Tíminn - 17.09.1981, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 17. september 1981
7

erlent yfirlit
■ ANWAR Sadat, forseti
Egyptalands, lætur nú skammt
stórra högga á milli.
Fyrra laugardag (5. sept.) til-
kynnti Sadat egypzka þinginu, að
hann heföi undanfarna þrjá daga
látið handtaka með leynd um 1500
manns, sem hann taldi ýmist sitja
á svikráðum við stjórn sina, eða
vera liklega til að valda róstum
og uppþotum i landinu.
1 siöarnefnda hópnum voru að-
allega forustumenn ýmissa trú-
arsamtaka. Annars vegar voru
það leiðtogar koptisku kirkjunn-
ar, sem játar kristni, en hins veg-
ar leiðtoga hópa eða samtaka
strangtrúaðra Múhameðstrúar-
manna. Að undanförnu hafði
nokkrum sinnum komið til átaka
milli manna, sem tilheyrðu þess-
um trúflokkum.

■ Sadat að skýra egypzka þinginu frá handtökunum
Sadat beitir
vaxandi hörku
Er hann aó styrkja álit sitt hjá Reagan?
Sadat taldi sig óttast, að þessl
átök gætu magnazt og orðið visir
að andstöðu gegn rikisstjórninni.
Hann gerði þvi meira en að fang-
elsa forustumennina, heldur
bannaði jafnframt tiu trúarfélög
strangtrúaðra Múhameðsirúar-
manna og lagði koptisku kirkjuna
undir stjórn rikisins. Páfi hennar
var sviptur öllum völdum og
dvelst nú i klaustri i eins konar
stofufangelsi.
Talið er, að um 6 milljónir Eg-
ypta eða um 15% af ibúum lands-
ins tilheyri koptisku kirkjunni.
Aðrir eru Múhameðstrúar. Kopt-
iska kirkjan hefur verið sjálfstæð
siðan á 5. öld, er hún sagði skilið
viðpáfann i Róm, og stofnaði sinn
eigin páfastól. Páfinn, sem Sadat
svipti völdum, er sá 117. i röðinni.
Oft hefur verið grunnt á þvi
góða milli koptisku kirkjunnar og
Múhameðstrúarmanna i Egypta-
landi. Þessar deilur hafa þó ekki
verið þess eðlis, að stjórn Sadats
ætti að stafa hætta af þeim.
Stjórn Sadats gæti hins vegar
stafað meiri hætta af samtökum
strangtrúaðra Múhameðstrúar-
manna. Ef til vill hefur Sadat tal-
ið að bannið á samtökum þeirra
myndi mælast betur fyrir, ef hann
léti hið sama ganga yfir koptisku
kirkjuna.
1 FYRRI hópnum, sem Sadat
lét fangelsa, voru þeir menn, sem
hann taldi beinlinis sitja á svik-
ráðum við stjórn sina. Sá hópur
var þó býsna blandaður og ósam-
stæður. 1 honum voru m.a. fyrr-
verandi borgaralegir stórnmála-
menn, blaðamenn og prófessorar,
sem ekki var vitað um, að til-
heyrðu neinum andbyltingarsam-
tökum.
Þekktastur þeirra var Heikal,
sem um langt skeið hefur verið
talinn fremsti blaðamaður
Egypta. Hann hefur gagnrýnt
Sadat i greinum, sem hafa verið
birtar i blöðum viða um heim, en
hins vegar ekki tekiö þátt i nein-
um samtökum gegn stjórninni.
Mörg þekktustu blöð i Bandarikj-
unum og Vestur-Evrópu hafa sér-
staklega mótmælt fangelsun
hans. Hann var handtekinn
klukkan þrjú að næturlagi.
Margir þeirra, sem nú voru
handteknir, höfðu setið i fangels-
um i stjórnartið Nassers, fyrir-
rennara Sadats, en Sadat hafði
leystþá úr haldi, þegar hann kom
til valda.
Sadat átti eftir að koma mönn-
um meira á óvart en með þessum
fangelsunum. Siðastl. þriðjudag
(15. þ.m.) visaði hann rússneska
sendiherranum úr landi, ásamt
mörgum sendiráðsmönnum, og
auk þess um 1000 rússneskum
sérfræðingum, sem dvalið hafa i
Egyptalandi, flestir um lengra
skeið. Brottvisun þeirra rök-
studdi Sadat með þvi, að uppvist
hefði orðið, að rússneskir stjórn-
arerindrekar hefðu staðið að
ráðabruggi um að steypa rikis-
stjórn hans.
