Fréttablaðið - 22.01.2008, Blaðsíða 16

16 22. janúar 2008 ÞRIÐJUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu,
Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Í
gær var myndaður þriðji borgarstjórnarmeirihlutinn í
Reykjavík á þeim tuttugu mánuðum sem eru liðnir frá
því að kosið var til borgarstjórnar. Nýjar kosningar væru
vissulega fýsilegur kostur í þessari dæmalausu stöðu,
ef ekki væri óheimilt að ganga til kosninga fyrr en að
loknu kjörtímabilinu. Borgarbúar sitja því uppi með kjörna
fulltrúa sína fram til vors árið 2010 þegar næst verður kosið.
Full ástæða er til að ætla að fram undan séu erfiðir tuttugu og
átta mánuðir.
Þegar þetta er skrifað er ekki gott að sjá um hvað nýi meiri-
hlutinn er stofnaður. Vissulega liggur fyrir málefnasamningur,
en þar eru efst á blaði atriði sem ganga þvert á stefnu Sjálf-
stæðisflokksins. Allra efst er að ekki verði tekin ákvörðun um
flutning Reykjavíkurflugvallar á kjörtímabilinu. Aðeins eru
nokkrar vikur liðnar frá því að Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson,
oddviti sjálfstæðimanna í borgarstjórn, lýsti því afdráttar-
laust yfir að það væri skoðun borgarstjórnarflokksins að flug-
völlurinn ætti að fara úr Vatnsmýrinni.
Númer tvö á listanum er yfirlýsing um að leitað verði leiða
til að varðveita 19. aldar götumynd Laugavegarins og mið-
borgarinnar eins og kostur er. Þetta þýðir á mannamáli að
slegnar verða af hugmyndir um að gömul hús víki fyrir nýjum
við Laugaveg. Margsinnis hefur komið fram að húsafriðun
er meðal helstu hjartans mála næsta borgarstjóra, Ólafs F.
Magnús sonar. Og í þeim efnum hefur líka komið skýrt fram að
hann vill engar málamiðlanir.
Hefur Ólafur meðal annars barist hart fyrir friðun húsanna
númer 4 og 6 við Laugaveg, sömu húsa og sjálfstæðismenn
voru samstíga um að ekki væri ástæða til að varðveita þegar
þeir sátu síðast í meirihlutanum.
Í þessu samhengi er athyglisvert að rifja upp tólf daga gamla
skoðanakönnun Fréttablaðsins um afstöðu borgarbúa til frið-
unar Laugavegar 4 og 6. Þar kom fram að minnstur vilji til
að friða var einmitt meðal stuðningsfólks Sjálfstæðisflokksins
og Frjálslynda flokksins, fjórtán prósent í fyrra tilfellinu og
átján því síðara.
Ekki er enn séð fyrir endann á átökunum um Laugaveg 4
og 6, en ekki verður síður spennandi að sjá hver verða afdrif
áætlana um uppbyggingu á þremur mun stærri reitum við
Laugaveg. Það verður dýrt ævintýri ef borgin ætlar að leysa
til sín allar þær eignir sem verktakar hafa fest kaup á í mið-
borginni.
Eftir þann vandræðagang sem þjóðin hefur orðið vitni að í
stjórn höfuðborgarinnar, fyrst í haust og svo aftur nú, þegar
innan við hundrað daga gamall meirihluti féll, er full ástæða
til að staldra við og velta fyrir sér um hvað þátttaka í stjórn-
málum snýst. Hellir fólk sér út í stjórnmálin til að vinna að
sannfæringu sinni, eða til að komast á valdastóla, sama hvað
það kostar? Það er ekki bölsýni að spá að borgarbúar muni fá
fleiri tilefni til að velta þeirri spurningu fyrir sér áður en kjör-
dagur vorið 2010 rennur upp.
UMRÆÐAN
Bifreiðatryggingar
Tryggingafélagið mitt (Sjóvá) sendi mér gjöf á dögunum. Hún felst í því
að veita tiltekna þjónustu ef bíllinn bilar
eða verður bensínlaus. Tvennt í texta
gjafabréfsins frá félaginu vakti sérstaka
athygli mína:
Í fyrsta lagi að bíll hafi þann sjálfstæða
vilja að hefta för mína ef hann bilar eða
bensín þrýtur. Þetta birtist glöggt í gjafa-
bréfinu þar sem segir: „Hefti bíllinn för
þína með bilunum, sprungnu dekki, bensín- eða
straumleysi geturðu hringt í síma 440 2222 og
fengið aðstoð umsvifalaust.“ Það er auðvitað graf-
alvarlegt þegar bíllinn minn góði tekur upp á því
að verða bensínlaus eða bila og hefta þannig för
mína. Þá er gott að eiga góða að sem greiða för
bílsins og væntanlega mína um leið.
