Fréttablaðið - 26.01.2008, Blaðsíða 56

28 26. janúar 2008 LAUGARDAGUR
É
g fór fyrst til Kúbu árið 2000,“
segir Tómas R. Einarsson, sem
nú hefur gefið út þrjár plötur
sem tileinkaðar eru tónlistinni
frá eyjunni atarna. Sú fyrsta,
Kúbanska, var tekin upp hér á
landi árið 2002 og á henni leika eingöngu
íslenskir tónlistarmenn. Ári síðar hélt hann
til Kúbu til að taka upp plötuna Havana með
þarlendum tónlistarmönnum. Árið 2006 tók
hann svo upp plötuna Romm Tomm Tomm í
Havana sem og í Reykjavík en þar stilla
kúbverskir og íslenskir tónlistarmenn
saman strengi sína.
„Ég hafði kynnst kúbanskri tónlist og leik-
ið hana nokkuð, eins og til dæmis með hljóm-
sveitinni Six Pack Latino. Vissulega var ég
heillaður að heyra þessa tónlist sem leikin
var nánast á hverju götuhorni í Havana. En
það var sérstaklega einn tónlistarmaður
sem heillaði mig svo með gítarleik sínum að
ég varð ekki samur á eftir.
Þetta var maður sem varð á vegi mínum
um klukkan fjögur að nóttu fyrir utan einn
næturklúbb í borginni. Hann lék undurfal-
lega og lipurlega á tresgítar þeirra Kúban-
anna sem er nokkuð ólíkur þeim sem við
þekkjum best. Þessi gítarleikur leið mér
ekki úr minni þegar ég var kominn heim svo
það var ekkert með það, ég varð bara að
hafa uppi á manninum en það var við ramm-
an reip að draga þar sem Hagstofan á Kúbu
er ekki jafn skilvirk og hér í Reykjavík. Svo
naut hann ekki þessara nútíma þæginda eins
og að eiga síma og það varð ekki til að auð-
velda málið.“
Eftir mikla eftirgrennslan hafði Tómas
uppi á nágranna gítarleikarans sem átti
síma og gat fært hann að tólinu. Erindi Tóm-
asar var einfalt: „Viltu hjálpa mér að taka
upp plötu á Kúbu?“ „Claro que sí,“ sagði
Cesar gítarleikari og boltinn var farinn að
rúlla.
Einn í latínhafinu
Á vordögum 2003 fór Tómas til Havana í
undirbúningsferð og með hjálp frá Cesari
hafði hann uppi á vönum mönnum sem voru
tilbúnir til verksins. „Það var svo nokkuð
sérstæð tilfinning þegar ég kom aftur um
sumarið og fór beint í hljóðver með Cesar og
félögum en þá hafði ég aldrei spilað með
þeim,“ rifjar Tómas upp.
„Þrátt fyrir það var bara talið í og byrjað
að taka upp fyrsta lag eftir um hálftíma upp-
hitun. Ég hafði líka undirbúið þetta vel og
var með nótur tilbúnar fyrir mannskapinn.
Cesar átti sérstaklega auðvelt með að læra
lögin, hann horfði aðeins á píanistann fara
yfir þetta stundarkorn og þá var það komið
á hreint. Svo þegar við vorum búnir að starfa
saman í nokkurn tíma kom það fyrir að pían-
istinn var ekki á svæðinu og virtist mér
Cesar vera þá á einhverju flæðiskeri stadd-
ur. Kom þá í ljós að hann kunni ekki að lesa
nótur. Þetta kom mér verulega á óvart því
hann átti sérstaklega auðvelt með að læra
lögin og ég hafði séð hann stjórna hljóm-
sveit af mikilli röggsemi. En svona getur
þetta verið, jafnvel færustu menn eru ólæs-
ir á nótur en hitt er víst að hann hefur alveg
einstakt tóneyra.“
Fyrsta lagið sem þeir tóku upp var lagið
Rumdrum, eða Hægt en bítandi eins og það
er kallað á íslensku, en það rataði síðar á
safndisk sem fyrirtækið Putumayo gaf út
undir nafninu Latin Jazz. Stingur Tómas
nokkuð í stúf meðal listamanna á þeirri
plötu, sem allir rekja uppruna sinn til Róm-
önsku Ameríku.
Hvirfilbylurinn úr trompetinu
Fleiri góðir fýrar göldruðu fram tóna á tónd-
iskinn hans Tómasar. Má þar til dæmis nefna
Daníel hinn feita eða Daniel „El Gordo“
Ramos. „Það er svo mikill kraftur í trompet-
leik hans að ég hélt að haustfellibylurinn
væri að vefja sér utan um mig þegar ég
heyrði í honum fyrst. En hann er líka öflug-
ur í matartímanum eins og nafnið og vaxtar-
lagið gefur til kynna.
