Fréttablaðið - 09.03.2008, Blaðsíða 80

20 9. mars 2008 SUNNUDAGUR
B
aldur Þórhallsson,
stjórnmálafræðingur og
prófessor, var í
fyrirlestrarferð í Róm-
önsku-Ameríku. Hann
hélt fyrirlestur bæði í
Costa Ríka og síðan Trínidad og Tóbagó
en í millitíðinni fór hann til Venesúela.
„Ég fór þangað einkum til að kynna
mér ástandið þar,“ segir Baldur þegar
hann rifjar upp veru sína þar fyrir
blaðamanni. „Það berast fjölmargar
fregnir í alþjóðlegum miðlum af því
hvað Hugo Chavez er að gera en það
fylgir ekki þeirri umfjöllun hvernig
fólkið í landinu hefur það og þessu
langaði mig að kynnast.“ Þessari
rúmlega tveggja vikna Ameríkudvöl
lauk svo í New York þar sem hann hélt
lokafyrirlesturinn í Colombia háskóla.
Felix Bergsson, leikari og eiginmaður
Baldurs, var með honum í för.
„Ég vissi ekki við hverju ég átti að
búast áður en ég fór til Venesúela. Ég
hafði reyndar farið í þriggja vikna
ferð síðastliðið haust um Argentínu,
Bólivíu og Perú. Þar sá ég náttúrlega
þessa gríðarlegu misskiptingu sem
því miður er víða að finna í álfunni.
Þar áttaði ég mig líka á þeirri
aðskilnaðarstefnu milli hinna ríku og
fátæku. Og eins má segja að þetta sé
aðskilnaðarstefna milli hvítra og
þeirra sem eru litaðri.
Ég bjóst við að sjá eitthvað í líkingu
við það í Venesúela en ég hafði
kannski ekki miklar hugmyndir um
Chavez nema það að honum hefur
verið hrósað nokkuð í heimspressunni
fyrir það sem hann er að gera í
innanlandsmálefnum en fengið
skammir í hattinn fyrir það sem hann
gerir á alþjóðavettvangi. Þetta var til
dæmis eitt af því sem mig langaði að
kynna mér; hvað er hann að gera
heima fyrir og hvernig kemur þessi
alþjóðastefna hans til þar sem hann
er að reyna að mynda vinstri bandalag
með Kúbu og Íran fremsta í
bræðraflokki en ber svo í víurnar við
aðrar vinstri stjórnir í sínum nágranna
ríkjum? En satt best að segja kom
ástandið mér mjög á óvart og það er
mun verra en ég gat ímyndað mér.“
Ekki tala við ókunnuga
„Það sem ég varð fyrst var við í
höfuðborginni Caracas er þetta mikla
umferðaröngþveiti, sem reynist svo
kannski myndbirting þeirrar óreiðu
sem ríkir í landinu. En svo þegar ég
gaf mig á tal við fólkið varð ég
fljótlega var við þann ótta sem ríkir.
Eitt af því sem Chavez hefur gert
er að ala á tortryggni gagnvart hinum
efnuðu svo í sumum tilfellum þykir
ekkert tiltökumál að ræna þá, fara
með þá jafnvel í hraðbanka og láta þá
létta á innistæðunum eða einfaldlega
halda þeim föstum og krefjast
lausnargjalds. Í hugum margra er það
ekkert annað en leiðrétting á
misréttinu sem hinir efnaminni hafa
þurft að búa við. Sú réttlæting kemur
líka heim og saman við málflutning
Chavez.
Við vorum því varaðir við því að
tala við ókunnuga en reyndar skellti
ég skollaeyrum við því,“ segir hann
og brosir við. „Enda hljómar það
svolítið undarlega að fólk skuli segja
við mann „ekki gera það sem við erum
í raun að gera núna“. Til dæmis var
athyglisvert þegar við tókum eina
konu upp í bílinn sem var að falast
eftir fari og alla leiðina minnti hún
okkur á mikilvægi þess að taka ekki
fólk upp í bílinn. En eins gat ég skynj-
að það að fólk er einfaldlega óttasleg-
ið við það hvað morgun dagurinn ber í
skauti sér enda ríkir mikil óvissa eins
og Chavez hefur komið málum fyrir.
