Tíminn - 01.11.1981, Blaðsíða 26

Sunnudagur 1. nóvember 1981
26_________.___________________________fflmam
leigupennar í útlöndum
■ Mér haföi veriö sagt að Júmbó-
þotur væru stórar vélar og ég
hafði oft séð þær á fhigi, en ég
haföi ekki gert mér grein fyrir
þessari stærð fyrr en ég var bú-
innað labba eina endilanga og
kominn i'sætið mitt hjá Singapore
Airlines, Boeing 747, fiug 262 til
Aþenu.
Þessar þotur eru ekki bara
stórar flugvélar, það get ég sagt.
Þetta eru nokkurskonar fljdgandi
fótboltavellir. Ég sat i vömbinni á
þessum risa sem byrjaði að silast
út flugbrautina. Nokkra stund
stóð vélin grafkyrr. Ég leit út um
gluggann. Við flugbrautina var
litUl pollur og þangaö hafði önd
villst með unga sina Svo þrýstist
ég niður f sætið og þegar ég leit
aftur út þá ruku húsin niðurávið
og bylgjuðust i hitanum frá
hreyflunum. Svo velti þotan sér
og vængoddinn bar við sólu. Ég
seiidist niður. i handtöskuna og
tók upp Don Quixote eftir Cer-
vantes.
Kona i sætinu viðhliöina á mér:
Hvað ertu að lesa?
Ég: Don Quixote.
Konan: Ég er búin að byrja á
þeirri bók að minnsta kosti tiu
sinnum en aldrei komist i gegn.
Maðurinn minn sálugi las samt
einu sinni alla leið út á blaðsiðu
áttatiu.
Ég: Uss, uss, ég er svo alveg
hissa aö heyra þetta. Ég er að
byrja á þessari bók i f immta sinn,
og mérfinnst hún alltaf skemmti-
legriog skemmtilegri. (Þetta var
vitaskuld haugalýgi. Ég hafði
byrjað á þessari bók svona álika
oft og konan en aldrei komist jafn
langt og maðurinn hennar sálugi,
en nú var ég ákveðinn að þrælast i
gegnum allar þessar þétt-
prentuðu 940 blaðsfður.) Og það
stóð heima, þegar við lentum i
Aþenu var Sancho Panza að
reyna að telja meistara sinum trú
um að vindmillurnar væru ekki
risar.
En risi var þessi gula og
marmarahvita þota þar sem hún
gljáði i myrkrinu á flugvellinum
og mér datt i hug hvort Don
Quixote hefðu ekki fallist hendur
ef hann hefði séö hana. En liklega
hefði hann bara spyrnt i
Rocinanteog hafið lensu sina hátt
á loft og sagt Sancho að þotan
væri dreki.
Ég hafðiekki haftrænu á þvi að
panta mér herbergi og stóð nú á
gangstéttinni fyrir utan flug-
stöðina með bakpoka eins og hver
annar umrenningur og vissi
hvorki upp né niður. Loks náði ég
i leigubil og bað bilstjórann að
aka mér i miðbæinn. Það kom i
ljós að þessi leigubilstjori, sem
var heljarrumur og gamall sjó-
maðurhafði sigltum öllheimsins
höf og meira aö segja einu sinni
komið til Reykjavikur á kola-
dalli.
Svaf hjá sextán konum á
íslandi
— Ég svaf hjá sextán konum á
tslandi sagði bilstjórinn. Islensk-
arkonur eru bestu konur iheimi,
sagöi hann og lét migúr á myrku
stræti. Ekki hafði hann hugmynd
um hvar hótd væri að finna.
Ég rölti um göturnar i klukku-
tima og fannst ég vera mjög einn i
heiminum. Loks rakst ég á hótel
og barði dyra. Ég þurfti að berja
vel og iengi og tökst loks aö ræsa
úrillan náunga sem sagðist ekk-
ert herbergi hafa. Ég er ekki
kræsinn sagði ég og þá fann hann
lykil og opnaði klefa og dró þar i
sundur fleti og lét mig hafa lak.
Þetta vargeymsla hótelsins og ég
lagði mig niður umkringdur
skúringafötum og niðursuðuköss-
um og óskaöi mér heim til
Hafnar. Dýnan var i þviliku ásig-
komulagi að þaö var engu llkara
en ég lægi i hengikoju. Ég bylti
mér þarna lengi vel. Það Úöu
tveir timar. Sá þriðji leið. Ég fór
að verða vonlaus um svefn svo ég
klæddi mig og gekk út. Hvergi
var sála. Svartamyrkur. Ég
ráfaði þarna um og viti menn allt
i einu gekk ég fram á upplýstan
bar. Þetta var þröngur rangali
lýstur upp með rauðum luktum.
