Fréttablaðið - 09.03.2008, Blaðsíða 76

N A N N A R Ö G N V A L D A R D Ó T T I R
S K R I F A R M A T A R H U G L E I Ð I N G A R
„...fyrst á visir.is“
...ég sá það á visir.is
14 matur
Ýmsar matarhefðir tengjast páskahátíðinni víða um heim og þótt íslenskar hefðir í páskamat séu kannski ekki sérlega miklar – að páskaeggjunum
undanskildum – þá kannast flestir við páskalambið. Þó
er ekki eins rík hefð hér fyrir því að lambakjöt sé haft í
páskamatinn og víða annars staðar en það
helgast meðal annars af því að víða
erlendis var talið hæfilegt að slátra
fyrstu vorlömbunum um páska-
leytið en hérlendis eru ærnar
yfirleitt ekki einu sinni farnar
að bera, hvað þá að komið sé
að sláturtíð.
Sú páskamatarhefð
sem e.t.v. er þó algeng-
ust er páskabrauð af
ýmsu tagi. Líklega
eiga flest lönd Evr-
ópu sitt sérstaka
páskabrauð, nema
helst Norðurlöndin,
þó að Finnlandi und-
anskildu. Þessi páska-
brauð, þótt ólík séu, eru
yfirleitt full þrungin
merkingu og táknum sem oft
eru vísun í kristna trú. Krossar
og kransar (þyrni kórónur) eru
algengir og stundum eru brauðin
löguð eins og fiskar eða lömb. Stund-
um má þó rekja táknmál brauðanna
aftur í heiðni (egg, hérar o.fl.).
Þessi brauð eru gjarna sæt og innihalda yfirleitt tölu-
vert af smjöri og eggjum og oft einnig þurrkaða ávexti,
hnetur, sykraðan ávaxtabörk og fleira sem var kær-
komið eftir aðhaldssemi og strangleika lönguföstunnar.
Yfirleitt eru brauðin tengd páskadegi en enskar kross-
bollur (cross buns) voru yfirleitt bakaðar á föstudaginn
langa úr krydduðu gerdeigi með kúrennum og skorinn í
þær kross (eða sprautaður á þær með glassúr) sem átti
að minna á krossfestingu Krists. Þjóðverjar eru miklir
brauðgerðarmeistarar og þar þekkjast alls konar páska-
brauð, sum mótuð í alls konar form, svo sem héra, fiska
eða hreiður fullt af páskaeggjum.
Þekktasta rússneska páskabrauðið er kulich, hátt og
uppmjótt og toppurinn skreyttur með letri sem táknar
„Kristur er upprisinn“. Þetta brauð tók fólk oft með í
miðnæturmessu aðfaranótt páskadags og lét blessa
það. Choerek er páskabrauð Georgíumanna, stundum
mótað í kransa eða eins og sniglar.
Gríska páskabrauðið lambrópsomo er aftur á móti
oft mótað eins og blóm eða laufblöð og skreytt með
rauðmáluðum eggjum sem eiga að tákna blóð Krists.
Tsoureki er annað grískt páskabrauð, mótað í fléttur og
einnig skreytt með rauðmáluðum eggjum. Þekktasta
eggja-páskabrauðið er þó líklega ítalska brauðið pane
di con uovo, fléttaður eða snúinn krans með mislitum
eggjum.
Brauðið sem hér kemur uppskrift að er tilvalið t.d. í
páska„brunch“ eða með morgunkaffinu á páskadag.
Það er best nýbakað en vegna þess að það inniheldur
smjör og egg geymist það vel a.m.k. til næsta dags og
þá er tilvalið að borða það með smjöri og e.t.v. sultu eða
hunangi – nú, eða bara með eggjunum. Oft er brauðið
reyndar sætara en þetta hér og einnig inniheldur það
gjarna sultaðan börk (súkkat), saxaðar möndlur og
rúsínur. Það er ýmist bragðbætt með sítrónu eða anís.
