Fréttablaðið - 23.02.2008, Blaðsíða 70

42 23. febrúar 2008 LAUGARDAGUR
GÓÐ VIKA / SLÆM VIKA
HELGARKROSSGÁTAN
SINNEP
Atli Ingólfsson
Lausn krossgátunnar er birt að viku liðinni á vefnum, www.this.is/krossgatur
Þú sendir SMS skeytið JA LAUSN LAUSNARORÐIÐ á
númerið 1900! Dæmi hvernig SMS gæti litið út ef svarið er Jón.
Þá sendir þú SMS-ið JA LAUSN JON
Dregið úr réttum svörum n.k. fimmtudag kl. 12. - 99 kr. sms-ið
Leystu krossgátuna
Í vinning eru tveir miðar
í bíó í Regnbogann,
Borgarbíó eða Smárabíó?
Góð vika fyrir …
… Geir Haarde
Forsætisráðherra
kemur sterkur út
úr vikunni. Hann
brilleraði í drottn-
ingarviðtali hjá
Agli Helgasyni,
svaraði ekki með hefðbundnum
þjósti eins og minni menn hefðu
eflaust gripið til, heldur svaraði
skýrt og greinilega og á manna-
máli. Geir stimplaði sig svo enn
betur inn sem hinn kumpánlegi
maður fólksins þegar hann söng
með Bubba og South River Band
á stórtónleikum Bubba gegn
rasisma í Austurbæ. Þótt deila
megi um sönghæfileikana var
þetta engu síður mjög gott hjá
Geir.
… Pólverja
Pólverjar á Íslandi, jafnt sem
aðrir innflytjendur, fengu verð-
skuldað klapp á bakið á tónleik-
unum sem Bubbi efndi til gegn
kynþáttafordómum. Þær fréttir
bárust svo í vikunni að efnahags-
ástandið í Póllandi sé allt á upp-
leið og að Pólverjar séu í auknum
mæli að snúa heim til að taka þátt
í pólska efnahagsundrinu. Á
meðan er allt á leið til andskotans
á Íslandi. Kannski Íslendingar
verði komnir í verkamannastörf í
Póllandi innan skamms, og hinn
pólski Bubbi haldi styrktartón-
leika fyrir okkur?
… Birkir Jón Jónsson
Það er allt á upp-
leið hjá hinum
unga þingmanni
Framsóknar-
flokksins þótt
fylgið sé lítið.
Hann græddi heil-
ar átján þúsund
krónur í skipu-
lögðu pókerspili í
miðbæ Reykja-
víkur. Það er vel af sér vikið og
það má jafnvel fara út að borða
þríréttað á Grillinu fyrir þá upp-
hæð. Formaður Samtaka áhuga-
fólks um spilafíkn er þó ekki
ánægður með Birki og hefur
áhyggjur af siðferðiskennd þing-
mannsins.
Slæm vika fyrir …
… loðnuvinnsluna
Loðnuveiðum lauk skyndilega í
vikunni og þjóðarbúið verður af
um tíu milljörðum króna. Sjávar-
byggðir á landsbyggðinni fá þar
með enn einn skellinn og sumar
sjá jafnvel fram á gjaldþrot.
Loðnuveiðimönnum er brugðið
og benda á að hvalurinn éti mun
fleiri tonn af loðnu en þau sem
veidd eru af mönnum. Kannski
ættum við því að veiða slatta af
hvölum til að geta veitt meiri
loðnu?
… Gísla Martein Baldursson
Gísli Marteinn var
ekki brosandi þegar
hann birtist í sjón-
varpinu á fimmtu-
daginn og ef Gísli
Marteinn er ekki
brosandi þá er eitt-
hvað mikið að.
Brosleysið var Öss-
uri blogghrekkju-
svíni að kenna og hans háði, spotti
og flími. Hann kallaði Gísla liðið
lík, dautt hross sem er bara fræg-
ur fyrir að láta starfsmenn borg-
arinnar drepa máva og eitthvað
þaðan af verra. Gísli var dapur
og sleginn út af þessu og ekki
bætti það vikuna hans að Hanna
Birna rústaði hann í skoðana-
könnun um hver eigi að verða
næsti borgarstjóri. Nú er bara að
vona að úrslit Eurovision í kvöld
megni að draga Gísla upp úr
lægðinni.
