Fréttablaðið - 13.05.2008, Blaðsíða 16

16 13. maí 2008 ÞRIÐJUDAGUR
FRÉTTASKÝRING
BRJÁNN JÓNASSON
brjann@frettabladid.is
Ísland er í framboði til sætis
í öryggisráði Sameinuðu
þjóðanna vegna áranna 2009
til 2010. Fréttablaðið ræddi
við stjórnmálamenn um
kostnaðinn, tilganginn og
lokasprettinn í kosningabar-
áttunni milli Íslands, Austur-
ríkis og Tyrklands.
Það hefði skaðað orðspor landsins
hefði Ísland hætt við framboð til
öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna
eftir að formlega var tilkynnt um
framboðið, segir Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir utanríkisráðherra.
„Við tókum þetta verkefni að
okkur fyrir hönd Norðurlandanna
allra. Það voru aðrir tilbúnir til að
fara í þetta verkefni á sínum tíma,
en það vorum við sem tókum þetta
að okkur,“ segir Ingibjörg Sólrún.
„Hér er ekki bara okkar heiður í
veði, heldur heiður Norðurland-
anna allra. Ef við hefðum hlaupið
frá verkinu hefði orðstír okkar
borið verulegan skaða af, og þannig
getum við ekki hagað okkur.“
Ákveðið var fyrir tæpum tíu
árum að Ísland byði sig fram. Ingi-
björg segist sannfærð um að það
hafi verið rétt ákvörðun á sínum
tíma.
„Auðvitað má segja að þegar við
ákváðum að fara fram hefði átt að
fara fram meiri umræða. Það hefði
verið heppilegra að búa til sæmi-
lega samstöðu um þetta þá, en það
var ekki gert.“
Ábyrgðarleysi að taka ekki þátt
Úrslitin ráðast hinn 16. október,
þegar kosið verður milli Íslands,
Tyrklands og Austurríkis um tvö
laus sæti í ráðinu.
Ingibjörg treystir sér ekki til að
spá fyrir um úrslitin. „Það er
ómögulegt að segja. Við eigum
möguleika, en þetta gæti alveg eins
farið á hinn veginn,“ segir hún.
„Við sem fullvalda og sjálfstæð
þjóð, þátttak-
andi í samfélagi
þjóðanna, getum
ekki skorast
undan því að
axla þá ábyrgð
sem því fylgir
að vera í Sam-
einuðu þjóðun-
um,“ segir Ingi-
björg. Einhvern
tímann komi að
því að ríki þurfi
að axla ábyrgð, og Ísland hafi enga
þá sérstöðu sem ætti að undanskilja
landið því að taka þátt. Slíkt væri
ábyrgðarleysi.
Smærri ríki verða að láta rödd
sína heyrast innan SÞ, og geta vel
haft áhrif í umræðunni, segir Ingi-
björg. Fái Ísland sæti í ráðinu bind-
ur hún vonir við að áherslur Íslands
um konur, frið og öryggi komist á
dagskrá, og að SÞ setji upp aðgerð-
aráætlun um hvernig eigi að hrinda
því í framkvæmd.
Óbeinn kostnaður bætist við
Utanríkisráðuneytið reiknar með
að kostnaður vegna framboðs
Íslands verði um 350 milljónir
króna, talið frá árinu 2001. Inni í
þeirri tölu er svo til eingöngu kostn-
aður við að efla skrifstofu Íslands
hjá SÞ í New York. Ekki er talinn til
kostnaður vegna ferða ráðamanna,
funda, ráðstefna eða annarra svip-
aðra útgjaldaliða.
Kostnaður við framboð Íslands
er ekki of þröngt skilgreindur að
mati Ingibjargar. Ýmsir vilji telja
allt sem bæst hafi við hjá utanríkis-
þjónustunni til kostnaðar við fram-
boðið, en það sé ekki rétt. Óháð
framboðinu hefði þurft að færa út
kvíarnar í utanríkisþjónustunni.
