Tíminn - 24.01.1982, Blaðsíða 8

8
ISfMMi
Utgefandi: Framsbknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur
Gislason. Skrifstofustjori: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiðslustjori: Sig-
urður Brynjolfsson. Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elias Snæland Jóns-
son. Rítstjórnarfulltrúi: Oddur V. olafsson. Fréttastjóri: Páll Magnússon.
Umsjonarmaður Helgar-Timans: lllugi Jökulssón. Blaðamenn: Agnes
Bragadóttir, Bjarghildur Stefánsdótlir, Egill Helgason, Friðrik Indriðason,
Heiður Helgadóttir, Jónas Guðmundsson, Kristinn Hallgrimsson, Kristin
Leifsdóttir, Ragnar orn Pétursson (íþróttir), Skafti Jónsson. utlitsteiknun:
Gunnar Trausti Guðbjörnsson. Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón
Róbert Agústsson, Elin Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir. Próf-
arkir: Flosi Kristjánsson, Kristin Þorbjarnardóttir, Maria Anna Þorsteins-
dóttir.
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar: Siðumula 15, Reykjavik. Simi:
86300. Aualýsinaasimi: 18300. Kvöldsimar: 86387, 86392. — Verö i lausasölu
5.00. Askriftarqjald á mánuði: kr. 100.00— Prentun: Blaðaprent hf.
Unnið rösklega við
skólabyggingar
■ „Siðustu í jögur árin hefur verið unnið rösklega
við skólabyggingar i Reykjavik, sem sést best á
þvi, að árið 1977 voru 4.79 fermetrar i skólahús-
næði á hvern grunnskólanemanda, en núna eru
6.13íermetrar á hvern nemanda,” sagði Kristján
Benediktsson, borgarráðsmaður, i viðtali við
Timann á föstudaginn um skólabyggingar i höf-
uðborginni á kjörtimabili núverandi meirihluta.
Krisján leiðrétti þar ýmsar rangfærslur
talsmanna minnihlutans og sagði m.a.:
„Hjá Reykjavikurborg hefur það lengst af
verið svo, aðskólabyggingar hafa þvi miður ekki
verið fullkláraðar Jyrr en mörgum árum eftir að
þær voru teknar i notkun, þvi miður. Þörfin fyrir
skóla i nýjum hverfum hefur gert það að verkum,
að þangað hefur fjármagnið orðið að fara, og
lokafrágangur og lokaáfangar skóla á öðrum
stöðum orðið að biða. Þannig er núna verið að
ljúka byggingum við Hvassaleitisskóla, sem
tekin var i notkun haustið 1969, og i fyrra var
lokið byggingu iþróttahúss við Hliðaskóla, en
hann hefur starfað á þriðja áratug.
Á þessu kjörtimabili hefur auk framangreindra
mannvirkja verið tekinn i notkun stór áfangi við
Hólabrekkuskóla, og þegar hafin kennsla i nýjum
byggingaráíanga við ölduselsskóla, sem að fullu
verður lokið við i sumar. Auk þess hefur Selja-
skólinn verið reistur frá grunni á þessu
kjörtimabili, en þar eru nú næstum eitt þúsund
nemendur við sæmilega rúmanhúsakost.
Á fjárhagsáætlun þessa árs á að vinna fyrir 12.6
milljónir króna við ölduselsskóla og fyrir tæpar 9
milljónir króna við Seljaskóla. Fyrir þetta
fjármagn verður lokið byggingu 11.200 rúmmetra
kennsluhúsnæðis við ölduselsskóla og einu húsi
með 6 kennslustofum við Seljaskóla, og einnig
komist langleiðina með að fullklára stærsta
iþróttahús, sem reist hefur verið við grunnskóla i
Reykjavik. Auk þessara framkvæmda við
grunnskólana i Breiðholti eru áætlaðar 7
milljónir króna til framkvæmda við Fjölbrauta-
skólann.
Þessar upplýsingar Kristjáns sýna glögglega,
að umtalsverður hluti af framkvæmdafé borgar-
innar fer einmitt til skólabygginga.
Hörmuleg tíðindi
■ Landsmenn setur hljóða við þá harmafregn, að
fjórir menn hafi látið lifið i sjóslysi við
Vestmannaeyjar, þar af tveir íslendingar sem
fórust við björgunarstörf.