ÞESSAR aðgerðir Sadats hafa
orðið til að vekja margar spurn-
ingar, sem enn er ósvarað. Marg-
ir fréttaskýrendur draga i efa, að
stjórnbyltingartilraunir hafi ver-
ið á döfinni, en Sadat hafi hins
vegar óttast, að til þeirra gæti
komið. Hann hafi þvi kosið að
verða fyrri til og reyna að upp-
ræta jarðveginn fyrir þær, og úti-
loka þær á þann hátt.
Þetta hafi hann talið tilvinn-
andi, þótt það kipptifótum undan
þeim málflutningi hans, aö
Egyptaland búi við frjálsasta
stjórnarhætti allra Arabarikja og
pólitiskar fangelsanir eigi sér þar
ekki stað.
Sennilega hefur Sadat haft hlið-
sjón af þeim áróðri erlendis, að
stjórn hans væri ótraust i sessi og
gæti hrunið eins og keisarastjórn-
ini íranmeöóvæntum hætti. M.a.
voru slik ummæli nýlega höfð eft-
ir yfirmanni Israelshers og lét
Sadat afboða fyrirhugaða heim-
sókn hans til Kairó af þeirri
ástæðu.
Jafnframt þvi að sýna, að hann
hefði i fullu tré við andstæöing-
ana, mun Sadat hafa talið klókt
að tefla af hörku við Rússa. Það
myndi mælast vel fyrir i Wash-
ington og afla honum aukins
stuðnings Reagans i samningum
við Israelsstjórn.
Þótt deilt kunni að verða um
starfsaðferðir Sadats, verður það
ekki haft af honum, að hann er
harðskeyttur og klókur. Þó telja
sumir fréttaskýrendur, að hér
kunni hann aö hafa reynzt of klók-
ur, þvi að hinar miklu fangelsanir
geti átt eftir að veikja hann, þeg-
ar frá liöur, þótt þær geti gagnaö
honum um stund.
erlendar f réttir i
Herða aðskiln
aðarstefnuna
■ Rikisstjórnin i Suður-
Afriku hyggst setja ný lög,
sem auðvelda eiga fram-
kvæmd laga þeirra sem banna
þeldökku fólki og kyn-
blendingum búsetu i ákveðn-
um hverfum borga i S-Afriku,
sem einvörðungu eru ætluö
hvitu fólki. Þessi nýju lög
veröa þess eðlis að þau gefa
embættismönnum vald til þess
að bera þeldökka og kyn-
blendna ibúa út úr hverfum
þessum, án þess aö til þess
þurfi að fá Urskurö dómara.
Þessi nýju lög, sem taka
eiga gildi á næsta ári, munu
valda þvi að tugþúsundir fjöl-
skyldna verða bomar út Ur
húsnæði sinu, flestar þeirra á
svæðum umhverfis miðborg
Jóhannesarborgar.
Fólk þetta, sem flest hefur
neyðsttilaðflytjaólöglega inn
á svæðin vegna gifurlegs
skorts á mannsæmandi hús-
næði i þeim hverfum sem
ætluð eru lituðum, hefur þurft
að greiða allt að margfaldri
húsaleigu, til þess aö fá hUs-
eigendur til að ganga á snið
viö lögin.
Stjómvöld halda því fram,
að þetta fólk hafi tafið af-
greiðslu brottvisunarmála,
sem höfðuö hafa verið gegn
þvi, og hafi það þannig valdið
erfiðleikum idómskerfi lands-
ins.
Stjórnarandstaöan i Suður-
Afriku hefur gagnrýnt þessa
fyrirætlan rikisstjórnarinnar
harölega. Einn þingmaður
stjórnarandstööunnar lýsti þvi
yfir að stjórnin ætti fremur að
afnema þau lög sem kveða á
um hvar hver kynþáttur fyrir
sig á að búa, í það minnsta
ekki að herða á aöskilnaðar-
stefnunni.
ast skæmliðarnir fremur
ráðast gegn bandariskum her-
mönnum og öflugri vopnurn er
beitt.