Ingibjörg viðurkennir þó að
vissulega bætist við uppgefinn
kostnað ýmis óbeinn kostnaður.
Ómögulegt sé að fullyrða að lagt
hefði verið í allan kostnað við
ferðir, fundi og fleira hefði fram-
boðið ekki komið til. Slíkur óbeinn
kostnaður sé þó ekki í líkindum við
það sem haldið hafi verið fram.
Fjölmargir heimildarmenn
Fréttablaðsins hafa sagt framboðið
hafa skaðast í utanríkisráðherratíð
Davíðs Oddssonar. Hann ákvað að
ekki skyldi unnið að framboðsmál-
um í það rúma ár sem hann var ráð-
herra.
Ingibjörg segir það liðna tíð að
ráðherrar eða aðrir geti talað eins
og þeir vilji hér á landi án þess að
ummælin spyrjist út utan Íslands.
„Það var ýmislegt sagt á þessu
tímabili sem barst eins og eldur í
sinu út í heim. Það skapaði mikinn
óróleika hjá hinum Norðurlanda-
þjóðunum, og setti aukinn kraft í
Austurríkismenn og Tyrki, þar sem
þeir töldu okkur úr leik. Þetta skað-
aði okkur, held ég,“ segir Ingi-
björg.
Hvaða áhrif þetta hefur kemur í
ljós þegar kosið verður, en Ingi-
björg segir ljóst að loforð um stuðn-
ing hafi tapast á þessum tíma.
Austur ríki og Tyrkland hafi fengið
yfirlýsingar um stuðning frá ríkj-
um sem ella hefðu gjarnan viljað
styrkja Ísland. Það verði ekki aftur
tekið.
Trúverðugleikinn skiptir öllu
Talsvert hefur mætt á Ingibjörgu
Sólrúnu vegna framboðsins, þó það
hafi verið ákveðið löngu fyrir henn-
ar dag í utanríkisráðuneytinu. Hún
segir framboðið eitt af þeim málum
sem auðvelt sé að hnýta í til að fella
pólitískar keilur. Sumum finnist
allt fé sem renni til utanríkismála
óþarfa fjáraustur.
„Það er afar mikilvægt að við
sem þjóð séum trúverðug, og ímynd
landsins sé góð út á við. Við sjáum
það bara nú þegar óróleiki er á fjár-
málamörkuðunum. Þetta snýst allt
um trúverðugleika, ímynd og
ásýnd. Það verðum við að passa upp
á,“ segir Ingibjörg.
Getum ekki skorast undan
ÖRYGGISRÁÐIÐ Hjálmar W. Hannesson, fastafulltrúi Íslands hjá SÞ, flutti ræðu á opnum fundi öryggisráðsins í lok apríl. Ísland
sækist eftir sæti í ráðinu árin 2009 til 2010. MYND/SÞ/ESKINDER DEBEBE
INGIBJÖRG SÓL-
RÚN GÍSLADÓTTIR
Bakslag kom í framboð
Íslands til öryggisráðs
Sameinuðu þjóðanna í
utanríkisráðherratíð Davíðs
Oddssonar, segir Valgerður
Sverrisdóttir, varaformaður
Framsóknarflokksins. And-
stæðingar Íslands nýttu sér
þann efa sem fram kom í
orðum Davíðs um framboð-
ið á Alþingi.
Davíð var utanríkisráð-
herra frá september 2004 til
september 2005. Valgerður tók við
embættinu í júní 2006.
Valgerður segir augljóst að afstaða
Davíðs til framboðs Ísland hafi valdið
miklum vonbrigðum á hinum Norð-
urlöndunum. Í kjölfar þess að Davíð
hafi lýst efasemdum um réttmæti
þess að vera í framboði
hafi orðrómur farið í gang
um að Ísland væri hætt við
framboðið.
„Ég er þeirrar skoðunar
að þetta hafi skaðað okkur,
og að jafnvel séum við ekki
búin að bíta úr nálinni með
þetta enn,“ segir Valgerður.
