Fréttablaðið - 23.02.2008, Blaðsíða 30

30 23. febrúar 2008 LAUGARDAGUR
þeim. Þau eru frá norðurhluta Tógó
og tala hvorki ewé né frönsku og
enginn hér getur talað við þau.“
Justine hefur sérstakt augnaráð
og fylgist grannt með þeim full-
orðnu. Börnin eru í heild óvenju-
lega þæg og róleg en sækja fast
eftir því að fá að skríða upp í fang-
ið á fóstrum eða gestum. „Stefna
okkar er sú að þessi börn séu
umkringd sínu eigin fólki og að þau
fái að alast upp í menningu Tógó.
Við höfum engin afskipti af trú-
málum þeirra og við sendum þau í
leikskóla og skóla hér í grenndinni
til þess að þau einangrist ekki frá
umhverfi sínu,“ útskýrir Njörður.
„Hér í þorpinu fá þau fæði, klæði
og umönnun og einnig hjálp við
heimanámið. Við viljum hjálpa
þeim að fóta sig hér í samfélaginu.
Við höfum hingað til aðeins tekið á
móti ungum börnum til þess að
betur gangi að aðlaga þau en við
erum að velta því fyrir okkur að
taka líka við eldri börnum því þörf-
in er mikil.“
Styrktarforeldrar eru
stoðir starfsins
Öll umgjörð barnaþorpsins er glað-
leg og snyrtileg. Eldri börn sitja í
opnum skálum yfir heimanáminu
þar sem leiðbeinandi fer yfir sögu
og landafræði á töflu. Svefnskálar
barnanna eru einfaldir en snotrir
og á hverju rúmi er bangsi eða
tuskudýr og skápar fyrir sérhvert
barn þar sem allir eiga nægilegan
fatnað. Börnin ganga í skóla eða
leikskóla á daginn og að loknum
skóladegi hópast þau inn, fara í
sturtu og skipta um föt áður en þau
annaðhvort byrja að læra heima,
fara í fótbolta eða á róluvöllinn þar
til matartíminn hefst. Nokkur hinna
hringlaga húsa eru merkt þeim
styrktaraðilum sem gáfu þau.
„Við erum afar þakklát fyrir
styrki frá Þróunarsamvinnustofn-
un, Glitni, Baugi og Kaupþingi sem
hafa gert okkur kleift að byggja
fleiri hús og efla grunnskólann hér
í hverfinu,“ segir Njörður. „En dag-
legt starf okkar byggist aðallega á
fjármagni því sem við fáum frá
styrktarforeldrum á Íslandi, í
Frakklandi og í Belgíu. Slíkir
styrktarforeldrar greiða 77 evrur
fyrir eitt barn sem renna óskiptar
til barnsins og grunnþarfa þess.
Við leggjum líka mikið upp úr því
að það séu samskipti milli styrktar-
foreldranna og barnanna og ófáir
þeirra hafa heimsótt börnin hingað
í þorpið.“
Börnin hitta sálfræðing tvisvar í
viku og eru undir vikulegu læknis-
eftirliti. Mörg þeirra eru kviðslitin
sem lýsir sér í afar útþöndum maga
og þurfa að fara í aðgerð þess
vegna. „Fæðingar eru frumstæðar
hér og illa gengið frá naflastreng,“
útskýrir Njörður og bætir við að
mörg börnin komi fárveik, sýkt af
ormum og niðurgangi og í skelfi-
legu ástandi í þorpið. Algengt er að
kornungar tógóskar stúlkur – ell-
efu, tólf og þrettán ára, verði barns-
hafandi og líkamar þeirra alls ekki
tilbúnir í barneignir. Ef þær lifa
yfirhöfuð af fæðingu barns síns þá
rifna þær oft svo illa að þær geta
hvorki haldið þvagi né saur í kjöl-
farið, fá sýkingar og er oft á tíðum
fleygt á dyr af foreldrum sínum.
