Tíminn - 24.01.1982, Blaðsíða 18

Sunnudagur 24. janúar 1982
18
á bókamarkaði
Vladimir
Nabokov QSANA
Vladimir Nabokov:
Despair
Penguin 1981
■ Nabokov enn! „örvænt-
ing” hans var upphai'lega
skrifuð ú rússnesku árið 1932
en hann sneri henni siðar á
enska tungu. Detta er bókin
sem Kainer Werner Fassbind-
er kvikmyndaði el'tir handriti
Tom Stoppards og Dirk Bo-
gard lék aðalhlutverkiö —
Hermann iðnrekanda i' Þýska-
landi. Hann er rikur, á þrýstna
konu, og allt virðist i lukkunn-
ar velstandi. Ekki þarf þó
mikið til að heimur hans
hrynji, hann rekst á mann sem
honum þykir vera tvifari sinn,
hann tekur aö skipuleggja
flótta sinn úr veröld sem viö
sjáum skyndilega að hei'ur
verið honum um megn. Og við
íaum að lylgjast með niöur-
broti persónu hans. Bókin er
spennandi á borð viö reyíara
en það er „örvænting” Her-
manns sem veröur minnisstæð
þegar upp er staðið. Nabokov,
hinn rússneski meistari ensk-
unnar hefur slikt vald á stil aö
lesandi hlýtur aðfylgja honum
sauðtryggur eftir...
HENRV
ROOT
llenry ltoot:
The llenry Koot Letters
Maedonald Kutura 1981
■ Bretar eru miklir sér-
fræðingar i vissri legund al'
húmor, sem öðrum kann að
virðast heldur þurrlegur. Þeir
eru þó liklega íáir sem ekki
kunna að meta að minnsta
kosti hugmyndina að baki
þessu bréfasafni sem olli
gifurlegum deilum á Bretlandi
er þaö kom út i fyrra. Einhver
Æri-Tobbinn tók sig til og
skrifaði fjölda mektarmanna
bréf, og sumum mörg, undir
fölsku nafni. „Henry Koot” er
maðurinn á götunni, svo langt
til hægri i stjórnmálum aö frú
Thatcher bliknar, ákafur aö-
dáandi dauðarefsinga, og ein-
dreginn stuðningsmaður
fornra dyggða — með vissum
undantekningum þó! Það sem
skemmtilegast er að Henry
Root fékk fjölda svarbréfa,
m.a. frá riturum Karls prins,
og Thatcher, og Ziaul-Haq,
forseti Pakistan, sendi honum
áritaða mynd af sér. Náttúr-
lega miðast þessi bók næstum
eingöngu við breskar aðstæð-
ur en það má sannarlega hafa
gaman af framtakinu. Og hinu
hvernig virðulegir aðilar láta
hinn yfirlýsingaglaða Henry
Root draga sig á asnaeyrun-
um. Kostuleg bók!
FALLACI
INTERVIEW
”™HISTORY
Oriana Fallaci:
Interview with llistory
lloughton Mifflin Co„ 1976
■ Aö sönnu er þessi bók ekki
alveg ný af nálinni en hér er
engu siður að finna nokkur af
frægustu, og bestu, viðtölum
itölsku blaðakonunnarsem við
höfum þegar kynnt nokkuð hér
i blaðinu. lfér er m.a. hið
fræga viðtal við Henry
Kissinger þar sem hann likir
sjálfum sér við einmana kú-
reka, hér er lika viötalið viö
Keza Pahlavi íranskeisara
þar sem hann opinberar eigin
hroka efRrminnilega
Enn má nefna viðtal
við Yassir Aralat og tvo lor-
kólfa i Vietnamstriði, Thieu og
Giap hershölðingja, Góldu
Meir, Indiru Gandhi, Ali
Bhutto og Willy Brandt. Og
hér er viðtalið sem kynnti þau
Oriönu og Alex Panagoulis.
Oriana Fallaci er nokkuð um-
deild, en hitt er ljóst að viötöl
hennar eru heimild sem sjald-
gæft er að hlotnist blaöaviötöl-
um. Með lagni, og ekki siöur
frekju, tekst henni aö neyða
sér inn á viðmælandann — þá
kemur i ljós hvort hann af-
hjúpar sjállan sig, eöa lifir af
sem mikilmenni.
Morris West:
The Clowns of God
Coronet Books 1981
■ A timabili streymdu bækur
Morris West á markaö hér-
lendis — „Málsvari myrkra-
höfðingjans”, „i fótspor liski-
mannsins”, „Babelsturninn"
og fleiri. Nú hefur oröiö hlé á
en i útlöndum heldur West
áfram að íramleiða reyfara
sem ná feikna vinsældum.