Atburðirnir við Vestmannaeyjar minna á það,
hversu hættulegt sjómannsstarfið getur enn
verið, þrátt fyrir stærri og öruggari skip en áður
þekktust. Sjóslys eru þvi miður enn nokkur á
hverju ári, og margir Islendingar hafa þurft að
leggja lif sitt i hættu til að bjarga mönnum úr
sjávarháska.
Timinn sendir aðstandendum þeirra hugdjörfu
manna, sem fórust við Vestmannaeyjar,
samúðarkveðjur.
— ESJ.
Sunnudagur 24. janúar 1982.
Erlend og íslensk
bókmenntaverðlaun
Bókmenntaverðlaun nóbels voru
AFHENT t SÍÐASTA MANUÐl. Nú á næstunni
verður siðan tilkynnt um, hver hlýtur hin árlegu
bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs, en þau eru
ávallt afhent á ársfundum ráðsins.
Sænska akademian, sem Uthlutar Nóbelsverð-
laununum, kom heimsbyggðinni enn einu sinni á ó-
vart með vali sinu á verðlaunahafa i bókmenntum
að þessu sinni. Nafni minn Canetti var óþekktur
meðal alls almennings i' flestum ef ekki öllum lönd-
um heimsins, og jafnvel á meðal bókmenntamanna
og rithöfunda var komiö að tómum kofunum er nafn
hans var nefnt.
Hann getur að sjálfsögöu verið góður rithöfundur
þótt bækur hans hafi ekki öölast fjölmennan les-
endahóp. Vinsældir og gæði fara ekki alltaf saman,
og viröast reyndar alltof oft vera andstæöur. Hitt
fer þó ekki á milli mála, að margir eru þeir rithöf-
undar viða á jarðarkringlunni, sem hlotið hafa al-
menna viðurkenningu fyrir gæði verka sinna, og
jafnframt vinsældir, og ættu þvi að standa nær bók-
menntaverðlaunum Nóbels en ýmsir þeir,sem hlot-
ið hafa það hnoss bæði fyrr og siðar. í það minnsta
ef lita berá verðlaunahafana sem Urval hins besta,
sem samtimabókmenntir hafa upp á aö bjóða
hverju sinni.
HöFUNDAR ERU OFT FLJÓTIR AÐ
GI.EYMAST. Þeir rithöfundar, sem eru þekktir og
jafnvel vinsælir einn áratuginn, geta verið gleymdir
eftir hálfan mannsaldur eða jafnvel skemmri tima.
Þeir, sem ákveða viöurkenningu á borð við Nóbels-
verðlaunin i bókmenntum, lenda að sjálfsögðu i þvi
oftaren einu sinni að Uthluta verðlaununum til höf-
unda, sem á þeim tima þykja þeirra vel maklegir,
en sem siðari kynslóðir hafa svo engan áhuga fyrir.
En með þvi að velja aö ásettu ráði rithöfunda, sem
mestur hluti hins læsa mannkyns þarf ekki einu
sinni að hafa fyrir að gleyma, er i reynd veriö að
draga Ur gildi Nóbelsverðlaunanna sem mæli-
kvarða um það besta, sem heimsbókmenntir sam-
timans hafa lram að færa.
Það er auðvitað hægt að setja saman langan og
athyglisverðan lista yfir frábæra rithöfunda, sem
aldrei hafa fengið Nóbelsverðlaunin, og bera hann
saman við nöfn hinna, sem vart nokkrum manni
detturlengurihugaðlesa,efalmennter þá vitað til
þess að þeir hafi nokkru sinni verið til. Það skal ekki
gert hér nema að einu leyti, sem telja má mjög lýs-
andi dæmi um skrýtið val.
Svo virðist sem 13 leikritaskáld hafi fengið bók-
menntaverðlaun Nóbels frá upphafi, og eru þá
teknir með þeir rithöfundar, sem aðeins fengust við
leikritagerð að hluta og voru jafnvel þekktari fyrir
verk sin á öðrum sviðum, eins og til að mynda Al-
bert Camus og Francois Mauriac, og Jean Paul
Sartre, sem að visu haínaði verðlaununum á sinum
tima.
í hópi þessara 13 eru fáein leikritaskáld, sem
enn njóta vinsælda i leikhUsum viða um lönd. Þar '
má nefna George Bernhard Shaw (1925), Luigi
Pirandello (1934), Eugene O’Neill (1936), Samuel
Beckett (1969). Ég sagði vist, að þeir væru i hópi
þeirra, sem enn væru vinsæl leikritaskáld, en ætli
sá hópur sé ekki bara þar með upptalinn?
