Fréttablaðið - 05.05.2008, Blaðsíða 16

16 5. maí 2008 MÁNUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
Ólafur Helgi Kjartansson, sýslumaður á Selfossi, sagðist
aðspurður í sjónvarpsfréttum
varla geta sagt að hann skildi
grein Helgu Jónsdóttur í Frétta-
blaðinu síðastliðinn föstudag. Þar
vakti hún athygli á því að
eiginmaður hennar sætti ákæru
af hendi Ólafs fyrir að hafa valdið
henni skaða þegar þau lentu í
bílslysi – og voru í órétti.
Refsigleði
Í grein sinni rakti Helga raunir
hjónanna í kjölfar slyssins – þar
sem hún var sú eina sem slaðaðist
illa – og benti jafnframt á
lagagrein þar sem segir að falla
megi frá saksókn ef brot hafi
valdið sakborningi sjálfum
óvenjulegum þjáningum og
málsókn þykir ekki brýn af
almennum refsivörsluástæðum.
Helga nefnir líka að ákærur sem
þessi tíðkist ekki í öðrum
umdæmum.
Fróðlegt væri að vita hvað var
ofvaxið skilningi sýslumannsins í
grein Helgu. Sjálfur átti ég í
engum vandræðum með að skilja
hana enda var hún sérlega skýr
og rökföst, rituð á prýðilegri
íslensku, með stuttum og
auðskiljanlegum setningum og
alveg laus við flóknar málaleng-
ingar sem gætu gert sýslumenn
ringlaða. Ætli hitt sé ekki nær
sanni að honum hafi fundist
óskiljanlegt að svona grein skyldi
yfirhöfuð skrifuð – að manneskj-
an skyldi dirfast að mótmæla
athöfnum hans. Það var engu
líkara en að komið hefði á hann.
Honum var að minnsta kosti um
megn að standa fyrir máli sínu.
Eiginlega er bara eitt sem er
óskiljanlegt í þessu máli öllu og
það er framganga sýslumannsins.
Slysið varð þegar maðurinn tók u-
beygju úr vegarkanti en sá ekki
aðvífandi jeppa. Að sjálfsögu
„vanmat hann aðstæður“ eins og
segir í ákæru og að sjálfsögðu
sýndi hann ekki „nægjanlega
aðgæslu“. Að sjálfsögðu var þetta
gáleysi. En er ekki nokkuð langt
gengið að gera manninn að
glæpamanni fyrir það og draga
hann í dilk með strákum í
Formúluleik?
Glæpavæðing slysa
Þetta er ekki eina dæmið um að
framganga dómsvaldsins ofbjóði
almennri skynsemi. Þannig kom
stórfurðulegt mál upp í mars
síðastliðnum þegar móðir
skólastúlku á Seltjarnarnesi var
samkvæmt dómi Héraðsdóms
Reykjavíkur látin greiða kennara
tíu milljónir króna í bætur fyrir
gjörðir barnsins. Kennarinn hafði
hlotið höfuðáverka þegar hann
hugðist vitja stúlkunnar inn í
geymslu eftir að hún hafði flúið
þangað undan skólasystkinum
sínum – rennihurð skall á höfði
kennarans með skelfilegum
afleiðingum en skólinn var svo
forsjáll að hafa ekki tryggt
kennara sína fyrir slíkum
áföllum. Skólinn var sýknaður af
kröfum kennarans. Stúlkan er
haldin Asperger-heilkenni og
sögð sérlega hvatvís – en burtséð
frá því ættu flestir að geta sett
sig í spor hennar þar sem hún
felur sig í geymslunni, hrædd og
reið og alein í heiminum sem er
vondur við hana.
Það að lögsækja barn er í sjálfu
sér merkilegur vitnisburður um
sálarástand en sjálft dómsorðið
virkar algjörlega absúrd á mann:
Hinn fjölskipaði dómur telur að
stúlkan hafi þekkt muninn á réttu
og röngu og ekkert í málinu benti
til þess að fötlun hennar hafi
skert dómgreind hennar eða að
vitsmunaþroski hennar hafi verið
minni en almennt hjá börnum á
sama aldri. Ekkert liggi fyrir um
það í málinu að stúlkan hafi ætlað
sér að skella hurðinni á kennar-
ann heldur sé líklegra að hvatvísi
hennar hafi þar ráðið för eða
reiði vegna þess að henni hafði
sinnast við skólabræður sína.