Fyrir innan barinn var grannur
náungi með svart háriö sleikt
aftur yfir höfuðið. Fyrir framan
sátu nokkrar konur mikið
málaðar. Ég tyllti mér upp á stól
og bað um einfaldan martíni.
Konurnar settust i kringum mig.
Ég var alveg bit. Ég hlýt að hafa
svona mikla kvennhylli i Grikk-
landi, hugsaöi ég og var mjög
hissa vegna þess að ég hef aldrei
þqrft að berja af mér kvenfólk ef
ég hef sest niður kvöldstund á
veitingastöðum á íslandi. Ég var
með 100 drakma i vasanum (en
svo nefnist griska myntin) og ég
borgaöi glasið mitt og þar fór
seðilinn. En nú byrjuðu konurnar
að tala saman á þýsku og ég
þurfti að hafa mig allan við ti)
þess að skilja. Þýska hefur aldrei
verið mitt min sterka hlið en
samtalið var eitthvað á þessa
leið:
Kona númer eitt: Haldiði að
hann sé með einhverja peninga.
Barþjónninn: Það finnst mér
frekar ósennilegt.
Kona númer tvö: Reynd þú
Dóra.
Dóra: Æ, ég nenni þvi ekki
Kona númer þrjú: Nú er þetta
ekki þín týpa.
Dóra: Nei, ég þoliekkiskeggin.
Kona númer eitt: Jæja, ég skal
þá láta mig hafa það.
Barþjónninn strangur við kon-
urnar: Eruð þið ekki í vinnu hér?
Konurnar ^Jú, jú.
Kona númer eitt á ensku : Hvað
heitirðu elskan
Ég: John.
Konan: Segðu mér John hvaðan
ertu?
John: Ég er frá Dallas i Texas.
Konan: Það hlýtur að vera
gaman. Er það ekki þaðan sem
sjónvarpsþátturinn góði er.
John frá Texas: Jú.
Konan: Bjóddu upp á drykk
John.
John: Ég er á bisanum.
Þjónninn og konurnar ruku allt
i einu út á hinn enda barsins eins
og þau hefðu skyndilega gert sér
grein fyrir þvi að þessi Texas-búi
væri likþrár maður. Ég var sár
móögaður og sá að það var engin
framtiö i þessum bar og ákvað að
drifa mig heim á hótel og sofa dá-
litiö. Þegar ég var á útleið kom
maður i hjólastól i dyrnar og
reyndi að komast yfir þröskuld-
inn. Hann var mjög drukkinn og
slagað i stólnum en konurnar
komu hlaupandi og hjálpuðu hon-
um inn i sæluna. Það var komin
birta á gluggann þegar ég loksins
festi blund.
Aþena á steikarapönnu
Ég svaf til hádegis og borgaði
svo herbergið. Fékk bakpokann
geymdan og kort af bænum að
láni. Ég rölti upp brattar göturog
svo kom Akropolis hæöin i' ljós
meö þessum heimsfrægu rústum.
Ég nenni ekki að lýsa þessum
byggingum né rifja upp sögu
þeirra fyrir lesendur. Ég veit að
Encyclopaedia Britannica er til á
öllum góðum islenskum heimil-
um og menn geta bara flett uppá
þessu þar og lesið sér til. En ég
ætlað að segja frá litlu safnhúsi
sem stendur út i horni á þessari
hæö.
Það var eins og Aþena stæði á
steikarapönnu og ég ranglaði i átt
að þessu húsi ber oni mitti og
hálfblindur af hita, ekki svo mjög
til þess aö skoða fornminjar.
Miklu fremur til þess .að komast i
forsæluna. Dyravörðurinn
skipaði mér aftur i skyrtuna.
Þetta er helgur staður, sagði
hann.
Ég gekk hring i safninu og stað-
næmdist fyrir framan brosandi
steinandlit. A stöplinum undir
styttunni stóð þetta eina orð:
Sphinx. Og nú skal ég fara i
uppsláttarritið fyrir fólk. í minu
eintaki stendur: Sphinxinn geym-
ir leyndardóm úniversins,- Bak
við andlit hans býr gátan mikla.
Sphinxinn er settur saman úr
mönnum og dýrum. Hann er með
höfuð og barm af konu. Hunds-
skrokk. Hann er með fuglsvængi,
ljónsklær og hala af dreka. En
leyndardómurinn miklu býr bak
við andlitið. Ef hægt væri aö taka
af honum grimuna þá myndum
við ráða sjálfa lifsgátuna. En það
er ekki hægt og þess vegna er
þann alltaf skælbrosandi.