Allir sem við töluðum við, að einum
þjóni undanskildum, voru afar
óánægðir með karlinn í brúnni þótt
hvarvetna megi líta áróðursspjöld
sem tíunda ágæti hans.“
Hvað fór úrskeiðis?
Venesúela er annar stærsti olíu-
útflytjandi í heimi á eftir Sádi-Arab-
íu. Þar búa um 23 milljónir og því
segir Baldur að stjórnvöld ættu að
hafa alla burði til að gera vel við
þegna sína. Þar býr þó stór hluti þjóð-
arinnar undir fátæktarmörkum á
meðan aðrir vita vart aura sinna tal.
Þessi misskipting er eins og greipt
inn í borgarmyndina. „Það er mjög
athyglisvert að í einu hverfi þeirra
efnuðu snýst tilveran um fegurðar-
samkeppni og lýtalækningar. Það er
ansi langt frá þeim viðfangsefnum
sem bíður íbúanna í hreysunum,“
segir Baldur.
En hvað er það sem fer úrskeiðis?
„Chavez er einfaldlega að rústa efna-
hag landsins,“ segir Baldur. „Hann
eyðir fjármagninu meðal annars í það
að borga fjölskyldum fyrir að senda
börnin sín í skóla. Það lýsir reyndar
góðum vilja en það verður hins vegar
til þess að margir þeirra sem fá þessa
peninga hætta að vinna og það leiðir
til vinnuaflsskorts bæði á ökrum í
sveitum og í verksmiðjum borganna
sem síðan hefur leitt til vöruskorts.
Það vantar mjólk, egg, kjöt og klósett-
pappír svo eitthvað sé nefnt og fólk
segir okkur að það sé í fyrsta skipti
sem það búi við slíkt ástand. Síðan
niðurgreiðir hann bensínverðið svo
það kostar lítið sem ekkert að fylla
bílana og þetta verður til að fleiri geti
leyft sér þann munað að vera á bíl
sem þykir nokkurt stöðutákn.
Með þessum aðgerðum hefur hann
náð að höfða til þeirra efnaminni en á
sama tíma gufar fjármagnið upp og
það er nokkuð súrt í broti að sjá á
eftir því án þess að það hafi verið
notað til að byggja upp menntakerfið
og heilbrigðiskerfið eða til þess að
styrkja efnahagskerfið. Auk þess er
olíuauðurinn notaður til að niður-
greiða olíu til vinveittra viðskipta-
vina erlendis eins og Íran og ríkja
Róm önsku-Ameríku sem eru honum
vinveitt og svo má náttúrlega ekki
gleyma borgarstjóranum í London,
Rauða-Ken Livingston, sem Chavez
telur meðal sinna mestu bandamanna
í Vesturlöndum og verðið sem hann
kaupir olíuna á tekur mið af því.“
Chavez velur nýjan óvin
Hugo Chavez sór embættiseið sem
forseti landsins árið 1999 og naut mik-
illar hylli fyrst um sinn, sérstaklega
meðal þeirra sem minna höfðu hand-
anna á milli. Baldur segir að verulega
sé farið að draga úr fylginu nú þegar
fólk upplifir áhrifin af efnahagsstefn-
unni.
„Áður gat hann alið á tortryggni
gagnvart þeim efnameiri en nú er
Fann þjón sem hataði ekki Chavez
Fleira felst í lífi stjórnmálafræðinga en langdvalir yfir skræðum og skólafólki. Baldur Þórhallsson er nýkominn frá Venesúela
þar sem hann kynnti sér ástandið. Hann sagði Jóni Sigurði Eyjólfssyni ekki aðeins af axarsköftum Hugo Chavez heldur einnig frá
sjónvarpsstjörnu á Íslandsgötu og vinnulagi óprúttins leiðsögumanns.
