablaðið - 19.01.2008, Blaðsíða 12

12 19. janúar 2008 LAUGARDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu,
Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Árni Mathiesen fór létt með að fylgja „eigin sannfæringu“ í
stóra héraðsdómaramálinu. Hann
hafði fyrir löngu selt hana góðum
manni og átti því auðvelt val. Nú
hafa deilurnar um embættisveit-
inguna fyllt blöð og skjái í heilan
mánuð. Satt að segja hélt maður
að þær myndu deyja út fyrir jól.
En batnandi þjóð er best að lifa og
kannski þokar umræðan okkur
eilítið frá gamla fúla ættarveld-
inu.
Eigum við að snúa dæminu við
og ímynda okkur að núverandi
ráðherra Samfylkingar ráði
dóttur fyrrum formanns síns í
eftirsótt embætti? Að Kristján
Möller, samgönguráðherra, geri
dóttur Össurar Skarphéðinssonar
að sérlegum eftirlitsmanni með
framkvæmdum við Vaðlaheiðar-
göng. „Hún hefur einstaka
yfirsýn. Til dæmis kortlagði hún
nýverið iðnaðarráðuneytið eins og
það lagði sig.“
Kannski myndi heyrast hljóð úr
horni.
Frekar níð en stríð
Að ári mun síðan ungur héraðs-
dómari fyrir norðan sækja um
hæstarétt og dómsmálaráðherra
telja að „sú dýrmæta reynsla sem
umsækjandinn hefur af störfum
héraðsdómara“ geri hann
langhæfastan í stöðuna. Og þar
með er gamli Íslandspabbi
kominn með þrjá menn í hæsta-
rétt; son sinn, frænda og besta
vin. Þá þarf hann ekki að gera
annað en sækja um sjálfur og
dómum sögunnar verður snúið
við.
Gamla Ísland er klíkuveldi.
Nýja Ísland er land tækifæranna
þar sem menn komast áfram á
hæfileikum en ekki ætterni. Þar
sem menn verða ekki sjálfkrafa
héraðsdómarar um leið og þeir
flytja að heiman. Árni Mathiesen
er ekki gamall maður en er þó
fulltrúi gamla tímans sem
rembist nú sem aldrei fyrr gegn
síþyngjandi straumi framtíðar.
Margir bardagar hafa tapast á
undanförnum árum og herinn
hopað æ lengra. Nú standa
síðustu vígin hvort sínu megin við
Arnarhól, hlaðin úr staksteinum
og myndaalbúmum leiðtogans.
Óvinirnir eru reyndar löngu
hættir að berjast; þeirra stríð
stendur annars staðar, á erlendri
grund, í erlendri mynt. En í
hugum Hólverja stendur styrjöld-
in þó enn. Þótt Útherjar vinni
stærri lönd skal Hóllinn heima
varinn. Hvað sem það kostar. Og
enn skal „okkar mönnum“ potað í
dómskerfið.
Nær væri því að kalla þetta
níð en stríð. Níðhögg kallast þau
sem höggvin eru í bak þeim er
berst við annan. Útherjar
neyðast til að verja sig með
hælnum heima um leið og
hendur hreyfa sverðin utan
lands. Ef strandhögg þeirra
geigar er dansað heima á
Hólnum og blásið til þórðargleði
í Hádegismóum. Tryllingurinn
svo mikill að enginn skilur
fyrirsagnirnar nema blaðakonan
og maðurinn yfir henni. „650
gætu farið!“ „Glitnir er hættur
við!“ Hættur við hvað? Það var
svo flókið að jafnvel greinin gat
ekki útskýrt það. En allt er það í
boði samkeppnisbankans.
Allir heima
Hér hefur fátt breyst. Heim-
boðnir í höllu konungs verða
höggnir er heim kemur. Hólverj-
ar sjá ekki út fyrir Hólinn sinn
og telja sig ekkert hafa til heims
að sækja. Orkuveitan á að vera
heima. Forsetinn á að vera
heima. Allir eiga að vera heima.
Enn skal varið land.
Yfirmaður íslenskra efnahags-
mála hefur margoft málað
sjálfan sig andstæðing stærstu
banka og fyrirtækja landsins, og
á greinilega ennþá innhlaup í
ríkisstjórn, sér og sínum til
handa. Því þýðir lítið fyrir
kollega hans að skrifa gegn
þeirri staðreynd í blöðin. Áður
óþekktur starfsbróðir beggja
mætir síðan í hádegisviðtal á
Stöð tvö og talar eins og gamall
ritsímamaður um tölvuknúið
samfélag. Leggur til að enn
harðari lög verði sett gegn
yfirvofandi uppgjörum í evru,
og minnir fyrir vikið á mann
sem vill banna fyrirtækjum
landsins að senda tölvupóst.
„Gömlu skeytin hafa dugað
okkur vel hingað til og engin
ástæða til breytinga.“
Engin ástæða til breytinga. Í
gjörbreyttu þjóðfélagi.