(Þarna virðist dómurinn
komast í mótsögn við sjálfan sig:
hafi hvatvísi stúlkunnar ráðið för
þá bendir það væntanlega til „að
fötlun hennar hafi skert dóm-
greind hennar“.)
Á hinn bóginn hafi henni mátt
vera ljóst að sú háttsemi hennar
að loka hurðinni með afli væri
hættuleg og hún hlyti að hafa
gert sér grein fyrir því hversu
alvarlegar afleiðingar sú
háttsemi gat haft í för með sér.
Því beri stúlkan skaðabótaábyrgð
á tjóni kennarans.
Aftur á móti var skólinn
sýknaður eftir að dómurinn hafði
ráðfært sig við færustu sérfræð-
inga í virkni rennihurða – ekkert
var að hurðinni og skólinn bar
því enga ábyrgð. Ekki þótti
dómurum hins vegar ástæða til
að ráðgast við sérfræðing í
sálarlífi barna eða Aspergerheil-
kennis.
Það er samt ekki aðalatriðið:
Foreldrar treysta skólum fyrir
börnum sínum og eiga heimtingu
á því að þar sé þeim skapað eins
gott umhverfi og kostur er. Þar á
ekki að koma upp sú staða að
barn þurfi að flýja inn í geymslu
undan jafnöldrum sínum – þar
brást skólinn móður og barni.
Ekki er hægt að una því að
stelpa nýorðin ellefu, með
Asperger-heilkenni, hrædd og
reið eftir árásir skólafélaga, sé
gerð að glæpamanni.
Kominn er tími til að dóms-
valdið hætti þessari glæpavæð-
ingu slysa.
Akureyri
Vík
Egilsstaðir
Selfoss
Hveragerði
Hafnarfjörður
Neskaupstaður
Grundarfjörður
Stykkishólmur
Súðavík
Ísafjörður
Akranes
Njarðvík
Sandgerði
Hreðavatnsskáli
Reykjavík
Þú sparar á Orkustöðvunum
Net Orkustöðvanna umhverfis landið þéttist sífellt til enn frekari
hagsbóta fyrir almenning. Kynntu þér hvar Orkustöðvarnar eru og
hvað bensínið er ódýrt þar.
SPÁÐU Í HVAÐ ÞÚ SPARAR!
www.orkan.is
D
Y
N
A
M
O
R
E
Y
K
JA
V
IK
Þ
að eru nokkur tíðindi í breskum stjórnmálum að íhalds-
maðurinn Boris Johnson verður næsti borgarstjóri
Lundúnaborgar um leið og flokkurinn kemst til valda
í tólf nýjum sveitarfélögum víðs vegar um England og
Wales.
Í fyrsta lagi á Boris Johnson litríkan feril að baki og hefur oft
vakið athygli fyrir skrautlegt líferni og djarfar yfirlýsingar. Það
gefur til kynna að kjósendur vilji ekki alltaf sjá stjórnmálamenn
í fararbroddi sem hafa flekklausan feril, eins og rík krafa virðist
um til dæmis í Bandaríkjunum. Kjósendur eiga að geta endur-
speglað sig í stjórnmálamönnum, sem eru breyskir eins og aðrir
menn. Þeir gera mistök, misnota vímuefni og eiga misheppn-
uð hjónabönd að baki. En þeir þurfa ekki að vera óheiðarlegir
stjórnmálamenn fyrir vikið. Umburðarlyndi kjósenda er meira
en margir ætla í fyrstu.
Í öðru lagi gefa niðurstöður kosninganna til kynna að yfirburð-
ir Verkamannaflokksins í breskum stjórnmálum séu loksins að
dvína. Það er algengt að kjósendur noti tækifærið milli þing-
kosninga til að lýsa yfir vonbrigðum með ríkjandi ríkisstjórn.
