Fréttablaðið - 06.04.2008, Blaðsíða 16

16 6. apríl 2008 SUNNUDAGUR
Reyndir menn í Natófræðum segja Búka-
restfundinn rata í sögubækur. Leggst þar
margt á eitt.
Stór skref voru stigin í átt að enn frekari
stækkun Atlantshafsbandalagsins. Þar
vegur ákvörðun um aðild Albaníu og Króa-
tíu þungt en ekki síður fyrirheitið sem gefið
var Georgíu og Úkraínu um aðild í fyllingu
tímans. Makedóníumenn voru svo upplýstir
um að þeir geti orðið Natóþjóð, svo fremi að
um semjist í nafnadeilunni við Grikki. Öfugt
við leiðtoga Georgíumanna og Úkraínu-
manna, sem brostu breitt eftir samþykkt
Natóleiðtoganna, reiddust Makedóníumenn
svo mjög að þeir yfirgáfu Búkarest án þess
að kveðja. Þeim finnst Grikkjum ekki koma
við hvað þeir heita.
Í Höll alþýðunnar sammæltust líka full-
trúar nálega sextíu ríkja heims, auk Atl-
antshafsbandalagsins, Evrópusambandsins
og Sameinuðu þjóðanna, að bæta og auka
samstarf sitt í öryggis- og uppbyggingarað-
gerðum í Afganistan.
Merkel miðlar málum
Þessar stóru ákvarðanir, sem teknar voru í
Búkarest, urðu ekki til af sjálfu sér. Að baki
býr langur undirbúningur og málamiðlanir.
Jafnan liggur fyrir við upphaf stórfunda
hvað verður samþykkt á endanum en á mið-
vikudagskvöldið var enn óvíst hvernig farið
yrði með ósk Georgíu og Úkraínu um að fá
að hefja formlegar aðildarviðræður. Bush
Bandaríkjaforseti var helsti bandamaður
Sovétlýðveldanna fyrrverandi en Angela
Merkel, kanslari Þýskalands, og Sarkozy,
forseti Frakklands, töldu rétt að bíða. Þegar
Merkel sá að málið var komið á hættulega
braut tók hún til við að miðla málum. Sjálf
gaf hún eftir og úr varð yfirlýsing um
ótímasetta framtíðaraðild ríkjanna tveggja.
Málið verður næst rætt á fundi utanríkis-
ráðherra Natóríkja í desember.
Pútín kom
Forseti Rússlands hafði boðað komu sína á
fund Nató-Rússlandsráðsins á föstudag.
Snemma á fimmtudag var enn óvíst hvort
hann kæmi. Pútín er einkar illa við Natóað-
ildaráform nágranna sinna í Georgíu og
Úkraínu en þegar ljóst var að þeim yrði
ekki boðið að hefja aðildarferli lét hann
ræsa þotuhreyflana í Moskvu. Þetta var í
fyrsta sinn sem Pútín sækir Natófund. Um
leið var þetta í síðasta sinn sem Bush sækir
slíkan fund. Hann mun láta af embætti í
janúar á næsta ári, nokkrum mánuðum áður
en sextíu ára afmælis Nató verður minnst
og fagnað í Strassborg og Kiel.
Skrúfað fyrir bjórdælurnar
Lífið í miðborg Búkarest var með öðrum
blæ en vanalega þá daga sem Natófundur-
inn stóð. Öryggisgæslan var gríðarleg og
gangandi vegfarendur krafðir um skilríki
ef einhverjum af þeim 35 þúsund lögreglu-
mönnum, hermönnum og öryggisvörðum
sem gættu öryggis gestanna, sýndist svo.
Varsla var á hverju götuhorni og almenn
umferð stöðvuð ef fundarmenn þurftu að
komast leiðar sinnar. Til að lágmarka hættu
á hvers kyns vandræðum var áfengissala á
krám og matsölustöðum bönnuð á meðan á
fundinum stóð. Rúmenum fannst mikið á
sig leggjandi til að láta fundinn ganga sem
best enda kostaði fundahaldið þá á fjórða
milljarð króna.
Búkarestfundurinn gekk vel og á honum
voru teknar margháttaðar ákvarðanir um
innri og ytri mál Atlantshafsbandalagsins.
Fyrir það verður hans minnst.
Einhverjir Íslendingar munu svo sjálf-
sagt minnast hans fyrir þær sakir að
íslensku ráðherrarnir flugu til Búkarest í
leiguflugvél.
Sögulegur fundur í Búkarest
HÖLL ALÞÝÐUNNAR Í BÚKAREST Leiðtogafundur Atlantshafsbandalagsins var haldinn í þessari 330 þúsund fermetra byggingu, sem er næststærsta skrifstofubygging heims á eftir Pentagon í Bandaríkjunum. Höllin var
reist á árunum 1983-1989 að undirlagi einræðisherrans Ceausescus sem ætlaði hana undir alla stjórnsýslu Rúmeníu. Í dag er þar rúmenska þingið auk þess sem þar eru haldnar fjölmennar ráðstefnur. FRÉTTABLAÐIÐ/NATÓ
Geir H. Haarde forsætisráðherra
fagnar aðild Albaníu og Króatíu
að Atlantshafsbandalaginu og
segir hana mikilvæga fyrir stöð-
ugleika á Balkanskaga. „Það er
alveg ljóst að eftir því sem fyrr-
verandi Júgóslavíulýðveldum í
Nató fjölgar þeim mun betra er
það fyrir þetta svæði,“ sagði Geir
eftir Búkarestfundinn á föstu-
dag.