Ferill hans er merkilegur —
hann er nelnilega fyrrum
múnkur og sér þess vissulega
stað i bókum hans sem marg-
ar fjalla um heldur guðrækileg
efni af reyfurum að vera, þótt
ekkert skorti á spennu, olbeldi
og ást. Hér er sama sagan —
páfi gefur út þá yfirlýsingu að
guð hafi vitrast honum og boö-
að endurkomu Krists og
heimsendi. Hvaö á þetta að
þýða? Kardinálar þykjast
sannfærðir um aö karl sér
genginn af göflunum og byrja
aðplottagegnhonum.Er farið
er að rannsaka máliö renna
tvær grimur á menn. Stefnir
páfi lengra en að vera ein-
ungis fulltrúi guðs á jörð? Þaö
má Morris West eiga aö hann
heldur lesanda sinum i greip-
um spennunnar allt fram á
siðustu blaðsiðu og þótt vefur
hans sé flókinn er prýðilega úr
öllu leyst. Ágætur reyfari.
■ Bækurnar hér aö ofan eru fengnar hjá Bókabúö Máls og
menningar.
■ Mynd sú sem Simenon dregur upp af sjálfum sér er gerólík þeirri mynd sem aödáendur hans hafa
haftaf honum. „Égfyrirlit sjálfan mig,” segirhann.
Simenon játar...
— Æviminningar þessa þekkta rithöfundar
hafa komið aðdáendum hans mjög á óvart
■ Frakkinn Georges Simenon er
vafalitið einhver afkastamesti
rithöfundur þessarar aldar,
þeirra er teljast af „alvarlegra”
taginu. Hann hefur skrifað meira
en 200 skáldsögur af ýmsum
gerðum, en þekktastar eru leyni-
lögreglusögur hans um hinn ró-
lynda og trausta rannsóknarlög-
reglumann Maigret. bar að auki
hefur hann ritað óteljandi bækur
af ómerkari gerð en hann hefur
ekkilagtnafnsittvið. Aðalsmerki
Simenons sem rithöfundar hefur
jafnan verið ákaflega knappur og
beinskeyttur still — hann hefur
strikað út hvert einasta orð sem
ekki þjónar einhverju hlutverki
en er meira til skrauts, hann er
ekki gefinn fyrir lýsingarorð.
Mynd sú sem aðdáendurnir hafa
af honum hefur gjarnan verið
eitthvað f stil við Maigret — að
hann sé traustur og rólegur
maður sem reyki sina pipu
hávaðalaust og tilfinningarnar
vel tamdar. Þvi kom þaö mjög á
óvart er Simenon gaf fyrir
skemmstu út æviminningar sínar
sem eru gerólikar fyrri verkum
höfundarins, stillinn er til-
finninganæmari en fyrrum,
frásögnin á köflum næsta rugl-
ingsleg og það sem mestu máli
skiptir — Simenon opnar lesanda
sinum greiða leið inn i nakið
hjarta sitt líkt og hann hefur
aldrei gert áður, hvorki i bökum
sinum né blaðaviðtölum. Þessi
bók er líkust játningum og
ótrúlegt nokk reynist Simenon
hafa nóg að játa.
Lúxus-lif
Simenon fæddist fyrir 79 árum i
belgfsku borginni Liege og var af
miðátéttarforeldrum sem ekki
gátu borist mikið á. Faöir hans
var belgiskur og vann á skrifstofu
tryggingafyrirtækis, móöir hans
var hálf—hollensk og hálf-þýsk og
starfaði að afgreiðslu i verslun.
Er Simenon var ungur maður
fékk hann starf sem blaðamaður
og þá kom fyrst i ljós óseðjandi
forvitni hans um lif annars fólks.
Umtíma var hann ritari sérviturs
fransks markgreifa og fann þá að
hann var gefinn fyrir lúxus-lif —
hann kaus helst bestu veitinga-
staði, dýrustu bilana og flottustu
húsin. Þó sá hann i gegnum lífs-
stil markgreifans og vina hans,
hann skildi að vegna uppruna sins
gæti hann aldrei talist til þeirra.
Þá beindi hann athyglinni niður
á við, til hinna lægstu i þjóðfélag-
inu. Móðir hans var reyndar alla
tið sannfærð um að fátækt og ör-
birgð biöi þessa sonarsem þóttist
geta lifað á skriftum, þrátt fyrir
að honum gengi strax allvel. Er
hann var aðeins rúmlega tvítugur
tók honum aö safnast nokkurt fé
fyrir ótrúleg afköst við að fram-
leiða æsisögur fyrir timarit,
stundum skrifaði hann allt að átta
eða tiu sögum á dag!