Mannfólkið sækist líka eftir ákveðnu valdajafnvægi.
Ólafur Þ. Harðarson, prófessor í stjórnmálafræði við Háskóla
Íslands, lýsir þessu þannig í Fréttablaðinu í gær. „Verkamanna-
flokkurinn hefur átt í vissum innanflokksdeilum undanfarið og
hefur því fallið í vinsældum. Á sama tíma hefur Íhaldsflokkn-
um tekist að færa sig nær miðjunni og auka vinsældir sínar
undir stjórn Davids Cameron. Það er því óhætt að segja að staða
forsætisráðherrans Gordons Browns sé ekki sterk í augnablik-
inu...“
Íhaldsflokkurinn er því að ná vopnum sínum aftur eftir að
hafa átt erfitt með að fóta sig eftir langa sigurgöngu undir for-
ystu Margrétar Thatcher, sem var forsætisráðherra Breta frá
1979 til 1990. Nú lítur út fyrir að Verkamannaflokkurinn muni
eiga í svipuðum erfiðleikum með að ná hylli kjósenda eftir far-
sælan feril Tonys Blair í Downing-stræti 10.
Þótt ferill þessara stjórnmálamanna sé glæsilegur féll skuggi
á störf þeirra undir það síðasta. Í fljótu bragði virðist það hafa
einkennt starfslok fleiri sterkra leiðtoga víðsvegar í hinum vest-
ræna heimi. Það má til dæmis sjá samsvörun þegar ferill Davíðs
Oddssonar er skoðaður. Fáir vilja snúa af þeim vegi sem hann
lagði á sínum pólitíska ferli sem forsætisráðherra og formaður
Sjálfstæðisflokksins. Þó að einhverjir hafi gagnrýnt hann harð-
lega undir það síðasta skiptir stóra myndin máli eins og í tilfelli
Thatcher og Blairs.
Stjórnmál snúast að miklu leyti um sterka foringja sem taka
réttar ákvarðanir á erfiðum tímum. Slíkir tímar blasa við hér
heima og erlendis næstu misserin. Því er tækifæri fyrir nýtt fólk
að hasla sér völl í stjórnmálum hér heima eins og í Bretlandi.
Kynslóðaskipti í flokksforystu flokkanna á Alþingi eru í
sjónmáli á næstu árum. Og það er pláss fyrir fólk með djarfar
skoðanir sem er tilbúið að tala fyrir breytingum á grundvelli
hugmyndafræðinnar. Því mun draga til tíðinda í íslenskum
stjórnmálum eins og þeim bresku.
Staða breska Verkamannaflokksins veikist:
Sterkir leiðtogar
og breyskir menn
BJÖRGVIN GUÐMUNDSSON SKRIFAR
UMRÆÐAN
Oddný Sturludóttir skrifar um skipu-
lagsmál
Á laugardaginn var heimsótti borgarstjóri nokkur hverfi borgarinnar í þeim til-
gangi að hitta íbúa og spjalla um hverfið
þeirra. „1, 2 og Reykjavík“ er heiti verkefnis
sem skipulagt var í tíð Tjarnarkvartettsins,
samráðsfundirnir voru lokahnykkurinn á
því átaki. En heimsóknirnar umbreyttust í
krossferð gegn skoðunum 14 borgarfulltrúa
af 15, krossferð gegn samstarfsfólki borgarstjóra og
krossferð gegn verðlaunatillögu í hugmyndasam-
keppni um framtíðaruppbyggingu í Vatnsmýri.
Það má öllum vera ljóst að Ólafur F. Magnússon
borgarstjóri vill ekki að flugvöllurinn fari. Hann á
sér ekki marga skoðanabræður í borgarstjórn og
fundargestir á samráðsfundunum síðastliðinn laug-
ardag voru komnir til að ræða Laugardalinn, Háaleit-
ið og miðbæinn. Ekki úrslit í hugmyndasamkeppni
sem fram fór í janúar og hefur í hvívetna vakið
fádæma jákvæða athygli. En borgarstjóri gerði sér
lítið fyrir, dró upp kort af verðlaunatillögunni og
sagði höfunda hennar ekki bera nægilegt skynbragð
á taktinn og þarfirnar í íslensku samfélagi – enda
væru þeir ekki íslenskir! Tillagan væri illa
hugsuð skipulagslega, bæði hvað varðar
samgöngu- og umferðarmál.
