Fréttablaðið - 14.04.2008, Blaðsíða 16

16 14. apríl 2008 MÁNUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Björgvin Guðmundsson og Björn Ingi Hrafnson. Fréttablaðið kemur út í
103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
UMRÆÐAN
Heilbrigðismál
Fyrir skömmu fór fram á Alþingi umræða um einkavæðingu innan
heilbrigðisþjónustunnar. Til sérstakrar
umfjöllunar að þessu sinni var útboð á
heilli legudeild á Landspítalanum,
nánar tiltekið á deild fyrir heilabilaða á
Landakoti. Allt var með hefðbundnum
hætti við þessa umræðu. Guðlaugur
Þór, heilbrigðisráherra, sagði ekkert í
reynd vera að gerast og fulltrúar Samfylkingarinn-
ar tóku undir með honum: Ekkert nema gott eitt að
gerast.
Ég hef grun um að mörgum þyki þessi málflutn-
ingur farinn að hljóma nokkuð undarlega, ekki síst
eftir að tíðari gerast viðtöl við talsmenn fyrirtækja
sem eru að hasla sér völl á sviði heilbrigðisþjón-
ustu og bjóða þar þjónustu eins og um hverja aðra
verslunarvöru væri að ræða. Læknismenntaður
talsmaður Heilsuverndarstöðvarinnar ehf. kom
þannig fram í fréttaþætti nýlega til að kynna
„pródúkt“ og „vöruframboð“ hjá nýrri línu
fyrirtækis síns. Þessi nýja sölulína hefði fengið
heitið „velferðarþjónustan“. Nýjasta
„pródúkt“ þar væru á sérstökum
afslætti til gullkorta- og platínkorta-
hafa Kaupþingsbanka. Talsmaðurinn
sagði að þetta væri pródúkt „sem hefði
ekki verið til á markaði hingað til“.
Tungutakið er greinilega að breytast í
takt við breytingarnar innan heilbrigð-
isþjónustunnar. Sjúklingur er ekki
lengur sjúklingur heldur viðskiptavin-
ur og aðhlynning heitir nú vara eða
pródúkt. Talsmenn Samfylkingarinnar
eru þessum breytingum annaðhvort
samþykkir eða þeir eru blindir á umhverfi sitt. Hið
síðarnefnda hygg ég að eigi við um Ellert B.
Schram alþingismann. Hann sagði við fyrrnefnda
utandagskrárumræðu: „Einkavæðing heilbrigðis-
þjónustunnar verður aldrei innleidd hér á landi
meðan við ráðum einhverju.“
Ég held að þessi tiltekni þingmaður sé einlægur
velferðarsinni. En skyldi hann hafa hugleitt hvort
kunni að vera réttara, að Samfylkingin komi ekki
auga á hvað er að gerast, eða hitt að flokkkurinn
ráði engu um framvinduna?
Höfundur er alþingismaður.
...aldrei á meðan við ráðum einhverju
ÖGMUNDUR JÓNASSON
Styrktarsjóður
Kristins Arnar Friðgeirssonar
Auglýst er eftir styrkþegum
Tilgangur sjóðsins er að styrkja fólk með þroskahömlun til náms, lista og
íþróttaþáttöku, foreldra fatlaðra til að afl a sér aukinnar þekkingar vegna
fötlunar barna sinna svo og annarra verkefna sem sjóðsstjórnin verður
sammála um.
Umsóknafrestur er til 30. maí 2007 og skal skila umsóknum þar sem gerð er
grein fyrir því verkefni sem sótt er um styrk til ásamt upplýsingum um aðrar
mögulegar fjármögnunarleiðir til Landssamtakanna Þroskahjálpar,
Háaleitisbraut 13, 108 Reykjavík.
Tölvupóstfang: fridrik@throskahjalp.is
Samkvæmt skipulagsskrá sjóðsins skal úthluta úr honum eigi síðar
en 15. júní ár hvert.