… Össur Skarphéðinsson
Kjaftaskurinn og
næturbloggarinn
Össur kemur ekk-
ert sérlega vel frá
sjálfdauða ung-
stirnismálinu, enda
var reitt hátt til
höggs í hita leiks-
ins. Alvarlegur
Össur mætti í viðtöl
með þá einu vörn að sumir aðrir
hefðu nú verið miklu meiri
hrekkjusvín en hann sjálfur.
Frekar klaufalegt er málið fyrir
Össur, ekki síst vegna þess að
nýlega bloggaði hann um að
dætur sínar væru sérlega við-
kvæmar fyrir því ljóta sem sagt
væri um pabba þeirra. Dætur
Gísla Marteins voru því dregnar
inn í umræðuna, en þær kunna
víst líka að lesa.
Stuðlar og sveifla
„Skemmtilegur taktur í þessu,“ segja menn gjarnan um lög
sem grípa þá á sérstakan hátt. Þá eiga þeir yfirleitt við að
takturinn sé ekki augljós en þó grípandi. Til að ná þessu nægir
stundum að hann sé ekki fjórskiptur heldur byggi til dæmis á
fimm eða sjö slaga mynstri: Take Five er fimmskipt, Money
með Pink Floyd er sjöskipt.
Hinn alkunni fjórtaktur getur samt líka orðið mjög innihalds-
ríkur. Það þarf bara einfalda uppgötvun til: Að taktur er ekki
það sama og hljóðfall. Meðan ég stappa fætinum reglubundið
get ég búið til margslungið hljóðfall með röddinni eða hljóð-
færi og þetta hljóðfall ýmist staðfestir taktinn eða gengur
gegn honum. Sá sem kann að leika þannig kring um taktslagið
– kann að nota það án þess að vera háður því – hann er sagður
músíkalskur, með „swing“. Þetta einkennir nær öll góð
tónskáld. Frá og með Haydn verður þetta svo sérstakt kapps-
mál meistaranna. Og eitt forðast tónskáldið eins og heitan
eldinn: Að mikilvægustu nóturnar standi alltaf á þungu
taktslagi.
Ljóðskáldin þurfa líka að glíma við takt og hljóðfall. Sú vinna
getur ekki orðið jafn nákvæm og í tónlistinni en þó má segja
að lifandi bragur sé spurning um sveiflu. Því undrar mig
hversu oft reglulegu taktslagi kvæðis er ruglað saman við
góðan brag.
1) Fyrstu aldirnar notuðu íslensk skáld ekki taktfastan brag.
Stuðlar og höfuðstafir mynda þungu slögin í vissu hátt-
bundnu hljóðfalli en enginn sjálfstæður taktur tifar áfram
eins og fæti sé stappað í gólf.
2) Svo breyttist íslenskan – æjá, íslenskan breytist. Þá fóru
orðin að raða sér í snyrtilegar og reglulegar raðir og
línurnar að ríma. Bragurinn varð taktfastur.
3) Þar með varð stuðlasetning í raun óþörf: Hví skyldi ég
þurfa að nota ljóðstaf til að hnykkja á orði ef það er hvort
sem er áhersla á því út af taktinum? Er það ekki hjakk?
4) En við héldum sem fastast í ljóðstafina, hlömmuðum okkur
á taktslagið og þorðum lítið að leika okkur með hljóðfall.
Þetta gefur íslenskum kveðskap auðvitað merkilegt
sérkenni. Þessar ýktu bragreglur eiga sinn þátt í því hversu
útbreidd kvæðalistin var. Þær hjálpuðu alþýðunni en heftu
ekki. Hjálpuðu bæði að semja og muna.
5) En það verður að segjast eins og er: Það er ekki „skemmti-
legur taktur“ í ferskeytlunni.
6) Ljóðstafir sliguðu hins vegar ekki bestu skáldin. Það er
aðdáunarvert hvernig þau geta byggt upp lifandi og jafnvel
mergjað hljóðfall þrátt fyrir stuðla eða kring um þá.
Segjum Jónas.