Fréttablaðið - 15.04.2008, Blaðsíða 16

16 15. apríl 2008 ÞRIÐJUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Björgvin Guðmundsson og Björn Ingi Hrafnson. Fréttablaðið kemur út í
103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Til eru þeir sem segja frá eigin reynslu með svo lifandi og
myndrænum hætti að hún öðlast
sjálfstætt líf í vitund manns og
skrif og spjall um skyldar
aðstæður kalla þessar minningar
ósjálfrátt fram.
Þannig hefur umfjöllun um
ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs
upp á síðkastið, dagskrá Skagfirð-
inga í tilefni af hundrað ára ártíð
Stefáns Íslandi og kynning RÚV á
hestum og hestaíþróttinni þessa
dagana rifjað upp ógleymanleg
samtöl sem ég átti við danskan
mann, Jörgen Holm, fyrir fimmtán
árum. Tilefnið var bók um fólkið
hjá Eimskip. Rætt var við tíu
Íslendinga sem höfðu unnið hjá
fyrirtækinu í áratugi og tvo
út lendinga sem höfðu verið í
viðskiptum við það í langan tíma.
Annar þeirra var skipahöndlarinn
Jörgen Holm. Glöggur og skemmti-
legur maður og mikill Íslandsvin-
ur.
Jörgen Holm kvaðst á einhvern
óskýranlegan hátt vera öðruvísi á
Íslandi en annarsstaðar. Hann elsk-
aði þetta land. Ekki Reykjavík,
sem hann sagði vera eins og hvern
annan bæ, heldur landið sjálft. Í
hans huga var Ísland sveitin og
óbyggðirnar, hestarnir og hreina
loftið. Hann gleymdi því aldrei
þegar hann og kona hans voru að
koma frá Þingvöllum og mættu
óvænt ungum manni með hesta-
stóð.
Taldist honum til að þetta gætu
verið um hundrað hestar og varð
mjög snortinn. Sagði að þetta hefði
verið ótrúleg sjón. Hægt væri að
rekast á hjarðir af ræktuðum
hestum í öðrum löndum, hreinum
og stroknum, en að sjá fyrirvara-
laust svona hjörð úti í náttúrunni
hefði verið stórfenglegt.
Lífvörður Hammarskjölds
Þegar Jörgen Holm var kallaður í
danska herinn 1954 óskaði hann
eftir að fara í herlögregluna, fékk
þjálfun í samræmi við og var síðan
sendur til Þýskalands þar sem
Danir voru hluti af setuliði
Bandamanna. Eftir að herskyldu
lauk fór hann til Kaupmanna-
hafnar, en var kallaður aftur í
herinn þegar Súez-stríðið hófst.
Næstu þrjú ár var hann í Egypta-
landi, Ísrael, Líbanon og svæðun-
um þar í kring. Hann og félagar
hans voru löggæslumenn og
störfuðu með lögreglu á viðkom-
andi stöðum. Þeir áttu oft erindi í
flóttamannabúðir Palestínumanna
og einu sinni var Jörgen Holm þar
sem lífvörður Dags Hammar-
skjöld, aðalritara Sameinuðu
Þjóðanna, sem hann sagði hug-
rakkasta mann sem hann hefði hitt
á lífsleiðinni.
Hammarskjöld óskaði eftir að
heimsækja mjög órólegar búðir
skömmu eftir að nokkrir Palestínu-
menn hefðu verið drepnir.
Aðstæður fólksins þar voru
skelfilegar. Sextán manna
fjölskylda bjó kannski í einu
herbergi og neyðarhjálp Samein-
uðu þjóðanna barst ekki nema að
litlu leyti vegna óeðlilegrar
rýrnunar á leiðinni. Fólkið varð því
að vonum uppreisnargjarnt,
heiftúðugt og mjög ögrandi.
Engin leið var að fá Hammar-
skjöld ofan af því að fara í
búðirnar og var þó mikið reynt.