Nánari upplýsingar veita: Guðbjörg Erla Andrésdóttir sími 535-1900
gudbjorg@sjonarholl.netog Friðrik Sigurðsson, sími 588-9390,
fridrik@throskahjalp.is
H
verju ríki er mikilvægt að ákvarða stöðu sína í sam-
félagi þjóðanna. Breytingar og þróun laga hana að
nýjum aðstæðum. Fótfestan er hins vegar að öllu
jöfnu stöðugri og felst í langtíma hagsmunum og
hugsjónum. Eftir stjórnarskrá lýðveldisins er forseti
Íslands æðsti handhafi framkvæmdavalds í utanríkismálum þó að
öll raunveruleg völd og ábyrgð í þeim efnum hvíli á utanríkisráð-
herra.
Í því ljósi verður að skoða ræðu forsetans á smáríkjaráðstefnu í
Andorra í síðustu viku. Meðan utanríkisráðherra tekur ekki annað
fram verður að líta á hana sem stefnu ríkisstjórnarinnar sem ráð-
herrann hefur ábyrgst.
Kjarninn í utanríkispólitík ríkisstjórnarinnar eins og forsetinn
lýsir honum felst í því að alþjóðavæðingin hafi fært smáríkjum
meiri möguleika til hagvaxtar en stórum ríkjum. Jafnframt hafi
smáríki fleiri tækifæri til framfara með því að standa utan banda-
laga og með gerð tvíhliða samninga um viðskipti við stærri ríki.
Að því er Ísland varðar sérstaklega kemur sú afstaða ríkisstjórn-
arinnar fram í ræðu forsetans að staða Íslands sé vel tryggð með
aðildinni að Evrópska efnahagssvæðinu og þeim möguleika að
gera tvíhliða fríverslunarsamning við Kína eins og nú er unnið
að.
En er tvíhliða fríverslunarsamningur við Kína í raun lausn á
utanríkispólitískri stöðu Íslands á nýrri öld? Alþjóðavæðingin
hefur vissulega opnað tækifæri fyrir smáríki sem stærri ríki nutu
að einhverju leyti áður í krafti meira áhrifavalds. Það er rétt mat.
Hitt er rangt hvort sem litið er til Evrópu, Asíu eða Ameríku að
stór ríki eða ríkjabandalög hafi í minna mæli verið þátttakendur í
hagvaxtarskeiði síðustu tveggja áratuga.
Fyrirkomulag tvíhliða fríverslunarsamninga er afturhvarf að
því leyti að það færir stórum ríkjum á ný meira áhrifavald um
það hvernig milliríkjaverslun er skipað. Fríverslun sem byggð er
á fjölþjóðlegum samningum er líklegri til að tryggja almennar
leikreglur og jafnari stöðu ríkja og fyrirtækja á heimsmarkaði.
Þó að kínversk stjórnvöld vilji nú gera fríverslunarsamning við
Ísland er ekkert sem bendir til þess að við munum til lengri tíma
ná betri viðskiptastöðu á þeim markaði en Evrópusambandið. Lík-
legra er að pólitísk langtímasjónarmið fremur en viðskiptaleg búi
að baki vilja stjórnvalda í Kína til þess að semja við Ísland á undan
öðrum Evrópulöndum. Síðustu atburðir gefa fremur ástæðu til að
skoða þau pólitísku sjónarmið en að draga þá ályktun að með slík-
um samningi muni Ísland tryggja framtíðarstöðu sína í alþjóða-
samfélaginu.
Langsamlega stærsti hluti utanríkisviðskipta Íslands er í Evr-
ópu. Útilokun á aðild að Evrópusambandinu kemur í veg fyrir
að við getum tekið upp mynt sem líkleg er til að vera umgjörð
nauðsynlegs stöðugleika í peningamálum. Ef utanríkisstefnan á
að byggjast á sveigjanleika sem gerir okkur kleift að gera tvíhliða
fríverslunarsamning við Kína en útilokar upptöku evru er verið
að fórna meiri hagsmunum fyrir minni. Það væri léleg hagsmuna-
gæsla sem bæri vott um utanríkispólitík í vegvillum.
Bjarni Benediktsson skilgreindi öðrum fremur á sinni tíð þá
fótfestu sem utanríkispólitíkin stendur á. Hún fólst í bandalagi
með þeim þjóðum sem næst okkur standa um menningu, pólitík,
varnir og viðskipti. Í því efni hefur ekkert breyst. Stöðuna þarf
hins vegar að laga að nýjum aðstæðum og breyttum tímum.