Hún segir fulltrúa Austurríkis
og Tyrklands hafa notað sér
þetta ástand til að vinna
framboðum sínum stuðning.
Valgerður segir það sína skoðun
að framboð Íslands eigi fullan rétt á
sér. Hún hafi eins og aðrir utanríkis-
ráðherrar aðrir en Davíð Oddsson
unnið að framgangi framboðsins
með fundum við fulltrúa ýmissa
aðildarríkja SÞ.
ANDSTÆÐINGAR NÝTTU EFA DAVÍÐS
VALGERÐUR
SVERRISDÓTTIR
Íslendingar eiga að hafa metnað og sjálfstraust til
að gera sig gildandi innan Sameinuðu þjóðanna,
meðal annars með framboði til öryggisráðs SÞ.
Þetta segir Steingrímur J. Sigfússon, formaður
Vinstri grænna. Hann segir ljóst um að kostnaður
við framboðið sé stórlega vanmetinn.
Steingrímur segist ekki hafa verið á móti fram-
boði Íslands á sínum tíma, en játar að á hann hafi
farið að renna tvær grímur þegar í ljós hafi komið
hvernig framboðsmálin hafi þróast. Dýr vinna
við að afla framboðinu stuðnings sé smáríkjum
erfiður.
„Efasemdar mínar voru þó frá byrjun, og eru
enn, ekki bundnar fyrst og fremst við kostnaðinn,“ segir
Steingrímur. Þær beinist frekar að því að íslensk stjórnvöld
hafi ekki burði til að standa í lappirnar, og reka sjálfstæða
og virðingarverða utanríkisstefnu svo fullur sómi verði af
afstöðunni fái Ísland sæti í öryggisráðinu.
„Við höfum ekkert með fleiri já-þjóðir Bandaríkjanna
að gera í öryggisráðinu,“ segir Steingrímur. Hann segir að
Ísland hefði frá upphafi átt að setja sér það markmið að
fara inn í öryggisráðið sem fulltrúi friðar og afvopnunar,
sem fulltrúi lýðræðislegrar samvinnu ríkja, og ekki síst sem
málsvari smáríkja.
„Ég sé ekki að það þjóni neinum tilgangi að við
eyðum í þetta kannski einum milljarði króna, ef
við förum þarna inn sem gagnrýnislausir tagl-
hnýtingar vestrænna hernaðarsjónarmiða,“ segir
Steingrímur.
Hann kallar þó ekki eftir því að hætt verði við
framboðið, slíkt gæti til að mynda haft áhrif á
samstarf Norðurlandanna, enda framboð Íslands
samnorrænt. Hann kallar á breytingu á utanríkis-
stefnu stjórnvalda, að undangengnu þverpólitísku
samráði.
Hann segir dapurlegt að kosningar innan SÞ séu
farnar að snúast um atkvæðakaup hjá íslenskum
stjórnvöldum. Augljóst sé að slíkt sé í gangi. Skyndilega
gjósi upp áhugi á málum sem hingað til hafi ekki verið
sinnt, lagst í ferðalög til staða sem hingað til hafi lítinn
áhuga vakið til að afla stuðnings, og þar fram eftir götunum.
Stjórnvöld áætla að kostnaður við framboðið muni nema
um 350 milljónum króna. Það er mikið vanmat, segir Stein-
grímur. Kostnaður sem með réttu ætti að falla á framboðið
sé færður á aðra kostnaðarliði, til dæmis þróunarmál. Fjár-
munir sem eigi að renna í þróunarsamvinnu eða þróunar-
aðstoð séu notaðir til að greiða fyrir hluti sem í reynd séu
lítið annað en kostnaður við kosningabaráttuna.
ÞURFUM EKKI FLEIRI JÁ-MENN BANDARÍKJANNA Í ÖRYGGISRÁÐIÐ
STEINGRÍMUR J.
SIGFÚSSON
FRÉTTASKÝRING: Framboð Íslands til öryggisráðs SÞ