Börn þessara barna enda svo yfir-
gefin á götum borgarinnar.
Hvarvetna á götum Lomé er aug-
lýsingaherferð áberandi; skilti,
með mynd af miðaldra manni, með
áletruninni „Hvað myndir þú gera
ef þessi maður svæfi hjá ungri
dóttur þinni? Af hverju sefur þú þá
hjá ungri dóttur hans? Við verðum
að stöðva þessa hættulegu hegð-
un.“
Annað þorp rís í Kpalimé
Mikilvægur liður í starfi SPES í
Lomé er hversu mikið samtökin
hafa styrkt hverfisskólann, grunn-
skólann í Kélegougan. Þar eru um
hundrað börn í hverjum bekk og
aðstæðurnar frumstæðar. Samtök-
in gáfu skólanum nýja skólabygg-
ingu í fyrra og hafa meðal annars
gefið stílabækur og tölvur til að
bæta starfsemi hans. Menntun
þessara barna er auðvitað grund-
vallaratriði til þess að þau geti
lesið og skrifað og fótað sig í líf-
inu.
Hér í Tógó er það samt dapurleg
staðreynd að margir þeirra sem
hafa verið svo heppnir að komast í
gegnum skóla og ná stúdentsprófi
fara gjarnan til Frakklands eða
annarra landa og koma aldrei aftur
sökum ástandsins í heimalandinu.
En hvernig á Tógó að rétta úr kútn-
um ef eina menntaða fólkið flýr úr
landi í stað þess að byggja upp það
sem fyrir er í föðurlandinu? „Með
því að virða menningu barnanna,
ráða heimafólk til starfa í þorpinu
og senda þau í hverfisskólann von-
umst við til þess að þau í kjölfarið
verði nýtir þegnar þessa lands,“
segir Njörður.
SPES-samtökin hafa nú þegar
hafist handa við að byggja annað
barnaþorp í Tógó, í bænum Kpali-
mé sem er í um tveggja tíma akst-
ursfjarlægð norður af Lomé. Þreif-
ingar hafa verið um fleiri
barnaþorp í öðrum Afríkulöndum
eins og til dæmis Kamerún en
Njörður er ekki sannfærður. „Við
verðum að gera þetta svo afskap-
lega vel, með fólki sem við þekkj-
um vel og treystum og verðum að
fara hægt í sakirnar, og varlega.
Við berum mikla ábyrgð á öllum
þessum börnum.“
Sjálf styrkja Njörður og Bera
bráðgreindan og fallegan átta ára
dreng sem nefnist Felix og er sér-
lega hændur að þeim. „Síðast þegar
ég var hérna þá bað hann okkur um
að taka sig heim til Íslands,“ segir
Njörður. „Auðvitað er það afskap-
lega erfitt að neita honum um það.
En við vitum að hér á hann heima
og mun vonandi gera stóra hluti í
framtíðinni.“
GLAÐLEGIR TURNAR SPES-ÞORPSINS Margir styrktaraðilar hafa komið að byggingu
þessara vinalegu húsa.
ÞAKKAÐ FYRIR MEÐ DANSI Börn í grunnskólanum í Kélegougan þakka SPES-samtök-
unum fyrir ómetanlegan stuðning með fallegri sýningu á þjóðlegum dansi.
NÝTT ÞORP RÍS Í NORÐRI Undirbúningur er hafinn að byggingu nýs barnaþorps í
bænum Kpalímé. Hér má sjá konur bera vatn til þess að blanda það sementi.
Komlavi, sex ára gamall drengur í SPES-barnaþorpinu
Nafnið hans þýðir þriðjudagur
en hver veit fyrir víst hvort hann
fæddist á þeim degi. Drengurinn
er munaðarlaus og hefur verið hér
í barnaþorpinu í fjögur ár. Hann er
einn síns liðs að lesa fransk-íslenska
orðabók og þylur upp orðin sem
byrja á M.
