Tíminn - 07.02.1982, Blaðsíða 2

Sunnudagur 7. febrúar 1982,
grafíska viðtalið I
■ í Listmunahúsinu við
Lækjargötu verður í dag
opnuö myndlistarsýning:
það er Gunnar örn
Gunnarsson sem hefur
hengt verk sin á veggi.
Húsnæðið er ekki stórt en
þar rúmast furðanlega
margar myndir, myndir
sem eflaust eiga eftir að
koma ýmsum á óvart.
Gunnar örn hefur tekið
undir sig stökk, svo mikið
er víst, en hversu stórt?
Risastóru fígúrumálverkin
eru að mestu horfin, í
staðinneru komnir hausar.
Alls konar hausar. Er
Gunnar örn orðinn hausa-
veiðari? Nei, hann segir
mér að hausarnir séu hon-
um aðeins efniviður...
til aö túlka sjálf-
an mig. 011 min málverk túlka
sjálfan mig, minar tilfinningar, á
einhvern hátt. Þetta er sálrænt
atriði. Hausana og áður figúrurn-
ar nota ég aðeins sem nokkurs
konar burðargrind, til að tjá þær
tilfinningar sem bærast i mér. En
vel að merkja, þegar ég vinn að
málverki er ég fyrst og fremst að
mála mynd en reyni aldrei að
gera mér grein fyrir sálrænu inn-
taki hennar fyrir fram. Mestu
varðar að fá tilfinningu fyrir
myndinni, eftir á get ég fariö að
velta fyrir mér hvað hún túlki”.
Við göngum fram og aftur um
litla salina i Listmunahúsinu og
Gunnar örn bendir mér á hinar
og þessar myndir sem honum
finnst renna stoöum undir orð sin.
Innan um hausamergðina eru
nokkur málverk sem svipar til
verka á fyrri sýningum hans,
hann segir mér að þau séu gömul.
„Hausamyndirnar hef ég allar
málað á siðustu sjö mánuðum. Ég
var kominn á áfangastað með
figúrumyndirnar og þurfti að
söðla um. Svo gerðist það, ég fór
að mála hausa og skipti um efni,
fór úr oliulitnum yfir i akril.
Linsan kemst óhuggulega
nálægt manneskjunni
— Þú minntist áðan á að þú
værir farinn aö nota ljósmyndir
meira en þú geröir, og þú starfað-
ir um skeið sem blaðaljósmynd-
ari. Hvers vegna sneriröu þér að
ljósmynduninni? Varstu þá að
taka þér fri frá málaralistinni?
,,Já, það má segja það. Ég var
að þreifa fyrir mér, leita út-
gönguleiða, ég var eins og ég
sagði áðan búinn að ná vissum
púnkti i minu málverki, og þurfti
tima til að átta mig. Ljósmyndun-
in varð mér ákaflega gagnleg, og
ég hafði sérlega gott af þessum
fimm mánuðum sem ég vann við
að taka myndir á Dagblaðinu. En
málarinn situr i mér, og mér kom
ekki til hugar að varpa málverk-
inu frá mér fyrir fullt og allt.”
Nú þagnar hann og hugsar mál-
ið stutta stund.
„Veistu, ég er ekki frá þvi að
þessar nýju hausamyndir séu
bein eða óbein afleiðing af þvi að
ég fór að taka ljósmyndir. Það er
viss stúdia i þessum hausum sem
á eitthvað skylt við Ijósmyndirn-
ar sem ég tók, enda er náttúrlega
yfirgnæfandi meirihluti ljós-
mynda i blöðum portrettmyndir.
Ég var alltaf að ljósmynda andlit.
Hann brosir ihugull: „Ég tók
eftir þvi að maður kemst alveg
óhuggulega nálægt fólki gegnum
linsuna. Það mætti áreiðanlega
sálgreina fólk eftir ljósmyndum
af þvi. Sérstaklega var það eitt
augnablik sem heillaði mig. Sjáðu
til, maður er úti á götu að taka
myndir af fólki á förnum vegi.
Maður beinir myndavélinni að
þvi og allt i einu tekur það eftir
vélinni. Það er hissa en það er
eðlilegt. Þessi viðbrögð vara ekki
nema eina sekúndu, eða jafnvel
sekúndubrot, þá er fólk búið að
ákveða hvernig það á að bregðast
viö. Brosa, lita undan, gretta sig
og svo framvegis. Þetta eina
augnablik er fólkið fullkomlega
eölilegt.
Svona pælingar höfðu sitt að
segja er ég fór að vinna að hausa-
myndunum. Ég fékk mikla útrás
með ljósmynduninni, en hún get-
ur aldrei oröið nema hliðarmiðill
viö málverkið, þetta tvennt er
gerólikt. Málverkið nota ég til að
tjá tilfinningar minar, en raunar
„ÞAÐ ER EKKERT
SEM MÁ EKKI...”
— Gunnar Örn Gunnarsson heldur sýningu sem eflaust mun koma mörgum á óvart
Sjálfum finnst mér að ég hafi haft
mjög gott af þessu”.
— Þessir hausar, hefurðu fyrir-
myndir, eða mótarðu þá aö öllu
leyti sjálfur.
„Ég nota yfirleitt alltaf fyrir-
myndir, en get þó engan veginn
kallast vera aö gera portrett.
Sjáðu...”
Hann bendir
mér á fjórar eöa fimm myndir af
hausum. Þetta eru allt karl-
mannshausar en myndirnar eru
mjög ólikar.
