Fréttablaðið - 23.04.2008, Blaðsíða 18

UMRÆÐAN
Helgi Magnússon
skrifar um atvinnumál
Kvartað er undan gagnslausri ofur-
vaxtastefnu Seðlabank-
ans. Vandræðagangur
einkennir fjármálakerfi
Íslendinga eins og um-
heimsins. Fyrirtækin fá
ekki nauðsynlega þjón-
ustu bankanna. Almenningur horf-
ir fram á versnandi atvinnuástand,
aukna verðbólgu, lækkandi verð á
íbúðarhúsnæði sínu og rýrnandi
lífskjör. Óþolinmæði einkennir
afstöðu manna til ríkistjórnarinn-
ar sem ætlast er til að grípi til
aðgerða til að bæta ástandið.
Um stöðu mála er deilt og áfram
verður deilt. En brýnt er að við
missum ekki sjónar á því megin-
atriði að efla atvinnulífið til auk-
innar verðmætasköpunar. Leiðin
út úr þeim vanda sem við er að
etja er að stórefla atvinnustarf-
semi í landinu því „ráðstafanir“
duga skammt ef fyrirtækin eru
ekki öflug og öll tækifæri nýtt –
bæði til að efla þau sem fyrir eru
og bjóða ný velkomin.
Fögnum álveri í Helguvík
Stefna Samtaka iðnaðarins í þess-
um málum var áréttuð í ræðu
minni á Iðnþingi í síðasta mánuði.
Þar sagði m.a.:
„Enn á ný er minnt á nauðsyn
þess að ekkert lát verði á upp-
byggingu atvinnufyrirtækja í
landinu. Það þarf að skjóta fleiri
stoðum undir verðmætasköpun-
ina. Við þurfum að taka fagnandi
öllum þeim sem vilja koma hér á
fót arðbærri atvinnustarfsemi.
Gildir þá einu hvort um er að ræða
hátækni- eða sprotafyrirtæki, kís-
ilverksmiðju, netþjónabú, álver
eða eitthvað annað. Við þurfum að
nýta náttúruauðlindirnar til lands
og sjávar en án þess að ofgera
þeim. Samtök iðnaðarins bjóða
alla velkomna sem vilja efla
atvinnulífið, standa hér fyrir verð-
mætasköpun og leggja sitt af
mörkum til að koma í veg fyrir
efnahagslega stöðnun og aftur-
kipp þar sem atvinnuleysi og eng-
inn hagvöxtur yrðu hlutskipti
Íslendinga.“
Í ljósi þessa ber að fagna því að
bygging álvers í Helguvík geti nú
hafist af krafti eftir að umhverfis-
ráðherra féllst ekki á kæru Land-
verndar vegna umhverfismats
vegna þessa álvers. Með því fór
ráðherrann að lögum – sem ætti
ekki að teljast til tíðinda.
En engu að síður þurfti
að ljúka málinu af hálfu
umhverfisyfirvalda til
þess að framkvæmdir
gætu hafist.
Rétti tíminn fyrir stórhuga
stefnumótun
Samtök iðnaðarins eru
ekkert feimin við að
mæla með framgangi
áliðnaðar eins og alls ann-
ars iðnaðar og atvinnustarfsemi í
landinu. Ég vona að traustar for-
sendur verði fyrir byggingu álvers
á Bakka við Húsavík og einnig að
unnt verði að stækka eða endur-
nýja álver Alcan í Straumsvík. Að
sjálfsögðu eru slíkar framkvæmd-
ir háðar því að öll umhverfisskil-
yrði og aðrar kröfur stjórnvalda
séu uppfylltar. Þá verður jafn-
framt að krefjast þess af stjórn-
völdum að reglur og kröfur séu
skýrar og þeim sé ekki breytt til
íþyngingar á miðri leið, eins og
dæmi eru því miður um. Reglu-
verkið verður að vera gagnsætt og
sanngjarnt.