Í annan stað vakti athygli mína sú skilgreining
að þessi þjónusta eigi við þegar viðkomandi er „á
vegum úti“ og sérstaklega tekið fram að
átt sé við höfuðborgarsvæðið, Reykjanes,
Árborg og Akureyri. Hingað til hefur það
verið kallað að aka eða vera á vegum úti
þegar fólk er úti á landi og komið langt
frá þéttbýlissvæðum eins og þeim sem að
ofan getur. Hér er því búið að snúa merk-
ingunni á haus og er það í fullu samræmi
við þau undur að bílar hafi sjálfstæðan
vilja og hefti för með þeirri ósvinnu að
bila eða sýna þá ótukt að verða orkulausir
þegar verst gegnir. Ég verð því að játa að
sjálfur er ég algjörlega vegvilltur eftir
lestur gjafabréfsins góða.
Auðvelt er að fyrirgefa yfirspenntan stíl og vill-
andi orðalag en hitt er verra þegar tryggingafélag
mitt er að verja iðgjöldunum til þess að bjarga
þeim bílaeigendum sem kunna ekki fótum sínum
forráð hvort sem þeir eru á vegum úti eða í þétt-
býli. Að mínum dómi væri nærtækara að lækka
gjöldin.
Höfundur er bíleigandi.
Gjafabréf á vegum úti
INGÓLFUR
SVERRISSON
Björn keypti föt
Enn er daunn í herbúðum Fram-
sóknar flokksins eftir að Guðjón
Ólafur Jónsson sprengdi þar fýlu-
bombu á föstudagskvöld. Í stað þess
að opna glugga og hreinsa loftið
ákvað forysta flokksins hins vegar að
halda að sér höndum og vonast til
þess að málið gufaði upp af sjálfu
sér. Þau viðbrögðin voru til lítils
annars fallin en að skapa tortryggni
og fnykurinn þvert
á móti magnaðist.
Spurt var hvort Björn
Ingi Hrafnsson
hefði keypt föt
á kostnað
Framsóknarflokksins fyrir kosningar.
Framan af neitaði hann „að tjá sig
efnislega“ um málið. Sjálfsagt átti
hann þar við sjálfan vefnað fatanna
því nú hefur Björn Ingi staðfest að
hann keypti sannarlega föt upp á krít
og Framsókn borgar brúsann.
Og hvað með það?
En hvað olli þessari feimni? Í kosn-
ingum þurfa frambjóðendur að koma
oft fram fyrir hönd flokks síns og
því fylgja eflaust útgjöld. Hví
skyldu stjórnmálaflokkar ekki
greiða niður föt frambjóð-
enda sinna líkt og sjónvarps-
stöðvar borga fréttamönnum
fatastyrk? Er munur á því
að flokkur kaupi föt fyrir
frambjóðendur sína
eða þeir ráði auglýsingastofu til að
„fótósjoppa“ myndir af þeim?
Þetta eru klaufar, Guðjón
Fyrst Guðjón Ólafur fór með rétt mál,
hvers vegna gekk Björn Ingi ekki
strax fram fyrir skjöldu og staðfesti
það? Málið hefði þar með verið dautt
á laugardaginn og sjálfsagt gleymt
núna. Afgreiðsla Framsóknarflokksins
á þessari atburðarás fer að minnsta
kosti seint í kennslubækur sem
vel heppnað dæmi um pólitíska
kænsku. Sem felst stundum ekki
í öðru en að gera strax hreint
fyrir sínum dyrum. Gárungarnir
uppskáru þó sitt; Guðjón Ólafur og
Björn Ingi ganga nú víst undir
nafninu hnífaparið.
bergsteinn@frettabladid.is
Stundum læðast breytingar svo hægt og hljótt inn í líf
manns að maður tekur þær
umhugsunarlaust fyrir sjálf-
sagðan hlut. Dæmi um þetta er
notkun á kennitölum.
Þegar ég fer á snyrtistofu,
myndbandaleigu, með myndir í
framköllun, eða aðra staði þar
sem ég kaupi þjónustu, þá
gengur starfsmaður á viðkom-
andi stað að tölvunni, og með
augun á skjánum segir hann:
„Kennitala?“
Tónninn í röddin er fagmann-
legur og felur bæði í sér
spurningu og tilmæli um svar.
Ég þyl upp tölurnar, hann slær
þær jafnóðum inn og segir síðan:
Jónína? og ég gengst við því.
Ég er sem sé ekki lengur kona
sem heitir Jónína Kristbjörg og
hefur tiltekna kennitölu. Ég er
kennitala sem heitir Jónína.
Númer.
Kennitölur voru teknar upp
sem persónuauðkenni 1987/1988.
Áður var notast við nafnnúmer.
Kennitölur með persónuupplýs-
ingum eru happafengur fyrir þá
sem vilja fylgjast með neyslu
fólks og hegðun eftir aldri og
kyni. Margir hafa frá þeim tíma
bent á að kennitölur væru
notaðar óhóflega hér á landi.