BALDUR ÞÓRHALLSSON Mikið hefur verið fjallað um aðgerðir Hugo Chavez forseta en minna um það hvernig þær koma niður á landsmönnum í Venesúela. Baldur er nú
fróðari um það eftir dvöl sína þar í landi. RÉTTABLAÐIÐ/VALLI
Það sem ég
varð fyrst var
við í höfuð -
borginni
Caracas, er
þetta mikla
umferðar-
öngþveiti,
sem reynist
svo kannski
myndbirting
þeirrar óreiðu
sem ríkir í
landinu
fólk orðið verulega pirrað svo hann
þarf að finna ný ráð til að fylkja fólk-
inu á bak við sig,“ segir Baldur. „Og
svo virðist sem að þessu sinni ætli
hann að höfða til þjóðernis kenndar
fólks. Það kemur honum því afar vel
að eiga í útistöðum við nágrannana í
Kólumbíu svo hann geti sameinað
landsmenn undir sinni forystu gegn
þessari ógn sem hann túlkar sem
svo.“ Mikillar spennu hefur gætt und-
anfarið milli ríkjanna og hafa Sam-
einuðu þjóðirnar meðal annarra beitt
sér fyrir því að koma á jafnvægi á
svæðinu.
Sjónvarpsstjarnan á Íslandsgötu
Baldur og Felix heimsóttu kjör-
ræðismann Íslands í Caracas, Karel
Bentata sem jafnframt er lög-
fræðingur. Leysti hann margar þraut-
ir fyrir ferðalangana sem ekki kunnu
að fóta sig í óreiðunni. Býr hann ásamt
konu sinni Noralys Rodriguez á
Íslandsgötu en föður hans og forvera í
starfi þótti ekki annað við hæfi en að
nefna götuna með hliðsjón af vinnu-
heiti hans. Noralys þessi er reyndar
ein frægasta sjónvarpsstjarna í Róm-
önsku-Ameríku en hún er með ferða-
þáttinn Wild on sem milli 40 og 60
milljónir manna horfa á í hverri viku.
Hún er einnig þekkt fyrir störf sín
sem fyrirsæta. Baldur segir ekki loku
fyrir það skotið að hún komi til Íslands
þótt síðar verði.
En ekki var alltaf jafn mikill fengur
í föruneyti þeirra Baldurs og Felix.
„Til dæmis þegar við fórum að skoða
hús Símons Bólivar borguðum við
fyrir leiðsögumann sem virtist ekki
hafa komið þarna áður,“ segir Baldur
og brosir við. „Enskukunnátta hennar
var af skornum skammti. Til dæmis
leiddi hún okkur inn í eldhúsið og
sagði „this is the chicken“. Það bar
hins vegar ekki að líta nokkurn kjúkl-
ing svo þetta átti sennilega að vera
„kitchen“. Reyndar hvarf hún svo
sjálf í sögugöngu um húsið undir
stjórn spænskumælandi leiðsögu-
manns og skildi okkur eftir eins og
strandaglópa. Hún kom þó til okkar
endrum og eins og sagði „very inter-
esting“.
Baldur segir ómögulegt að segja til
um hvað framtíðin hefur að færa
landsmönnum í Venesúela. Hitt segir
hann þó víst að hann hafi nemendum
sínum enn meira fram að færa en
fyrir veruna í Venesúela.
Í FRÍÐU FÖRUNEYTI Frá vinstri Baldur, Noralys Rodriguez
sjónvarpskona, maður hennar Karel Bentata, kjörræðismaður
Íslands, og loks Felix Bergsson, eiginmaður Baldurs.
ÍSLANDSGATA Fyrrverandi kjörræðismanni
Íslands þótti ekki annað við hæfi en að
gatan bæri nafn með rentu.
ÁRÓÐUR FORSETANS Hvarvetna mátti sjá áróður frá Hugo
Chavez en Baldur lét þó ekki sannfærast.
Frá ferðalaginu um Venesúela