Það ernú það. Ég stóö þarna og
virti fyrir mér þetta steinandiit.
— Æ, ég er orðin svo þreytt á
þessum hita og rústum, sagði
kona á ensku. Við skulum koma
heim á hótel.
— Ég vilís,sagöisonur hennar.
— Sjáðu styttuna sagði faöir
barnsins og benti á Sphinxinn.
— Nei, en sætur hundur, sagði
barnið.
— Við skulum koma, sagði kon-
an.
— Ég vil eiga þennan hund,
vældi drengurinn.
— Hvert á ég að fara, sagði ég
við sjálfan mig.
— Lesbos, var hvislað.
Ég leit á konuna, manninn og
argandi barnið og spurði: Afsakið
en sögöuð þið eitthvað við mig
gott fólk.
— Nei, nei, sagði konan, þér
hljótiö að vera að ruglast i hitan-
um.
Ég spurði dyravörðinn hvað
þetta orð þýddi: Lesbos og hann
sagði mér að það væri eyja stutt
frá strönd Tyrklands. Stórkostleg
eyja, sagði hann. En vont nafn.
Slæmt nafn.
Ég gekk aftur niður hæðina og
náöi í bakpokann minn. Ég gat
svo sem skoðaö þessa eyju eins og
hvað annað. Ég náöi i leigubil og
lét keyra mig niður að höfn. Það
var uppselt á fyrsta og öðru far-
rými svo ég varö að láta mér
nægja þaö þriðja. Þriöja farrými
var f raun og veru ekkert nema
þilfarið og þeir sem taka sér þar
far eru læstir af frá hinum með
járngrindum og verða að láta sig
hafa það velstæðari farþegar
koma og kikja á þá. Ég settist á
stólgarm og tók upp Don Quixote.
Það kom gamallmaður og sett-
ist á þilfarið út við borðstokkinn
og opnaði plastdollu fulla af osti
og tók upp brauðhleif úr vasa sin-
um og svo halaði hann liters
flösku afbjór uppúr skjóðu. Þeg-
ar veislunni var lokið tók hann af
sér annan klossann og lagðist til
svefns með klossann fyrir kodda.
Ég ætlaði að kaupa mér hress-
ingu en það kom i ljós að út fyrir
rimlana komst enginn. Það var
hvergi inngengt i skipið nema á
salerni og það var ekki beinlinis
fýsilegt þar sem lyktin var slik að
hún var eins og hnefahögg út á
þilfarið. Ég las Don Quixote.
Zorba og Egill Skalla-
grimsson ræðast við
Grikkjum liggur ekkert á i líf-
inu og tilverunni. Ferjan lagði
ekki frá bryggju fyrr en þrem
timum á eftir áætlun. Það sat
falleg stúlka viðhliðina á mér og
nagaði leðurreim á handtöskunni
sinni. Tveir náungar gáfu henni
auga og piskruðu saman. Annar
þeirra reis á fætur og settist hjá
stúlkunni og byrjaði að tala. Ég
hef alltaf haldið að Fidel Castró
ætti heimsmet í ræðuhöldum. Ég
las anhversstaðar aö hann hefði
einu sinni flutt fimmtán tima
ræðu i Havana öllum til gleði og
yndisauka. En þessi Griki á
heimsmetið, það er hér með stað-
fest. Hann malaði stanslaust i tiu
tima i' stræk á meðan ég silaðist
áfram i doðrantinum. Einhvern-
timann undir miðnætti sofnaði ég
istólnum. Mig dreymdi undarleg-
an draum. Mér þótti ég standa
hjá hvitri hæö og efst á hæðinni
var lítið hús i' spönskum dúr.
Það var gamall maður að rölta
um hæðina.Hvað heitir þú, spurði
ég manninn. Ég heiti Miguel de
Cervantes Saavedra, sagöi gamli
maðurinn og var mjög dapur eins
og nafnið væri einhverhræðilegur
glæpur. Hvers vegna ertu svona
hnugginn, hvað er að, spuröi ég.
Æ,systur mi'nar segja að þetta sé
allt tóm vitleysa sem ég er að
skrifa. Það segja minar systur
lika um allt sem ég set á blað,
vertu ekki svona hnugginn Cer-
vantes, sagði ég og faðmaði kall-
inn aö mér. Við skiljum hvorn
annan, félagarnir, sagði ég. Ég f
að lesa eftir þig bók. Er þaö satt
sagði Cervantes glaður, en ég hef
bara aldrei lesið neitt eftir þig,
vinur og þá vaknaði ég.