„Malade, maladie, malin....“
Mikið ertu duglegur að lesa, segi
ég og sest við hliðina á honum.
Þetta er ansi gott fyrir sex ára dreng!
Það er líka ágætt að lesa orðabók,
þá lærir maður ný orð.
„Komstu með flugvél frá
Íslandi?,” spyr hann mig alvarlegur
og rannsakandi á svip. Já, ég kom í
flugvél. Langar þig að ferðast með
flugvél? „Nei,” svarar hann ákveðinn.
„Mér líka ekki við flugvélar. Þegar
ég er orðinn stór þá ætla ég að fara
til Ghana.“ Það er nú ekki svo langt í burtu. Af hverju ætlarðu þangað? „Ég
er frá Ghana,“ útskýrir hann. „Og ég held með fótboltaliðinu þar. Heldurðu
að ef flugvélin þín stoppar í Ghana að þú gætir náð handa mér í landsliðs-
búnininginn þeirra? Hann er hvítur. Þá meina ég treyjuna og buxurnar og
skóna. Ég held annars með Tógó. Ef ég verð duglegur að æfa fótbolta þá get
ég grætt pening og orðið ríkur.“ Og hvað ætlarðu að gera ef þú verður ríkur?
„Þá ætla ég að kaupa hús í Ghana og verða prestur.” Af hverju viltu verða
prestur? Finnst þér kirkjur fallegar? „Já, þær eru fallegar. Og þar er falleg
tónlist. Einu sinni sungum við lengi í kirkju. Hér er kaþólsk kirkja rétt hjá.“
Eru ljón í Ghana? Já, þau eru á sléttunum. Og fílar líka. Mér finnst fílar fal-
legir. En ég myndi skjóta ljónin með rifflinum mínum.“ Þegar ég fór til Tógó
hélt sonur minn að ég myndi hitta ljón. Hann er jafngamall þér. „Horfir hann
á sjónvarp?” Já, hann horfir mikið á sjónvarp. „Ég hef séð tvær myndir. Ég sá
konung ljónanna og fiskinn Nemo. Og já, alveg rétt, ég sá líka Hringjarann í
Notre Dame. Það er ljót kirkja og presturinn þar var vondur.” Já, það er rétt.
En vissir þú að kirkjan er til í alvörunni? „Er til snjór í alvörunni á Íslandi?“
Það er fullt af snjó á Íslandi. Langar þig að sjá snjó? „Mig langar að búa til
snjókarl. En ég myndi ekki vilja fara í svona stígvél eins og þú ert í. Ég myndi
bara vera berfættur en ég myndi setja á mig vettlinga. Og kannski húfu.
Hvernig er landsliðsbúningurinn á litinn?“ Hann er blár. „Mig langar svo
mikið að æfa og æfa fótbolta. Tógómenn eru mjög góðir í fótbolta en samt
er alltaf verið að vinna þá. En næst munum við sko sýna þeim! Við munum
sýna þeim. Við ætlum að vinna öll löndin í fótbolta.“ Já, þá verður þú að
vera duglegur að æfa þig og ganga svo í liðið.
„En heyrðu. Geturðu tekið mynd af mér?“ Já það skal ég gera.
„Þá geturðu sýnt stráknum þinum myndina af mér þegar þú ferð til
Íslands.” Hann verður glaður yfir því. „En heldurðu að þú komir einhverntím-
ann aftur hingað til Tógó? Að heimsækja mig?” Það vona ég. Ég skal allavega
senda þér póstkort með fótboltamyndum. Myndi það gleðja þig? „Já, en
það væri samt gaman ef þú kæmir aftur á morgun að tala við mig.” Ókei,
það er díll. Við sjáumst á morgun.
STARFIÐ BYGGIST Á STYRKTARFORELDRUM Aðeins 77 evrur á mánuði sjá fyrir þörfum eins barns í SPES-þorpinu en þar geta þau verið til átján ára aldurs. Mynd/AMB
LANGAR AÐ ÆFA FÓTBOLTA