Nokkru síðar fór hann að skrifa
sögurnar um Maigret sem gerðu
hann viðfrægan. Er hann var
þritugur hóf þessi aðdáandi
Gógols,Conrads ogStevensons að
skrifa, á jafn miklum hraða og
allt annað, það sem hann kallaði
romans durs, eöa harðar skáld-
sögur. Bestu bækurhans eru allar
sludiur i örvæntingu — bækur eins
og Húsið við skipaskurðinn,
Bananaferöamaðurinn Eigin-
kona við sjóinn, og Ókunnugir i
húsinu. Bókmenntamenn i' Paris
tortryggöu þennan nýliða i fyrstu
eins og flestir sem höfðu hafið sig
upp úr „óæðri” skrifum til bók-
mennta voru tortryggðir, en
André Gide, Louis-Ferdinand
Celineog Marcel Aymé játuðu þó
skilyröislaust aðdáun sina á
Simenon.
Ótrúr á hverjum degi
Fyrsta kona Simenons var Tigy
og var hún svo afbrýöisöm að hún
hafði hótað að fremja sjálfsmorð
ef hún stæði eiginmann sinn að
framhjáhaldi. Er þau höfðu verið
gift i tuttugu ár kom hún að
honum i örmum Boule, hinnar
trygglyndu ráðskonu þeirra
hjóna. Þetta haföi verið dálitið
skrýtið hjónaband. Tigy var
þremur árum eldri, lista- og
menntamaður, og hún haföi
neitaö að ala manni sinum barn
fyrr en hún yrði 39 ára. Er svona
var komið ákvað Simenon að játa
allt fyrir konu sinni — hann hafði
verið henni ótrúr upp á næstum
þvihvern einasta dag hjónabands
þeirra og stundum oft á dag, með
Boule og „hundruðum annarra
kvenna”.
Tigy rak i þvilikan rogastans að
hún ákvað ekki aðeins að lifa,
heldur halda áfram að búa með
honum þóhann héldi áfram ævin-
týrum sinum á kynferðissviðinu.
Eftir siðari heimsstyrjöldina
fluttust þau til Kanada og siðar
Bandarikjanna ásamt syni sinum
Marc. Þarna varð Simenon
raunverulega ástfanginn i fyrsta
sinn, segir hann. Konan var
Denise, dálitið hástemmdur
franskur Kanadabúi, og varð hún
fljötlega ritarihans. Lif Simenons
varð nú nákvæmlega eins og hann
vildi hafa það. Hann hafði hina
greindu Tigy til að sjá um
heimilisreksturinn, hann lék áer
við son sinn, tók Denise — sem
hann kallar aðeins D. — með sér i
rúmið,en skrapp þó öðru hvoru til
Boule fyrri hluta nætur.
Konunum kom vel saman þar
til D. varð ófrisk. Þá varð ljóst að
Simenon yrði ef til vill ógnað með
bandarisku siðgæðislögunum,
nema hann skildi við Tigy. Hún
hvarf á braut og tók með sér
vænan skerf af auðævum
Simenons, en skildi Marc eftir.
Átta daga með eina bók
D. ól honum tvo syni og eina
dóttur, Marie-Jo. Simenon fannst
alltaf að það væri eitthvað ó-
stöðuglyndi i D., en hann þóttist
viss um að geta kippt þvi i liðinn
sjálfur. Aðferðirnar voru þó
heldur vafasamar, nefnilega
stöðug fylleri og heimsóknir i
vændishús þar sem D., að þvi er
hann segir, valdi stúlkurnar og
tók virkan þátt sjálf. Eftir að hafa
búiö viðs vegar um Bandarikin
settust þau að lokum að i Sviss og
bjuggu þar með fjölda þjónustu-
liös og ritara.
Allan þennan tima skrifaði
Simenon Maigret sögur með
góðum árangri og aðrar skáld-
sögur sem mæltust misjafnlega
fyrir. Hann hafði fyrrum verið
tólf daga að skrifa eina bók, nú
stytti hann það niður i átta daga.
Skriftir voru honum erfiðar og
tóku svo á taugarnar að hann
varð stundum likamlega veikur.
Eftir að hafa lokið við bók vildi
hann helst gleyma henni sem
fyrst og talaði aldrei um verk sin
ef hann komst hjá þvi. Þá þoldi
þessi maður, sem fylgdist af
ástriðu með öðru fólki, ekki að
fylgst væri með honum sjálfum.
„Ég fyrirlit sjálfan mig,” sagði
hann einu sinni.
Móðir hans féll aldrei við af-
kvæmið og er hún kom i sjald-
gæfar heimsóknir sinar klæddist
hún lörfum til aö sýnast fátæk og
lýsa vanþóknun sinni á rikidæm-
inu, sem hún þreyttist aldrei á að
fordæma. „Til hvers eru allir
þessirþjónar?” spurði hún æ ofan