Auk Jörgens fylgdu honum aðeins
fimm menn. Þeir báru létt vopn og
hefðu ekki getað varið hann ef
ráðist hefði verið á þá. Fólkið dreif
að og þrengdi að þeim. Ef einhver
þeirra hefði snert byssuna hefðu
dagar þeirra verið taldir, sagði
Jörgen. Loftið titraði af spenningi
og eini maðurinn sem virtist alveg
óttalaus var Dag Hammarskjöld.
Hann klifraði upp á stein svo að
allir gætu séð hann og ávarpaði
fólkið. Eftir því sem hann talaði
lengur færðist ró yfir hópinn. Bað
hann fólk að segja sér hvað væri
að, lofaði að gera allt sem hann
gæti til að bæta úr því og reyndi að
útskýra spillingu sem alltaf þyrfti
að berjast við í hjálparstarfsemi.
Palestínumennirnir kvörtuðu yfir
miklum skorti á kennurum og
skólum. Hammarskjöld lofaði að
bæta úr því og það gerði hann.
Fylgdarmenn hans voru
örmagna eftir þessa reynslu í
búðunum en enginn sá aðalritaran-
um bregða.
Jörgen sagðist hafa lært mikið
um pólitík og mannlegt eðli á
þessum árum og kynnst vandamál-
um þessa svæðis innanfrá. Hann
hefði sannfærst um að útilokað
yrði að koma á friði í Miðaustur-
löndum. Það yrði aldrei. Ekki
raunverulegur friður.
Tímar hafa breyst síðan þessi
skoðun varð til hjá þessum danska
manni, en spurning hvort mann-
eskjan er ekki enn sú sama.
Ofar hverri kröfu
Jörgen Holm hafði mætur á
Stefáni Íslandi, óperusöngvara.
Stefán fór stundum með þegar
Jörgen og starfsmaður hans fóru á
bát á morgnana með póst og vistir
að íslenskum skipum sem sigldu
um Ermarsund en komu ekki inn í
höfnina. Menn fóru gjarnan um
borð og sátu þar í klukkutíma yfir
kaffibolla og spjalli.
Einhverju sinni voru þeir í
slíkum leiðangri árla morguns og
Stefán með í för. Skipinu seinkaði
og þeir biðu hljóðir þarna í bátnum
í stafalogni. Þegar sólin var að
koma upp hóf Stefán Íslandi upp
rödd sína og söng af hjartans
innlifun. Tær tenórröddin barst
yfir hafflötinn og var það eina sem
rauf morgunkyrrðina.
„Þetta var fullkomið! sagði
Jörgen.“ Gjörsamlega ógleyman-
leg upplifun. Enginn konsert sem
ég hef farið á kemst í hálfkvisti við
þennan.“
Eftirminnilegur maður
Í DAG | Jörgen Holm
JÓNÍNA MICHAELSDÓTTIR
UMRÆÐAN
Kjör kennara
Hvernig er hægt að þjónusta félagsmenn þannig að þeir upplifi styrk í því að vera
í stéttarfélagi? Hvaða þjónustu vilja félags-
menn fá hjá stéttarfélögum? Það þarf að
vera á hreinu hvert hlutverk stéttarfélags-
ins er í hugum félagsmanna. Er það að berj-
ast fyrir bættum kjörum eins og forðum eða
er hlutverkið breytt? Sækist félagsmaður-
inn eftir þjónustu sem hefur jafnvel ekki
verið skilgreind?
Ef fólk er sammála um að grundvöllur stéttar-
félagsins sé að gæta hagsmuna og réttinda félags-
manna og fara með samningsrétt um kaup og kjör
þarf að huga vel að því að félagið sé í takt við grasrót-
ina. Forystan tekur að sér að leiða stéttarbaráttuna,
en þeir sem gegna lykilhlutverki í að tengja hana og
grasrótina eru trúnaðarmenn.
Á þingi Kennarasambandsins, sem haldið var dag-
ana 9.-11. apríl, lagði ég fram tillögu um þeir sem taki
að sér trúnaðarstörf fyrir KÍ fái viðeigandi félags-
málafræðslu og þjálfun. Tillagan var samþykkt með
öllum greiddum atkvæðum.