Ég leit á klukkuna og sá að við
vorum búin að vera þrettán tima
á stimi og Grikkinn sat enn við
hliðina á stúlkunni og malaöi. Ég
lagði mig á dekkið með bókina
fyrir kodda og svaf. Þegar ég
rumskaði aftur var helvitis
maðurinn byrjaöur að lesa eftir
sig ljóð. Ég blundaði aftur undir
þessum syngjandi ljóðalestri og
þegar ég rumskaði enn á ný og
leitá klukkuna voru þau komin i
sama svefnpoka. Hér með er
þessari óbrigðulu aðferö komið á
framfæri. Loka sig inni iherbergi
með konu og ritsafn Einars
Kvaran og lesa þangaö til hún
nauðgar manni.
En nú byrjaði aö birta með
hraði. Og nokkrir mávar komu og
tóku á móti skipinu og eyjan Les-
bos reis úr hafi, gamli maðurinn
vaknaði og klæddi sig i klossann.
Ég gekk frá borði og fékk mér
morgunmat á kaffihúsi við höfn-
ina. Það sat Amerikani á næsta
borði og mælti með smábæ hinu-
megin á eyjunni. Þessi smábær
sagði kaninn heitir Petra og er
upplagður fyrir túrista. Ódýr
matur, góð strönd.
Ég tók leigubil þangað i hvelli.
Petra er smábærundirf jöllum og
i bænum miðjum er klettastrýta
og upp á strýtunni stendur kirkja.
Ég fékk leigt herbergi hjá gæða-
legri konu með barnahóp, sótti
skýluna niður i pakpoka og
dembdi mér i sjóinn.
Ég leit niður á mina is-
lensku fætur sem voru svo hvit-
ar að þær sýndust nánast bláar i
vatninu og þetta hlaut að vera
mjög óvenjulegt á þessari strönd,
það elti mig forvitinn fiskatorfa
hvert sem ég synti eða óð. Eftir
nokkra stund var ég búinn að fá
nóg af þessusvo ég dreif mig upp
úr vatninu og settist við borð á
nærliggjandi veitingastað og fékk
mér glas af OUZO (borið fram
úsó) en svo nefnist brennivin
þeirra Grikkja. Ég dró upp Don
Quixote og sat þarna enn þegar
byrjaði að rökkva.
Það kom til min einmanna
náungiog settistvið boröið. Þetta
var ægilegur nefstór risi og frek-
ar leiðinlegur. Ég bauð honum
upp á úsó i þeirri von að það
myndi sluma i honum en hann
hresstist allur og undir miðnætti
var hann byrjaður að halda þvi
fram að hann væri fyrirmyndin
að Zorba.
— Sjáðu á mér nefið sagöi hann
máli sinu tilsönnunar, það er eins
og á Antony Quinn.
— Fari Antony Quinn i rasskat,
sagði ég. Li'ttu framan i mig. Ég
er lifandi eftirmynd Egils Skalla-
grimssonar.
— Er það frægur leikari spurði
Zorba.
— Nei það er islenskur rithöf-
undur sagði ég.
— Nú rithöfundur, sagði Zorba,
sjáðu þennan þarna. Þetta er
Tyrki og rithöfundur. Hann er al-
veg snarbrjálaður. Gamall
morðingi.
Zorba benti á gráskegg sem sat
einn ogsér við borð. Hann var svo
brúnni i framan að andlitið
minnti á gamalt leður.
Ég drakk úr glasinu minu og
ákvað að rabba við þennan tyrk-
neska stéttarbróður. Ég gekk yfir
að borðinu með bókina.
— Þú ert að lesa Don Quixote,
sagði Tyrkinn fýldur og leit á bók-
ina, hvert ertu kominn i sögunni?
— Don Quixote er aö berjast við
vinbelgi sagði ég og lét bókina á
borðið og spurði: Má ég fá mér
sæti.
Tyrkinn þagði.
Ég veifaði þjóninum og lyfti
upp tómri úsó flösku og þá brosti
Tyrkinn tannlausum munni og
dró út stól og ég settist. Ég kynnti
mig og nefndi tsland.
— Cid Hamete Benengeli heiti
ég sagði Tyrkinn. — Ég er orðinn
gamall maður. Alltof gamall. Ég
er orðinn fjögurhundruö ára.
— Ha ha ha, hló ég.
— Segirðu mig ljúga sagði Cid
Hamete og seildistinn fyrir klæði
sin.
Guð minn góður hann er með
hnif, hugsaði ég og svipaöist um
eftir Zorba vini minum en varð
mjög hissa. Það voru öll borð auð
og búið að slökkva inni. Þjónninn
horfinn. Ég sat einn á veitinga-
staðnum með morðingja.
(framhald inæstu grein)
mmmm-
*
Olafur Gunnarsson,
rithöfundur, skrifar
frá Kaupmannahöfn