Fréttablaðið - 28.02.2008, Blaðsíða 26

26 28. febrúar 2008 FIMMTUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu,
Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
UMRÆÐAN
Menntamál
Á undanförnum árum hafa oft skapast umræður um möguleika kennara og
foreldra til að hafa val um námsefni
fyrir grunnskólabörn. Námsgagnastofn-
un hefur frá stofnun 1979 haft það hlut-
verk að leggja grunnskólum til náms-
gögn „í samræmi við meginmarkmið
náms og kennslu á grunnskólastigi sam-
kvæmt grunnskólalögum og aðalnáms-
krá“, eins og lagabókstafurinn segir.
Lög um Námsgagnastofnun frá árinu
1979 og 1990 meina alls ekki einkaaðil-
um að gefa út námsgögn fyrir grunnskóla, en
dreifing þeirra og miðlun til skólanna var á hönd-
um Námsgagnastofnunar.
Það hefur farið furðu hljótt að algjör grund-
vallarbreyting varð á þessu fyrirkomulagi með
lögum 71/2007 um námsgögn sem samþykkt voru
á vorþingi fyrir um ári síðan. Um leið og hlut-
verk Námsgagnastofnunar sem leiðandi útgef-
enda námsgagna fyrir grunnskóla er áréttað er
kynnt til sögunnar nýtt fyrirkomulag við innkaup
á námsgögnum. Grunnskólar geta hér eftir keypt
þau námsgögn sem kennarar, skóla-
stjórnendur, eða aðrir sem um þau mál
hlutast, kjósa umfram námsgögnin sem
Námsgagnastofnun framleiðir og selur.
Með öðrum orðum: Til er orðinn vísir að
samkeppnismarkaði fyrir námsefni
fyrir grunnskóla.
Grundvöllur þessa er nýr sjóður,
námsgagnasjóður, sem úthlutar fjár-
munum beint til grunnskóla á grundvelli
nemendafjölda en hefur jafnframt
heimild til að ívilna fámennum skólum.
Á síðasta ári var úthlutað 100 milljónum
króna úr þessum sjóði og nú í apríl
stendur næsta úthlutun fyrir dyrum.
Fyrirkomulag dreifingar og sölu á
námsgögnum fyrir grunnskóla hérlendis hefur
verið nokkuð á skjön við það sem gerist og
gengur í nágrannalöndum okkar. Víðast í Evrópu
er markaður fyrir námsbækur og námsefni ein af
burðarstoðum bókaforlaganna. Ný og spennandi
tækifæri blasa nú við einkareknum bókaútgáfum
á Íslandi. Það er mikilvægt að vel takist til við að
vinna úr þeim.
Höfundur er formaður
Félags íslenskra bókaútgefenda.
Námsgögn fyrir grunnskóla - nú má velja
KRISTJÁN BJARKI
JÓNASSON
Hagskyn er eins og húmor og matarlyst: fólk fær mismik-
ið í forgjöf eins og gengur.
Sumir hafa næmt hagskyn án
þess að hafa nokkurn tímann
lært hagfræði. Aðrir eru svo
hagfirrtir (þetta á jafnvel við um
suma sprenglærða hagfræð-
inga), að það er eins og ósýnileg
hönd leiði þá nær ævinlega að
rangri niðurstöðu um efnahags-
mál – það er að óhagkvæmri og
óréttlátri niðurstöðu.
Stundum liggur hundurinn
grafinn einmitt þar: rangsleitnin
slævir eða yfirgnæfir hagskyn-
ið, en stundum er þetta bara
spurning um sljóa dómgreind,
stundum hvort tveggja.
Ær og kýr
Hagkvæmni og réttlæti eru ær
og kýr hagfræðinga alveg eins
og umhverfisvernd stendur upp
á náttúrufræðinga. Ill meðferð
fjár og fátækt orka á hagfræð-
ing líkt og eiturgufur og gróður-
spjöll orka á náttúrufræðing. Ég
sagði fjár, ekki almannafjár.
Auðvitað kemur engum það við
nema eigandanum, hvernig hann
fer með eigið aflafé, svo lengi
sem hann lætur aðra í friði.
Ill meðferð einkafjár orkar
samt ekki vel á hagfræðinga:
okkur líður flestum frammi
fyrir bruðli líkt og náttúrufræð-
ingum frammi fyrir illri
meðferð á lifandi gróðri, hvort
sem er á almenningi eða
einkareitum. Hagfræðingar eru
yfirleitt andvígir viðskiptahöft-
um, skömmtun og öðrum
spjöllum á gangverki markaðs-
búskapar með sömu rökum og
sama hug og náttúrufræðingar
leggjast gegn mengun. Ekki
þætti fara vel á því, að náttúru-
fræðingar verðu eða stunduðu
gróðurspjöll í stórum stíl. Hyggi
þá sá er hlífa skyldi.
Samt eru til hagfræðingar,
sem hafa ekkert að athuga við
langvarandi vitfirringu, óhag-
kvæmni og ranglæti til dæmis í
landbúnaðarmálum eða útvegs-
málum. Helztu ráðgjafar
íslenzkra stjórnvalda um
sjávarútvegsstefnuna hafa
aldrei séð neitt athugavert
heldur við landbúnaðarstefnuna.
Styrkir handa kóngafólki
Nefndi ég vitfirringu? Elísabet
Englandsdrottning og sonur
hennar, prinsinn af Wales, fengu
360 þúsund evrur sendar heim
búnaðarárið 2003-4 með kærri
kveðju frá landbúnaðarráðherra
Evrópusambandsins. Þetta kom í
ljós, þegar blaðamönnum tókst
að svæla þessar upplýsingar út
úr höfuðstöðvum ESB í Brussel í
krafti brezkra upplýsingalaga.
Hertoginn af Westminster er
metinn á sjö milljarða evra:
hann fékk 260 þúsund evrur í
bústyrk. Hertoginn af Marlbor-
ough fékk 296 þúsund evrur,
jarlinn af Plymouth fékk 266
þúsund og þannig koll af kolli –
og þetta er bara brezka konungs-
fjölskyldan.
Skýringin á þessum útlátum er
sú, að búnaðarstyrkir ESB eru
bundnir við eigendur bújarða,
ekki bændur. Vitfirringin virðir
engin mörk. Tony Blair, fyrrum
forsætisráðherra Bretlands,
kallaði landbúnaðarstefnu ESB
hneyksli; það var vægari dómur
en efni stóðu til.
Mikil óhagkvæmni er ranglát
Vandinn í dæmi kóngafólksins er
ekki sá, að jarðeigendur raki
saman arði af eignum sínum.
Upphleðsla fjármagns og
arðurinn af því eru ásamt vinnu,
menntun og viðskiptum horn-
steinar heilbrigðs markaðsbú-
skapar. Nei, vandinn er sá, að
skattgreiðendum með miðlungs-
tekjur eða minna milli handanna,
einnig í nýjum aðildarríkjum
ESB í Mið- og Austur-Evrópu, er
gert að punga út miklu fé handa
moldríkum landeigendum vestar
í álfunni. Vandinn er með öðrum
orðum þessi: mikil óhagkvæmni
er oftast einnig ranglát.
Sameiginleg útgjöld ESB eru
fjármögnuð með flötum skatti.
Aðildarlöndin leggja ESB til um
eitt prósent af landsframleiðslu
sinni óháð efnahag. Risabýli
þiggja hvert um sig 780 þúsund
evrur á ári í bústyrk, en þau eru
þó aðeins 0,2 prósent af evrópsk-
um bændabýlum. Stórbýli – þau
sex prósent býlanna, sem
framleiða mest – fá meira en
helming allra styrkja, eða 30
þúsund evrur hvert að meðaltali.
Röskur helmingur allra býla ber
úr býtum fjögur prósent af
bústyrkjunum, 425 evrur hvert
bú. Hrói höttur hefði fengið flog.
Samt er búverndarstefna ESB
barnaleikur hjá landbúnaðarstefn-
unni hér heima. Íslenzkir neyt-
endur og skattgreiðendur styrkja
bændur um fjárhæð, sem nemur
65 prósentum af framleiðsluverð-
mæti á móti 32 prósentum í ESB
samkvæmt upplýsingum frá
OECD. Afurðaverð til íslenzkra
bænda er 2,5 sinnum hærra en
heimsmarkaðsverð.
Heildarkostnaður vegna
búverndarinnar 2006 nam 17
milljörðum króna; það gerir 18
þúsund krónur á mánuði á
hverja fjögurra manna fjöl-
skyldu á Íslandi. Hvað þarf að
segja þetta oft?
Drottning á fóðrum
Í DAG | Landbúnaðarstefna ESB
ÞORVALDUR GYLFASON
S
koðanakönnun Fréttablaðsins sem birt var í byrjun þessar-
ar viku sýndi meiri stuðning við Evrópusambandsaðild en
áður hefur komið fram. Meirihluti aðspurðra telur ríkari
ástæður nú en fyrir ári að stíga þetta skref. Það bendir til
þess að breyttar aðstæður kalli í hugum fólks á nýtt mat á
hagsmunum Íslands gagnvart þessu stóra álitaefni.
Rétt er að skoða þessa niðurstöðu í því ljósi að einhverjir kunna
að líta á evruna sem lausn á þeim bráðavanda sem steðjar að fjár-
málamarkaðnum. Eðlilegt er að horfa framhjá sveiflukenndum og
óraunhæfum hugmyndum af því tagi. Hitt er ljóst að kannanir um
þetta efni sýna vaxandi þrýsting á að umræðan um evruna með Evr-
ópusambandsaðild verði sett í markvissan farveg.
Sama dag og þessi könnun birtist lýsti Bjarni Benediktsson
alþingismaður því í fréttaviðtali í þessu blaði að rétt væri að end-
urskoða þau markmið sem Seðlabankanum er ætlað að vinna eftir.
Sömu sjónarmið komu fram í merkilegri grein sem hann og Illugi
Gunnarsson alþingismaður rituðu í Morgunblaðið um aðgerðir gegn
tímabundnum þrengingum á fjármálamarkaðnum.
Sú grein er vissulega upplyfting fyrir pólitíska umræðu um pen-
ingamálastjórnun. Greinarhöfundar taka réttilega fram að innleið-
ing evru sé ekki lausn á þeim aðkallandi viðfangsefnum sem nú þarf
að takast á við á þessu sviði. Eðlilegt er að greina skýrt þar á milli.
Það breytir hins vegar ekki þeirri staðreynd að fjármálaleg-
ur óstöðugleiki er undirliggjandi vandi í þjóðarbúskapnum. Ekki
hefur verið sýnt fram á að Seðlabankinn ráði yfir þeim meðulum
sem tryggt geti svipaðan stöðugleika og ríkir í viðskiptalöndunum.
Við það verður ekki búið til frambúðar.
Í því ljósi er mikilvægt að móta farveg fyrir umfjöllun um nýjar
leiðir til þess að tryggja íslenskum fyrirtækjum varanlega sam-
bærileg skilyrði að því er varðar stöðugleika í peningamálum og
viðskipta- og samkeppnisfyrirtækin erlendis njóta. Þetta þarf að
gerast jafnframt því sem unnið er að lausn aðsteðjandi lánsfjár-
kreppu.