Þetta eru stór orð. Og hljóta að vera sér-
staklega þungbær tveimur dómnefndar-
mönnum sem völdu þessa tillögu eftir
þriggja ára setu í dómnefnd ásamt nafntog-
uðum arkitektum og skipulagsfræðingum.
Hvað segja borgarfulltrúarnir Hanna Birna
Kristjánsdótitr og Gísli Marteinn Baldurs-
son sem völdu tillöguna úr hópi 136 tillagna,
hældu henni í hástert og töldu hana kallast á
við hið besta úr reykvískri skipulagssögu
og byggingarlist?
Ætla borgarfulltrúar Sjálfstæðisflokksins endan-
lega að láta ýta sér og sínum skoðunum út af borðinu
af Ólafi F. Magnússyni? Var ekki gert samkomulag
um annað? Munu þau ekki krefjast þess að hann dragi
orð sín til baka? „1, 2 og Reykjavík“ var vel heppnað
verkefni sett af stað til eflingar hverfalýðræðis í tíð
Tjarnarkvartettsins. Þegar hillir undir lok þess hefur
það umbreyst í krossferð þess eina borgarfulltrúa
sem lokar augunum fyrir framtíð Reykjavíkur. Af
hverju tók hann ekki af skarið og endurskírði verk-
efnið „1, 2 og Reykjavíkurflugvöllur“?
Höfundur er borgarfulltrúi.
Krossferð borgarstjóra
ODDNÝ
STURLUDÓTTIR
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Björgvin Guðmundsson og Björn Ingi Hrafnsson. Fréttablaðið kemur út í
103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
GUÐMUNDUR ANDRI THORSSON
Í DAG | Dómsmál
Í órétti
Nýir Tímar fram undan
Sturla Jónsson, bílstjóri og alþýðu-
hetja, er óþreytandi við að berja á
ríkisstjórninni og í nýrri bloggfærslu
lætur hann í það skína að hann
hyggist færa mótmælaaðgerðir sínar
af götunni og inn á æsilegan
vettvang stjórnmálanna.
„Nýir Tímar: Baráttufólk
um bætt lífskjör“ er
yfirskrift pistilsins sem
fjallar um almennt
getuleysi stjórn-
valda á öllum
sviðum. „Erum
við ekki að tala
um Nýja Tíma[?]“
spyr Sturla.
Hvað með Frjálslynda?
Það er þó ekki víst að allir séu kátir
með Nýju Tímana hans Sturlu, því
fáir hömpuðu framgöngu hetjunn-
ar meira en framámenn úr röðum
Frjálslynda flokksins. Þeir mættu í
Norðlingaholtið til að sýna bílstjór-
um samstöðu, lýstu sig sammála
málstað þeirra og ýjuðu að því í
tíma og ótíma að Sturla væri á leið í
stjórnmál. Það virtist eingöngu vera
spurning um tíma hvenær
Sturlu yrði boðið sæti á
lista þeirra fyrir næstu
þingkosningar. Nú er
það spurning um
Nýja Tíma. Er vonar-
stjarnan hröpuð?
Úr dýrlingi í drottin
Í Sjálfstæðu fólki í gærkvöldi tjáði
Sturla Jóni Ársæli Þórðarsyni að
hann tryði á Guð. Hann sæi hann í
speglinum á hverjum morgni áður
en hann færi í vinnuna. Óbreyttur
verndardýrlingur vörubílstjóra
varð þar að drottni sjálfum í
einu vetfangi. Vitaskuld dugir
honum því ekkert minna en
að leiða sjálfur hina heilögu
baráttu gegn djöfullegri
ríkisstjórninni.
stigur@frettabladid