Fréttablaðið - 25.01.2008, Blaðsíða 46

25. JANÚAR 2008 FÖSTUDAGUR10 ● fréttablaðið ● eldvarnir
Jón Viðar Matthíasson hefur
brennandi áhuga á eldi og
slökkvistarfi. Hann er mennt-
aður brunaverkfræðingur og
segist orðinn slökkviliðsstjóri
höfuðborgarsvæðisins sökum
þess hve hann er góður eigin-
maður. Hér talar hann um
eldsvoða, forvarnir, sorgir og
töfraljóma slökkvistarfsins.
Brunar hafa verið tíðir og mikið
í umræðunni undanfarið. Hverj-
ar eru helstu ástæður eldsvoða á
höfuðborgarsvæðinu?
„Okkar tilfinning er hreinlega sú
að óvarlega sé farið með eld. Ég
vona að íkveikjur séu tímabund-
ið vandamál, en oftast eru brun-
ar óviljaverk í starfi og heima,
þar sem kviknar í út frá rafmagni
eða óvarlega er farið með kerti
og kertaskreytingar. Eldsvoðar af
völdum kertis eru alltof algeng-
ir og algjörlega óþarfir. Kerti eru
vissulega falleg en þau þarf að
umgangast af virðingu.“
Hve margir brunar verða á höfuð-
borgarsvæðinu ár hvert?
„Sem betur fer erum við ekki kall-
aðir í brunaútköll á degi hverjum,
en sinnum einnig umferðarslys-
um og sjúkraflutningum. Útköll
vegna þeirra voru um 24 þúsund
á nýliðnu ári, en aukning er 3 til
6 prósent á milli ára. Brunar eru
mun sjaldgæfari, en hreyfing-
ar vegna þeirra voru um 1.400 á
síðasta ári.“
Hvernig stendur slökkviliðið gagn-
vart skyldum sínum við borgar-
ana í dag?
„Við erum afskaplega vel mann-
aðir og þeir sem eiga okkur; sveit-
arfélögin á höfuðborgarsvæðinu,
hafa sýnt mikinn skilning og vel-
vilja. Í stjórn sitja borgarstjóri
og bæjarstjórar sem allir eru ein-
huga og með mjög skýra stefnu
um öryggismál. Nýlega var tekin
ákvörðun um fjölgun slökkvi-
stöðva á höfuðbogarsvæðinu og á
sama tíma verður fjölgað um tut-
tugu nýja starfsmenn.“
Hve margir slökkvibílar eru í
eigu borgarbúa og hvað eru þeir
gamlir?
„Í fyrstu línu höfum við einn bíl
á hverri stöð og í varalínu annað
eins. Bílarnir eru á bilinu sex til
tíu ára, en í stofnsamningi kveður
á um að bílar í fyrstu línu megi
ekki vera eldri en tíu ára. Nú
liggur fyrir samþykkt um kaup á
fjórum nýjum slökkvibílum.“
Hvernig er slökkviliðið í stakk búið
að bjarga fólki úr brennandi háhýs-
um, sem nú rísa æ hærra á höfuð-
borgarsvæðinu?
„Við höfum til umráða körfu-
bíla sem geta flutt niður ákveðinn
fjölda manns, en ná aðeins upp í
30 metra hæð, sem samsvarar átta
hæða húsi. Því kemst enginn körfu-
bíll ofar þegar brennur í hærri
húsum. Hins vegar eru eldvarnir
í nýrri háhýsum innbyggðar með
eldvörðum flóttaleiðum í sérstök-
um öryggisstigahúsum.“
Starf slökkvimanna hefur lengi
verið sveipað töfraljóma. Er aðdá-
un ungra drengja enn sú sama á
slökkvistarfinu?
„Það vona ég innilega því við þurf-
um að fá þessa einstaklinga í lið
með okkur í framtíðinni. Töfral-
jómi yfir slökkvistarfi er verð-
skuldaður, en hann þarf að smita
stúlkurnar líka. Við heimsækjum
fimm ára leikskólabörn með fíg-
úrurnar Loga og Glóð í forvarnar-
starfi og Landssamband slökkvi-
liðsmanna er með fræðslu fyrir
átta ára börn, en með því reynum
við að stimpla inn öryggishugsun
barna gagnvart eldi.“
Eru forvarnir stór þáttur í starfi
slökkviliðsins?
„Já, því við viljum hafa það þannig
að þurfa aldrei að sinna brunaút-
köllum og erum sífellt að ítreka
að fólk hugi vel að sér og sínum.
Hvert heimili þarf að búa yfir hinni
heilögu þrenningu sem er reyk-
skynjari, slökkvitæki og eldvarnar-
teppi. Það hafa allir skilning á þess-
um málum og með reykskynjara er
heimilið útbúið vekjaraklukku sem
vakir yfir heimilisfólkinu.“
Stendur til að auka þjónustu
slökkviliðsins við borgarbúa á nýju
ári?