Hann lýsti sérstakri ánægju
með umbæturnar í Albaníu enda
var ríkið eins konar Norður-Kórea
Evrópu lengst af síðari hluta 20.
aldarinnar.
Á síðustu árum hefur komið
fram ný kynslóð forystumanna í
gömlu Varsjárbandalagsríkjun-
um. Vel menntað og víðsýnt fólk
hefur haslað sér völl í stjórnmál-
unum. „Þetta er fólk sem er upp-
tekið af þessum breytingum og
lýðræðisþróun og vill draga fleiri
með sér.“
Um samskipti Rússlands og
Atlantshafsbandalagsins sagði
Geir ljóst að Rússar teldu Nató
þrengja að sér með opnun banda-
lagsins til austurs. Slíkt væri hins
vegar misskilningur af þeirra
hálfu. „Það stafar engin ógn af
Atlantshafsbandalaginu, inn-
ganga ríkja í Nató beinist ekki
gegn neinum, hvorki Rússum né
öðrum. Menn vilja komast í sam-
félag lýðræðisþjóða og friðelsk-
andi landa og telja að þeir séu
með því að tryggja sér framtíðar-
öryggi.“ Geir benti á að sögulegar
skýringar lægju að baki þessari
afstöðu; margt fólk hefði alist upp
við þá hugsun að Nató beindist
gegn því. „Rússarnir eru stoltir
og þeir skynja breytta stöðu. Það
er mikilvægt að vera ekkert að
ögra þeim að óþörfu,“ sagði hann.
Að mati Geirs eru það ekki bara
formlegar viðræður og ræðuhöld
sem skipta máli á leiðtogafundum
Nató. Þar gefist mikilvæg tæki-
færi fyrir óformleg samtöl þar
sem til verða tengsl sem geta
komið sér vel síðar.
Natóaðild ríkja á Balkanskaga mikilvæg
Tímamótaákvarðanir voru teknar á fundi leiðtoga Atlants-
hafsbandalagsríkja í Búkarest. Mikilvæg skref voru stigin í átt
að stækkun bandalagsins og sammælst um að þétta raðirnar
í öryggis- og endurreisnarstarfinu í Afganistan. Björn Þór Sig-
björnsson fylgdist með Búkarestfundinum.
GEIR H. HAARDE
„Það var bæði rætt um það sem
vel hefur tekist til og það sem
upp á vantar,“ sagði Ingibjörg
Sólrún Gísladóttir eftir umræð-
ur Búkarestfundarins um
aðgerðina í Afganistan.
Að sögn Ingibjargar Sólrún-
ar var þrennt dregið fram sem
betur má fara. Í fyrsta lagi
spilling í stjórnkerfi Afganist-
ans sem gerð er krafa um að
Afganar takist á við. Í öðru lagi
skortur á samhæfingu alþjóða-
liðsins og í þriðja lagi skortur á
tengslum milli alþjóðasamfé-
lagsins, stjórnvalda í Afganist-
an og almennings í Afganistan.
Hún segir mikilvægt að miða
alla aðstoð við þarfir Afganist-
ans. „Stundum miðast aðstoðin
meira við pólitíska hagsmuni
ríkjanna heldur en hagsmuni
fólksins í Afganistan. Þetta var
rætt opinskátt og gerðar kröf-
ur um að ákveðnum hlutum
verði kippt í lag.“
Ingibjörg segir að vissulega
hafi orðið framfarir í landinu
hrjáða en öryggismálin séu erf-
iðust því árásir af hálfu tali-
bana hafi færst í aukana, líkt
og þær geri gjarnan á vorin.
„Það eykur á vanda manna við
að verja heima fyrir veru sína í
Afganistan. Bush sagði, þegar
hann ávarpaði Karzai forseta
Afganistans, þá sem þarna sátu
hafa margir hverjir þurft að
taka mikla pólitíska áhættu
með því að halda því fram að
það væri á sig leggjandi að
vera í Afganistan og sagði
Karzai „þurfa að hlusta á það
sem þetta fólk hefði að segja og
taka tillit til þess sem það hefur
fram að færa“.
Í Búkarest tilkynntu Frakk-
ar, Danir, Þjóðverjar og Evr-
ópusambandið aukinn stuðning
við aðgerðirnar í Afganistan.
Ingibjörg Sólrún upplýsti að
þriggja ára áætlun um þátttöku
í verkefnum væri í smíðum.
Forsendur aðstoðar stundum rangar
INGIBJÖRG SÓLRÚN GÍSLADÓTTIR
Eins og Geir H. Haarde
lýsir hér að neðan fara ekki
aðeins fram formlegir
fundir á leiðtogafundum
Atlantshafsbandalagsins
heldur nota ráðamenn tæki-
færið og ræðast við eins-
lega um margvísleg mál-
efni.
Geir spjallaði meðal ann-
ars við starfsbræður sína
frá Ástralíu, Nýja-Sjálandi
og Aserbaídsjan og Ingi-
björg Sólrún talaði til
dæmis við utanríkisráð-
herra Frakklands, Spánar
og Póllands.
Slík einkasamtöl geta
ýmist snúist um tiltekin
málefni eða verið almennt
kurteisisspjall. Í samræð-
um Ingibjargar við franska
og spænska starfsbræður
hennar var talað um hugs-
anlegar heimsóknir þeirra
til Íslands en þeir höfðu
áður lýst áhuga á að koma.
Samtöl utan dagskrár
STINGA SAMAN NEFJUM Ingibjörg Sólrún ræddi stuttlega við Bernard Kouchner, utanríkisráðherra Frakk-
lands. FRÉTTABLAÐIÐ/NATÓ