Utanríkispólitísk vegvilla:
Kína í stað evru
ÞORSTEINN PÁLSSON SKRIFAR
Þegar ég var krakki var kjúklingur aðallega eitthvert
fínerí í útlöndum. Á þeim árum
var samræmdur matseðill á öllum
heimilum landsins alla daga
vikunnar, nema húsmæðrum var
heimilt að velja hvort þær hefðu
læri eða hrygg í sunnudagsmat-
inn – og kjúklingur var ekki
meðal þess sem þótti eiga erindi
við landsmenn að bestu manna
yfirsýn, enda hálfgert viðrini,
hvorki kjöt né fiskur, engin fita,
engin næring og ekki hægt að
setja í súr...
Ein og ein púta sem lokið hafði
ævistarfi sínu var kannski elduð
fyrir forvitni sakir. Þá var hún
látin vera í ofni lengi dags og svo
borin fram með brúnni sósu, Ora-
baunum og kartöflum – eins og
allt hitt.
Kjúklingur på hundrede måder
Smám saman opnuðust augu
landsmanna þó fyrir möguleik-
um þessa ágæta kjöts. Fólk
sigldi; blankir stúdentar í
Kaupmannahöfn lærðu að elda
kjúkling på hundrede måder;
nýjar matreiðslubækur ruddu
Helgu Sig úr vegi hjá ungu fólki
og síðast en ekki síst komu
hingað innflytjendur frá Asíu og
settu á fót veitingastaði sem
buðu upp á ljúffenga kjúklinga-
rétti.
Smám saman opnuðust sem sé
augu Íslendinga fyrir því að
þetta kjöt var kannski ágætt þótt
það bragðaðist skringilega með
brúnni sósu. Kjúklingar hafa
orðið æ algengari á borðum
landsmanna, enda kjötið þeirrar
náttúru að endalaust má leika sér
með krydd og meðlæti. Fyrir
nokkrum árum ríkti meira að
segja samkeppni í kjúklingarækt
og rétt á meðan var hann ekki
verðlagður eins og munaðarvara
en sú tíð er löngu liðin. Það væri
nær að stöðva umferð út af
kílóverðinu á kjúklingum en
bensínverði.
Útlenskt fúsk
Og nú er farið að ræða um
hugsanlegan innflutning. Þá
upphefst kunnuglegt tal. Það er
ekkert hægt að treysta útlensku
kjöti – þeir eru ekki nógu
passasamir með hlutina þarna í
útlöndum... „Í útlöndum er
ekkert skjól / eilífur stormbelj-
andi“, eins og Hannes Hólm-
steinn orti.
Málsmetandi menn í landbún-
aði vitna nú hver af öðrum um
það að útlendingar kunni ekkert
til verka við framleiðslu þessa
kjöts sem eitt sinn bar þó með
sér sjálfan keiminn af útlöndum.
Látið er að því liggja að það
verði stórhættulegt heilsu
landsmanna ef innflutningur á
því verði gefinn frjáls.
En sé þetta nú í raun og veru
svo að útlendingar séu svona illa
að sér um matvælaframleiðslu
þá hlýtur eiginlega að vakna sú
spurning hvort nóg sé að gert. Í
ljósi þeirrar miklu hættu sem
steðjar að heilsu landsmanna
verði innflutningur leyfður á
kjúklinga- og svínakjöti – hvers
vegna þá að leyfa innflutning á
grænmeti? Með hverju skyldi
það nú vera úðað? Einhverjum
útlenskum óþverra...
Er ekki full ástæða til að taka
til endurskoðunar að leyfa
innflutning á útlensku víni?
Hvað vitum við um þær aðferðir
sem tíðkast við slíkt? Er ekki
fólk að trampa þetta berfætt á
einhverjum vínþrúgum þarna úti
í Frakklandi eins og það er nú
geðslegt - er óhætt að láta
afurðir af slíku inn fyrir sínar
varir?
Nú er ég náttúrlega ekki annað
en einn aumur og ótíndur
neytandi og vitlaus og réttlaus og
seinþreyttur eftir því – væri
sæmst að þegja bara og borga og
tuða svo í bílnum á leiðinni heim.