„Já, nú verða stigin stór skref til
framtíðar með fjölgun slökkvi-
stöðva og auknum mannafla. Lokað
verður á Tunguhálsi en auk slökkvi-
stöðvanna í Skógarhlíð, Hafnar-
firði og á Reykjavíkurflugvelli
verða byggðar nýjar slökkvistöðv-
ar við Stekkjarbakka og í Mosfells-
bæ. Þá erum við orðnir vel í stakk
búnir að sinna höfuðborgarsvæð-
inu á ágætis viðbragðstíma, utan
Kjalarness, en þar höfum við samn-
ing við björgunarsveitina á Kjalar-
nesi sem brugðist hefur með frá-
bærum árangri við útköllum elds
og slysa.“
Hve margir farast í bruna á Íslandi
ár hvert?
„Að meðaltali hafa það verið einn
til tveir, en á milli koma sem betur
fer ár án dauðsfalla. Í dag stöndum
við frammi fyrir þeirri hörmulegu
staðreynd að einn maður hefur lát-
ist í bruna í fyrsta mánuði ársins,
en það er nóg ástæða til að staldra
við og hugsa hlutina upp á nýtt fyrir
alla. Ég held að fólk sé meðvitað
um að reykur sé baneitraður og í
raun þarf óskaplega lítinn reyk til
að hafa banvæn áhrif. Númer eitt,
tvö og þrjú þarf reykskynjara í allt
íbúðarhúsnæði, því flest banaslys
verða þegar fólk vaknar ekki.“
Er brunavörnum í fjölbýlishúsum
ábótavant, því undanfarið hefur
fólk lokast inni í íbúðum sínum
vegna elds hjá öðrum?
„Eldvarnir eru aldrei einkamál,
hvort sem fólk býr í fjölbýlishús-
um eða einbýli. Komi upp eldur og
reykur hjá einum getur það haft
skelfileg áhrif hjá öðrum. Hurð-
ir eru víða í eldri fjölbýlishúsum
orðnar gamlar, þurrar og góður
eldsmatur, og það þarf að færa í
betra horf. Við bjóðum upp á þjón-
ustu fyrir fjölbýlishús þar sem við
komum, skoðum og leggjum til
hvað hægt er að bæta. Fólk verður
að líta sér nær og hlíta þeirri kröfu í
reglugerðum frá 1998 að hafa reyk-
skynjara á heimili sínu, en komið
hefur til tals í stjórn slökkviliðsins
að útvega öllum reykskynjara sem
ekki hafa hann. Það hefur verið
gert í borgum erlendis og gefið
góða raun.“
Stórbrunar eru ekkert gamanmál,
en er ekki stundum gaman að eiga
við brjálað bál?
„Jú, það getur verið gott að fá einn
stóran af og til, því í þetta starf velj-
ast einstaklingar sem hafa gaman
að átökum og vilja virkilega berj-
ast við verðug verkefni. Því er ekki
að neita að það hefur jákvæð áhrif
á hópinn þegar við höfum glímt við
stórbruna og tekist ágætlega. Því
fylgir vellíðan að finna að æfingar
hafi skilað sér og mega sín einhvers
við erfiðan starfa, en þá á ég við
bruna án manntjóns. Öllum líður
illa þegar manneskja ferst í bruna
og þegar „við missum mann“, eins
og við upplifum slíkt því maður dó
á okkar svæði, hefur það gífurleg
áhrif á mannskapinn sem lengi á
eftir er niðurlútur og gagnrýninn á
sjálfan sig.“
Dreymdi þig slökkviliðsstjóra-
drauma?
„Nei. Það verður að segjast alveg
eins og er, og karlmenn verða að
sætta sig við það, að þeir sem taka
ákvarðanir í okkar lífi eru eigin-
konurnar. Þá er ég ekki að segja
að konuna hafi dreymt um að gift-
ast slökkviliðsmanni, heldur þróuð-
ust hlutirnir þannig þegar ég var
að klára verkfræðinám í Svíþjóð og
vildi fara heim. Þá sagði konan nei
því okkur báðum og börnunum leið
svo vel í Lundi. Og af því ég er svo
góður eiginmaður sagði ég já og
dreif mig í framhaldsnám í bruna-
verkfræði. Eftir það vildi ég aftur
fara heim en konan ekki, og þá fór
ég að vinna við brunahönnun. Atvik
höguðu því svo þannig að laus staða
var hjá slökkviliðinu þegar ég kom
heim 1991 og hér er ég enn, sem
slökkviliðsstjóri frá 2004.“
Ferðu sjálfur í útköll?
„Ég fer í öll þau útköll sem teljast
stærri og flóknari, og alltaf á vett-
vang stórslysa og slysa af völd-
um umhverfismengunar, sem er
vaxandi þáttur. Þetta er vissulega
flókið og krefjandi starf en verð-
ur ekki eins erfitt þegar maður
vinnur með hópi góðs fólks sem
hefur brennandi áhuga á starfinu.
Sumt fólk mætir til vinnu sinnar
„af því bara“, en hjá slökkviliðinu
vinnur enginn „af því bara“. Þetta
er samstilltur hópur sterkra ein-
staklinga sem standa saman í blíðu
og stríðu.“
Eldvarnir eru ekki einkamál
Jón Viðar Matthíasson, slökkviliðsstjóri Slökkviliðs höfuðborgarsvæðisins, mætir aldrei til vinnu sinnar „af því bara“, frekar en
aðrir í hans liði. Hann segir einkenna starf slökkviliðsins hversu einhuga, sterkir og samstilltir íslenskir slökkviliðsmenn eru.
FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI