Fréttablaðið - 01.03.2008, Blaðsíða 28

28 1. mars 2008 LAUGARDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu,
Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Notar þú ekki örugglega smokkinn?
UMRÆÐAN
Kynfræðsla
Kynsjúkdómar eru stöðug ógn hér-lendis. Ástráður, Jafningjafræðslan
í Reykjavík og FKB hafa því ákveðið að
blása til vitundarvakningar um notkun
smokksins.
Langalgengasta leiðin til að fá
kynsjúkdóma er með því að stunda
kynlíf. Með kynlífi á ég við munnmök,
endaþarmsmök og samfarir. Slímhúð
við slímhúð. Einungis eru þekktar tvær
leiðir til að komast hjá kynsjúkdómasmiti;
skírlífi eða að nota smokkinn, rétt. Ef smokkur-
inn rifnar, sem stundum gerist, getur kynsjúk-
dómasmit átt sér stað sem og þungun. Þegar og
ef fólk stundar kynlíf með nýjum félaga getur
það ekki vitað hvort manneskjan er með kyn-
sjúkdóm.
Fólk getur borið með sér kynsjúkdóma án þess
að finna fyrir einkennum sjúkdómsins, jafnvel í
lengri tíma, og er því grunlausir smitberar. Gott
ráð er því að fara í kynsjúkdómarannsókn áður
en farið er að stunda óvarið kynlíf, ganga hægt
en öruggt um gleðinnar dyr. Það er
ekki öfundsverð aðstaða að þurfa að
hringja í fyrrverandi bólfélaga og
segjast hafa greinst með kynsjúkdóm
og biðja þá um að fara í „tékk“, til
öryggis. Né að gangast undir þær
læknis meðferðir sem til þarf til að
losna við kynsjúkdóma.
Eitthvað er um að fólki finnist
smokkurinn feimnismál, finnist
óþægilegt að verða sér úti um hann og/
eða ræða notkun hans við bólfélagann.
Þá má velta fyrir sér hvort manneskjan
sé nógu þroskuð til að stunda kynlíf og
bera þá ábyrgð sem kynlíf krefst. Niðurstaðan
er að stundi fólk kynlíf á annað borð og vilji
komast hjá kynsjúkdómum er eina ráðið að nota
smokkinn. Nota smokkinn, og vera ekki feiminn
að ræða þessi mál við bólfélagann. Og ef fólk
hyggst sleppa smokknum að fara, bæði, í
kynsjúkdómapróf, til dæmis á göngudeild húð-
og kynsjúkdóma eða hjá heimilislækni. Notar þú
ekki örugglega smokkinn?
Höfundur er félagi SEKS
(Samtök einstaklinga um kynsjúkdóma).
HRUND
MAGNÚSDÓTTIR
Laugavegi 53 • s. 552 3737
opið mánudag til föstudag 10-18
laugardag 10-17
Ný sending!
Full búð af spennanndi vor-vörum
D
ómarar hér á landi, og þá sérstaklega hæstaréttar-
dómarar, hafa þurft að verjast tvenns konar gagn-
rýni af hendi núverandi dómsmálaráðherra. Annars
vegar er það núverandi deila um það hvort dómar-
ar séu að seilast um of inn á yfirráðasvæði fram-
kvæmdavaldsins. Þetta á að gerast með þeim hætti að dómarar,
og þarf af leiðandi dómsvaldið, vilji hafa um of að segja um ráðn-
ingar annarra dómara.
Hins vegar er það eldri og alþjóðlegri deila, sem snýr að því
hvort dómarar séu að seilast um of inn á yfirráðsvæði löggjafa-
valdsins. Það myndu þeir gera með lagatúlkun sinni í dóms-
niðurstöðu sem færi lengra en lögin gefa til kynna. Svo langt í
raun að þeir séu ekki í raun lengur að túlka lögin í úrskurðum
sínum, heldur skrifa ný lög.
Sum lög virðast þannig að það sé nauðsynlegt að þau séu opnari
fyrir lagatúlkun en önnur lög. Má þar til dæmis nefna stjórnar-
skrárbundin mannréttindi og mannréttindasáttmála. Á sama
tíma verða til deilur um túlkanir á slíkum lögum, eins og sést
hefur á umræðu um dómaþróun Mannréttindadómstóls Evrópu.
Hætta er á að dómstólarnir fari inn á svið löggjafans í lagatúlkun
sinni á óskýrum og ónákvæmum lagatexta, sem hluti mannrétt-
indatexta er óhjákvæmilega. Það er ekki hægt að setja nákvæma
útlistun á því hvað það þýðir til dæmis að allir skuli vera jafnir
fyrir lögum og njóta mannréttinda og hvað í því felst fyrir dóm-
stólana. Að þessu leyti má segja að nauðsynleg aðkoma dómstóla
vegna mannréttindamála, auk friðhelginnar sem mannréttindi
njóta, gangi jafnvel of langt í að takmarka vald löggjafans.
Þegar rætt hefur verið um þrískiptingu ríkisvaldsins hér á
landi, og stöðu hvers meiðs þess, sýnist flestum að staða fram-
kvæmdavaldsins sé í raun of sterk. Gert er ráð fyrir þeirri
meginreglu að löggjafinn semji lögin, framkvæmdavaldið fram-
kvæmi lögin og dómsvaldið skeri úr um hvort lögum hafi verið
framfylgt.
Þeir sem telja að framkvæmdavaldið sé hér heldur sterkt
benda á að raunverulegt valdsvið framkvæmdavaldsins sé æði
sterkt miðað við löggjafarvaldið, þrátt fyrir að ríkið kallist þing-
ræðisríki. Þetta megi meðal annars sjá á því að nánast öll fram-
lögð frumvörp eru stjórnarfrumvörp. Nánast öll lög sem sam-
þykkt eru voru stjórnarfrumvörp. Það er ekki þar með sagt að
alþingismenn, hvort sem þeir eru í stjórn eða stjórnarandstöðu,
geti ekki haft áhrif til breytinga á frumvörp, sérstaklega innan
þeirra nefna sem þeir starfa í á þingi. Það breytir því ekki að
frumkvæðið að nánast öllum lögum sem samþykkt eru hér á
landi kemur frá framkvæmdavaldinu.
Með það í huga er kannski hægt að velta fyrir sér hvort varð-
staða löggjafarvaldsins gagnvart dómsvaldinu í því hversu langt
þeir megi eða eigi að ganga í lagatúlkun sé í raun varðstaða lög-
gjafans eða framkvæmdavaldsins til að verja þann lagatexta
sem það samdi.
Hvort sem það er framkvæmdavaldið eða löggjafarvaldið sem
leggur til lagatextann er eðlilegt að gera þá kröfu að textinn sé
sæmilega skýr og að dómarar þurfi ekki að leggjast í mikla rann-
sóknar- og túlkunarvinnu til að komast að niðurstöðu um mein-
ingu þeirra. Lögin geta þó aldrei orðið það skýr að aldrei komi til
túlkun dómara.
Það vilja allir valdið hafa.
Varist á báða bóga
SVANBORG SIGMARSDÓTTIR SKRIFAR
Hálf Reykjavík var mætt til Brussel á þriðjudagskvöld-
ið. Hjaltalín lék fyrir skrafi á
opnun íslensku menningarhátíð-
arinnar, Iceland on the Edge, í
Bozar-listamiðstöðinni, ein-
hverju mesta húsbákni sem
undirritaður hefur villst inn í, og
gestir gleyptu í sig hangikjöts-
tartar og hákarl au vin brulé.
Þrjár íslenskar sýningar voru
opnaðar sama kvöldið og tveir
íslenskir ráðherrar voru mættir,
annar þeirra í fylgd tveggja
lífvarða frá Evrópusambandinu.