En áfram æðir tíminn og
breytir stöðugt öllu sem á vegi
hans verður. Ætlum við að reyna
að standa gegn þeim þunga
vagni eða taka okkur far með
honum? Því ræður víst Árni
gamli Matt og mun sjálfsagt láta
„eigin sannfæringu“ ráða.
Hólverjar, Útherjar
Í höllu konungs
Nú standa síðustu vígin hvort
sínu megin við Arnarhól, hlað-
in úr staksteinum og mynda-
albúmum leiðtogans. Óvinirnir
eru reyndar löngu hættir að
berjast; þeirra stríð stendur
annarstaðar, á erlendri grund,
í erlendri mynt.
HALLGRÍMUR HELGASON
Í DAG |
UMRÆÐAN
Sundabraut
Eitt af meginmarkmiðum Vegagerðar-innar er hagkvæm uppbygging og
rekstur vegakerfisins. Iðulega þegar um
nýframkvæmdir er að ræða leggur Vega-
gerðin fram nokkra kosti til athugunar
og leggur fram mat á kostunum. Að því
loknu gerir Vegagerðin tillögu um kost
til framkvæmda.
Nauðsynlegt er umræðunnar vegna
að árétta nokkur atriði. Vegagerðin hefur verið
gagnrýnd fyrir að hafa skoðun á því hvaða leið sé
best. Það er eigi að síður hlutverk Vegagerðarinnar
að leggja mat á kostina. Vegagerðin hefur einnig
sagt að það sé komið að stjórnmálamönnunum að
taka ákvörðun. Það hjálpar hinsvegar ekki umræð-
unni að segja að svart sé hvítt og hvítt sé svart.
Bent hefur verið á að Sundabraut er ekki
einkamál Reykvíkinga. Gerð hennar og lega skiptir
máli fyrir höfuðborgarsvæðið allt og fyrir lands-
byggðina. Með hliðsjón af því er það mat Vegagerð-
arinnar að eyjalausnin sé betri kostur en jarðgöng,
m.a. vegna þess að eyjalausnin dreifir umferð
betur. Jarðgöng leiða umferð frekar vestur í bæ
meðan eyjalausnin leiðir hana einnig til suðurs um
Sæbraut og síðan Reykjanesbrautina.
Færri færu þannig um Sundabraut í
jarðgöngum en um innri leiðina og það
drægi minna úr álagi á Ártúnsbrekkuna.
Með eyjalausninni styttast einnig
vegalengdir á milli staða meira en með
jarðgöngum og því minnkar heildar-
akstur á höfuðborgarsvæðinu.
Því hefur einnig verið haldið fram að
Vegagerðin ofmeti kostnað við jarðgöng
en vanmeti kostnaðinn að innri leiðinni.
Þetta er alrangt. Miðað er við norska
staðla og Evrópureglur sem ekki verður
vikist undan. Væri miðað við sænska staðla myndi
kostnaðurinn með vegtengingum reiknast 27
milljarðar króna, eða 12 milljörðum króna meiri en
við eyjaleiðina. Kostnaður við eyjaleiðina sem er
metinn á 15 milljarða króna hefur verið uppfærður
til samræmis við jarðgöngin.
Rétt er enn að árétta að rekstrarkostnaður ganga
er miklu meiri en af eyjalausninni og munar þar
líklega að minnsta kosti 200 milljónum króna
árlega.
Að öllu samanlögðu mælir Vegagerðin því með
því að fara innri leiðina.
Höfundur er upplýsingafulltrúi Vegagerðarinnar.
Að skjóta sendiboðann
G. PÉTUR MATTHÍASSON
F
réttin af því að Bobby Fischer hefði andazt á sjúkra-
húsi í Reykjavík síðla fimmtudags, 64 ára að aldri,
barst með eldingarhraða um heimsbyggðina í gær.
Enda þótt hann hefði lítið teflt opinberlega síðan
hann sigraði sovézka meistarann Borís Spasskí í „ein-
vígi aldarinnar“ í Laugardalshöll fyrir hartnær 36 árum skein
frægðarsól hans jafnbjört, enda veita skákirnar sem hann
tefldi allt frá æskuárum til heimsmeistaratignar hverri nýrri
kynslóð skákáhugamanna ómældan innblástur. Þær lifa sem
minnisvarði um fádæma snilligáfu.
Annar mesti skáksnillingur 20. aldar, Rússinn Garrí
Kasparov, komst vel að orði þegar honum var borin fréttin af
andláti Fischers og sagði: „Harmleikurinn er sá að hann yfir-
gaf þennan heim of snemma, og sérvizkulíf og hneykslanlegar
yfirlýsingar hans juku ekki á vinsældir skákarinnar.“ Kasparov
talaði örugglega einnig fyrir munn margra skákáhugamanna
með því að segja að framlag Fischers til skákíþróttarinnar
hefði hvorki meira né minna en umbylt henni.
Síðustu fimmtán ár ævinnar var Fischer á stöðugum flótta
undan óbilgjörnum armi bandarískrar réttvísi, sem vildi
draga hann fyrir rétt fyrir að hafa teflt aftur við fjandvin
sinn Spasskí réttum 20 árum eftir einvígið fræga í Reykjavík.
