Tíminn - 07.02.1982, Blaðsíða 6
6
mmm
Sunnudagur 7. febrúar 1982.
Leyfum
Póllandi
að vera?
— Umdeildur sjónvarps-
þáttur Reagan-stjórnar-
innar hér á skjáinn
■ Islenska sjónvarpiö hefur nú
ke>pt mjög svo umdeildan sjón-
varpsþátt sem bandariskir aðilar
gerðu og átti að vera til stuðnings
óháðu verkalýðsfélögunum i Pól-
landi, sem nú eru undir heljar-
þröm stjórnvalda og sovéska
bjarnarins. Saga þessa þáttar er
athyglisverð fyrir margra hluta
sakir. t fyrsta lagi var hann um-
fram annað áróðursbragð banda-
riskrarstofnunar, i öðru lagi þótti
hann aö flestu leyti ákaflega
ósmekklegur, og i þriöja lagi voru
ýmsir þjóðarleiðtogar fengnir til
þátttöku með aðferðum sem
hljóta aö teljast vafasamar.
t gamla daga sögöu Banda-
rikjamenn þegar mikiö lá við og
flest gott: „Let’s put on a show! ”
— Setjum upp „sjó”! Menn vita
hvernigamerisk „sjó” eru.þegar
þau gerast verst en aö þeirra áliti
best. Þaö var stjórn Reagans i
Bandaríkjunum sem lét sér til
hugar koma að gera „sjó” i
harmleiknum i Póllandi, með þvi
aö framleiöa sjónvarpsþáttinn
„Let Poland Be poland” —
Leyfum Póllandi að vera Pólland,
svo mergjað sem þaö nú er. Það
var rikisfyrirtæki, International
Communication Agency, sem
stóð að gerð þessa þáttar en hug-
myndin var komin að ofan. Þó er
aldrei aö vita nema hún hafi verið
komin frá Frank Sinatra. Upp-
haflega leist flestum vel á þessar
ráðagerðirog 50 lönd lýstu áhuga
sinum á þættinum , sem tekur alls
90 minútur i' flutningi og kostaði
350 þúsund dollara, sem aöallega
var aflaö með framlögum fyrir-
tækja.
Fljótt fóru að renna tvær grim-
ur á ýmsa. Handritið kallaði á Or-
son Welles, aðhann orgaði nokkr-
ar linur úr kvæðum John Donne
milliskota af verkalýðsgöngum i
Chicago og Vestur-Þýskalandi.
Ronald Reagan og rúmur tugur
Einnarra þjóöarleiðtoga héltstutt-
ar tölur, þeirra á meðal var
Gunnar Thoroddsen, og þaö var
klykkt út með þvi að Frank Si-
natra sem á nákvæmlega ekkert
■ Frank Sinatra söng Ever Homeward ■ Thatcher sagöi: „Ég vissi ekki ég yrði I þættinum
— á pólsku! með fólki eins og Sinatra”.
skylt viö Pólland, söng Ever
Homeward —á pólsku! Aðþvier
ICA hélt fram átti þáttur þessi að
sýna hug almennings um allan
heim gagnvart þvi sem gerast er i
Póllandi. Forstjóri þessa fyrir-
tækis, Charles Wick, átti mestan
þátt i' framleiðslunni, en hann var
eitt sinn útsetjari fyrir hljómsveit
Tommy Dorsey! Annars er þetta
fyrirtæki opinber málpipa banda-
risku stjórnarinnar og sem slikt
lita margir þaö hornauga sem
áróðursstofnun. Þetta fyrirtæki á
til að munda mestan þátt i út-
varpsstöðinni Voice of America
sem útvarpar ýmsu efni til
austantjaldslandanna og er það
að sönnu þarft uppátæki að
margra mati. En þetta? Wick
dettur enn ekki annað i hug en að
ameriskt „sjó” sé einmitt krókur
á móti herlögum. Hann segir,
orðrétt: „Að gera ekki neitt er
bömmer.”
Og ef til vill var fariö af stað
með góðum huga. Þaö rann hins
vegar upp fyrir mörgum er
þátturinn varsýndur að hann var
gerður af frægu smekkleysi
Bandarikjamanna, sem oft eru
einfeldningslegri en leyfilegt er.