Hvað sem því líður, fer ekki á
milli mála að almennt er það
kennitalan en ekki nafnið manns
sem tekið er gilt, hvar sem
maður kemur.
Austurríkismaðurinn Viktor
E. Franklín segir í bók sinni,
Leitin að tilgangi, frá því
hvernig persónur urðu að
númerum í einangrunarbúðum
þjóðverja á stríðsárunum.
Yfirvöld hefðu aðeins haft
áhuga á númerum fanganna
sem voru tattóveruð á hörund
þeirra. Ef vörður ætlaði að
ákæra fanga leit hann aðeins á
númerið hans og spurði aldrei
að nafni.
Við erum ekki komin svona
langt í að gera kennitölu hærra
undir höfði en manneskjunni
sjálfri en margt bendir til að við
gætum verið á leiðinni að verða
einhvers konar kennitöluþjóð.
Kannski má vænta þess að
presturinn spyrji foreldrana við
skírnarfontinn eftir nokkur ár:
„Hvað á kennitala 010120 1234
að heita?”
Persónulegt frelsi og sjálfstæði
Persónulegt frelsi og sjálfstæði
er dýrmæt eign. Margir útlend-
ingar sem eru að furða sig á
margumtalaðri útrás Íslendinga
í fjárfestingum og umsvifum,
tala bæði um dirfsku, áræði og
hæfileika til að laga sig hratt að
breyttum aðstæðum, en einnig
um hvað okkur er margt til lista
lagt. Ætla mætti að eyþjóð sem
ekki er fjölmennari en úthverfi í
evrópskri borg væri einsleitari
en raun ber vitni. Við erum enn
fiskveiðiþjóð með merkan
bókmenntaarf, en fiskurinn er
ekki lengur í miðju allrar
afkomuviðmiðunar í umræðu
dagsins. Fréttir af aflabrögðum
hafa vikið fyrir fréttum af
stöðunni á fjármálamörkuðum
innan lands og utan.
Við höfum nýtt okkur
velmegun síðustu áratuga til að
mennta okkur og þjálfa í
samræmi við eigin hæfileika og
áhugamál í stað þess að líta
eingöngu til afkomumöguleika
og þeirra atvinnugreina sem
fyrir voru.
Það er hreint ekki þróttur
íslenskra fjármálamanna
ein göngu sem vekur athygli víða
um heim, heldur einnig fólk í
bókmenntum, myndlist, tónlist,
hönnun og kvikmyndagerð sem
er að gera sig gildandi á alþjóða-
vettvangi.
Fjölbreytileiki og mismunandi
skoðanir bera lifandi hugsun
vitni. Það eru forréttindi að búa í
samfélagi þar sem það er
sjálfsagður hlutur, þótt maður
eigi náttúrulega alls ekki að taka
því sem sjálfsögðum hlut!
Hús hér og þar
Þó að við séum einstaklings-
hyggjuþjóð í þeim skilningi að
við treystum okkur í eitt og
annað og sem aðrir myndu setja
í nefnd, er ýmislegt í kringum
okkur í dagsins önn sem ýtir
undir hjarðeðlið. Vera við sjálf,
en samt eins og hinir. Skera
okkur úr, en samt ekki of mikið.
Varðveisla gamalla húsa og
húsagerð almennt hefur verið til
umræðu upp á síðkastið. Aug-
ljóst má vera að húsbyggingar,
eins og annað manngert í
umhverfinu, eru ákveðin skila-
boð til uppvaxandi kyn slóðar á
hverjum tíma. Umræða um skort
á samræmi í lit og lögun húsa
hér á landi kemur alltaf upp öðru
hvoru. En þegar maður er búinn
að aka um nokkur lönd í Evrópu
fram hjá hverju þorpinu eða
bænum á eftir öðrum þar sem öll
hús eru eins á litinn og ekkert
þak sker sig úr, er það gleðiefni
að horfa yfir þökin í Reykjavík
úr flugvélinni, með mismunandi
lit og lögun. Og maður fyllist
þakklæti og hrifningu þegar
komið er heim í allar þessar
götur með húsum sem hafa eigin
karakter, rétt eins og fólkið sem í
þeim býr.
Hvað á kennitalan að heita?
Í DAG | Persónufrelsi
JÓNÍNA MICHAELSDÓTTIR
Kennitölur voru teknar
upp sem persónuauðkenni
1987/1988. Áður var notast
við nafnnúmer. Kennitölur
með persónuupplýsingum eru
happafengur fyrir þá sem vilja
fylgast með neyslu fólks og
hegðun eftir aldri og kyni.
G
O
T
T
F
O
L
K
Hvers eiga íbúar höfuðborgarinnar að gjalda?
Rugl í Reykjavík
JÓN KALDAL