„Þessar myndir gerði ég af
sama manninum, kunningja min-
um: gamall skólafélagi og
drykkjubróðir”. Gunnar örn
brosir. „Þú sérð að þetta eru ekki
portrett. Ég er aö stúdera mann-
inn, og kannski ekki sist hvers
konar áhrif hann hefur á mig i
hvert sinn. Það er sem sé ég
sjálfur, fremur en hann, sem er
aöalatriði myndanna. Og af ein-
hverjum ástæðum get ég aðeins
byggt málverk á persónum sem
eru á einhvern hátt tengdar mér.
Annað sem mig langar aö nefna
er að ég er nú farinn aö nota ljós-
myndir meira en teikniblokkina
við frumvinnslu málverka, en það
hefur þó i sjálfu sér engin áhrif.
Það er ekki hægt að kópiera ljós-
mynd á striga, fremur en
teikningu, málverkið er sér heim-
ur út af fyrir sig. Það lifir sinu
eigin lifi. Þú sérð lika að ég af-
baka viða útlinur hausanna, allt
eftir þvi sem mér hentar”.
Liturínn er sterkasti
túlkunarmiöillinn
Gunnar örn sýnir mér stóran
haus uppi á vegg, hann er gráleit-
ur og útlinur óskýrari en á flest-
um hinna.
„Þetta er fyrsti hausinn sem ég
málaöi. Mér fannst ég þurfa aö
prófa þetta, bæði nýtt byggingar-
efni i málverkin og akril i stað
oliu. Ég komst að þvi að akril
höfðar i raun og veru meira til
min en olian, sérstaklega vegna
þess að akrilið er miklu fljótara
að þorna. Maður getur unnið
sleitulaust, það þornar eiginlega i
höndunum á manni. Ég átti ákaf-
lega erfitt með aö biða eftir aö oli-
an þornaði, það liðu jafnvel tveir
þrir sólarhringar milli þess sem
ég gat unnið að málverki, og það
átti illa við mig”.
— Segðu mér annað. Er þú
byrjar á nýrri mynd, hvort kemur
þá á undan, liturinn eða sjálft
formið?
„Það fylgist að, það hlýtur að
gera það. En hitt er annað mál að
fyrir mér hefur liturinn alltaf
verið stærsta atriðið i málverk-
inu. Það er liturinn sem sýnir til-
finningar minar...”
Hann brosir.
„Einu
hef ég tekið eftir. Mynd getur
verið þolanleg ef liturinn er
góður, jafnvel þótt uppbyggingin
sé slæm. Hins vegar getur þetta
aldrei verið öfugt. Liturinn er
sterkasti túlkunarmiðillinn”.
— Þú hefur breytt um viðfangs-
efni eða efnivið eins og þú hefur
þegar nefnt, hausar eru komnir i
stað figúranna. Það er eftir-
tektarvert að eftir sem áður mál-
ar þú eingöngu manneskjur.
„Já. Ég get ekki imyndað mér
annað en að manneskjan verði
framvegis mikið atriði i minum
myndum, raunar aðalatriði. En
eins og ég sagði áðan, þá nota ég
fólkið, mála það ekki i hefðbundn-
um skilningi. Þar liggur mis-
skilningurinn, sem oft hefur gert
vart við sig hjá fólki, einkum i
sambandi við minar myndir. Það
segir sem svo að maður hafi ekki
leyfi til þess að fara svona með
mannslikamann, hann er heilag-
ur i margra augum. A hinn bóg-
inn gerir enginn athugasemd þó
maður leiki sér að tunglinu, eða
bátum niðri i fjöru. Annars er
þetta gömul lumma, þetta með
„afhoggnu” skrokkana mina! ’.
— Já, það vorú oft gerðar at-
hugasemdir viö figúrumyndirnar
þinar á þessum forsendum, er
ekki svo?
„Mikil ósköp. Fólk áttaði sig
ekki á þvi að ef rauður litur var i
mynd eftir mynd, einhverri
figúrumyndinni, þá átti það alls
ekki að tákna blóð. Þetta var bara
rauður litur! — sem ég notaði af
þvi að málverkið krafðist þess.
Og afbakaðir mannslikamar, það
er ekkert nýtt, kúbistarnir gerðu
þetta, og margir á eftir þeim.”
held ég að það sé ekki aðalatriði
hvaða aðferð maður notar. Né
heldur hvaða efni notað er. Aðal-
atriöið er að efnið sé lifandi fyrir
manni hverju sinni, að maður fái
tilfinningalega útrás. Ég fæ hana
með litnum. En aftur vil ég leggja
áherslu á að sú útrás er ómeðvit-
uð, ég geri mér aldrei grein fyrir
þvi hvaða stefnu málverkið er að
taka. Þannig hef ég visst frelsi,
næstum eins og áhorfandi, ég
horfi á myndina þróast. Enda
koma myndirnar mér oft mjög
mikið á óvart, þær taka völdin af
mér. Ég er,” segir hann og bros-
ir, „áhorfandi i auðmýkt.”
— Þú segist hafa málað allar
hausamyndirnar á siðustu sjö
mánuðum. Ertu afkastamikill
málari?
„Já, ætli það ekki. Ég vinn
hratt, ég er svo örgeðja þegar ég
mála að mér tekst aldrei að dúlla
neitt við það sem ég er byrjaður
á, ég verð að halda áfram uns ég
er búinn. Frekar mála ég yfir en
að láta málverk biða. Ég get ekki
skilið við óklárað málverk i
huganum, ég losna ekki við það,
og ef ég af einhverjum ástæðum