Íslensk menningarinnrás í
Brussel var hafin, með pomp og
pragt, myndlistar-, leik- og
kvikmyndasýningum, tónleikum
og upplestrum, og þrotlausri
fjölmiðlaumfjöllun um Ísland og
íslenska menningu. Tuttugu
belgískir blaðamenn höfðu mætt
á skerið síðastliðið haust og
spurt mannskapinn úr spjörum.
Glæsilegt verkefni fór vel af
stað. Allir sem veitingum gátu
valdið voru mættir, með sitt
„voila!“ og „ca veut dire“, og
ráku sín konunglegu nef upp í
landans geð og sín þaulæfðu
augu inn fyrir fossatjöld Rúríar,
að ljósmyndum Spessa og Kela,
og myndböndum Ragga Kjartans
og Gjörningaklúbbsins. Málara-
meistarar vorir, Kjarval,
Davíðsson og Guðni urðu því
miður eilítið hornreka í þessu
samhengi, hengdir upp á
furðulegum og alltof litlum
gangi lengst uppi á lofti.
Sigling sígandi og hæg
Samkvæmt fréttum nýtti
forsætisráðherra ferðina til
funda með forkólfum Evrópu-
sambandsins. Sú staðreynd
styrkti grun sem listamenn
höfðu leikið sér með í vélinni
fyrr um daginn: Hvers vegna
Brussel? Jú, er ekki verið að hita
upp fyrir aðildarumsókn að
ESB?
Íslenski menningarherinn er
sendur inn til að fitla við menn
og kitla konur svo þau mæti
hlæjandi mjúk að samningaborði
þegar þar að kemur. „Þegar þar
að kemur“ virðist hins vegar
óþarflega langt undan. Þeir
sjálfstæðismenn sem spurðir
voru hæfilega kæruleysislegra
spurninga á opnun svöruðu æstir
sem einn að málið væri ekki á
dagskrá. Ekki einu sinni á
menningardagskrá. Annaðhvort
stefnir því í íhaldsstjórn XD og
VG á komandi árum, með allt í
bakkgír og enn hærri vöxtum,
eða Sjálfstæðisflokkurinn mun
sætta sig við verðandi hlut og
halda áfram innrásinni í Brussel.
Líklega benda krampakennd
viðbrögð sjalla til þess að málið
sé eldfimt í þeirra flokki,
annaðhvort það eða formaðurinn
hefur þegar ákveðið sig og
enginn má segja frá því.
Síðari möguleikinn er reyndar í
anda hins hófstillta forsætisráð-
herra. Hans sigling er síg andi
hæg og varkár en virðist þó alltaf
skila málum í höfn. Það hvarflar
að manni að Geir hafi fyrir
Íslands hönd þegar ákveðið að
sækja um inngöngu í ESB, en bíði
eftir því að umræðan heltaki
flokkinn og málið verði sjálfsagt.
Samkvæmt öllum teiknum virðist
það ætla að verða fyrr en síðar.
Hvar er gengið inn?
Þá er bara spurning HVAR
gengið er inn í ESB. Hin marg-
slungna Brussel lumar á
mörgum hurðum og anddyrum
en ekki fundum við Halldór
Guðmundsson innganginn í
Evrópusambandið á rölti okkar
um miðbæinn. Hann var enda
truflaður nokkrum sinnum af
blaðamönnum heima sem vildu
vita allt um þá gleðifrétt sem
braust út þennan dag þess efnis
að Ísland verði fókusland á
Bókamessunni í Frankfurt 2011.
Að sögn diplómata hafa þýskir
messumenn gengið á eftir okkur
með grasið í skónum um árabil
en það þurfti þýskumælandi
handboltakonu með keppnisskap
á ráðherrastól og ögn nútíma-
legri samstarfsflokk til að skilja
mikilvægi málsins; að það er
hægt að sækja fram völlinn með
annað en bolta í hönd.