Spyrja má hvort framangreind-
ar stóriðjuframkvæmdir með
samhliða fjárfestingu í orkuiðnaði
gætu ekki orðið til að skapa
þennslu í efnahagskerfinu eins og
varð á árunum 2004 til 2007. Það á
ekki að koma til þess. Þenslan þá
skapaðist ekki síður vegna breyt-
inga á fasteignamarkaði, og svo er
hér um mun umfangsminni fram-
kvæmdir að ræða en þá. Auk þess
eru þær áfangaskiptar og full
ástæða er til að ætla að þeim yrði
dreift með skipulegum hætti yfir
hæfilega langan tíma til að forðast
þenslu. Svo má ekki gleyma því að
við stöndum nú frammi fyrir
snöggkólnun í efnahagslífinu sem
engum er til góðs og engin ástæða
til að láta yfir okkur ganga bar-
áttulaust.
Nú er rétti tíminn til að taka af
skarið um frekari uppbyggingu í
orkufrekum iðnaði á Íslandi með
tilheyrandi byggingu orkuvera,
auk þess sem full ástæða er til að
hvetja til fjárfestinga á öðrum
sviðum atvinnulífsins. Stóriðju-
framkvæmdir eiga alls ekki að
þurfa að trufla möguleika ann-
arra greina til eflingar á næstu
árum.
Íslendingar þurfa á aukinni
verðmætasköpun að halda á öllum
sviðum atvinnulífsins. Nú er rétti
tíminn til stórhuga stefnumótun-
ar og arðbærra ákvarðana.
Höfundur er formaður Samtaka
iðnaðarins.
UMRÆÐAN
Steingrímur J. Sigfússon skrif-
ar um utanríkismál
Í fyrri grein fjallaði ég um þær breytingar sem eru að verða í
íslenskum utanríkismálum með
tilkomu nýrrar ríkisstjórnar
Sjálfstæðisflokks og Samfylking-
ar, þar sem síðarnefndi flokkur-
inn fer með utanríkismál. Frum-
varp til varnarmálalaga sem
utanríkisráðherra lagði fram á
Alþingi í vetur og nú hefur verið
samþykkt með allnokkrum breyt-
ingum er lýsandi í þessum efnum.
Varnarmálalögin boða einhverja
mestu breytingu á íslenskri
öryggis- og utanríkisstefnu um
langt skeið og því miður er þar
haldið í sömu átt og samþykktir
NATO-fundarins í Búkarest á
dögunum vísa. Þegar allt er tínt
til er hér um að ræða meiri háttar
hervæðingu á forsendum NATO,
sannkallaða NATO-væðingu
íslenskra utanríkis- og öryggis-
mála.
Þessi NATO-væðing lýsir sér í
fyrsta lagi í lögbindingu reglu-
bundinna heræfinga NATO-ríkja
hér á landi. Heræfingar þessar,
svokallað loftrýmiseft-
irlit, geysikostnaðar-
samur rekstur hins hern-
aðarlega hluta
ratsjárkerfisins og allt
hið viðamikla og dýra
umstang þessu tengt á
aðeins að eiga við á svo-
kölluðum friðartímum.
Komi til ófriðarástands
eða þess að ófriðlega
horfi á áfram að treysta
á gamla herverndar-
samninginn við Banda-
ríkin.
Allt hefur þetta verið ákveðið
án þess að fyrir liggi nokkurt mat
á þeirri ógn sem Íslandi stafar af
öðrum ríkjum eða utan frá yfir-
leitt. Drög að slíkri vinnu eru
fyrst nú að fara af stað á vegum
nefndar undir forustu Vals Ingi-
mundarsonar. Allt vísar í þá átt
að heræfingarnar og rekstur rat-
sjárstöðvanna þjóni fyrst og
fremst markmiðum NATO og séu
liður í auknu samstarfi við hern-
aðarbandalagið fremur en að þær
eigi að stuðla að auknu öryggi
íslensku þjóðarinnar.
Íslensk hermálastofnun
Í öðru lagi brýst NATO-væðingin
fram í tilkomu nýrrar
hermálastofnunar sem
frumvarpið gerir ráð
fyrir, Varnarmálastofn-
unar, sem verður best
lýst sem einhvers konar
blöndu af útibúi NATO
hér á landi og íslenskri
hermálastofnun. Fyrir
utan þann mikla og
næsta örugglega ört vax-
andi kostnað sem rekst-
ur stofnunarinnar mun
hafa í för með sér eru
verkefni hennar óþörf, sum frem-
ur hvimleið og í hróplegu ósam-
ræmi við ítrekaðar yfirlýsingar
um að Íslendingar séu og ætli að
vera herlaus og friðelskandi
þjóð.