Meira að segja þeir þjóðarleið-
togar sem voru i þættinum voru
efins og sumir meira en það er
þeirvissu hvernigi öllu lá (en auk
Rónalds og Gunnars voru þarna
leiðtogar Bretlands, Belgiu,
Frakklands, Italiu, Noregs, Vest-
ur-Þýskalands,Portúgal, Spánar,
Tyrklands (!), Kanada, Astraliu
og Japan). Þannig sagði að-
stoöarmaður Margrétar Thatch-
ers, sem flutti ávarp i þættinum,
að henni hefði ekki verið
skemmt: „Hún vissi ekki að hún
yrði þarna með fólki eins og Sin-
atra”. Og talsmaður Frakklands-
forseta, sósialistans Mitterrands,
tók enn dýpra i'árinni: „Þetta var
einber „sjó-bissniss” og niður-
lægir hugmyndina um að sýna
pólskri alþýðu samstöðu”.
Þó fékk „sjó” þetta hrós sums
staðar. Þýska blaðið Die Welt
sagði að þátturinn væri til merkis
um hæfni Bandarikjamanna til að
bregðast fljótt og vel við þvi sem
þeir álitu aö mætti betur fara.
Kanadi'ska blaðið Montreal Gaz-
ette hrósaði sömuleiðis hugmynd-
inni að þættinum, sagði: „ÞóPól-
verjar geti ekki lengur talað fyrir
sig sjálfir, þá getum viö i vestrinu
að minnsta kosti talaö fyrir
þá.” Hins vegar bætti blaðið þvi
við að svona þáttur hefði senni-
lcga aldrei verið gerður nema af
þvf einu að einmitt Ronald Reag-
an væriforseti Bandarikjanna, og
er án efa nokkuð til i þvi.
Bannað er með lögum að dreifa
efni ICA i Bandaríkjunum, þar
sem það er talið of aróðurskennt,
en fulltrúadeild þingsins gerði
undantekningu að þessu sinni og
þátturinn var sendur út gegnum
gervihnött PBS fyrirtækisins og
höfðu 297 sjónvarpsstöðvar á þess
vegum möguleika á að kaupa
hann. Flestar gerðu það en meðal
þeirra sem gerðu það ekki var
stöðin KTCA i Minneapolis, en
varaforseti þeirrar stöðvár, Step-
hen Kulczycki, er af pólsku bergi
brotinn. Hann sagði: „Þessi þátt-
ur var greinilega i andstöðu við
siðalögmál okkar og siðalögmál
blaöamanna yfirleitt. Á hverjum
mánuði neitum við hundruðum
aðila um leyfi til að sjónvarpa
áróðri á okkar vegum.”
Og eftirað þátturinn hafði verið
sendur út ákváðu sjónvarpsstöðv-
ar i f jölmörgum löndum að kaupa
hann ekki, eða sýna hann mjög
styttan að öðrum kosti. Meðal
þeirra var BBC i Bretlandi. Ekki
liggur enn fyrir hvað i'slenska
sjónvarpið ætlar aö gera við
þennan vandræðagemling...
— ij.Byggt áTIME
Rauðu herdeildirnar:
■ Er italskir lögreglumenn
frelsuöu bandariska hershöfð-
ingjann og hamborgaraætuna
James Dozier úr haldi fyrir
skömmu síðan fór feginsalda um
alla Itali'u. Rauðu herdeildirnar,
sem rændu Dozier og höfðu án efa
i hyggju að myröa hann, hafa
leikiö lausum hala á Italiu i rúm
tiu árog þrátt fyrir aö yfirvöldum
hafi oröiö allvel' ágegnt i barátt-
unni gegn þeim virtist almenningi
sem Herdeildirnar væru ósigr-
andi. Frelsun Dozier færði mönn-
um heim sanninn svo ekki varö
um villst að hægt var aö sporna
við fótum með góðum árangri.
Margir telja að þetta muni verða
til þess að draga m jög úr baráttu-
þreki Rauöu herdeildanna en
aörir vara við slikum skoðunum
og segja aö hin vel heppnaöa aö-
gerö lögreglunnar muni þvert á
móti æsa Herdeildimar svo upp
að innan skamms megi búast við
mjög aukinni starfsemi þeirra, og
lætur að likum að með þeirri
starfsemi renni blóð...