Til hamingju, Ísland. Annar
kafli útrásar er því hafinn. Þeim
fyrsta lauk með viðskiptamönn-
um inni á klósetti að skoða sjálfa
sig í spegli. Minnisvarðar fyrsta
kaflans standa þó enn. Þetta er
skrifað á herbergi 810 á Hótel
Íslandi í Riga. Yfir skrifborðinu
hangir falleg ljósmynd af
Mývatni. Yfir rúminu vakir
Jökulsárlón. Á hæðinni fyrir
ofan standa ráðstefnusalirnir
Óðinn og Freyja og niðri í lobbíi
sýna klukkurnar tímann hér og
heima og út af Restaurant
Reykjavík ómar Friðrik Ómar.
Skrúfi maður frá baðkrananum
blasir við blátt vatn, á la Blue
Lagoon.
Út um gluggann blasir við
borg sem stendur föstum fótum í
ESB. Lettar eru um margt líkir
Íslendingum. Lítil þjóð með
stóra drauma og nýlendusögu á
bakinu. Sauðsvartur almúgi í
bland við bankamenn á Porsche-
jeppum. Er ekki gott að vera í
EB? spyr ég mitt fólk. „Bæði
og“, segir það. „En það verður
bara gott þegar við fáum loksins
evruna.“
Hitað upp fyrir ESB
HALLGRÍMUR HELGASON
Í DAG | Útrás
Enn ein ferjan
Sagt var frá því í vikunni að árið 2006
seldi ríkið Sæferðum ferjuna Baldur
fyrir tæpar 38 milljónir, án þess að
auglýsa hana til sölu. Stuttu síðar
seldu Sæferðir ferjuna fyrir hundrað
milljónir. Meðal ráðgjafa Sæferða
voru Einar Hermannsson og Navís,
þeir sömu og voru Vegagerðinni
innan handar þegar Grímseyjarferjan
var keypt. Þótt það klúður hafi
verið á ábyrgð Sturlu Böðvars-
sonar reyndi Kristján Möller
samgönguráðherra að
bjarga málinu í horn með
því að skella skuldinni á
Einar. Það mistókst.
Kristján heggur
ekki í sama
knérunn í þetta
sinn og hefur
greinilega lítinn áhuga á að sitja aftur
uppi með óhreina tauið frá Sturlu.
Þess í stað heldur hann til á kontór
bæjarstjórans í Kópavogi og maular
snúða með góðri samvisku.
Loksins góðar fréttir
Það kom að því að Einar K. Guðfinns-
son sjávarútvegsráðherra fengi tilefni
til að flytja góðar fréttir – ekki aðeins
eina heldur tvær. Á miðvikudag voru
loðnuveiðar heimilaðar á ný
og í gær gaf ráðherra
leyfi fyrir rækjuveið-
um í Arnarfirði. Eftir
hver ótíðindin á fætur
öðrum hefur sjálfsagt
heyrst sigur öskur
á skrifstofu
sjávar útvegs-
ráðherra
þegar góðar fréttir rak loks á fjörur
hans.
VG gengur menntaveginn
Ung vinstri græn halda stjórnmálaskóla
fyrir ungt fólk á Akureyri í dag. Skólinn
hefst klukkan 11 með erindi Steingríms
J. Sigfússonar um stofnun og sögu
hreyfingarinnar. Á hádegishléi verður
svöngum róttæklingum boðið upp á
pitsur. Klukkan 13 hefst skólastarf að
nýju. Þá verður fjallað um stefnu VG
og UVG, ungt fólk í pólitík og fundi og
mótmæli. Líklega er Vinstrihreyfingin
– grænt framboð eini stjórnmála-
flokkurinn sem býður upp á skipulagða
kennslu í mótmælum. Sem bendir til
að ungliðahreyfing VG búi
sig undir áframhaldandi
stjórnarandstöðu.
bergsteinn@frettabladid.is