Um er að ræða fræðslu sem nýtist öllum
sem veljast til starfa fyrir Kennarasamband
Íslands og er sniðin að hverjum einstaklingi
fyrir sig. Kennarasambandið leggur til hug-
myndafræði og þekkingu en þarf jafnframt að
leita fanga út fyrir stéttarfélagið til að skoða
það sem vel er gert annars staðar.
Við þurfum að gera feiknarlegt átak í að
fræða trúnaðarmenn þannig að þeir geti tekið
þátt í að sinna því uppbyggingarstarfi sem
þarf að fara fram innan hvers félags fyrir sig.
Við þurfum að:
• Hlusta á grasrót kennarasamfélagsins.
• Komast að því hvert einstakir félagsmenn vilja að
félagið stefni.
• Tala saman um félagið okkar.
• Sjá fyrir okkur, sem heild, hvert hlutverkið sé.
Þessum markmiðum náum við aðeins með sam-
eiginlegu átaki allra aðildarfélaga Kennarasambands
Íslands. Þetta eru markmið sem þingið setti sér með
því að samþykkja tillögu um félagsmálafræðslu til
allra sem taka að sér trúnaðarstörf fyrir KÍ.
Höfundur er formaður Kennarafélags Reykjavíkur.
Að loknu kennaraþingi
ÞORGERÐUR LAUF-
EY DIÐRIKSDÓTTIR
Tölvunám
Almennt tölvunám
Sérstaklega hagnýtt og markvisst námskeið ætlað þeim sem hafa
einhvern tölvugrunn að byggja á eða eru að vinna við tölvu og
vilja auka við þekkingu sína hraða og færni. Mikið lagt uppúr
vinnusparandi aðgerðum í tölvu.
• Windows skjalavarsla
• Word
• Excel
• Internet og Outlook tölvupóstur
• Office 2007 kynning
Kennsla hefst 21. apríl og lýkur 28. maí.
Kennt er mánudaga og miðvikudaga, morgunnámskeið
kl. 8.30 – 12 og kvöldnámskeið 18 – 21.30.
Lengd 63 std Verð kr. 44.900,- 3 kennslubækur innifaldar.
FAXAFEN 10
108 REYKJAVÍK
GLERÁRGATA 36
600 AKUREYRI
WWW.TSK.IS
SKOLI@TSK.IS
SÍMI: 544 2210
Samfylking á móti skólagjöldum
Það hefur eflaust farið um margan
vinstrimanninn þegar Sigurður Kári
Kristjánsson, formaður menntamála-
nefndar, sagði í forsíðufrétt Frétta-
blaðsins á sunnudag að hugmyndir
um skólagjöld í opinberum háskól-
um nytu sífellt meiri stuðnings
meðal samstarfsflokksins.
Guðbjartur Hannesson,
þingmaður Samfylking-
ar, sem einnig á sæti í
nefndinni, hafði sam-
band við Fréttablaðið og
sagði að sinn flokkur hefði
ekki breytt afstöðu sinni í
málinu og væri ekki hlynntur
skólagjöldum. Eflaust anda
margir léttar... um sinn að
minnsta kosti.
Er á móti en samþykkir
Hins vegar segir Guðbjartur að jafna
þyrfti samkeppnisstöðu háskólanna,
en einkareknu skólarnir geta aflað
fjár með skólagjöldum til viðbót-
ar við það fé sem þeir fá frá hinu
opinbera. Fátt er reyndar um svör hjá
þingmanninum
um hvaða
aðgerðir
geti leyst
það mál.
Því er
spurning
hvort
Samfylk-
ingin lendi
í því sama
og Þór-
unn
Sveinbjarnardóttir umhverfisráðherra
þegar hún tók afstöðu til kæru
Landverndar. Það er að segja að vera
á móti einhverju en geta ekki notað
tækifærið til að bregða færi fyrir
málið þegar á reynir.