Því fer í raun og veru fjarri að
það sé áhugamál mitt frekar en
flestra annarra landsmanna að
afkomu bænda um dreifðar
byggðir landsins verði ógnað
frekar en orðið er, og sjálfsagt er
ýmislegt til í því að bændur eru
viðkvæmari en margar aðrar
stéttir fyrir hinu geggjaða
vaxtaokri sem liggur eins og
mara á þjóðlífinu. En kjúklinga-
rækt: er það beinlínis landbúnað-
ur? Það eru að minnsta kosti
takmörk fyrir því hve mikið er
hægt að leggja á neytendur –
bændur eru ekki einir um að
þjást undan vaxtaánauðinni. Og
óneitanlega hlýtur maður að
sperra eyrun þegar rætt er um
allt að tuttugu og fimm prósenta
verðlækkun verði raunverulega
heimilaður innflutningur á
landbúnaðarvörum.
Krónan er dauð. Lengi lifi
evran. Það hlýtur að blasa við að
við getum ekki öllu lengur hagað
mynt okkar eftir því að Davíð
Oddsson virðist líta á evruna
sem persónulega móðgun við sig.
Andúð á evru fer að verða fyrir
skringimenni, svona eins og að
afneita loftslagsbreytingum af
mannavöldum. Sennilega þarf
raunverulega umbótastjórn
Samfylkingar og Framsóknar til
að ráðamenn horfist í augu við að
Evrópusambandsaðild er ekki
bara óhjákvæmileg heldur líka
æskileg. Og kjötframleiðendur
geta farið að búa sig undir
samkeppnina sem henni fylgir.
Og við neytendur farið að
hlakka til.
Í útlöndum er ónýtt kjöt
GUÐMUNDUR ANDRI THORSSON
Í DAG | Innflutningur
landbúnaðarvra
Aðhaldsárshátíð
Á dögunum skar Lárus Welding,
forstjóri Glitnis, eigin laun niður um
helming í aðhaldskasti. Skömmu
áður hafði stjórn Glitnis líka lækkað
eigin laun. En aðhaldið bitnar ekki
aðeins á stjórnendunum. Þannig var
öllu færra um fína drætti á árshátíð
bankans um helgina heldur en fólkið
í fjármálalífinu á að venjast. Borðhald
var látið lönd og leið og fólk
þurfti að láta sér lynda að
spjalla saman og snæða
standandi líkt og í kokkteil-
boði. Auk þess þurftu gestir
að gjöra svo vel að greiða
fyrir drykki á barnum. Ef
bankarnir halda svona
áfram fara þeir kannski að
geta boðið viðskiptavinum sínum
betri vaxtakjör.
Stefna Samfylkingar er skýr
Í Fréttablaðinu í gær sagði sjálfstæð-
ismaðurinn Sigurður Kári Kristjánsson
það aðeins tímaspursmál hvenær
heimild yrði veitt fyrir upptöku skóla-
gjalda í opinberum háskólum. Hann
kvaðst finna fyrir síauknum stuðningi
við málið frá samstarfsflokknum í rík-
isstjórn. Í því ljósi er ekki úr vegi að
minna Sigurð, sem og Samfylking-
una, á stefnu Samfylkingarinnar í
menntamálum eins og hún birtist í
landsfundarályktun frá því í fyrra.
Þar segir að flokkurinn vilji
tryggja „að skólagjöld
verði ekki tekin upp í
almennu grunn- og
framhaldsnámi við opinbera háskóla.“
Skýrara verður það varla.
Stefna rektors sömuleiðis
Kristín Ingólfsdóttir fagnar umræð-
unni um skólagjöld. Það er því
kannski rétt að minna líka á stefnu
hennar frá því í rektorskjöri árið 2005:
„Ég er andvíg því að líta til skólagjalda
til lausnar fjárhagsvanda HÍ. Ég tel að
menntun sé arðbær og að það
sé skynsamlegt fyrir íslenskt
samfélag að tryggja öllum án
tillits til efnahags aðgang að
HÍ.“ Það má því búast við
því að Kristín berjist af alefli
gegn áformum Sigurðar
Kára og samflokks-
manna hans.
stigur@frettabladid.is