Hér er sannarlega um aðskilin viðfangsefni að ræða. Annað snýr
að skammtíma ráðstöfunum. Hitt lýtur að stefnumörkun til lengri
tíma. Hún er ekki síður mikilvæg þó að aðferðafræðin og tímafer-
illinn við ákvarðanatökuna sé annar. Skýr skilaboð um að í kjölfar
þeirra þrenginga sem þjóðin gengur nú í gegnum verði fjármálaleg-
ur stöðugleiki settur ofar öðru eru atvinnulífinu þýðingarmikil.
Þessi skilaboð eru brýnust fyrir smærri og meðalstór fyrirtæki.
Bankarnir og stóru útrásarfyrirtækin eiga hægar um vik að verjast
þeim óstöðugleika sem fylgir krónunni en fyrirtæki af venjulegri
íslenskri stærðargráðu. Fjármálastöðugleiki er forsenda fyrir sam-
keppnishæfni þeirra og vexti.
Evran og aðild að Evrópusambandinu er engin sjálfkrafa vörn
gegn efnahagsþrengingum. Margt bendir hins vegar til þess að
evran geti tryggt betra jafnvægi í peningamálum. Þar af leiðir að
vega þarf og meta íslenska hagsmuni í þessu efni.
Varast ber að líta svo á að könnun Fréttablaðsins sé til marks um
straumhvörf í viðhorfi almennings. Hún sýnir hins vegar ótvíræða
þróun í umræðunni. Flest bendir til að sú umræða sé ekki einasta
í góðum farvegi heldur upplýstari en áður. Viðfangsefnin eru auk-
heldur sett í eðlilega forgangsröðun og tímaramma.
Markmið til lengri og skemmri tíma:
Umræðuupplyfting
ÞORSTEINN PÁLSSON SKRIFAR
Gott samstarf
Athyglisvert er að Ólafur Stephensen,
ritstjóri 24 stunda, skrifar fréttir frá
Brussel í Morgunblaðið, auk þess
að sjá sínu eigin blaði fyrir fregn-
um þaðan. Ritstjórinn gegnir líka
hlutverki ljósmyndara fyrir bæði blöð.
Þetta er nýjung. Hingað til hefur það
tíðkast að sjálfstæðir miðlar láti sína
eigin blaðamenn um
fréttaskrif og ljós-
myndara um að taka
myndir. Ekki er langt
síðan Árvakur eignað-
ist 24 stundir. Fróðlegt
verður að sjá hvort
framhald
verður á
samstarfi
ritstjórna
Árvakurs.
Hvar var Beta?
Viðamikil menningarhátíð stendur nú
yfir í Brussel, þar sem öllum listum
eru gerð skil, þar á meðal bókmennt-
um. Í gær var haldið sérstakt bók-
menntakvöld þar sem íslensku skáld-
in Hallgrímur Helgason og Auður
Jónsdóttir lásu úr verkum sínum.
Íslenskri bókabéusar hjuggu hins
vegar eftir því að rithöfundinn
Elísabetu Ólafsdóttur, betur
þekkt sem Beta rokk, var
ekki að finna á menning-
arhátíðinni. Elísabet
gaf út skáldsöguna
Vaknað í Brussel
árið 2002 sem braut blað í íslenskri
bókmenntasögu og markaði upphaf
„bloggbókmennta“ hér á landi.
Heiður þeim sem heiður ber
Bjarna Benediktssyni og Illuga
Gunnarssyni hefur verið hrósað fyrir
ítarlega grein þeirra um efnahagsmál
sem birtist í Mogga á þriðjudag.
Meðal þeirra sem fagna er Bjarni
Harðarsson. Á heimasíðu sinni
segir hann að frá því í vor hafi
framsóknarmenn reynt að vekja
sjálfstæðismenn til aðgerða
í efnahagsmálum. Grein
Illuga og Bjarna bendi til
þess að nú séu þeir að
vakna. Þökk sé Fram-
sókn.
bergsteinn@frettabladid.is
fi mmtudaginn 28. febrúar kl. 20.00