Er á móti en situr hjá
Ýmislegt bendir nefnilega til að það
hafi áður hent ráðherrann að sitja á
strák sínum þegar tækifæri bauðst
til að sýna vilja í verki. Árið 2003
var tillaga Vinstri grænna um að
þjóðaratkvæðagreiðsla færi fram um
framkvæmdirnar á Kárahnjúkum felld
með 35 atkvæðum gegn 6. Einhverra
hluta vegna sat Þórunn Sveinbjarnar-
dóttir hjá. Hvað ætli hafi hindrað
hana þá? jse@frettabladidi.is
Í
vikunni sem leið féll dómur í máli þar sem ákært var fyrir
nauðgun. Maðurinn sem var ákærður var sýknaður af öllum
kröfum. Forsendurnar voru þær að konan sem hann reyndi
að hafa samfarir við hefði á engan hátt gefið til kynna að
hún vildi ekki eiga kynferðislegt samneyti við hann þrátt
fyrir að hafa að minnsta kosti að hluta verið vakandi meðan á
atburðinum stóð.
Einn dómari skilaði séráliti þar sem hann benti á að konan
hefði ekki heldur gefið til kynna að hún hefði áhuga á kynferðis-
legu samneyti við manninn. Því leysti það ekki manninn undan
ábyrgð að konan hefði ekki veitt viðspyrnu meðan atburðuinn
átti sér stað.
Almennur nútímaskilningur á kynlífi er að það fari fram ekki
bara með fullum vilja tveggja einstaklinga, heldur einnig ein-
lægum áhuga. Eigi samfarir sér stað án þess að vilji og áhugi sé
fyrir hendi hjá öðrum þeirra er ekki hægt að skilgreina atburð-
inn sem kynlíf heldur er þá um að ræða misnotkun annars á hinu.
Gildir þá einu hvort hinn misnotaði streitist á móti eða ekki, eða
hvers vegna hann streitist ekki á móti ef það er tilvikið.
Dómurinn kemur þó ekki á óvart ef mið er tekið af öðrum
dómum í nauðgunarmálum og þeirri tilhneigingu að horfa fyrst
og fremst á líkamlega áverka hinnar nauðguðu konu þegar refs-
ing er ákvörðuð fremur en þá misnotkun og sviptingu á kynfrelsi
sem hún hefur orðið fyrir.
Dómurinn gefur hins vegar tilefni til að velta fyrir sér þeirri
sýn á samlíf fólks sem liggur honum til grundvallar. Það er erfitt
að gera dómurum upp þá skoðun að ekki þurfi tvo áhugasama til
þess að samfarir teljist kynlíf, að það nægi að annar aðilinn hafi
áhuga og hinn berjist ekki um á hæl og hnakka til þess að sam-
farir teljist vera kynlíf með samþykki beggja. Þó verður ekki
annað séð en að einmitt þetta viðhorf ráði för, viðhorf sem ríkti
fyrir daga umræðu um jafnrétti kynja.
Fréttablaðið hefur undanfarna daga birt greinaflokk um stöðu
unglinga í íslensku samfélagi. Í dag er kynlíf þeirra til umfjöll-
unar. Rætt er við Dagbjörtu Ásbjörnsdóttur mannfræðing, sem
unnið hefur að málefnum er varða kynlíf, kynhegðun og sjálfs-
mynd unglinga hjá Íþrótta- og tómstundaráði Reykjavíkur. Dag-
björt bendir á að langt sé frá að unglingar hafi hafnað gömlum
hugmyndum um kynlíf. „Þetta sést best þegar lauslæti er til
umræðu en þetta er afar neikvætt orð og er jafnan notað um
konur. Þó tel ég að lauslæti sé ekkert meira hjá þeim en körlum,“
segir Dagbjört og bendir á að stúlkur sem teljist lauslátar séu
kallaðar öllum illum nöfnum meðan frekar sé litið upp til stráka
sem sýni sama hegðunarmynstur. Dagbjört telur því langt í land
með að halda megi því fram að jafnrétti ríki í kynlífi.
Ljóst er að minnsta kosti að það skilaboð sem sýknudómur
Héraðsdóms Norðurlands vestra frá því í síðustu viku sendir því
unga fólki sem nú vex úr grasi eru ekki til þess fallin að viðhorf
þess til kynlífs breytist til nútímalegra horfs.
Gömul heimsmynd í nýjum dómi:
Þögn er ekki sama
og samþykki
STEINUNN STEFÁNSDÓTTIR SKRIFAR