Þaö eru nú um það bil 2000
italskir hryöjuverkamenn 1 fang-
elsum viös vegar um landið og
meðal þeirra eru margir æðstu
foringjar bæði Rauðu herdeild-
anna og Fremstu viglinu, systur-
samtaka Herdeildanna. Helsta
vopn lögreglunnar nú orðið er aö
bjóöa handteknum hryðjuverka-
mönnum að slakað veröi á döm-
um þeirra, gegn þvi aö þeir upp-
lýsi allt sem þeir vita og vitni
gegn félögum sinum við réttar-
höld, en áöur var það mikið
vandamál að meðlimir Rauðu
herdeildanna voru vanalega
þöglir sem gröfin eftir handtöku.
Nú hafa um 200 þeirra hafið sam-
starf við lögregluna, og árangur-
inn hefur gkki látið á sér standa.
Lögreglan hefur þefað uppi
vopnabúr, felustaði og skilrikja
„verksmiðjur” Herdeildanna og
handtekið fjölda marga grunaöa
hryöjuverkamenn. Rauðu her-
deildirnar hafa þvi heldur látið
undan siga að undanförnu og þó
ekki sé ástæða til að ætla að það
dragi úr vigamóð þeirra sem eftir
eru má hins vegar gera ráð fyrir
að nú verði erfiðara en áður að
afla nýliða i hópinn. Nú er
talið að hermenn Rauðu herdeild-
anna séu 400, og aö auk i 10 þúsund
samstarfsmenn sem ekki fari
huldu höfði.
Vandinn er orðinn þvilikur að
fyrir stuttu siðan var haldin ráð-
stefna ýmissa hryöjuverkasam-
taka þar sem ráögast var um
leiðir til að auka meðlimafjölda
Rauðu herdeildanna. Larna gáfu
ráö sin samtök á borð við IRA,
ETA á Spáni Alþýðufylkingin til
írelsunar Palestinu, og Rauða
herdeildin i Vestur-Þýskalandi,
sem áreiðanlega hefur lagt sitt-
hvað til rnálanna þvi hún á við
sama vandamál að striða. RAF-
Baader-Meinhof samtökin — eru
nú að þorna upp vegna þess að
ungt fólk i Þýskalandi hefur ekki
lengur áhuga á þeim. Ekki er
vitað um niöurstöður þessarar
ráöstefnu.
En sem sagt — þótt Italir sjái
nú loks merki þess að Rauöu her-
deildirnarmegi sigra, eru margir
varkárir. Rauðu herdeildimar
eru skipulagðar þannig aö erfitt
er, ef ekki ómögulegt, að hand-
sama nema litla hluta i einu, og
þær starfa i þeim anda að bar-
áttan verði löng og muni kosta
mörg mannslif þar á meðal
þeirra eigin. Og nú þegar friðar-
hreyfingar eru mjög áberandi i
Evrópu og andstaða gegn NATO
fer vaxandi er liklegt að Rauðu
herdeildimar reyni að notfæra
sér það og herða róðurinn gegn
NATO og stjórnvöldum, i'von um
samúð friöarhreyfingarmanna.
Flestir em sammála um eitt:
að Rauðu herdeildimar reyni
innan skamms að fá uppreisn
„æra” með þvi að gera eitthvað
mjög veralegt. Hvað það verður
veitnú enginn, en nú fyrir nokkr-
um dögum sendu Herdeildirnar
frá sér yfirlýsingu þar sem sagði
m.a.: „Frelsun Doziers mun ekki
hindra núverandi þróun til bylt-
ingar”. Og NATO, vinnuveitandi
Doziers er vel á verði. Háttsettur
embættismaöur i þeim herbúöum
léthafa eftir sér að þeir byggjust
við hinu versta: „Rauðu her-
deildirnar eru eins og sært dýr.
Þær hafa orðið fyrir þungu höggi,
en era ákveðnar i að snúa vörn i
sókn og hefna sin”.
Það má því búast við fréttum
frá Italíu á næstunni.
— ij. by ggt á Newsweek
■ Fjórir hermanna Rauðu herdeildanna sem handteknir voru er Dozier var frelsaður: frá hægri Emilia
Libera, 26 ára hjúkrunarkona, Antonio Savasta, 27 ára leiðtogi Róm-deildar Herdeildanna, Emanuela
Frascella 20 ára sagnfræðistúdent, og Giovanni Ciucci 32 ára fyrrum járnbrautarstarfsmaður.