Mér er minnisstætt þegar við Samúel Jón
Samúelsson, betur þekktur sem Sammi í
Jagúar, fórum út að borða með honum en þá
vildi svo illa til að starfsfólkið á veitinga-
staðnum var á einhverjum fundi og mátti
lítið vera að því að sinna okkur. Fékk hann þá
að bíða nokkuð lengi eftir matnum, sem var
honum þolraun þung. Þegar allt var komið á
borð tók hann vel til matar síns og kláraði
meira að segja af diskunum okkar Samma og
þar sem hann vildi síst af öllu lenda í því að
bíða matarlaus á næstunni skellti hann hálfri
pizzu í trompettöskuna sína. Þetta þótti
okkur Samma alveg kostulegt.“
Byrjaði á því að kaupa skeinipappír
Þriðja „Kúbuplata“ Tómasar er tekin upp að
stórum hluta í hljóðverinu Egrem í Havana
en þar var hin víðfræga plata Buena Vista
Social Club tekin upp skömmu fyrir síðustu
aldamót. Einnig ritaði Nat King Cole rödd
sína á hljóðbönd þar á sjötta áratugnum.
Tómas lætur vel af dvölinni þar en þó kom
hann auga á eitt og annað sem ber merki um
slakt stjórnarfar í landinu. „Ég hefði nú hald-
ið að í virtasta hljóðveri landsins myndu
menn ganga að því vísu að jafn sjálfsögð
þægindi eins og klósettpappír væru til stað-
ar þar sem menn þurfa á þeim að halda. En
ég mátti byrja á því á morgni fyrsta upp-
tökudags að kaupa það þarfaþing. Ég sá
mörg dæmi þess að fólk tæki ekki ábyrgð á
neinu í kringum sig og í skjóli þess hugsun-
arháttar fengu ryðguð rör og tunnur sem
enginn hafði skipt sér af frá því fyrir bylt-
ingu að vera jafnvel á hinum virðulegustu
stöðum eins og til dæmis í útvarpshúsinu.“
Borgað eftir íslenskum töxtum
Það getur verið mikill hvalreki fyrir kúb-
verska tónlistarmenn að spila með erlendum
tónlistarmönnum. „Ég borgaði þeim eftir
íslenskum töxtum enda hefði verið lúalegt
að gera það ekki,“ segir Tómas. „En síðan fór
ég eftir þeim flokkunum sem gilda á Kúbu
og eru nokkuð ólíkar okkar. Til dæmis fá
menn aukagreiðslu fyrir hvert sóló. Þegar
allt er tekið saman greiddi ég Cesari senni-
lega um tvenn árslaun læknis á Kúbu.“ Það
er því aldrei að vita nema Cesar verði búinn
að fjárfesta í síma þegar Tómas reynir að
véla hann í næsta verkefni. Reyndar er
bassaleikarinn núna með hugann við söng-
lagaplötu sem koma mun út í haust. Hann
vill þó fátt um hana segja en það má teljast
nokkuð víst að þessi bráðsmitandi rómanski
taktur sé ekki á undanhaldi enda er hann far-
inn að vella um æðar tónskáldsins.
Þrátt fyrir það var bara talið í og byrjað að
taka upp fyrsta lag eftir um hálftíma upphit-
un. Ég hafði líka undirbúið þetta vel og var
með nótur tilbúnar fyrir mannskapinn.
Með bráðsmitandi takt í æðum
Til eru fjölmargar flökkusögur um menn sem forvitnin hefur rekið á framandi slóðir þaðan sem þeir hafa svo snúið fárveikir aft-
ur. Djassistinn Tómas R. Einarsson lét ástríðuna reka sig til Kúbu og mun hann aldrei bíða þess bætur. Hann sagði Jóni Sigurði
Eyjólfssyni sjúkrasöguna frá því hann fékk hina bráðsmitandi kúbönsku tónlist beint í æð.
TÓMAS Í GÓÐUM GÍR Þarna er bassaleikarinn í
góðum gír. Menn skyldi kannski ekki undra þótt
Tómas sé orðinn vel haldinn af hinum bráðsmit-
andi rómanska takti. MYND/SAMÚEL JÓN SAMÚELSSON
HLJÓMSVEITIN Talið frá vinstri: Jorge Luis Reyes, Daníel „hinn feiti“ Ramos, Samúel Jón Samúelsson, Cesar
Hechevarria gítarleikari, Tómas, Jorge Yeranis Silego og fyrir framan eru þeir Osvaldo Perigó og Alvin González.
MYND/PEDRO UGARTE PÉREZ
CESAR MEÐ EINLEIK Það var ómetanlegt fyrir Tómas
að hafa uppi á Cesari en þá komust upptökumálin
á skrið. Hér er kappinn í miðju sólói.
ÆFING Í HERBERGINU Þarna er Jorge Yeranis að berja bongótrommurnar og Alvin timbales-trommur í herberginu sem þeir Tómas og Samúel tóku á leigu í Havana.
MYND/SAMÚEL JÓN SAMÚELSSON
HVIRFILBYLURINN Það var engu líkara en hvirfilbyl-
ur færi um hljóðverið þegar Daníel bar trompetið
að vörum sér. MYND/SAMÚEL JÓN SAMÚELSSON