Fyrir utan að sjá um heræfing-
ar, reka ratsjárkerfið og mann-
virki innan öryggissvæðisins á
Miðnesheiði (nýja „fríríkið“ sem
utanríkisráðuneytið er þar að
koma sér upp) er meðal helstu
verkefna Varnarmálastofnunar
að taka þátt í starfi nefnda og
undirstofnana Atlantshafsbanda-
lagsins. Þar á meðal eru her-
stjórnarmiðstöðvar NATO. Varn-
armálastofnun á líka að þjóna
upplýsingakerfi NATO og vinna
úr gögnum þaðan. Verkefni Varn-
armálastofnunar eru því ýmiss
konar hernaðartengd verkefni,
upplýsingasöfnun og úrvinnsla
hernaðarlegra upplýsinga.
Lokaskrefið inn í NATO
Í þriðja lagi gerir frumvarpið ráð
fyrir stórauknu samstarfi við
NATO og í reynd endanlegri inn-
göngu í hernaðarbandalagið. Inn-
gangan var á sínum tíma, ásamt
komu Bandaríkjahers,
umdeildasta pólitíska deilumál
lýðveldissögunnar þangað til
átök um stóriðjustefnuna á síð-
ustu árum tóku við. Þegar Ísland
gekk í NATO með sínum frægu
fyrirvörum um að hér skyldi ekki
vera her á friðartímum og að
aldrei væri ætlunin að koma upp
her, þá var þátttaka okkar í fram-
haldinu í raun fyrst og fremst
formlegs eðlis. Ísland tók ekki
þátt í hermálasamstarfi NATO,
auðvitað ekki í kjarnorkuvígbún-
aðarhlutanum og Ísland greiddi
ekki í mannvirkjasjóðinn. Þar
með var Ísland í raun og veru
passíft eða afskiptalaust um mál-
efni NATO að þessu leyti.
Með frumvarpinu og tengdum
aðgerðum og ákvörðunum að
undanförnu er lokaskrefið tekið
inn í NATO, til fullgildrar og
virkrar þátttöku í öllu starfi hern-
aðarbandalagsins: Ísland situr í
hermálanefndinni, borgar í
mannvirkjasjóðinn frá og með
þessu ári og farið er að taka við
leyndarupplýsingum NATO í sér-
stöku herbergi í utanríkisráðu-
neytinu. Merki frá hernaðarrat-
sjám á Íslandi eiga að renna inn í
NATO-kerfið í framtíðinni og
þannig mætti áfram telja.
Náskyld og angi af hinu sama er
viðleitnin til að troða okkur inn í
NATO-verkefni eins og úthaldið í
Afganistan. Það er orðið mark-
mið í sjálfu sér að vera alls stað-
ar með, sýna lit, leika með „stóru
strákunum“.
Höfundur er formaður Vinstri
grænna.
18 23. apríl 2008 MIÐVIKUDAGUR
STEINGRÍMUR J.
SIGFÚSSON
NATO-væðing íslenskra utanríkismála II
HELGI MAGNÚSSON
Þörf á meiri
verðmætasköpun
Verkefni Varnarmálastofnunar
eru því ýmiss konar hernaðar-
tengd verkefni, upplýsingasöfn-
un og úrvinnsla hernaðarlegra
upplýsinga.
Ert þú húsbóndi
í þínu herbergi?
Miðhraun 2 • 210 Garðabær • Sími: 565 5200
Okkar frábæru
snúningsborð
loksins komin aftur
Frábær borð, hvort sem er fyrir
heimili eða vinnustaði
Tveir leikir í einu borði: Pool og
þythokkí
Auðvelt í uppsetningu
Þythokkí Pool
8
8
8
2 leikir í einu borði
Auglýsingasími
– Mest lesið