Það fer auðvitað ekki á milli mála, að þarna ættu
með réttu að vera nöfn margra annarra leikrita-
skálda. Um sum nöfnin geta flestir vafalaust veriö
sammála: Ibsen. Strindberg. Tékov. O’Casey.
Brecht. Garcia Lorca (þótt hann hafi aldrei fengiö
Nóbelsverðlaun hafa tvö önnur spænsk leikrita-
skáldhlotið þann heiður, en nöfn þeirra geymast nU
einkum i nafnalistum alfræðibóka). Margir aðrir
yngri leikritahöfundar kæmu einnig til greina:
Miller, Williams, Weiss, Pinter.
Morðurlandaraðsverðlaunin ERU
VEITT A ÖÐRUM GRUNDVELLI. Þar er ekki
verið að verðlauna rithöfunda fyrir ævistarf i sjálfu
sér, heldur fyrir einstakt verk, eina bók.
A slik verðlaun verður að lita nokkuð öðrum aug-
um en Nóbelsverðlaunin. Þar ræður stundum til-
viljun að hluta um, hvernig verðlaunaveitingin fer
hverju sinni. Þar á ég við, aö bók, sem er kannski sU
besta sem kemur til greina eitt árið, hefði ef til vill
lent einhvers staðar i miðjum bunkanum ári siðar.
Og öfugt. Þvi gæði bókmenntaverka eru að sjálf-
sögðu misjöfn frá ári til árs, og hver bók getur að-
eins komið til álita einu sinni.
Þaö er þvi að ýmsu leyti óréttlátt, þegar verið er
að metast um það, hvað hvert Norðurlandanna
hefur fengið þessi norrænu verðlaun oft. Þeim er
einfaldlega ekki Utdeilt með þeim hætti, að hægt sé
að bUast við þvi, að Uthlutanir skiptist jafnt á milli
þjóða.
Tveiríslenskir höfundar hafa hlotið Norðurlanda-
ráðsverðlaunin til þessa, Ólafur Jóhann Sigurðsson
og Snorri Hjartarson. Báðir voru þeir mjög vel að
þessari viðurkenningu komnir. En jafnframt er
ljóst, að ýmsir aðrir islenskir höfundar hafa sent
frá sér verk, sem fyllilega ættu slik verðlaun skilið.
Kannski hefðu sumir þeirra hlotið verðlaunin ef
Dækur þeirra hefðu komið til álita eitthvert annað
ár en reyndin varð. Um það má auðvitað velta
vöngum.
Báðar þessar aðferðir — að veita verðlaun fyrir
heildarframlag höfundar til bókmenntanna, eða
fyrireinstaktbókmenntaverk —hafa kosti og galla,
og vandfundið verður það fyrirkomulag, sem allir
getaorðiðsammála um, að sé hið eina besta.
Verðlaun af þessu TAGI HAFA
HVETJANDI ÁHRIF. A þvi er litill vafi. Þeim
fylgir einnig heiöur, og i báðum áðurnefndum til-
vikum einnig nokkurt fjármagn.
Sem vikur huganum að heimaslóðum. tslensk
bókmenntaverðlaun — hvers vegna ,eru þau ekki
til? Mynduslik verðlaun ekki hafa hvetjandi áhrif á
unga rithöfunda? Vekja aukna athygli á islenskum
samtimabókmenntum?
Ég er sannfærður um, aö islensk bókmenntaverð-
laun, sem landsmenn gætu almennt tekið mark á og
virt, myndu hafa jákvæð áhrif.Þeim þyrfti aö sjálf
sögðu að finna eölilegan farveg og hæfilegt fjár-
magn. í þvi sambandi mætti til dæmis hugsa sér
samstarf bókaUtgefenda og dagblaðanna og jafn-
vel fleiri aðila.
Auðvitað myndu islensk bókmenntaverðlaun ekki
skipta neinum sköpum, og slika viðurkenningu er
auðvelt að gagnrýna, eins og dæmin hér að framan
sýna. Engu að siður gæti tilvist. slikrar viður-
kenningar verið hvetjandi fyrir höfunda og örfað
bókasölu i landinu. Hugmyndinni er þvi varpað hér
fram til umhugsunar.
—ESJ.
Elías
Snæland
Jónsson
skrifar