Ég notaði egg sem ég sauð fyrst í nokkrar mínútur í
litlum potti í vatni blönduðu 1-2 tsk af matarlit og lét
þau svo kólna í soðinu en það má líka mála hrá egg með
matarlit og baka þau með brauðinu án þess að sjóða þau
fyrst. Þó þarf að gæta að því að liturinn sé hæfur til
neyslu því að eitthvað af honum smitar oftast út í
deigið. Einnig má sleppa því að lita eggin en
brauðið er óneitanlega skrautlegra sé það
gert.
ÍTALSKT PÁSKABRAUÐ
200 ml mjólk, ylvolg
3 msk. sykur
1½ msk. þurrger
450 g hveiti, eða
eftir þörfum
1 tsk. salt
50 g smjör, brætt og
látið kólna ögn
2 egg
fínrifinn börkur af 1-2
sítrónum
5 lituð egg, hrá eða
soðin
smjör til penslunar
Settu volga mjólk í skál ásamt
1-2 tsk. af sykri og gerinu og láttu
standa í nokkrar mínútur, eða þar til gerið fer að
freyða. Blandaðu þá helmingnum af hveitinu saman
við, ásamt afganginum af sykrinum, salti, smjöri,
eggjum og sítrónuberki. Hrærðu svo meira hveiti
saman við smátt og smátt, þar til hægt er að hnoða
deigið án þess að það klessist mikið við hendur en
það er þó fremur lint. Hnoðaðu það vel, settu það svo
í skál, breiddu viskastykki eða plastfilmu yfir og láttu
það lyfta sér á hlýjum stað í a.m.k. 1 klst., eða þar til
það hefur tvöfaldast.
Sláðu þá deigið niður, hnoðaðu það lauslega, skiptu
því í tvennt og rúllaðu hvorn helming um sig út í
sívalning, 60-70 cm á lengd. Snúðu lengjurnar saman í
vafning, ekki mjög þéttan. Settu vafninginn á papp-
írsklædda bökunarplötu, mótaðu hann í hring og
þrýstu endunum vel saman; reyndu að hafa þá sem
sléttasta. Stingdu eggjunum inn á milli vafninganna.
Breiddu viskastykki yfir brauðið og láttu það lyfta sér í
a.m.k. hálftíma.
Hitaðu ofninn í 175°C (160°C sé notaður blástur).
Bræddu dálítið smjör og penslaðu deigið vel með
því (ekki pensla eggin). Bakaðu brauðið á næst-
neðstu rim í 35-40 mínútur, eða þar til það er fallega
gullinbrúnt. Taktu það þá út og settu á grind.
Penslaðu brauðið með bráðnu smjöri á meðan það
er heitt og e.t.v. aftur áður en það kólnar alveg, við
það verður skorpan sérlega mjúk og bragðgóð.
Einnig má gera bollur úr deiginu og þrýsta einu eggi
ofan í miðjuna á hverri bollu áður en hún er bökuð.
Páskaeggjabrauð
margt smátt
PÁSKATERTUR eru skemmtilegar um hátíð-
irnar. Þá er gaman að gera fallegar hnallþór-
ur eða rúllutertur. Nota gult krem, rjóma eða gult
marsípan. Skreyta með litlum eggjum, súkkulaði-
eða marsípaneggjum. Eða jafnvel gulum sætum
ungum. Krökkunum finnst fátt skemmtilegra en
að baka með mömmu og
pabba. Ekki er verra
að láta sköpun-
argleðina ráða
ferðinni í
eldhúsinu.
Bjóða
síðan í
kaffi með
páska-
liljur á
borði.
EGGJAKAKA
með grænmeti,
beikon og góðum
osti er frábær
kvöldmatur rétt
fyrir páska. Þá
er tilvalið að
nota tækifær-
ið og gera lítil
göt á eggin.
Blása út inni-
haldið. Gott er að
gæða sér á léttum rétti
fyrir kjötveislu páskahátíðarinnar. Mála síðan
eggin í öllum regnbogans litum og nota sem
fallegt páskaskraut heima. Með því að líma
spotta í eggin má hengja þau á blómstrandi
greinar.