Engar gagn-
ráóstafanir
■ Sovéska sjónvarpið sagði I
gær að ásakanir Egypta, þess
efnis að Sovétmenn hefðu
verið að reyna að grafa undan
stjórn Sadat, forseta, I
Egyptalandi, væm fáránleg-
ar. Sagði sjónvarpiö að þessar
ásakanir væra ekkert annað
en áróðursherferð gegn Sovét-
rikjunum, og vopn i baráttu
Sadat við erfiðleika þá sem
stjóm hans hefur átt við að
glima undanfariö heima fyrir.
Sagði sjónvarpið að sovéskir
embættismenn og fréttamenn
hefðu verið beðnir að yfirgefa
Egyptaland, en skýröi ekki
nánar frá ástæðum.
Ekkert bendir enn til þess að
Sovétmenn hyggist gripa til
gagnrábstafana. Ekkert
bendir til þess aö embættis-
menn egypska sendiráðsins i
Moskvu verði látnir fara
þaban.
BANDARiKIN: Nýleg athugun hefur leitt i ljós að misnotkun á-
fengis og fikniefna af öðru tagi, sé mun algengari innan bandariska
hersins, en talið var. Sérstaklega leiddi athugun þessi I ljós alvar-
lega mikla notkun þessara lyfja innan ramma vinnutima her-
manna.
BRETLAND: Flokksþing Frjálslynda fiokksins i Bretlandi
samþykkti i gær með yfirgnæfandi meirihluta, aö ganga til
kosningabandalags við hinn nýstofnaða flokk sósial-demókrata I
landinu, i næstu þingkosningum. Skoðanakannanir benda til þess að
slikt kosningabandalag myndi vinna yfirburöasigur, ef kosið yrði
nú.
EVRÓPA: Bandarikjamenn búast við þvi að samningaviðræður við
Sovétmenn, um takmörkun fjölda meðaldrægra eldflauga i Miö-
Evrópu, muni hefjast i siðarihluta nóvembermánaðar á þessu ári.
INDLAND: Rikisstjórn Indlands er nú harðlega gagnrýnd af
stjórnarandstöðu landsins, fyrir setningu laga, sem afnemur verk-
fallsrétt þúsunda af starfsmönnum rikis og bæja á Indlandi. Tals-
menn stjórnarinnar segja lagasetninguna nauðsynlega, til að koma
I veg fyrir neyðarásiand i landinu.
KINA: Orðrómur er nú á kreiki um að stjórnvöld i Kina séu nú að
undirbúa nýjar tillögur til stjórnvalda i Taiwan, sem fælu i sér að
eyjan sameinaðist Kina að nýju. Talið er mögulegt, aö Kinverjar
hyggist hafa tillögur þessar þess efnis, að þeir virðist rétta stjórn-
völdum I Taiwan sáttahönd, án þess að hin siöarnefndu gætu gengið
að þeim. Með þvihyggist þeir snúa almenningsáliti i Bandarikjun-
um gegn Taiwan og gera bandariskum stjórnvöldum með þvi erfið-
ara um vik með að selja Taiwan herþötur.
Enn eitt
tilræðid
■ Tvær heimageröar
sprengjur fundust I gær á
járnbrautarspori sem liggur
aö bandariskum herflugvelli i
grennd viö Frankfurt I Vestur-
Þýskalandi. Sprengjurnar
voru nægilega öflugar til þess
að sprengja lest i loft upp, en
sérfræðingum tókst aö gera
þær óvirkar.
Þetta atvik, svo og
sprengjutilræðið á annarri
bandariskri flugstöð nýlega,
benda til þess að hin vestur-
þýska deild Rauöu herdeild-
anna sem oftast er kennd við
Baader-Meinhof, hyggist
heröa til muna baráttu sina
gegn hernaðarlegri nærveru
Bandarikjamanna i V-Þýska-
landi.
A þessu ári hafa verið gerð-
arellefu árásirá bandariskar
herstöðvar og bandariska her-
foringja I V-Þýskalandi.
Framan af árinu voru það þó
yfirleitt árásir á byggingar
bandariska hersins, oftast að-
eins varpað að þeim bensin-
sprengjum. Undanfariö virð-