Endurkomueinvígi þetta fór nefnilega fram á júgóslavnesku
orlofseynni Sveti Stefan á meðan bandarískar og alþjóðlegar
refsiaðgerðir voru í gildi gegn Júgóslavíu vegna herskárrar
yfirgangsstefnu Slobodans Milosevic, þáverandi Júgóslavíu-
forseta. Það hversu mikla áherzlu bandarísk yfirvöld lögðu
á að Fischer gæti hvergi fundizt hann óhultur átti sér þó
tvímælalaust pólitískar orsakir. Efast má um að bandarísk
stjórnvöld hefðu lagt svona mikið upp úr því að draga einn
frægasta son landsins fyrir rétt – fyrir þær sakir að hafa teflt
nokkrar skákir – hefði hann látið vera að láta eins ljót orð
falla og hann tamdi sér um gyðinga og meint áhrif þeirra á
stjórnarstefnu Bandaríkjanna. Því ef það er eitthvað sem ekki
telst fyrirgefanlegt í tabúhlaðinni opinberri umræðu í Banda-
ríkjunum þá er það opinskátt gyðingahatur.
Erindrekar Bandaríkjastjórnar mótmæltu því líka kröftug-
lega, er íslenzk stjórnvöld ákváðu vorið 2005 að veita Fischer
ríkisborgararétt til að forða honum frá því að verða fram-
seldur til Bandaríkjanna frá Japan, þar sem hann hafði verið
handtekinn í júlí 2004 og haldið í gæzluvarðhaldi í níu mánuði.
Áður hafði Fischer afsalað sér bandarískum ríkisborgararétti.
Eftir komuna til Íslands fór hann aldrei aftur út fyrir land-
steinana af ótta við hinn langa arm bandarískrar réttvísi.
Ævi og örlög Bobby Fischer eru dæmisaga um það hvernig
maður gæddur snilligáfu á afmörkuðu sviði er oft meðal-
manninum breyzkari á öðrum sviðum. Þótt hann hafi verið
einangraður og bitur síðustu misseri ævi sinnar var þó vafa-
laust meiri reisn yfir ævikvöldi hans hér en hann hefði fengið
að njóta í höndum bandaríska dómskerfisins. Það fór vel á því
að Íslendingar gátu gert honum þann greiða.
Bobby Fischer fallinn frá:
Sérvizka og snilld
AUÐUNN ARNÓRSSON SKRIFAR
Holtið næst?
Haldið var upp á sextugsafmæli
Davíðs Oddssonar með pompi og
prakt á fimmtudag með fjölda góðra
gesta. Eins og rifjað hefur verið upp
hélt Davíð upp á fimmtugsafmæli
sitt í Perlunni. Hann hefur því nýtt
þau tvö hús undir stórafmæli sem
hann stóð fyrir að yrðu reist. Það
vekur upp spurningar um hvað Davíð
geri eftir áratug. Auðvitað getur hann
farið hringinn aftur í Perlunni, en það
er alltaf gaman að reyna
eitthvað nýtt, þótt á
sama tíma sé traust-
vekjandi að halda í það
sem þekkt er. Þótt ekki sé
ástæða til annars en
að ætla að Davíð sé
fullfær um að skipu-
leggja sín afmæli
sjálfur er kannski hægt að mæla með
Hótel Holti undir næstu veislu. Eins og
fram kom í síðasta þætti Kiljunnar er
hann vanur því að hittast þar í góðra
vina hópi.
Ekki var mikið um ræðuhöld í
veislunni, eins og Björn Bjarnason
lýsir henni á vefsíðu sinni. Kjartan
Gunnarsson veislustjóri leyfði einungis
þremur að taka til máls; þeim Geir H.
Haarde, forsætisráðherra og formanni
Sjálfstæðisflokksins, Eiríki Guðnasyni
seðlabankastjóra og Halldóri Blöndal,
formanni bankaráðs seðlabank-
ans.
Að týna ráðuneyti
Hæfileikar manna eru á ýmsum
sviðum. Fæstum hefur þó
tekist, líkt og Valgerður
Sverrisdóttir upplýsir
að hún hafi gert í skemmtilegri sögu
á heimasíðu sinni, að týna heilu
ráðuneyti. Á öðrum starfsdegi hennar
fór hún að velta fyrir sér hvar iðnaðar-
ráðuneytið væri. Daginn eftir brá hún
á það ráð að ráfa um rangala hússins,
eftir að starfsfólk var farið heim, í leit
að ráðuneytinu. Það kæmi nefnilega
ekki vel út að spyrja starfsfólkið. Eftir
mikinn leiðangur kom iðnaðarráðu-
neytið loks í ljós, vel falið á bak við
mótttökusvæði. Kannski hefði það
verið heppilegt fyrir hana að hafa
kortið sem Birta Össurardóttir teikn-
aði fyrir pabba sinn. Össur þarf
reyndar ekki að hafa áhyggjur af
því að týna iðnaðarráðuneytinu,
því hann ber nú ábyrgð á því
sem fram fór í „botnlanganum,
sem ótrúlega lítið fór fyrir“.
svanborg@frettabladid.is